پروپوزال بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی

 دانلود پروپوزال درباره رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی
عنوان: بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی

تبیین مساله:
کیفیت زندگی از جمله مسائلی است که ابتدا با گسترش همه جانبه فناوری و صنعتی شدن در کشورهای غربی مورد توجه قرار گرفت. گسترش روز افزون فرایند صنعتی شدن که خود را با تولید انبوه کالاها و خدمات متنوع در بعد کمی نشان می دهد مشکلات زیادی برای بشر بوجود آورد با افزایش شهرنشینی ،تمرکز منابع و سرمایه ها ،امکانات و خدمات شهری رشد کرد و کلان شهرها شکل گرفته و مشکلات شهری مانند آلودگی هوا، تخریب محیط زیست و به تبع آن فشارها و استرس های روحی و روانی برای بشر وجود آمد. پس از جنگ جهانی دوم همراه با توسعه دولت های رفاه گسترو نقش بیشتر مردم درحیات اجتماعی و سیاسی ، هدف نهایی و غایی توسعه بهبود شرایط زندگی اجتماعی قرار گرفت.و توجه به ارتقای شرایط زندگی و بهبود بخشیدن به بعد کیفی در کنار بعد کمی زندگی بشرو تلاش در جهت ارتقا شرایط و بهبود بعد کیفی زندگی بیشتر اهمیت یافت.بگونه ای که از آن پس ،هدف توسعه فرآیند بهبود بخشیدن به کیفیت زندگی مردم در نظر گرفته شد و سیاستهای اقتصادی ای که تا آن زمان با توسعه ملی همانند فرض می شد رشد اقتصادی را بعنوان هدف نهایی توسعه مورد تردید قرار داد .گزارش برنامه توسعه انسانی سازمان ملل متحد در سال1994رشد اقتصادی را بعنوان یک وسیله تلقی می کند و هدف را توسعه انسانی پایدار می داند یعنی توسعه ای که طرفدار مردم ودر جهت بر طرف کردن نیاز مردم باشد(معمارزاده،1374)یکی از راههای ارتقا سطح کیفیت زندگی، شناخت عوامل موثری است که در افزایش سطح کیفیت زندگی تاثیر گذار هستند شناخت هر چه بیشتر عوامل تاثیر گذار بر کیفیت زندگی می تواند در برنامه ریزی جهت اقدام برای حل مسایل مفید واقع شوند.به باور بسیاری از صاحب نظران کیفیت زندگی صرفا یک امر اقتصادی نیست بلکه عوامل اجتماعی نیز نقش مهمی درایجاد ،حفظ و از میان رفتن آن ایفا می کنند.رشدو گسترش توجه به عوامل اجتماعی و نقش آنها در کیفیت زندگی در کشورها همزمان با رشد و توسعه سرمایه اجتماعی بوده ووا کنشی است علیه توسعه یک بعدی اقتصادی.حتی در کشور بوتان بعنوان یک کشور کوچک و گمنام پادشاه1 آن کشور از سال 1976 در اعتراض به مدل های غربی توسعه سعی داشت بجای شاخص تولید ناخالص ملی ،از شاخص های خوشبختی ناخالص ملی2 برای سنجش عملکرد حکومت و دولت استفاده کند ( خوارزمی ،12:1387).
شواهدزیادی وجود دارد که سرمایه اجتماعی تاثیر مثبتی بر جنبه های مختلفی از کیفیت زندگی افراد دارد و بهبود و پیشرفت سطح سرمایه اجتماعی می تواند در نهایت به کیفیت زندگی و رفاه ختم شود .برای مثال در گزارشی که از سوی سازمان همکاری و توسعه اقتصادی(OECD )تحت عنوان رفاه ملتها منتشر شده است ضمن بیان این تعریف از سرمایه اجتماعی که"اساس سرمایه اجتماعی بر ارتباطات اجتماعی بوده و همانند هر سرمایه ای ممکن است بعنوان منبعی که افراد برای کسب مجموعه ای از منافع و مزایا روی آن سرمایه گذاری می کنند در نظر گرفته شود"آشکارا به نقش سرمایه اجتماعی که بعنوان یکی از درون داده های اصلی در رفاه افراد موثر می باشد اشاره دارد (زاهدی39:1388) و سرمایه اجتماعی را بعنوان بخش مهمی از استراتژی خود برای کاهش فقر و افزایش نتایج مطلوب سیاستهای اجتماعی در نظر گرفته است.
وندی استون ووجودی هیوز3 در تحلیل پژوهش صورت گرفته تحت عنوان"خانواده ،سرمایه اجتماعی و شهروندی"که در استرالیا صورت گرفت بیان داشتند که بین سطح رفاه مالی و اندازه های شبکه های غیر رسمی یک رابطه خطی برقراراست. کسانی که زندگی راحتی دارند گسترده ترین شبکه های غیر رسمی و بیشترین تعدادعضویت در گروهها را دارندودر مقابل کسانی که در گذران زندگی از نظر مالی دارای مشکل هستند کوچکترین شبکه های غیر رسمی و کمترین عضویت در گروه ها و پیوند های سازمانی را داراهستند (استون،30:2001). پاتنام در کتاب خود تحت عنوان "بازی بولینگ به تنهایی" بیان می دارد" که از میان همه حوزه هایی که پیامد های سرمایه اجتماعی را ریشه یابی کردم در هیچ یک از آنها اهمیت ارتباط اجتماعی آن به خوبی قلمرو سلامت و رفاه نبوده است"(به نقل از فتوت،3:1388)بنابر این از آنجایی که کیفیت زندگی می تواند تابعی از گسترش کمی و کیفی سرمایه اجتماعی باشد لذا ضروری است با هر شکل ممکن به افزایش سرمایه اجتماعی در سطح جامعه کمک کنیم. چرا که سطح بالای سرمایه اجتماعی به سطح بالای کیفیت زندگی می انجامد.
همچنین شواهدی مبنی بر پیوستگی جامع تری بین سلامتی(بعنوان یکی از ابعاد کیفیت زندگی) و پیوندهای اجتماعی وجود دارد که نشان می دهد نرخ مرگ و میر در میان افراد با شبکه های اجتماعی قوی نصف یا یک سوم افراد با پیوند های اجتماعی ضعیف است(جان فیلد،95:1388)و بهبود و پیشرفت سطح سرمایه اجتماعی می تواند در نهایت به کیفیت زندگی و رفاه مورد انتظار ختم شود.فرنچ و کاپلان (1973)نیز در بررسی خودنشان داده اند که هرچه انسان در سازمان کمتر فعال باشد احتمال ابتلای به بیماری روانی و جسمی بیشتر است.(به نقل از حاجلوحاجلو،1391؛170). پس می توان ادعا کرد که کیفیت زندگی در ابعاد خود(کیفیت محیطی،روانی،اجتماعی و جسمی)تحت تاثیر کیفیت ارتباطات و پیوند های اجتماعی می باشد.لذا د رپژوهش حاضر این سوال مطرح می شود که سرمایه اجتماعی چه نقشی در فرایند کیفیت زندگی کارکنان دارد؟از سوی دیگر روابط کارکنان با دیگران و فعالیت های اجتماعی آنها چه رابطه با کیفیت زندگی دارد؟آیا این روابط که از عنوان سرمایه اجتماعی یاد می کنیم در سطح کیفیت زندگی افراد نقشی دارد؟
سوالات تحقیق
سوال اصلی:
– آیا بین میزان سرمایه اجتماعی و میزان کیفیت زندگی کارکنان رابطه وجود دارد؟
برای رسیدن به سوالات اصلی پژوهشی، سوالات فرعی به شرح ذیل است:
– آیا بین میزان اعتماد اجتماعی ومیزان کیفیت زندگی کارکنان رابطه وجود دارد؟
– آیا بین میزان مشارکت اجتماعی و میزان کیفیت زندگی کارکنان رابطه وجود دارد؟
– آیا بین میزان شبکه اجتماعی و میزان کیفیت زندگی کارکنان رابطه وجود دارد؟
– کدام یک از ابعاد و مولفه های سرمایه اجتماعی، اهمیت بیشتری در تبیین کیفیت زندگی جامعه مورد مطالعه دارد؟
– آیا بین ویژگی های فردی( سن، جنس و تحصیلات ،وضعیت تاهل) کارکنان و میزان کیفیت زندگی آنها رابطه وجود دارد؟
– آیا بین ویژگی های خانوادگی(شغل و تحصیلات همسر، میزان درآمد ماهانه خانواده) و میزان کیفیت زندگی آنها رابطه وجود دارد؟
– آیا بین ویژگی شغلی( استخدام رسمی، پیمانی، قراردادی) و میزان کیفیت زندگی کارکنان رابطه وجود دارد؟

ضرورت انجام پژوهش
امروزه کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی دو سازه مهم در باب توسعه محسوب می شوند و ذهن انسان به محض شنیدن واژه توسعه علاوه برپارامترهای اقتصادی ،بسوی ابعاد اجتماعی و فرهنگی توسعه نیز معطوف می شود.از اواخر دهه 1960و با پیدایش چرخش فرهنگی،مدل انسان اقتصادی مورد نقد قرار گرفت و بر انگیزه های فرهنگی و اجتماعی آدمی تاکید شد که از آن تحت عنوان توسعه اجتماعی یاد می شود.رویکرد توسعه اجتماعی بر نقش بخش های داوطلبانه و سازمانهای اجتماعی محور تاکید دارد.ازجمله عوامل اجتماعی تاثیر گذار بر کیفیت زندگی ، سرمایه جتماعی می باشدوقتی مردم احساس می کنند که در جامعه مشارکت دارند و درآن جامعه ارزشمند محسوب می شوند کیفیت زندگی ، احساس رفاه ومشارکت آنها افزایش می یابد .در جامعه ای که سرمایه اجتماعی بالا باشد جرایم کمتر و مردم از آموزش بهترو فرصت های شغلی بیشتری برخوردارند.نتایج تحقیقات آنچورناو4 همکارانش در 37 کشور دنیا با موضوع گروه های اجتماعی و توسعه اقتصادی حاکی از آن است که سرمایه می تواند کارایی سرمایه انسانی و یا بهره وری نیروی کار را افزایش و هزینه مبادله را کاهش دهد و در صورتی که گروه های اجتماعی هماهنگ با هم شکل نگیرند افزایش بهره وری می تواند سبب کاهش رفاه گردد (به نقل از موید فر ،7:1387).همچنین گزارش سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه در سال 2001بیان می دارد که نتایج تحقیقات انجام شده در سطح کشورهای عضو ،سرمایه اجتماعی را با دسترسی افراد به مواردی از جمله بهبود سلامت ،خشنودی بیشتر ،مراقبت بهتر کودکان،جرایم کمتر و برخورداری از حکومتی بهتر در ارتباط می بیند(شریفیان ثانی، 8:1380)علیهذا شواهد ونتایج تحقیقات حاکی از کاهش و فرسایش سرمایه اجتماعی است. همچنین این تغییر در روند سرمایه اجتماعی در ایران را می توان مشاهده کرد :بعد از انقلاب و به تبع آن تغییرگسترده در ساختارهای سیاسی واقتصادی، میزان مشارکت مردم و و اعتماد متقابل دولت و مردم بشدت افزایش یافت و مردم در تظاهرات ،راهپیمایی ها و نماز جمعه شرکت می کردند و حس مشترکی داشتنداما برخی از سیاستها و برنامه های دولتها بعد از انقلاب علیرغم دنبال کردن اهداف مثبت، آثار منفی بر سرمایه اجتماعی گذاشته اند . ربانی خوراسگانی و ارشدی یکی از تغییرات مهم موثر در تخریب سرمایه اجتماعی در ایران را تغییر ارزشها اعلام کرده اند که در این جریان ثروت اندوزی به یک ارزش تبدیل گردید (ربانی104:1385) .
در همین راستا نتایج حاصل از پیمایش ارزشها و نگرشهای ایرانیان نیز حکایت از کاهش سرمایه اجتماعی در سطح جامعه داردهمین کاهش را می توان درسطح سازمانها و دروابط اعتماد بین کارکنان و فعالیتهای گروهی مشاهده کردکه شکل گیری نهادهای متعدد نظارتی و بازرسی و جایگزینی دستورالعمل ها و بخشنامه ها بیانگر این مطلب است. تغییرات کیفیت روابط اجتماعی از جمله کاهش سرمایه اجتماعی می تواند اثرات خود را به عملکرد منابع انسانی سازمان بگذارد.نظریه پردازان سازمان از جمله پیروان مکتب روابط انسانی معتقدند که بهره وری یک سازمان تنها به عوامل مادی وابسته نمی باشد بلکه عوامل غیر مادی نظیر همبستگی گروهی ، رضایت شغلی ،کیفیت روابط غیر رسمی ،محیط کار و…اثر بخشی بیشتری دارندو می توانندتسهیل کننده کنش های گروهی باشد و نقش مهمی در بهبود عملکردمنابع انسانی ایفا کند.چنانچه در جریان کار ،امکان تبادل نظر و گفتگو با یکدیگر و رابطه اجتماعی وجود نداشته باشد کار صرفا جنبه رفع احتیاج بخود می گیرد و تما سها بیش از حد سطحی می شود و احساس بی تفاوتی نسبت به دیگری رواج می گیرد و حس مسئو لیت فرد در قبال جمع ضعیفتر میگردد.
سازمان ثبت احوال5 کشور بعنوان یکی از سازمانهایی با حدود یک قرن فعالیت که امروزه از آن تحت عنوان ثبت احوال نوین یاد می شودو به ثبت وقایع حیاتی افراداز گهواره تاگور می پردازدو در واقع هر شخصی هویت خویش را از آن می گیرد از این قاعده مستثنی نیست و توجه به کیفیت زندگی کارکنان بعنوان مهمترین سرمایه هر سازمان و همچنین کیفیت روابط اجتماعی موجود در کار ضروری به نظر میرسدچرا که :
-ارزیابی کیفیت زندگی در یک جامعه و دستیابی به عوامل موثر بر آن می تواند برنامه ریزان وتصمیم گیرندگان نظام را جهت طراحی های کاربردی و موثر یاری دهد که در نهایت به افزایش رفاه و رضایتمندی افراد منجر شود.
-در سازمانهایی که کارکنان آن دارای سطح بالای سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی باشند میزان بهره وری،کار آفرینی ،یکپارچگی ،مشارکت های داوطلبانه ،ارائه خدمات توسط آنها،افزایش تعهد اعضاو کارکنان نسبت به مصالح عامه،کسب مهارتها و دانش جدید نیز از کیفیت بالاتری بر خوردار خواهد بود ،امازمانی که عکس قضیه صادق باشد در نتیجه عدم رضایت شغلی و فرسودگی شغلی بر نقش ها و وظایف کارکنان تاثیر گذار خواهد بود و اینجا هست که ما شاهد آسیب ها و انحرافات اجتماعی ، فساد اداری،نظام بیمار اداری ،اخذ رشوه،هدررفتن منابع سازمان و…خواهیم بود .
اهداف تحقیق
هدف اصلی :
– شناخت سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی کارکنان ثبت احوال مازندران و رابطه بین آنها
اهداف فرعی:
-سنجش میزان سرمایه اجتماعی کارکنان.
-سنجش ابعاد سرمایه اجتماعی(اعتماداجتماعی،مشارکت اجتماعی، شبکه های اجتماعی) کارکنان
-سنجش میزان کیفیت زندگی کارکنان.
-نشان دادن اینکه چه عناصری از سرمایه اجتماعی در ارزیابی کیفیت زندگی کارکنان تعیین کننده تر است.
-شناخت تاثیر متغیرهای زمینه ای ( سن، جنس ،وضعیت تاهل تحصیلات،درآمدماهیانه،شغل و تحصیلات همسرو نوع استخدام)بر میزان کیفیت زندگی کارکنان
-بررسی راههای بهبود کیفیت زندگی کارکنان بر اساس یافته های پژوهش
تحقیقات انجام شده با موضوع سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی:
تحقیقات داخلی؛
– بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی عنوان پژوهشی است که غلامرضا غفاری و نازمحمد انق (1381)در سه محله مختلف شهر گنبدکاووس انجام داده اند. این پژوهش طی دو مرحله و به کمک دو روش به انجام رسیده است. در مرحله اول از روش پیمایشی و در مرحله دوم از روشهای مرتبط با سیستم اطلاعات جغرافیایی مثل روش وزن دهی استفاده شده است. شاخص های استفاده شده برای بخش کیفیت زندگی عبارتند از: اعتماد اجتماعی، ارتباطات، بده و بستان، امنیت محلی، کیفیت دسترسی به خدمات عمومی و شاخص مورد استفاده برای کیفیت زندگی عبارتند از وضعیت سلامت و تغذیه، وضعیت آموزشی، گذراندن اوقات فراغت، کیفیت مادی، گذراندن اوقات فراغت، بهزیستی روانی کمیت محیطی. یافته های پژوهش نشان می دهد که رابطه بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در سطح احتمال 99درصد معنی دار است و سرمایه اجتماعی 36 درصد تغییرات کیفیت زندگی را تبیین می کند. همچنین این پژوهش نشان می دهد که متغیرهای مداخله مدنی، مشارکت و فعالیت سیاسی، شعاع ارتباطات، ارتباط معنی دار وجود داشته است. اما بین متغیرهای امنیت محلی، تصور مثبت به محله، بده و بستان، عضویت انجمن و نوع ارتباطات رابطه معنی داری با متغیر وابسته وجود داشته است. هم چنین هر چه محلات از کیفیت زندگی بالاتری برخوردار باشند میزان سرمایه اجتماعی درون گروهی آنها کاهش می یابد و برعکس میزان سرمایه اجتماعی برون گروهی افزایش می یابد.
– جواهری، فاطمه (1390)، در پژوهشی تحت عنوان پیامدهای اجتماعی اختلال هویت جنسی، به بررسی سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی، تغییر جنس خواهان تحت پوشش مراکز مختلف سازمان بهزیستی کشور پرداخته که تعداد آنها 168 نفر بوده و به جای نمونه گیری از روش تمام شماری استفاده شده است. برای سنجش سرمایه اجتماعی از شاخص های ارتباط و اعتماد و حمایت اجتماعی استفاده شد و برای مفهوم برای کیفیت زندگی شاخص هایی چون سلامت جسمانی، بهداشت روانی و رضایت از زندگی در نظر گرفته شده است. از نتایج تحقیق چنین برمی آید که مقدار میانگین ها در مورد هر سه مولفه ارتباط، اعتماد و حمایت و حتی شاخص کل سرمایه اجتماعی از میانگین ریاضی پایین تر است. 32 درصد از پاسخ گویان از نظر ارتباط اجتماعی، 30 درصد از نظر حمایت اجتماعی و حدود 20 درصد از نظر اعتماد اجتماعی در آستانه پایین یا ضعیف قرار دارند. فقط 11 درصد از پاسخ گویان با توجه به شاخص کل سرمایه اجتماعی در سطح بالا یا زیاد قرار داشتند. وضعیت کیفیت زندگی نیز از وضعیتی مشابه حکایت دارد و میزان برخورداری پاسخ گویان از سه بعد سلامت جسمانی، روانی و رضایت از زندگی در سطح پایین است.
از یافته های دیگر این بررسی آن است که از بین سه مولفه سرمایه اجتماعی، شاخص ارتباط اجتماعی نسبت به دو متغیر دیگر همبستگی قوی تری (601/0) با کیفیت زندگی داشته است در واقع کیفیت خوب زندگی تا حد زیادی تحت تاثیر گستردگی و عمق روابط اجتماعی هر فرد با دیگران است.
– فرخی، جواد (1387) به بررسی رابطه میزان سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی سرپرستان خانوارهای ساکن تهران پرداخته که تعداد 384 نفر از مناطق 22 گانه شهر تهران براساس نمونه گیری طبقه ای مناسب انتخاب شده اند. در این پژوهش جهت سنجش کیفیت زندگی براساس الگوی سازمان بهداشت جهانی اقدام شد و در باب بخش متغیر سرمایه اجتماعی بصورت تلفیقی از نظریات میلور و لین استفاده شده است. یافته های تحقیق از تاثیر میزان سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی و ابعاد چهارگانه آن (سلامت جسمانی، روانی، محیطی، اجتماعی) نشان می دهد که میزان تاثیرگذاری سرمایه اجتماعی بر سلامت جسمانی در کمترین حد و سلامت اجتماعی در بیشترین حد بوده است. همچنین پژوهش مذکور این نتیجه را بدست می دهد که کیفیت زندگی از منظر سرپرستان خانوارهای ساکن در شهر تهران متوسط به بالا بوده است. و در مقایسه بین چهار متغیر مربوط به کیفیت زندگی، بیشترین نمرات بدست آمده (کیفیت بالا) مربوط به سلامت جسمانی و کمترین آن مربوط به سلامت محیطی بوده است. در رابطه با وضعیت سرمایه اجتماعی، پایین بودن اعتماد اجتماعی بین شهروندان، شایان توجه است.
– نوغانی، محسن(1387):کیفیت زندگی شهروندان و رابطه آن با سرمایه اجتماعی در شهر مشهد عنوان پژوهشی است که رابط سرمایه اجتماعی را با کیفیت زندگی و دو بعد اصلی آن یعنی عینی و ذهنی مورد بررسی قرار داده است. به منظور سنجش سرمایه اجتماعی، سه بعد برای آن در نظر گرفته شده است که عبارتند از: اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، شبکه های اجتماعی و برای هر یک از ابعاد مذکور مولفه هایی در نظر گرفته شده است. اعتماد بوسیله سه مولفه اعتماد بین شخص، تعمیم یافته و اعتماد به نهادها و مشارکت اجتماعی از طریق دو مولفه یعنی مشارکت رسمی و غیررسمی اندازه گیری شده است و برای بخش شبکه های اجتماعی از فراوانی روابط اجتماعی و میزان ارتباط با خویشاوندان، دوستان و همسایگان استفاده شده است. و برای بخش مفهوم کیفیت زندگی گویه هایی متناسب با دو بعد ذهنی و عینی کیفیت زندگی ساخته شد.
تحلیل داده های حاصل از پیمایش نشان داد که سرمایه اجتماعی در تبیین کیفیت زندگی بیش از درآمد و تحصیلات دارای اهمیت است. هم چنین در بررسی رابطه متغیرهای مستقل با دو نوع کیفیت زندگی عینی و ذهنی روشن شد که سرمایه مادی (درآمد) بیش از دیگر متغیرها بر کیفیت زندگی عینی افراد موثر است. در حالی که سرمایه اجتماعی دیگر متغیرها می تواند کیفیت زندگی ذهنی افراد را بهبود دهد البته میزان تاثیرگذاری درآمد بر کیفیت زندگی ذهنی و میزان تاثیرگذاری سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی عینی هم قابل توجه است.
– فتوت، هدی (1390) در رساله دکتری خویش به بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد شیراز پرداخته، این پژوهش با استفاده از نظریه پاتنام در سرمایه اجتماعی و پرسشنامه سازمان بهداشت جهانی در کیفیت زندگی به روش پیمایشی صورت گرفته است. تحلیل آماری داده های این پژوهش نشان می دهد که رابطه دو سازه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در سطح 99 درصد اطمینان، معنادار است. بدین معنا که هر چه میزان سرمایه اجتماعی دانشجو بالاتر باشد، میزان کیفیت زندگی وی نیز افزایش می یابد و برعکس هر چه میزان سرمایه اجتماعی دانشجو پایین تر باشد، میزان کیفیت زندگی وی نیز کاهش می یابد.
نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان سرمایه اجتماعی در جامعه مورد مطالعه از میزان پایینی برخوردار است (7/76 درصد دارای سرمایه اجتماعی کم و خیلی کم می باشند). هم چنین ملاحظه شد که سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی موثر است که در این میان اعتماد اجتماعی بالاترین نقش را در تبیین کیفیت زندگی داشته است.
– گروسی، سعیده (1386): در پژوهشی با هدف شناسایی سطح سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی و ارتباط این دو متغیر در محلات شهری کرمان پرداخته است. در این پژوهش برای سنجش کیفیت زندگی از یک شاخص تلفیقی که با استفاده از شاخص توسعه انسانی سازمان ملل، شاخص کیفیت زندگی انتاریوی کانادا، شاخص ساخته شده توسط مرکز تحقیقات کیفیت زندگی دانمارک و پرسشنامه GHQ ساخته شد استفاده گردید و 6 بعد برای کیفیت زندگی در نظر گرفته شد که عبارتند از: سلامت روانی، وضعیت تغذیه و سلامت کیفیت دسترسی به خدمات، کیفیت امنیت، کیفیت فرهنگی و گذراندن اوقات فراغت، کیفیت محیط زیست، برای سنجش سرمایه اجتماعی نیز بر ابعاد اعتماد اجتماعی، هنجار، شبکه روابط اجتماعی و مشارکت تاکید شده است.
یافته های تحقیق حاکی از آن است که در بین افراد مورد مطالعه سطح سرمایه اجتماعی و ابعاد مختلف آن یعنی اعتماد، تعهد به هنجارها و مشارکت غیررسمی در حد متوسط بود در حالی که بعد مشارکت رسمی در سطح پایینی قرار داشت. ابعادی از کیفیت زندگی که با سلامت جسمانی و روانی فرد در ارتباط بود در سطح بالایی قرار گرفت. در حالی که سایر ابعاد کیفیت زندگی سطوح پایین تری را نشان دادند. سطح سرمایه اجتماعی در دسترس با سطح کیفیت زندگی ارتباط معنی داری داشت و نتایج نشان داد که ارتباط این دو متغیر تابعی از سطح محله است.
– غلامرضا میر (1389) در پژوهشی به بررسی نقش سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی در بخش پشت آب سیستان که شامل 18 روستا می شود پرداخته است. در این بررسی جهت بررسی نقش سرمایه اجتماعی در رضایت از کیفیت زندگی در مناطق روستایی با بهره گیری از تحلیل کارکردی و ساختاری از تئوری سیستمی استفاده شده است. محقق برای سرمایه اجتماعی دو جز ساختاری و شناختی در نظر گرفته که در جزء ساختاری عواملی مانند عضویت گروهی، حمایت متقابل، تفاوت و خدمات و در جزء شناختی شاخص هایی مانند اعتماد، انسجام و تضاد در نظر گرفته شده است.
هم چنین دو پرسشنامه تحت عنوان پرسشنامه خانوار و پرسشنامه روستا تهیه گردید. پرسشنامه روستا شامل سوالاتی در مورد ویژگی های خدماتی، اقتصادی، عوامل تولیدی و … هر روستا می باشد و پرسشنامه خانوار شامل سوالاتی در خصوص ویژگی های جمعیتی، اقتصادی و سرمایه اجتماعی پاسخگویان است. با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، ارتباط بین متغیرهای تحقیق در سطح 99 درصد معنادار بوده است. نتایج تحقیق نشان داد که سطح بالای سرمایه اجتماعی به سطح بالای رضایت از کیفیت زندگی می انجامد و در این میان شاخص اعتماد دارای نقش تبیین کننده تری می باشد. بنابراین سرمایه اجتماعی در مقایسه با متغیرهای زمینه ای مانند سن، شغل و … پیش بینی کننده ای بهتر برای رضایت از کیفیت زندگی به شمار می رود.
– زاهدی، محمدجواد (1385) به بررسی رابطه فقر و سرمایه اجتماعی در خانواده های تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) شهرستان قزوین پرداخته است. داده های این پژوهش به روش پیمایشی و از طریق توزیع پرسشنامه در بین 311 خانوار تحت پوشش کمیته امداد شهر قزوین جمع آوری شده است. یافته های پژوهش بازگوی تفاوت معنی داری در میانگین سرمایه اجتماعی و مولفه های آن در بین خانوارهای فقیر و مرفه جامعه مورد بررسی است و وضعیت فقر همبستگی قوی منفی با میزان سرمایه اجتماعی دارد و خانوارهای فقیر در کلیه مولفه های مربوط به سرمایه اجتماعی میانگینی پایین تر از خانوارهای مرفه دارند. بطور مثال سرپرست خانوارهای مرفه بیش از فقرا در روابط فردی و اجتماعی خود به دیگر افراد و نهادها اطمینان و اعتماد می کنند و افراد خانوارهای فقیر روابط اجتماعی محدود و کمتری نسبت به خانوارهای مرفه دارند. هم چنین آزمون بررسی تفاوت میانگین متغیر سرمایه اجتماعی در بین خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و خانوارهای مرفه بازگوی آن است که میانگین سرمایه اجتماعی خانوارهای فقیر با مقدار 22/69 کمتر از میانگین خانوارهای مرفه با مقدار 76/79 است. نتیجه گیری کلی پژوهش مذکور آن است که میزان سرمایه اجتماعی افراد و گروه ها تحت تاثیر شرایط فقر و محرومیت قرار دارد و فقر تاثیر منفی بر سرمایه اجتماعی باقی می گذارد و افزایش میزان سرمایه اجتماعی با توجه به فرایند بازتولید، قادر است زمینه لازم برای ارتقاء سطح رفاه کنش گران فقرزده را فراهم آورد.
– شادی طلب ،ژاله(1386) در پژوهشی به بررسی رابطه فقر و سرمایه اجتماعی پرداخته و اطلاعات آن از دو روستا به نام های کریم آباد و جلیل آباد منطقه ورامین با تلفیقی از روشهای تحقیق کیفی (بحث های گروهی و مصاحبه عمیق) و کمی (پیمایشی و ابزار پرسشنامه) گردآوری شده است. براساس یافته های پژوهش گرچه رابطه معکوس میان فقر و مولفه های سه گانه سرمایه اجتماعی (اعتماد، انسجام و مشارکت) تایید شده است اما نتایج رگرسیون چند متغیره موید رابطه معنادار متغیر "مشارکت در تصمیم گیری" از مقیاس مشارکت اجتماعی و "نزاع در میان روستاییان" از مقیاس انسجام اجتماعی با پدیده فقر است.
درجه مشارکت روستاییان از حد سهیم شدن در اطلاعات فراتر نرفته و روستاییان از مشارکت در تصمیم گیری در سطوح بالاتر محروم بوده اند. در نتیجه مشارکت هایی از نوع ابزاری، تغییر چندانی در وضعیت فقر روستا بوجود نیاورده است. هم چنین محققان خاطرنشان می سازند که ریشه دوانیدن خشونت در فرهنگ جامعه و خسارت های انسانی و مادی ناشی از آن زمینه کافی را برای بروز و تداوم فقر فراهم می کند.
1-7-2-تحقیقات خارجی
– نایک ویست6 و همکاران (2008) در تحقیقی به بررسی رابطه بین سطح فردی سرمایه اجتماعی با میزان سلامت اظهار شده و واقعی و سلامت روانی در فنلاند پرداخته اند. داده های این تحقیق از پژوهش ملی اجرا شده در سال 2002-2001 گرفته شده است در این تحقیق دو گروه زبانی سوئدی ها و فنلاندی ها بعنوان نمونه هایی برای روشن ساختن تفاوتهای قومی در میزان سرمایه اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین برای بررسی دلایل نابرابری در میزان سلامت در بین گروه های زبانی از متغیر سرمایه اجتماعی استفاده شد. یافته های این مطالعه یک رابطه مثبت بین سرمایه اجتماعی شناختی در سطح فردی و میزان سلامت را ثابت کرده است. هم چنین آنها نشان داده اند که سوئدی زبان ها دارای سرمایه اجتماعی ساختاری و شناختی بیشتری نسبت به فنلاندی زبان ها هستند. آنها نتیجه می گیرند که سرمایه اجتماعی تا حدودی تفاوتهای میزان سلامت را در بین گروه های زبانی توضیح می دهد. نتایج هم چنین اهمیت ملاحظه تفاوتهای قومی در مشخصه های اجتماعی میزان سلامت را مشخص می کنند (Ngy vist, 2008)
– وایپ7 و همکاران (2007) در پژوهشی تحت عنوان "آیا سرمایه اجتماعی، سلامتی و رفاه و افزایش می دهد؟ شواهدی از چین" به مطالعه 839 خانواده پرداختند. نمونه آماری این پژوهش 2401 نفر در دامنه سنی 80-16 سال بودند. در این پروژه سرمایه اجتماعی در دو نوع ساختاری (به معنای عضویت سازمانی) و شناختی (شامل: اعتماد، عمل متقابل و همکاری متقابل) و سلامت نیز در سه مقیاس ارزیابی خود از سلامتی، سلامت جسمی و رفاه سنجیده شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که سرمایه اجتماعی شناختی همبستگی مثبت و معنی داری با هر سه مقیاس سلامتی (شامل: ارزیابی خود از سلامتی، سلامت جسمی و رفاه) دارد. همچنین اعتماد از دو طریق یعنی شبکه اجتماعی و حمایت اجتماعی بر سلامت و تندرستی تاثیر می گذارد. از طرفی، طبق یافته های این پژوهش همبستگی آماری ضعیفی بین سرمایه اجتماعی، ساختاری و سلامتی وجود دارد.
-تحقیقی دیگر توسط لیندستروم8 (2009) با عنوان "سرمایه اجتماعی، اعتماد سیاسی و سلامت روانی گزارش شده از خود9: یک مطالعه مردمی" صورت گرفته است. نمونه آماری این پژوهش 27757 پاسخگو در دامنه سنی 80-18 ساله در جنوب کشور سوئد بودند، مدل رگرسیون لجستیک برای بررسی رابطه بین اعتماد سیاسی و سلامت روانی مورد استفاده قرار گرفت. هم چنین در این مطالعه، اثر عوامل مداخله گر از جمله: "سن، کشور مبدا، تحصیلات، استرس اقتصادی و اعتماد کلی به مردم (اعتماد افقی) کنترل شده است." یافته های این پژوهش نشان می دهد که اعتماد سیاسی دارای ارتباط مثبت و قابل توجهی با سلامت روان است. براساس یافته های این پژوهش پاسخگوها در گروه های سنی جوانتر، متولد خارج از کشور، با سطح تحصیلات بالاتر و دارای سطح بالایی از تنشهای اقتصادی، دارای اعتماد افقی و سیاسی کم بودند و از سلامت روانی پایین تری نیز برخوردارند. پس از اینکه اثر متغیرهای سن، کشور مبدا، تحصیلات، تنشهای اقتصادی و اعتماد افقی کنترل شد باز هم رابطه معنی داری بین اعتماد سیاسی و سلامت روان مشاهده شد.
– هامانو10 و همکارانش (2010) در پژوهشی با استفاده از رویکردهای چند سطحی به بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و سلامت روان پرداخته اند. آنها نیز سوال اصلی را مطرح کرده اند که آیا سرمایه اجتماعی شناختی11 و ساختاری12 در سطح با سلامت روان13 همبسته است؟ آیا سرمایه اجتماعی در سطح محله پس از اینکه ادراک فردی از سرمایه اجتماعی کنترل شود، باز هم روی سلامت روان تاثیرگذار است یا خیر. این پژوهش بصورت ملی و مقطعی در ژاپن انجام شد. نمونه آماری این پژوهش با حجم نمونه برابر 5956 نفر بطور تصادفی از 199 محله انتخاب شدند و از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد. در این پژوهش برای سنجش سلامت روانی از پرسشنامه SF-36 استفاده شد و سرمایه اجتماعی نیز در دو بعد شناختی که بوسیله شاخص اعتماد سنجیده شد و سرمایه اجتماعی ساختاری که با شاخص عضویت در گروه های ورزشی، تفریحی، سرگرمی و فرهنگی اندازه گیری شده است، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هر نوع سرمایه اجتماعی شناختی (با ضریب رگرسیونی= 56/9) و ساختاری (با ضریب رگرسیونی= 72/8) در سطح محله می توانند روی سلامت روان تاثیرگذار باشند، حتی پس از اینکه عوامل مداخله گری همچون سن، جنس، درآمد خانوار، آموزش و هم چنین سرمایه اجتماعی ادارک شده کنترل شد نتایج نشان داد که رابطه بین سرمایه اجتماعی و سلامت روانی باقی مانده است.
-مورگان و هگلاند14 در مطالعه ای که در سال 2009 به انجام رسیده به بررسی اهمیت سرمایه اجتماعی بر سلامتی جوانان پرداخته اند .آنان هدف خود را از انجام این مطالعه بررسی وارزیابی اهمیت نسبی دامنه ای از موضوعات متفاوت سرمایه اجتماعی بر سلامت،رفاه ورفتارهای مرتبط با سلامت در بین جوانان عنوان نمودند.بررسی های این مطالعه نشان می دهد که سرمایه اجتماعی برای سلامت جوانان دارای اهمیت است و بطور آماری اهمیت روابط میان مولفه های سرمایه اجتماعی و سلامت بدست آمده است برای مثال جوانان با احساس تعلق پایین به خانواده و روابط محدود با همسایگان نزدیک به دوبرابرسلامت خودرا نسبت به سایرجوانان نامناسب تر اعلام کرده اند.(به نقل ازعباسی،34:1391)
-فلیکس ریکونا15(2003)در تحقیقی به بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر رضایت و کیفیت زندگی در محیط کار در اسپانیا پرداخته و پنج بعد را برای سرمایه اجتماعی در نظرمیگیرد:اعتماد،روابط اجتماعی،تعهد،ارتباطات و نفوذ.این تحقیق با استفاده از داده های پیمایش کیفیت زندگی موضوع را بررسی ودر نتیجه گیری چنین عنوان میکند که مدل بکار گرفته شده برای اینکار از نظر آماری تایید شده و توان وارسی قضایا را داشته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که سطح بالای سرمایه اجتماعی سطح بالایی از رضایت شغلی را در محیط کار ایجاد می کند هم چنین سطح بالای سرمایه اجتماعی سطح بالاتری از رضایت شغلی و کیفیت زندگی رادر محیط کار ایجاد می کند. وی همچنین خاطر نشان می سازد که سرمایه اجتماعی پیش بینی کننده ای بهتر برای کیفیت زندگی در محیط کار و رضایت شغلی نسبت به خصوصیات کارگران ، شرکت یا سازمان و محیط کار است.(نوغانی،1389)
-بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت عنوان تحقیقی است که رزا(2000)در روسیه پرداخته و به این نتیجه دست پیدا کرده که شاخصهای گوناگون سرمایه اجتماعی تعیین کننده های مهمی برای سلامتی فیزیکی و احساس ارزیابی شده توسط شخص می باشد. 18شاخص سرمایه اجتماعی بکارگرفته شده درتحقیق،16درصد تغییردرسلامت فیزیکی و احساس خوشبختی را توضیح می دهد.بعد از کنترل متغیر هایی مانند سن ، جنس ، آموزش ودر آمد خانوار باز مشخص شد که سرمایه اجتماعی تاثیر مهمی بر روی سلامت فیزیکی و احساس دارد.
-کیم و کاواکی16(2007)رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی را در ایالت های مختلف آمریکا مورد برررسی قرار دادندوبه این نتیجه رسیدندکه درایالت هایی که سرمایه اجتماعی بالا یا متوسط بوده سطوح بالاتری از سلامت جسمانی و روانی شهروندان (که از شاخص های کیفیت زندگی می باشد)مشاهده شده است.در این پژو هش مشخص شدکه سطح درآمد و طبقه اجتماعی افراد مورد مطالعه نقش مهمی در تعیین سطح سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی ایشان داشته است.
– نیلسون17 و همکارانش هم در تحقیقی به بررسی ارتباط سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان در روستاهای بنگلادش پرداخته اند هدف اصلی این محققان تشخیص عوامل تعیین کننده تاثیرگذار برکیفیت زندگی بودو تحقیق در مورد همبستگی بین کیفیت زندگی و سطح فردی و جمعی سرمایه اجتماعی در میان سالمندان در روستاهای بنگلادش صورت می گرفت.آنها برای جمع آوری اطلاعات یک نمونه 1135 نفری از روستاییان سالمند با سن بالای 60سال را انتخاب کردند و با استفاده از پرسشنامه،به مصاحبه با آنها پرداخته اند.متغیر های مستقل این تحقیق را سن،جنس،تحصیلات،پایگاه اقتصادی افراد سالمندو سرمایه اجتماعی در سطح روستا وفرد تشکیل می دادندو متغیر وابسته نیز کیفیت زندگی بود که با نظر خود سالمندان مشخص می شد.با استفاده از رگرسیون لجسیک ،محققان به شناسایی عوامل تعیین کننده در کیفیت زندگی پرداختند؛نتایج نشان داد که سن بالا،پایگاه اقتصادی ضعیف خانواده میزان پایین سرمایه اجتماعی در سطح فردو روستا عوامل تعیین کننده در کیفیت زندگی هستند.
نقدو بررسی:
تحقیقات انجام شده عمدتاً از دو بعد جای تامل دارند. در خصوص تحقیقات مربوط به کیفیت زندگی باید گفت که هنوز چهارچوب مفهومی قابل قبول جهانی برای سنجش کیفیت زندگی و روش شناسی واحدی برای تبیین قلمروها و معرفهای کیفیت زندگی وجود نداردو مطالعات انجام شده عمدتا بر مبنای قضاوتهای شخصی مححقق ،ویژگیها ی منطقه و جامعه مورد مطالعه ،داده های در دسترس و اهداف مطالعه می باشدو هرکدام در بررسی عوامل مرتبط با کیفیت زندگی متغیر هایی را برجسته نمودند ولی با این وجود نتوانسته اند به بررسی کامل و همه جنبه های کیفیت زندگی بپردازند.همچنین اغلب پژوهش ها عمدتاً در حوزه سلامت و پزشکی صورت پذیرفته است و این مورد را می توان در مورد بیماران مبتلا به بیماری های خاص به دفعات مشاهده نمود و کمتر کوششی در جهت سنجش کیفیت زندگی در معنای عام آن به چشم می خورد. آنچه در حوزه پزشکی یا حوزه های دیگر با عنوان کیفیت زندگی مورد بحث قرار می گیرد بیشتر مساله رضایت از زندگی است که تنها یکی از مولفه های کیفیت زندگی بشمار می رود. که می توان دو دلیل را در تبیین توجه به مقوله کیفیت زندگی در حوزه سلامت متصور شد:
اول اینکه تاکید بر تامین سلامت از نگاه محدود مبتنی بر مدل تشخیص و معالجه تغییر کرده و به نگاه کل گرایانه نسبت به سلامت تبدیل شده است.
دوم اینکه کار آمد نمودن خدمات سلامتی و هزینه های فراوان آن ضرورت توجه به مفهوم کیفیت زندگی راسبب شده است .در نتیجه این دو فرایند ،حوزه سلامت و درمان گرایش زیادی به مفهوم کیفیت زندگی پیدا کرده است.
اما باید توجه داشت که امروزه به کیفیت زندگی به عنوان یک مقوله اجتماعی نگاه می شود و باید نقش عوامل اجتماعی را در مطالعه این سازه در نظر داشت که توجه به این امر در غالب مطالعات انجام شده در ایران کمرنگ می باشد بطوری که غفاری و امیدی( 1387)در پژوهشی به بررسی مفهوم کیفیت زندگی در محتوای برنامه های توسعه در قبل و بعد از انقلاب پرداخته و بیان می دارند که در هیچ یک از این برنامه ها، امور رفاهی و اجتماعی به سطح سیاستگذاری ارتقاء نیافته اند و بیشتر از جایگاهی خدماتی برخوردار بوده اند و به مسائل اجتماعی از منظر اقتصادی نگاه شده است و برنامه ها چه در قبل و چه در بعد از انقلاب تحت تاثیر الگوهای جهانی قرار داشته است.
همچنین به دلیل فقدان تعریف دقیقی از کیفیت زندگی و عناصر تشکیل دهنده آن در ایران، استاندارد خاصی برای تعیین کیفیت زندگی وجود ندارد. باید توجه داشت که این تعریف باید جامع و شامل همه عوامل و جنبه های مختلف از جمله عوامل فیزیکی، جسمانی، اقتصادی، اجتماعی و هم چنین برداشت ها و تجربیات ذهنی افراد از مفهوم کیفیت زندگی باشد. از طرف دیگر تدوین مدلی که تحت تاثیر عناصر فرهنگی ایران باشد ضروری به نظر می رسد چرا که در اکثر پژوهش های صورت گرفته غالب مدل های ارائه شده مبتنی بر فرهنگ مغرب زمین است. اما در خصوص تحقیقات انجام شده مربوط به سرمایه اجتماعی باید اشاره کرد که هرکدام از محققین سعی نموده رابطه سرمایه اجتماعی را با متغیر دیگری در نظر گرفته وبررسی نماید و در همه این تحقیقات سرمایه اجتماعی بعنوان متغیر مستقلی است که بر متغیر وابسته مورد نظر محقق مورد سنجش قرار گرفته است.موضوع جالب توجه آنکه در این تحقیقات ،ما شاهد یک نوع ادبیات یکسان بکار گرفته شده هستیم که البته به دلیل وجود منابع اندک ترجمه شده مربوط به سرمایه اجتماعی می باشد که تمامی محققان مجبورند یا از منابع فارسی محدود سرمایه اجتماعی استفاده نمایند یا از متونی با زبان انگلیسی استفاده نمایند.همچنین در اکثر تحقیقات به جنبه های مثبت سرمایه اجتماعی توجه شده است لذا عدم توجه به جنبه های منفی سرمایه اجتماعی از ضعف های موجود در این موارد است.
روش تحقیق
منظور از روش تحقیق، روش انجام تحقیق است که مشخص می کند محقق برای بررسی موضوع از چه روشی استفاده می کند. به طور کلی روشهای تحقیق مختلفی نظیر روش تحقیق علی، همبستگی، پس رویدادی، توصیفی، تاریخی و موردی وجود دارد که مورد استفاده هر کدام از این روشها متفاوت می باشد (حافظ نیا، 1383: 43) انتخاب روش تحقیق بستگی به ماهیت موضوع، اهداف پژوهش، فرض یا فرضهای تدوین شده، ملاحظات اخلاقی و انسانی ناظر بر موضوع تحقیق و وسعت و امکانات اجرایی آن دارد. در این مرحله محقق بایستی معلوم دارد که برای مساله انتخابی او چه روش تحقیقی مناسب است (نادری، 1383؛ 39) دستیابی به هدفهای علم یا شناخت علمی میسر نخواهد بود مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار می یابد نه موضوع تحقیق (خاکی، 1383؛ 128).
باتوجه به موضوع مورد بررسی، روش انجام این تحقیق در بخش نظری، کتابخانه ای و در بخش عملی، پیمایشی می باشد. نوع پژوهش پیمایش بر ساختن فرضیه و آزمون آن و تحصیل روابط بین متغیرهای دستکاری نشده توجه دارد. این نوع پژوهش بر خلاف روش آزمایشی یا تجربی است که در آن متغیرها با ملاحظه پژوهشگر به دقت تنظیم و دستکاری می شوند. پژوهش پیمایشی متغیرهایی را انتخاب می کند که هم اکنون یا قبلاً وجود داشته اند. تحقیق پیمایشی با انتخاب و مطالعه نمونه های منتخب از جامعه ای کلی به بررسی میزان شیوع، توزیع و روابط متقابل متغیرهای فردی و اجتماعی می پردازد(کرلینجر،65:1376و دواس،15:1380). در شیوه میدانی از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده همراه با مشارکت استفاده خواهد شد. روش پیمایش ازجمله روش های کمی درتحقیقات اجتماعی می باشد. به طوری که پس از پاسخگویی به سوالات پرسشنامه و با استخراج وتحلیل داده های حاصل از آن نتایج به صورتی دقیق و روشن ارائه می شود.

روشهای جمع آوری اطلاعات(اسنادی و پرسشنامه)
مهمترین روشهای گرد آوری اطلاعات در این تحقیق بدین شرح می باشد:
الف)مطالعات کتابخانه ای :که جهت گرد آوری اطلاعات در زمینه مبانی نظری و ادبیات تحقیق از منابع کتابخانهای و مقالات استفاده شده است.
ب)تحقیقات میدانی: بمنظور جمع آوری داده ها و اطلاعات برای تجزیه و تحلیل،از ابزار پرسشنامه استفاده گردیده است.
جامعه آماری
جامعه مورد مطالعه عبارتست ازکلیه کارکنان ثبت احوال مازندران اعم از کارکنان اداره کل، ادارات تابعه (بر اساس فهرست استخراج شده از واحد اداری اداره کل ثبت احوال مازندران) که در زمان گرد آوری اطلاعات (دی ماه 1391)بر حسب نوع استخدام-ااعم از رسمی ،پیمانی و قراردادی- مشغول به فعالیت می باشند.
واحد تحلیل18
واحد تحلیل عبارتست از فرد ،گروه، طبقه یا هر پدیده اجتماعی و موضوعی که ویژگی های آن مورد بررسی قرار می گیرد . در این تحقیق واحد تحلیل فرد یعنی یک کارمند اداره ثبت احوال در استان مازندران می باشد.
حجم نمونه و روش نمونه گیری
براساس استعلام بعمل آمده از واحد اداری اداره کل ثبت احوال مازندران تعداد کل کارکنان در سطح استان بر حسب جدول ذیل 266 نفر اعلام گشته لذا با توجه به تعداد محدود جامعه آماری بجای نمونه گیری از روش کل شماری یا سر شماری استفاده گشته بدین صورت که تعداد کل جامعه مورد مطالعه بعنوان نمونه پژوهش در نظر گرفته شده اند.

ردیف
محل خدمت
تعداد شاغلین
رسمی
پیمانی
قراردادی
مرد
زن
1
اداره کل
40
26
7
7
32
8
2
آمل، دابو دشت، لاریجان
22
9
9
4
16
6
3
بابل، بابل کنار، لاله آباد،گتاب
26
14
7
5
23
3
4
بندپی شرقی
3
3
–
–
3
–
5
بندپی غربی
4
3
1
–
4
–
6
بابلسر، بهنمیر، رودبست
11
4
5
2
8
3
7
فریدونکنار، دهفری
5
2
2
1
5
–
8
بهشهر، یانه سر
9
7
1
1
8
1
9
تنکابن، خرم آباد، نشتا
17
11
4
2
11
6
10
عباس آباد، کلارآباد
4
2
2
1
5
–
11
جویبار، گیلخواران
7
4
1
2
6
1
12
چالوس
6
5
1
–
4
2
13
کلادر دشت
5
4
1
–
5
–
14
رامسر
6
3
3
–
6
–
15
ساری، کلینجارستاق
26
12
10
4
19
7
16
چهاردانگه
4
2
1
1
4
–
17
دودانگه
2
2
–
–
2
–
18
میاندرود
3
2
–
1
3
–
19
سوادکوه
6
2
3
1
6
–
20
شیرگاه
4
4
–
–
3
1
21
قائم شهر، کیاکلا
16
8
4
4
11
5
22
گلوگاه، کلباد
6
4
1
1
6
–
23
محمودآباد، سرخرود
10
6
2
2
8
2
24
نکا، هزار جریب
7
4
2
1
7
–
25
نور، بلده
7
2
4
1
5
2
26
چمستان
4
3
1
–
4
–
27
نوشهر
4
4
–
–
3
1
28
کجور
2
2
–
–
2
–

جمع
266
154
72
40
216
48

روش تجزیه و تحلیل داده ها
برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیهها و سوالات اساسی تحقیق در دو سطح ،اطلاعات حاصله تحلیل میشود:
در سطح توصیفی:
از آنجایی که این تحقیق بیشتر جنبه توصیفی دارد سعی میشود تاثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی افراد مورد مطالعه به صورت جداول توزیع فراوانی و نمودار های مربوط به هر یک از شاخصه به تفکیک نشان داده شود. در این سطح عمدتاً از آمار توصیفی و روشها و تکنیکهای خاص آن نظیر میانگین، میانه، مد، واریانس و… بهرهبرداری خواهد شد.
درسطح تحلیلی:
در این سطح برای تحلیل روابط بین متغیرها از آزمونهای آماری مناسب نظیر مقایسه میانگینها، کای اسکوار و در صورت لزوم ضرایب همبستگی مربوط به هر یک از سطوح سنجش متغیرها استفاده خواهد شد.
ابزار گرد آوری اطلاعات
براساس تکنیک انتخاب شده دراین تحقیق (پیمایش) و واحد تحلیل تحقیق حاضر،اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه -ازجمله روشهای رایج درتکنیک پیمایش- جمع آوری شده است. بدین ترتیب که به منظوردستیابی به اهداف ذکرشده سئوالاتی (باز و بسته) باتوجه به فرضیات و متغیرهای تحقیق تنظیم شده، دراختیار پاسخگو قرار می گیرد. در این تحقیق برای سنجش کیفیت زندگی از پرسشنامه WHOQOL-BREF (الگوی مورد استفاده سازمان جهانی بهداشت) وبرای سنجش سرمایه اجتماعی گویه های مححق ساخته مورد استفاده قرار گرفته است.برای طراحی سوالات از طیف 5گزینه ای لیکرت استفاده شده که یکی از رایج ترین مقیاسهای اندازه گیری می باشد.
روش آماری مورد استفاده
ازآنجایی که علم آمار مجموعه ای از تکنیک ها را دراختیار پژوهشگر قرار می دهد و باتوجه به اینکه هدف پردازش داده های حاصل از پرسشنامه که شامل دو مرحله جمع آوری داده ها وتحلیل داده ها می شود، دراین مرحله به تجزیه و تحلیل آماری پژوهش حاضر پرداخته خواهد شد. این تحلیل به دوصورت توصیفی وتحلیلی انجام می شود، بدین ترتیب که بااستفاده ازنرم افزارSPSS و بر مبنای اینکه چه هدفی وجود دارد، نوع داده ها، نوع متغیر ها و مقیاس سنجش دراین طرح، مناسب ترین تکنیک ها وآزمون ها را انتخاب و فرضیات تحقیق آزمون خواهد شد.
تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق
برای آن که بتوان مفاهیم تحقیق را سنجید ابتدا بایستی شاخص هایی را برای آن پیدا و تعریف کرد. بنا به گفته ساروخانی شاخصها باید دقیق ترین پدیده های ذهن انسانی را سنجش پذیر سازند(ساروخانی،88:1382). توجه پرت19 و لازارسفلد20 به این حوزه از تحقیق بیانگر اهمیت زیاد آن در تحقیقات اجتماعی است که می گویند: "شاخص عبارت است از مفهوم یا عددی که اندازه کمیت معینی را مشخص کند. شاخص به معنای اخص برای مفاهیم یا صفاتی به کار می رود که در سطح نسبی قابل اندازه گیری باشد"(رونرژ،1:1364).
اکنون با توجه به مطالب فوق به تعریف مفهومی و عملیاتی از مفاهیم تحقیق پرداخته خواهد شد.
تعریف نظری متغیر وابسته :
در این تحقیق کیفیت زندگی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است و یک مفهوم چند بعدی، نسبی و متاثر از زمان و مکان و ارزشهای فردی و اجتماعی است. کیفیت زندگی دارای ابعاد درونی( ذهنی) و بیرونی( عینی) است لذا بسیار انتزاعی بوده و تعریف آن ساده نخواهد بود. لذا علی رغم تلاش های فراوانی که از سوی اندیشمندان برای ارائه تعریف کاربری این مفهوم صورت پذیرفته، انتخاب یک تعریف به عنوان یک تعریف جامع و کامل دشوار خواهد بود در این پژوهش سنجش سازه کیفیت زندگی بر اساس الگویی که سازمان جهانی بهداشت21 ارائه داده انجام خواهد شد که تعریف این سازمان از کیفیت زندگی این گونه می باشد:
" کیفیت زندگی به عنوان ادراک فرد از موقعیتشان در زندگی در حوزه های فرهنگی و نظام ارزشی که در آن زندگی می کنند و در ارتباط با اهداف، انتظارات، استانداردها و نگرانی ها یشان تعریف می شود. پس کاملاً فردی بوده و توسط دیگران قابل دیدن نیست و به درک افراد از جنبه های گوناگون زندگی شان استوار است" ( نجات، 1390: 162).
این تعریف مفهومی با دامنه وسیع می باشد که به شیوه پیچیده ای با سلامت فیزیکی، وضعیت روان شناختی، سطح استقلال، روابط اجتماعی افراد و رابطه آنها با خصوصیات برجسته محیطشان در آمیخته است. بنابراین سازمان جهانی بهداشت چهار بعد سلامت فیزیکی،سلامت روانی، روابط اجتماعی،سلامت محیطرا برای کیفیت زندگی مدنظر قرار می دهد و برای هر یک مصادیقی را ارائه می نماید که عبارتند از:
سلامت فیزیکی:شامل توانایی انجام فعالیت های روزمره زندگی، میزان وابستگی به درمان های پزشکی، قدرت و خستگی، تحرک وچابکی، درد و ناراحتی، خواب واستراحت، ظرفیت و توانایی برای انجام کار و فعالیت می باشد.
سلامت روانی:شامل رضایت و تصور شخص از خود و ظاهر بدنی ، احساسات مثبت و منفی فرد، اعتماد به نفس، اعتقادات روحی، مذهبی، شخصی و تفکر، یادگیری و حافظه و تمرکز است.
– روابط اجتماعی: شامل ارتباطات شخصی، حمایت اجتماعی و فعالیت جنسی می باشد.
– سلامت محیط: شامل منابع مادی و مالی، آزادی، ایمنی، میزان در دسترس بودن و کیفیت مراقبت های بهداشتی درمانی و اجتماعی، فرصت های پیش رو برای کسب و بدست آوردن اطلاعات و مهارتهای جدید، امکان فعالیت های تفریحی، سلامت محله ای که شخص در آن زندگی می کند و امکانات آن و سلامت محیط خانه می باشد.
تعریف عملیاتی متغیر وابسته( کیفیت زندگی)
سازمان جهانی بهداشت به دلیل نیاز به یک وسیله ارزیابی بین المللی کیفیت زندگی دست به تهیه آزمون100- WHOQOL زد که 24 بعد برای کیفیت زندگی قائل است در چارچوب مفهومی اولیه که برای ساخت این مقیاس وجود داشت این 24 بعد را در 6 دامنه22 قرار دادند جهت هر بعد 4 سوال در نظر گرفته شد. تحلیل هایی که اخیراً بر روی دامنه به عمل آمده باعث شد تا نسخه ای جدید از آن در اختیار محققان و پژوهشگران قرار بگیرد که آن نسخه WHOQOL-BREF است که در مطالعه حاضر نیز مورد استفاده قرار می گیرد این الگو به 4 دامنه از کیفیت زندگی اشاره دارد:

سلامت جسمی، سلامت روانی، سلامت محیط، روابط با دیگران
جهت سنجش سلامت جسمی 7 گویه، سلامت روانی6 گویه، روابط اجتماعی3 گویه و سلامت محیطزندگی 8 گویه در نظر گرفته شده است. (در مجموع24 گویه).

جدول3-2- ابعاد کیفیت زندگی
مفهوم
بعد
شاخص
تعداد گویه
شماره سوال در پرسشنامه
کیفیت زندگی
سلامت فیزیکی
توانایی انجام فعالیت های روزمره زندگی، میزان وابستگی به درمان های پزشکی، درد و ناراحتی، خواب، استراحت و…
7

53-54-55-56-57-58-59

سلامت روانی
رضایت و تصور شخص از خود و ظاهر بدنی اش، اعتماد به نفس، اعتقادات روحی و مذهبی و…
6

60-61-62-63-64-65

سلامت محیط
منابع مادی و مالی، آزادی و ایمنی، فعالیت های تفریحی و….
8

66-67-68-69-70-71-72-73

روابط اجتماعی
ارتباط شخصی، حمایت اجتماعی ، فعالیت های جنسی
3

74-75-76
علاوه بر این 2 گویه که به هیچ یک از ابعاد فوق تعلق نداشته و وضعیت سلامت و کیفیت زندگی را به شکل کلی مورد ارزیابی قرار می دهد در این مبنا گنجانده شده است(:سوالات 78و79)
کیفیت زندگی خود را چگونه ارزیابی می کنید
خیلی خوب
خوب
نه خوب
نه بد
بد
خیلی بد
چقدر از سلامتی خود راضی هستید
خیلی راضی هستم
راضیم
نه راضی ام
نه ناراضی
ناراضیم
خیلی ناراضیم

تعریف نظری متغیر مستقل( سرمایه اجتماعی)
در خصوص سازه سرمایه اجتماعی تعاریف متعدد و مختلفی از سوی صاحبنظران ارائه شده است و تفاوت در تعاریف و رویکردها بیانگر سنت های تئوریک متفاوتی است که اصطلاح سرمایه اجتماعی از آنها سرچشمه گرفته است.با این حال به زعم بسیاری از صاحب نظران شاخص ترین تعریف در باب سرمایه اجتماعی، تعریفی است که از سوی رابرت پاتنام23 ارائه شده است که دیدگاه وی نیز به عنوان پشتوانه نظری تحقیق حاضر در باب سرمایه اجتماعی اتخاذ گردیده است.از نظر وی سرمایه اجتماعی ویژگی هایی از سازمان اجتماعی چون اعتماد، هنجارها و شبکه ها که می توانند کارایی جامعه را از طریق تسهیل کنش های تعاونی بهبود دهند، تعریف می شود( جان فیلد، 1388؛11).
تعریف عملیاتی متغیر مستقل( سرمایه اجتماعی)
اکثر محققان برآنند که سنجش کامل سرمایه اجتماعی تقریباً غیر ممکن است و کمی کردن ازنقاط مبهم این مفهوم کیفی است. همانطور که سازمان همکاری و توسعه اقتصادی24 خاطرنشان می سازد اکثر موضوعاتی که به سرمایه اجتماعی مربوط هستند ضمنی ونسبی هستند و به دشواری می توان آنها را اندازه گیری و دسته بندی کرد ( به نقل از فیلد، 1388؛207).سرمایه اجتماعی به عنوان یک مفهوم پیچیده اجتماعی قابلیت سنجش با یک نسخه منفرد راندارد و لذا برای این کار باید مجموعه ای از شاخص ها مورد استفاده قرار گیرد تا ابعاد گوناگون آن در سنجش لحاظ شود.
همچنین ولکاک و نارایان انجام یک سنجش واحد و صحیح از سرمایه اجتماعی را به دلایلی چند ناممکن می دانند:
اول آنکه جامع ترین تعاریف از سرمایه اجتماعی چند بعدی هستند سطوح و واحدهای تحلیلی مختلفی را در بر می گیرد.
دوم اینکه ماهیت و شکل سرمایه اجتماعی در گذر زمان تغییر می کنند و آن هم به این خاطر است که توازن بین سازمان های غیر رسمی و نهاد های رسمی ثابت نیست.
و سوم از آنجا که از ابتدا، بررسی های بین کشوری طولانی مدتی برای سنجش سرمایه اجتماعی طراحی نشده بودند، پژوهشگران معاصر به ناچار شاخص هایی از تعدادی از این موارد نزدیک به هم همچون سنجش اعتماد، اطمینان به حکومت، تمایل به رای دادن و… را گردآوری کردند( نارایان و ولکاک،3000؛239) به همین خاطر است که در گزارش" واحد مطالعات آینده"25 در انگلستان آمده است که:
" اولین قدم برای کاربردی کردن سرمایه اجتماعی در مباحث برنامه ریزی، سنجش تمام سطوح و اشکال آن و هم چنین ارتباط دادن آن به پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و… مورد نظر سیاست گذاران است"( به نقل از شعبانی، 1387؛2).
مفهوم سازی کاری بیشتر از تعریف ساده یا قراردادی واژگان حتی یک علم است این کار ساختن مفهومی انتزاعی برای امری واقعی است. مفهوم سازی باید به تفکیک و تشخیص ابعاد، مولفه و شاخص همراه باشد اما باید دانست که همه مفاهیم ترکیبی گسترده ندارند اما برخی از مفاهیم ممکن است فقط یک بعدی و یک مولفه تک شاخصی داشته باشند با این که بعدی نداشته و تنها شاخص داشته باشند( کیوی و کامپنهود، 1375؛114). از این روتعریف عملیاتی سرمایه اجتماعی به عنوان متغیر مستقل رابیان می کنیم:
با تکیه بر دیدگاه پاتنام در این پژوهش مولفه هایی از سرمایه اجتماعی که کیفیت زندگی را تببن می کنند عبارتند از:
1- اعتماد اجتماعی
2- مشارکت اجتماعی
3- شبکه اجتماعی
تعریف نظری اعتماد اجتماعی:
سرمایه اجتماعی ماهیتاً با اعتماد اجتماعی سر و کار دارد. برای این که یک رابطه به تعامل بیا نجامد اعتماد ضروری است. اعتماد میان مردم، دولتمردان و نخبگان سیاسی موجب توسعه سیاسی می شود. بنابراین اعتماد منبع با ارزشی از سرمایه اجتماعی محسوب می شود که اگر در حکومتی به میزان زیاد وجود داشته باشد به همان میزان رشد سیاسی و توسعه اجتماعی بیشتر خواهد شد. در نظر فوکویاما اعتماد"به انتظاری اطلاق می گردد که در یک اجتماع از رفتار منظم، صادقانه و همکاری جویانه مبتنی بر هنجارهای مشترک بر می خیزد" ( دلفروز، 1387؛103).هم چنین زوکر به سه نوع اعتماد اشاره می کند:
– اعتماد خصیصه محور26: که با پیشینه اجتماعی یا فرهنگی شخص پیوند دارد.
– اعتماد فرآیند محور27: به مبادلات گذشته و حال ارتباط دارد مانند آنچه در وجهه و مبادله هدایا و اعتبار وجود دارد.
– اعتماد مبتنی بر نهاد:28 که به اشکال تایید یا محدودیت های قانونی مرتبط است ( همان؛ 220).
اریکسون29 در کتاب خود در" رشد و بحران شخصیت سالم" اعتماد بنیادی30 را مورد توجه قرار داد و بیان می دارد که اعتماد بنیادی نگرشی است به خود ودنیای پیرامون که حاصل تجربیات شخصی در سال اول زندگی( شیرخوارگی) است. اعتماد عبارتست از انتظار برآورده شدن نیازهای شخصی و اینکه می شود روی دنیا یا مانع برآورد کننده خارجی حساب باز کرد( پورافکاری،1376).
هیرش31 (1997) اعتماد را به عنوان خیر عمومی می داند که برای پیشبرد موفق اقتصاد لازم است. اعتماد برای تسهیل حل موثر مشکلات نیز ضروری است. زیرا" مشوق مبادله اطلاعات مناسب می باشد و تعیین می کند که آیا اعضای گروه مایلند به دیگران اجازه دهند که بر تصمیمات و تنشهایشان تاثیر بگذارند یا خیر؟" ( شالی، 1381؛107).
آنتونی گیدنز32 اعتماد را مقدمه و شالوده زندگی اجتماعی می پندارد که بدون آن زندگی فردی و اجتماعی مشحون از نگرانیها و اضطرابات خواهد شد. از نظر پاتنام اعتماد مهم ترین مولفه سرمایه اجتماعی است و " همکاری و تعاون داوطلبانه، در جایی که ذخیره و انباشتی اساسی از سرمایه اجتماعی در قالب قواعد تبادل و شبکه های تعهدمدنی وجودداشته باشدبه آسانی صورت میگیرد .سرمایه اجتماعی دلالت بر صورت هایی از سازمان اجتماعی چون اعتماد،قواعد و شبکه هادارد که می توانند کارایی جامعه را از طریق کنش های متناسب تسهیل کنند"( از کیا1383).
زتومکا33 اعتماد را پیش شرط تعاون و نیز محصول تعاون موفقیت آمیز می داند و آن را نوعی شرط بندی نسبت به کنش های محتمل دیگران در آینده می داند.وی در مقابل اعتماد از بی اعتمادی و سوء اعتماد یاد می کنند و می گوید که( بی اعتمادی نیز متضمن شرط بستن ولی شرط منفی می باشد و شامل انتظارات منفی در مورد کنش های دیگران( کنش هایمضر و شرورانه) و نیز متضمن تعهد منفی و تدافعی ( اجتناب کردن ،خلاص شدن، فاصله گرفتن، امتناع از کنش و اقدامات تدافعی داشتن در برابر آنهایی که نسبت به آنها بی اعتماد هستیم) می باشد. اصطلاح سوء اعتماد به وضعیت خنثی اشاره دارد و به معنی فقدان انتظارات مشخص و تردید در مورد تعهد فرد است و به عنوان یک مرحله موقتی و واسط در پویایی های اعتماد سازی یا کاهش اعتماد استفاده می کنیم. سوء اعتماد حاصل نقض اعتماد است که به آسانی منجر به افزایش و رشد بی اعتمادی می شود. در حالی که اعتماد ناشی از پس روی به اعتمادی غیر موجه است که می تواند بصورت تدریجی در جهت رشد اعتماد بکارگرفته شود ( زتومکا، 1387، 125) . در نظر واسگوپتا34 ( 1998)" اعتماد… انتظار مناسب از کنش های دیگر افراد است که تعهدی نسبت به انتخاب کنش هایشان دارند. وقتی قبل از انتخاب کنش بتواند کنش های دیگران را کنترل و نظارت کنند" ( همان، 51) و کلمن اعتماد را وارد کردن خطر و تصمیم برای کنش با دیگران می داند و اعتماد را با ریسک در ارتباط می داند.
-تعریف عملیاتی اعتماد اجتماعی
در تحقیقات مختلف عمدتاً از سه نوع اعتماد یاد شده است:
1- اعتماد به نزدیکان و آشنایان ( اعتماد بین شخصی35)،: شکلی از اعتماد که در روابط چهره به چهره36 خود را نشان می دهد و به افرادی که با هم در تعامل هستند مربوط می شود. این شکل از اعتماد در مرزهای خانوادگی، همسایگی و دوستی محدود می شود.
2- اعتماد به عموم( اعتماد تعمیم یافته)37: داشتن حسن ظن نسبت به افراد جدای از تعلق آنها به گروه های قومی و قبیله ای تعریف می شود. این تعریف نه تنها روابط چهره چهره را در بر می گیرد بلکه حوزه کسانی که با ما تعامل دارند یا میتوانندداشته باشند-کسانی که غریبه و ناآشناهستند-رانیز در برمیگیرد.
3- اعتماد نهادی یا مدنی: که شامل اعتماد به موسسات رسمی دولتی و باور به عملکرد متناسب و رفتار مستمر و قابل پیش بینی در مورد سازمانهای تخصصی است. ( آزاد، 1383؛110).بنابراین یکی از معمول ترین روش های سنجش اعتماد نهادی ارائه فهرستی از نهادها و موسسات رسمی و پرسش از پاسخگویان در مورد میزان اعتماد به آنهاست.
همانطور که در صفحات قبل آمده است اعتماد به افراد شامل دو مولفه " اعتماد بین شخصی" و " اعتماد تعمیم یافته" می باشد. و " اعتماد نهادی" که از آن تحت عنوان " اعتماد انتزاعی" نیز یاد می شود نوع سوم اعتماد را تشکیل می دهد.
سنجش اعتماد بین شخصی و اعتماد تعمیم یافته( شاخص اعتماد به عامه مردم) – در پرتو سه معرف صداقت ،تمایلات همکاری جویانه و داشتن اعتماد در سطح سنجش ترتیبی و به سبک طیف لیکرت ممکن می گردد. لذا برای روشن شدن فضای مفهومی اعتماد به تعریف موارد مذکور می پردازید.
-تمایلات همکاری جویانه:آمادگی وتمایل برای کمک به دیگران
– اعتماد کردن: تمایل قبول ریسک در یک موقعیت اجتماعی که این تمایل مبتنی بر حس اطمینان به این نکته است که دیگران به گونه ای که انتظار می رود عمل نمودند و شیوه ای حمایت کننده در پیش خواهند گرفت( شارع پور، 1380؛306).
صداقت:تطابق و هماهنگی میان اعمال و گفتار یا اعتقاد و گرایشات درونی و عدم تظاهر به رفتار یا گفتاری که به نظر شخصی درست ومورد قبول نیست. حسن ظن فرد نسبت به سایر اعضای جامعه که این امر موجب گسترش تسهیل روابط اجتماعی فرد با آنها می شود.گروتر(2001)در شاخص های پیمایش خود و فوکویاما نیز در شاخص های پیشنهادی خود از کلاهبرداری که به نوعی نشان دهنده عدم صداقت بین مردم است از این مفهوم استفاده کرده اند (به نقل از غفاری ،1384).

اعتماد به افراد

– شاخص سازی اعتماد اجتماعی

-تعریف عملیاتی اعتماد بین شخصی
برای سنجش اعتماد بین شخصی 4 شاخص اعتماد به خانواده، دوستان، همسایه و اقوام و خویشاوندان در نظر گرفته شده است که طی 12 سوال در پرتو سه معرف صداقت داشتن، اعتماد و تمایلات همکاری جویانه که فضای مفهومی اعتماد را در بر می گیرند، صورت می گیرد.
-سنجش اعتماد تعمیم یافته
برای سنجش اعتماد تعمیم یافته دو بعد در نظر گرفته شده است:
1- اعتماد به عامه مردم
2-اعتماد به اقشار واصناف مختلف
-سنجش اعتماد به عامه مردم
جهت سنجش اعتماد به عامه مردم نیز همانند سنجش اعتماد بین شخصی از 3 معرف صداقت- تمایلات همکاری جویانه و داشتن اعتماد استفاده شده است که بدین منظور 6 گویه در پرسش نامه گنجانده شده است.
-سنجش اعتماد به اقشار و اصناف
جهت سنجش میزان اعتماد پاسخ گویان به اصناف و اقشار بطور مستقیم اعتماد افراد به پزشکان، روحانیون، بازاریان، بنگاه داران، نمایندگان مجلس و هنرمندان،معلمان، رانندگان تاکسی، اساتید دانشگاه، کارمندان، دوست، قضات، کارگران، ورزشکاران مورد سوال قرار گرفته است.(سوالات 28-39)

-اعتماد به سازمانها( اعتماد انتزاعی)
در این تحقیق برای عملیاتی کردن اعتماد نهادی، میزان اعتماد پاسخ گویان به 7 نهاد زیر مورد اندازه گیری قرار می گیرد:
بانکها، بیمارستانها و مراکز درمانی، صدا وسیما، دادگستری، نیروی انتظامی، مطبوعات و روزنامه ها و آموزش و پرورش.(سوالات 40-46)
جدول 3-3-ابعاداعتماداجتماعی
مفهوم
بعد
مولفه
شاخص
خرده شاخص
تعداد گویه ها
شماره گویه ها در پرسش نامه
اعتماداجتماعی

اعتماد اجتماعی

اعتمادبه افراد(بین شخصی و تعمیم یافته)

اعتماد بین شخصی
اعتماد به دوستان
صداقت
1
22

داشتن اعتماد
1
10

تمایلات همکاری جویانه
1
21

اعتماد به خانواده
صداقت
1
16

داشتن اعتماد
1
9

تمایلات همکاری جویانه
1
15

اعتماد به همسایه ها
صداقت
1
13

داشتن اعتماد
1
11

تمایلات همکاری جویانه
1
27

اعتماد به اقوام و
خویشاوندان
صداقت
1
14

داشتن اعتماد
1
12

تمایلات همکاری جویانه
1
23

اعتماد تعیم یافته
اعتماد به
عامه مردم
صداقت
2
25،19

داشتن اعتماد
3
17،24

تمایلات همکاری جویانه
2
20،26

اعتماد به اقشار و
اصناف مختلف
اعتماد به پزشکان،معلمان، بازاریان و…

12
39-28

اعتماد نهادی
اعتماد به نیروی انتظامی، صدا
وسیما، بیمارستان ها،…
7

46-40

-مشارکت اجتماعی
-تعریف نظری:
دومین بعد سرمایه اجتماعی مشارکت اجتماعی نام دارد. از مشارکت تعاریف متعددی صورت گرفته است. گائوتری38 مشارکت را فرآیندی اجتماعی، عمومی، یکپارچه، چندگانه و چند فرهنگی می داند که هدف آن کشاندن همه مردم به ایفای نقش در همه مراحل توسعه است ( به نقل از ازکیا، 1383؛29) .کلوب و ساحل39 مشارکت را فرآیندی توام با خصایص فعال بودن یا داوطلبانه بودن می دانند. رام پی پارو نیز مشارکت را نوعی شرکت داوطلبانه و ارادی در حوزه های تصمیم گیری، اجرای برنامه ها، منافع، ارزیابی و بازنگری برنامه های توسعه بیان می کند( عنبری،1387؛285). میسرا مشارکت را پدیده ای چهار بعدی شامل صیانت نفس، درک نفس، قدرت تصمیم برای خود، تسلط نفس می داند( لهسائی زاده، 1385، 96).
در تعریف بانک جهانی مشارکت" فرآیندی است که ازطریق آن بهره برداران بر اقدامات توسعه و تصمیمات و منابعی که آنها را متاثر می سازد، تاثیر گذاشته و در کنترل آنها سهیم می شوند" ( ساروخانی، 1390؛ 87). پاتنام نیز شبکه های مشارکت اجتماعی و روابط اجتماعی و تعاملات آنها را بنیادی ترین جزء سرمایه اجتماعی معرفی می کند و آن را خواستگاه دو مولفه دیگر سرمایه اجتماعی یعنی اعتماد و هنجارهایی معامله متقابل مطرح می کند. وی به وجود دو نوع شبکه های رسمی و غیر رسمی ارتباطات در جامعه اعتقاد دارد که برخی از این شبکه ها افقی یا مساوات طلب و برخی دیگر عمودی یا انحصار طلب هستند. از نظر وی شبکه های افقی در قالب مشارکت مدنی مانند انجمن های همسایگی، کانون های سرود، باشگاه های ورزشی، احزاب مردمی و… روی می دهند و شبکه های عمودی فاقد توان لازم برای برقراری اعتماد و همکاری اجتماعی هستند. لذا هرچه شبکه های افقی در یک جامعه بیشتر باشد مردم تمایل بیشتری به همکاری دارند.
-تعریف عملیاتی مشارکت اجتماعی:
در این پژوهش برای سنجش مشارکت اجتماعی از مقیاس مشارکت اجتماعی چاپین استفاده شده است. این مقیاس مقیاسی کلی مشارکت در انواع سازمانهای داوطلبانه، رسمی و غیر رسمی، حرفه ای، مدنی و اجتماعی است. این مقیاس شامل 5 جزء است که به ترتیب شامل موارد زیر است:
1- عضویت عادی
2- عضویت فعال( منظور مشارکت فعال، حضور دائم در وقایع و جلسات مربوطه به یک گروه، ارتباط رودرو با اعضای گروه و بطور کلی شرکت در امور جاری گروه است).
3- کمک مالی
4- عضویت در کمیته ها
5- صاحب مقام بودن در سازمانهای یاد شده (میلر،1380؛496-494).
برای سنجش میزان مشارکت اجتماعی بر اساس مقیاس چاپین از پاسخگویان خواسته شده که در صورت عضویت در گروههای آورده شده میزان عضویت خویش را بیان نمایند .
جدول 3-4-ابعاد مشارکت اجتماعی
نام متغیر
مولفه
تعداد گویه
شماره سوال

مشارکت اجتماعی
عضویت یا عدم عضویت در تشکلهای مذهبی،ورزشی،ادبی وغیره و مشخص ساختن دامنه عضویت و مشارکت

9

47

بدین ترتیب افرادی که مشارکت ندارند ازافرادی که مشارکت دارند جدا می شوند بنابراین کسی که در هیچ گروهی عضویت ندارد نمره مشارکت وی صفر محاسبه می گردد. وکسی که سطح فعالیت خویش را بیان نماید ؛ به عضویت فرد نمره 1، عضویت فعال نمره 2، ارائه کمک مالی به گروه نمره 3، عضویت در کمیته تخصصی نمره 4 و دارا بودن پست ومقام نمره 5 اختصاص می یابد لذا کسی که نمره 5 بگیرد در تمامی ابعاد قبلی مشارکت دارد. حال چنانچه فردی حداکثر در 5 گروه دارای نمره 5 باشد بالاترین نمره مشارکت یعنی 25 را کسب خواهد کرد و فردی که از 5 گروه فقط نمره یک را کسب کند کمترین میزان مشارکت اجتماعی را خواهد داشت.

-شبکه های روابط اجتماعی
-تعریف نظری
شبکه اجتماعی بیان میزان تماس های فرد با افراد مختلف محیط پیرامون خود است که به منظور رفع نیازهای مختلف صورت می گیرد. در واقع روابط اجتماعی روابطی است که فرد را بطور مستقیم و غیر مسقیم به سایر مردم پیوند می زند.
-تعریف عملیاتی:
در این پژوهش شبکه اجتماعی به جنبه های غیر رسمی زندگی فرد مثل تعداد دوستان یک فرد، میزان صمیمت و معاشرت فرد با اعضای خانواده، دوستان، خویشاوندان، همسایگان و نیز پیوندها و ارتباطات موثر ساختاری در درون نهادها و سازمانهای دولتی و عمومی می پردازد.
جدول3-5- ابعاد شبکه روابط اجتماعی
نام متغیر
مولفه
تعداد گویه
شماره سوال
شبکه روابط اجتماعی
تعداد دوستان یک فرد، میزان صمیمیت و معاشرت فرد با اعضای خانواده، دوستان، خویشاوندان، همسایگان و ارتباط موثر با نهادهای دولتی عمومی.
6
18،48
49،50
51،52

برای سنجش میزان شبکه ارتباطی در ابعاد مذکور در مجموع 6 سوال در سطح رتبه ای مطرح شده است (سوالات 18،49،50،51).
دو سوال نیز میزان ارتباط پاسخگو را با فرد موثر در ادارات دولتی، نهادهای قضایی و سیاسی بیان می کند که بتوان در مواقع لزوم از کمک وی استفاده کرد ابتدا یک سوال غربالگر و با گویه:
– آیا در ادارات دولتی، سیاسی، قضایی آشنایی دارید که در موقع لزوم بتوان روی کمکش حساب باز کرد؟
در این صورت افرادی که هیچ آشنایی ندارند از افرادی که ارتباط موثرتری دارند جدا می شوند. بنابراین کسی که به این سوال پاسخ می دهد نمره ارتباط موثر وی صفر محاسبه می گردد و کسی به این سوال پاسخ می دهد به سوال بعدی پاسخ می دهد که به صورت زیر است:
– اگر پاسخ شما یکی است لطفاً بگویید چقدر می توانید روی کمکش حساب کنید؟
در این گویه پاسخ گو از پاسخ به گزینه خیلی کم نمره 1، کم نمره 2 ، تا حدودی نمره 3، زیاد نمره 4، خیلی زیاد نمره 5 خودش را ارزیابی می کند.
تعریف نظری و عملیاتی متغیر های زمینه ای
جنس: برحسب مذکر یا مونث بودن پاسخگو مشخص شده است که شامل دو گزینه مرد وزن بوده وسطح سنجش آن اسمی می باشد.
سن: به تعداد سالهایی که از بدو تولد فرد تاکنون می گذرد اطلاق می شود و پاسخ آن بصورت باز در نظر گرفته شده که پس از اظهار پاسخگو بر اساس رده های سنی دسته بندی خواهد شد. و سطح سنجش آن نیز فاصله ای می باشد.
وضعیت تاهل؛ بر اساس مجرد یا متاهل بودن پاسخگو مشخص شده است.
مجرد؛زنان یا مردانی که تا زمان انجام این تحقیق همسر اختیار نکرده اند.
متاهل؛زنان یا مردانی که عقد ازدواج بسته اند اعم از اینکه در هنگام انجام این تحقیق با همسر خود زندگی مشترک داشته اند یا نداشته اند که دارای همسر محسوب می شوند(سالنامه آماری ،13:1386).دراین راستا یک سوال بسته با4گزینه مجرد،متاهل،مجرد بر اثر فوت همسرو مجرد بر اثر طلاق باسطح سنجش اسمی جهت سنجش وضعیت تاهل پاسخگو در پرسشنامه گنجانده شده است.
میزان تحصیلات: برابر آخرین مدرک تحصیلی است که فرد موفق به گذراندن آن شده و در سطح سنجش رتبه ای قراردارد. لازم به ذکر است که با توجه بدانکه لازمه اشتغال درادارات داشتن سواد و به تبع آن ارائه مدرک تحصیلی می باشد لذا جهت سنجش سطح تحصیلات پاسخگویان حداقل مدرک تحصیلی دیپلم در نظر گرفته شده است. به همین منظوربااستفاده از یک سوال بسته در قالب 5 گزینه دیپلم، فوق دیپلم، لیسانس، فوق لیسانس و دکتری تخصصی وضعیت پاسخگو مشخص می شود. هم چنین جهت سنجش وضعیت تحصیلی همسر،برای آن دسته از پاسخگویانی که متاهل می باشند نیز 4 گزینه شامل بی سواد، کمتر از دیپلم، دیپلم، فوق دیپلم، لیسانس و بالاتر در پرسش نامه گنجانده شده است.

وضعیت اشتغال همسر: این متغیر نیز همانند متغیر سطح تحصیلات همسر مشمول آن دسته از پاسخ گویانی می باشد که متاهل بوده و همسر اختیار کرده باشند.لذا چنانچه پاسخگویی مجرد باشد نمره وی در این دو گویه صفر منظور خواهد شد. پاسخ به این گویه( شغل همسر) بصورت باز در پرسشنامه طراحی شده که پس از درج پاسخ توسط پاسخ گو و جمع بندی پاسخ های اظهار شده بصورت یک جدول دسته بندی خواهد شد.
میزان درآمد ماهیانه خانوار: در اصطلاح علم اقتصاد نظری ،بازده نزولی یا دیگر منابع مادی را گویند که بر اثر بکار انداختن ثروت یا از خدمات یک انسان آزاد بدست می آیدودر اصطلاح حسابداری این واژه بمعنای وسیع دخل یا دریافتی را می رساند و آن عبارتست از تمام دریافتی های یک تصدی یا شخص است (فرهنگ،957؛1371).لذا در این تحقیق به میزان درآمد خانوار حاصل از فعالیت پاسخ گو و همسرش (در صورت متاهل بودن) در طول یک ماه اشاره دارد. که بصورت باز و مستقیم از پاسخگو خواسته شده که مبلغ درآمد خانواده خود را بیان می نماید .
نوع استخدام: همانطور که از جدول3-1 ( جدول مربوط به تعدادکارکنان ادارات تابعه ثبت احوال مازندران) بر می آید سه نوع حالت بکارگیری نیرو در این اداره کل وجود دارد که عبارتست از: قراردادی، پیمانی، رسمی.
در ماده 5 قانون استخدام کشوری مصوب سال 1345 آمده است که "مستخدم رسمی کسی است که به موجب حکم رسمی در یکی از گروههای دوازده گانه استخدامی برای تصدی یکی از پست های سازمانی وزارتخانه ها یا موسسات دولتی مشمول این قانون استخدام شده باشد"هم چنین درماده 6 قانون مذکور مستخدم رسمی را کسی می داند که"به موجب قرار داد بطور موقت و برای مدت معین و برای کارمشخص استخدام شود.
قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال 1386-که هم اکنون بعنوان اساس و چهارچوب فعالیت سازمانهاو نهاد های اجرایی می باشد-در ماده 7 خود کارمند دستگاه اجرایی را فردی می داند که" بر اساس ضوابط و مقررات مربوطه بموجب حکم و یا قرار داد مقام صلاحیت دار در یک دستگاه اجرایی بخدمت پذیرفته می شود".ازطرفی در ماده 45 این قانون استخدام در دستگاه دولتی به دو روش زیر انجام می شود:
استخدام رسمی برای تصدی پست های ثابت در مشاغل حاکمیتی40
و استخدام پیمانی برای تصدی پست های سازمانی41 و برای مدت معین.
با توجه به اینکه درماده 45 قانون مدیریت خدمات کشوری صرفاً درخصوص دو نوع شیوه استخدام( رسمی وپیمانی) اظهار نظر شده است اما همچنان تعدادی از پرسنلی که در ادارات مشغول به کار می باشند از دایره شمول این دو نوع شکل استخدام خارج اند که از آنها تحت عنوان قراردادی یاد می شود هرچند در حال حاضر اقداماتی در راستای تبدیل وضعیت این دسته از کارکنان در حال انجام است اما در زمان انجام این پژوهش همچنان تحت عنوان قراردادی از آنها یاد می شود. از طرفی با بررسی متون حقوقی صراحتاً به واژه مستخدمین قراردادی اشاره نشده است و سایر مستخدمین غیر رسمی را به سه دسته تقسیم می کنند:
1- مستخدمین خرید خدمتی: گونه ای از استخدام دولتی به این مفهوم که همانطور سازمان ها برای انجام وظایف خود وسایل وملزومات مورد نیاز را می خرند خدمت این عده را نیز در قبال پرداخت بها خریداری می کنند.
2- مستخدمین روزمزد : این گروه به صورت روزمزد استخدام شده اند یعنی خدمت آنها برای یک یا چند روز است و مزد آنها هم روزانه پرداخت می شود.
3- مستخدمین حکمی: این دسته از مستخدمین به موجب قرارداد، بعنوان روزمزد استخدام نشده اند بلکه بر طبق اختیاراتی که به موجب قوانین خاص به وزیران یا سرپرستان سازمانهای دولتی داده شده است به استخدام دولت در آمده اند.وضع مستخدمین حکمی شبیه مستخدمین رسمی است بدون آنکه از مزایای استخدام رسمی یا پیمانی برخوردار باشند ( طباطبایی، 1373؛ 152-150).
با توجه به موارد فوق الذکر به نظر می رسد واژه کارکنان قراردادی از نظر مفهومی ارتباط نزدیکی با مستخدمین حکمی داشته و دراصطلاح عامیانه از آن تحت عنوان نیروهای قراردادی یاد می شود، به همین منظور در این پژوهش از واژه قراردادی به جای مستخدمین حکمی استفاده خواهد شد. لذا بدین منظور سوال 8 پرسشنامه، جهت تعیین نوع استخدام پاسخگودر نظر گرفته شده که سطح سنجش آن ترتیبی می باشدو پاسخگو با انتخاب یکی از گزینه های پیمانی ، رسمی یا قراردادی وضعیت خود را مشخص می سازد.
برای سنجش و اندازه گیری متغیرهای مربوط به مشخصات فردی، خانوادگی و شغلی که در این تحقیق تحت عنوان متغیرهای زمینه ای از آن یاد شده در مجموع از 8 سوال استفاده شده است که در جدول زیر آورده شده است.

جدول 3-6- ابعاد متغیر های زمینه ای
مفهوم
بعد
مولفه
سطح سنجش
شماره گویه در پرسشنامه
متغیرهای زمینه ای
ویژگی های فردی
جنس
اسمی
1

سن
فاصله ای
2

تحصیلات
ترتیبی
3

ویژگی های خانوادگی
وضعیت تاهل
اسمی
4

شغل همسر
ترتیبی
5

تحصیلات همسر
ترتیبی
6

درآمد ماهیانه خانوار
فاصله ای

7

ویژگی های شغلی
نوع استخدام
ترتیبی
8

اعتبار42 و روایی43 متغیرها
اعتبار:
اعتبار، میزان انطباق بین تعریف مفهومی متغیر و تعریف عملیاتی آن است. به عبارت دیگر، اعتبار با این سوال سر وکار دارد که آیا فرد چیزی را که فکر میکند اندازه میگیرد، اندازهگیری میکند یا نه؟
برای بحث اعتبار انواع مختلفی از آن میتوان متصوّر بود که هر کدام با بعد متفاوتی از موضوع اندازهگیری سر و کار دارند. اما اعتباری که در این تحقیق از آن استفاده نمودهایم اعتبار صوری است. در این تحقیق، با توجه بدانکه برای تعریف عملیاتی متغیر مستقل از گویه های محقق ساخته استفاده شده پرسشنامه ساخته شده بصورت تصادفی توسط 30 نفراز پاسخ دهندگان تکمیل گردید ضمن آنکه ابهامات موجود در مورد عبارات و الفاظ بکار رفته در پرسشنامه که برای برخی پاسخ دهندگان از نظر درک و مفاهیم مشکل بود شناسایی و اصلاحات لازم صورت گرفت تا به پرسشنامه نهایی رسیدیم.
برای سنجش متغیر وابسته از پرسشنامه سازمان بهداشت جهانی تحت عنوان WHOQOL-BREFکه دارای اعتبار بین المللی است استفاده شده است.از سال 1996 اعتبار پایایی این پرسشنامه توسط سازمان بهداشت جهانی در کشورها و فرهنگ های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. در سال 2000این پرسشنامه در 15 کشور جهان هنجاریابی و ترجمه شد. هم چنین مولزان 44کانادایی (2006)و لازلاواسکیت45 و همکارانش در لیتوانی از این پرسشنامه استفاده نمو ده اند که روایی بین سوال ها و پایایی آزمون با آزمون برای همه حیطه ها بالا گزارش شده است.استاندارد سازی ،ترجمه و روان سنجی گونه ایرانی این پرسشنامه در ایران توسط خانم سحر ناز نجات و همکاران(1385)صورت گرفت .برای این منظور پرسشنامه روی 1167نفر از مردم تهران اجرا شد .پایایی این آزمون با استفاده از آلفای کرونباخ و همبستگی درون خوشه ای حاصل از آزمون مجدد سنجیده شد.مقادیر همبستگی درون خوشه ای و آلفای کرونباخ تمام حیطه ها بالای 0.7بدست آمد.همچنین فتوت( 1390)،لطیفی(1389)،زاهدی اصل(1387)در بررسی های خود نمونه استاندارد شده این پرسشنامه را بکار گرفتند.
روایی:
روایی متغیرهای تحقیق نیز با استفاده از آلفای کرونباخ بررسی شد. این آماره از 0تا1 متغیر است هر چه این رقم بالاتر باشد قابلیت اعتماد مقیاس بیشتر است.بر اساس یک قاعده سر انگشتی آلفا باید حد اقل 0.7باشد تا بتوانیم بگوییم که مقیاس دارای قابلیت اعتماد است.نتایج آن به قرار زیر بوده است که:
روایی متغیر سرمایه اجتماعی با آلفای 0.921 مورد تایید قرار گرفت.
روایی متغیر کیفیت زندگی با آلفای 0.759 مورد تایید قرار گرفت.
در جدول زیر مقادیر آلفای کرونباخ متغیرهای اصلی و زیرشاخص های آنان آورده شده است:
جدول3-7- روایی متغیرهای تحقیق محاسبه شده با آلفای کرونباخ
متغیرها
مقدار آلفای کرونباخ
سرمایه اجتماعی
0.921
اعتماد اجتماعی
0.848
اعتماد بین شخصی
0.750
اعتماد تعمیم یافته
0.802
اعتماد نهادی
0.776
مشارکت اجتماعی
0.768
شبکه روابط اجتماعی
0.810
کیفیت زندگی
0.759
سلامت فیزیکی
0.659
سلامت روانی
0.705
سلامت محیط
0.733
روابط اجتماعی
0.651

فهرست منابع
-الف: منابع فارسی
آرمان، فاطمه (1390)، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی در شهروندان، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه مازندران
آزادارمکی، نقی و کمالی، افسانه (1383)، اعتماد، جنسیت، بررسی تطبیقی اعتماد متقابل بین دو جنس، مجله جامعه شناسی ایران، دوره 5 شماره 2
آقاپور، اسلام (1387)، بررسی عوامل اقتصادی جتماعی مرتبط با کیفیت زندگی مهاجران حصارک کرج، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه شیراز
اجتهادی، مصطفی (1386)، سرمایه اجتماعی، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره 5، صص 12-1
ادیبی سده، مهدی و همکاران (1387)، سنجش سرمایه اجتماعی میان گروهی (طیف سام)، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 38
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (1383)، توسعه روستایی با تاکید بر جامعه روستایی ایران، تهران: نشر نی
اسداله پور،عهدیه(1390)،میزان اعتماد اجتماعی و عوامل موثر برآن در شهر آمل،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران
اشرف، احمد (1380)، نگرشی در مفهوم کیفیت زندگی و اجزای آن، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره 6، صص 63-56
الوانی، سیدمهدی (1387)، سرمایه اجتماعی: مفاهیم و نظریه ها، فصلنامه مطالعات مدیریت، شماره 33 و 34
انق، نازمحمد (1384)، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی مردم گنبدکاووس، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی رفاه اجتماعی دانشگاه تهران
اینگلهارت، رونالد (1373)، تحول فرهنگی در جامعه صنعتی و پیشرفته، ترجمه: فرهاد ماهر، تهران: انتشارات کویر
باری، نورمن (1389)، رفاه اجتماعی، ترجمه: مرتضی نوربخش، تهران: نشر سمت
باسخا، مهدی و همکاران (1387)، دسته بندی شاخص های کیفیت زندگی در استان های کشور، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال نهم، شماره 37
بهزاد، داود (1381)، بررسی کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی و رابطه آن با متغیرهای دینی، عملکرد تحصیلی و وضعیت اقتصادی اجتماعی، مجله طب و تزکیه، شماره 53، صص 53-38
پارسامهر، مهربان و ترکان، رحمت اله (1391)، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و مشارکت در فعالیت های ورزشی، مجله پژوهش پرستاری، دوره 7 شماره 26، صص 79-69
پیران، پرویز و همکاران (1388)، کارپایه مفهومی سرمایه اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 6، شماره 23، صص 43-9
پیراهری، نیر (1388)، سرمایه اجتماعی در نظریات اجتماعی، پژوهش نامه علوم اجتماعی، سال 3، شماره 3
تاج بخش، کیان (1384)، کاربرد نظریه سرمایه اجتماعی در تامین اجتماعی، مجموعه مقالات نخستین سمپوزیوم سرمایه اجتماعی در رفاه اجتماعی
توسلی، غلامعباس (1369)، نظریه های جامعه شناسی، تهران: انتشارات سمت
توسلی، غلامعباس و موسوی، مرضیه (1384)، مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 11، صص 32-2
توکل، محمد و همکاران (1390)، بررسی جامعه شناختی رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی در زوجین شهر کرمان، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال دوم، شماره 5 و 6، صص 194-169
تونیکس، فرانس (1387)، اعتماد و سرمایه اجتماعی، ترجمه: محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی ایران
جمشیدی، مژگان و کرمی، عزت اله (1382)، توسعه روستایی و آثارش بر کیفیت زندگی زنان، فصلنامه روستا و توسعه، سال ششم، شماره 3، صص 69-57
جواهری، فاطمه و حسین زاده، مرتضی (1390)، پیامدهای اجتماعی اختلال هویت جنسی، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی تغییر جنس خواهان در ایران، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره پنجم، شماره 3
حاتمی نژاد، حسین (1390)، تحلیل کیفیت زندگی روستاهای ادغام شده در شهر میاندوآب، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 16
حاجلو، نادر (1391)، رابطه استرس شغلی، فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی کارکنان با رضایت از جو سازمانی، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت، سال سوم، شماره 3، صص 184-169
حاجی یوسفی، علی (1380)، کیفیت زندگی و راهبردهای اصلاحی، فصلنامه مددکاری، شماره 8، صص 38-30
حسینی، سیدامیرحسین و همکاران (1385)، رتبه بندی سرمایه اجتماعی در مراکز استان های کشور، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 26
حیدری، قاسم (1390)، بررسی کیفیت زندگی مردم شهر نکا، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی
حیدری، علی (1390)، بررسی شاخص های کیفیت زندگی در سکونت های روستایی کهگیلویه و بویراحمد، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 136، صص 66-51
خادمیان، ابوالقاسم (1390)، تاثیر سرمایه اجتماعی بر میزان گرایش به جرم زنان سرپرست خانوار بابلسر، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران
خوشفر، غلامرضا (1387)، تاثیر سرمایه اجتماعی بر مشارکت شهروندان استان گلستان، رساله دکتری جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
راهنورد،زهراو همکاران(1385)،بررسی کیفیت زندگی و عوامل موثر بر آن در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی،مجله دانشکده پرستاری و مامایی علوم پزشکی تهران (حیات)،دوره 12،شماره1
ربانی خوراسگانی، علی و ارشدی، وحید (1385)، تاثیر سیاست های توسعه اقتصادی و سیاسی ایران بعد از جنگ در تخریب سرمایه اجتماعی، تهران: موسسه عالی آموزش و پرورش مدیریت برنامه ریزی تحقیقات و توسعه علوم انسانی
ربانی خوراسگانی، علی و همکاران (1388)، بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل موثر بر شکل گیری آن در سطح محله، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، صص 149-119
ربانی خوراسگانی، علی و کیانپور، مسعود (1385)، مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی، مجله دانشکده ادبیات علوم انسانی اصفهان، سال 15، شماره 58 و 59، صص 108-66
رضوانی، محمدرضا و منصوریان، حسین (1387)، سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص ها و مدل ها، فصلنامه توسعه و روستا، سال 11، شماره 3، صص 26-1
رضوانی، محمدرضا و همکاران (1388)، توسعه و سنجش شاخص های کیفیت های زندگی شهری، مجله مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال اول، شماره 2، صص 110-87
ریتزر، جورج (1385)، نظریه های جامعه شناسی معاصر، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی
رنانی، محسین و دلیری، حسن (1388)، آیا سرمایه اجتماعی واقعاً سرمایه است؟ فصلنامه راهبرد، شماره 19، صص 170-147
زندی، میترا و همکاران (1383)، بررسی تاثیر برنامه خودمراقبتی بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سیروزکبدی، مجله دانشگاه علوم پزشکی ایران، شماره 41
ساروخانی، باقر (1370)، دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران: انتشارات کیهان
ساروخانی، باقر و هاشم نژاد، فاطمه (1390)، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و احساس امنیت در بین جوانان ساری، فصلنامه مطالعات جوانان، سال دوم، شماره 2، صص 94-81
سازمان ثبت احوال کشور(1392)،ثبت احوال از گذشته تا امروز،سایت سازمان ثبت احوال کشور 11/5/13292،آنلاین تاریخ دسترسی :11/5/1392،قابل دریافت از :
http://www.sabteahval.ir/default-59.aspx
ساعی، علی (1388)، بررسی عوامل موثر بر سرمایه اجتماعی جوانان با تاکید بر نقش خانواده، دانشنامه علوم اجتماعی، دوره 1، شماره 2، صص 113-89
سام آرام، عزت اله و همکاران (1388)، بررسی عوامل موثر بر میزان سرمایه اجتماعی در دانشگاه علامه طباطبایی، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 51، صص 80-39
سرمد، زهره و بازرگان، عباس (1377)، روش تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات آگاه.
شارع پور، محمود (1387)، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: انتشارات سمت
شارع پور، محمود (1380)، فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامدهای آن، نامه انجمن جامعه شناسی ایران، شماره 3
شارع پور، محمود (1390)، سنجش نابرابری در سرمایه اجتماعی با استفاده از تکنیک ژنراتور، دو فصلنامه علمی- پژوهشی تحلیل اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 4، صص 130-111
شارع پور، محمود (1382)، ریشه های سرمایه اجتماعی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان مازندران.
شاه حسینی، ماهرو (1382)، مطالعه تاثیر سرمایه اجتماعی بر عملکرد انجمن های اعتبار گردشی زنان، پایان نامه کارشناسی ارشد، واحد علوم تحقیقات
شریفیان ثانی، مریم (1380)، سرمایه اجتماعی، مفاهیم و چارچوب نظری، فصلنامه مددکاری اجتماعی، سال اول، شماره 2، صص 18-5
شریفیان ثانی، مریم و ملکی، امیر (1385)، سرمایه اجتماعی به مثابه یک سیستم پیچیده، فصلنامه پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23، صص 65-45
شعبانی، احمد (1387)، سنجش و رتبه بندی سطح سرمایه اجتماعی در استان های کشور، فصلنامه مطالعات اقتصادی اسلامی، سال دوم، شماره 2، صص 119-95
شجاعی باغینی، محمدمهدی و همکاران (1387)، مبانی مفهومی سرمایه اجتماعی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی
شیرافکن، امیرحسین (1387)، بررسی رابطه سبک زندگی و میزان استفاده دانشجویان از اینترنت، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
طباطبایی موتمنی، منوچهر (1386)، حقوق اداری، تهران: انتشارات سمت
عباسی ،مرضیه(1391)،بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در شهر تهران،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران
عبداله پور،ابراهیم و همکاران(1388)،کیفیت زندگی و عوامل موثر برآن در کارکنان ادارات شهرستان بوکان،مجله پزشکی ارومیه،دوره 22،شماره اول،صص 47-40
عبدی، عباس و گودرزی، محسن (1378)، تحولات فرهنگی در ایران، تهران: انتشارات روش
عطار، سعید (1387)، پیر بوردیو از فضای اجتماعی تا سرمایه اجتماعی، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 252 و 251، صص 165-158
علی اکبری، اسماعیل و امینی، مهدی (1389)، کیفیت زندگی شهری در ایران، فصلنامه علمی و پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 10، شماره 36، صص 148-121
عنبری، موسی (1387)، جامعه شناسی فاجعه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
عنبری، موسی (1389)، تحولات کیفیت زندگی در ایران، مجله توسعه روستایی، دوره اول، شماره 2، صص 181-149
غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا (1388)، کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، تهران: نشر تیراژه
غفاری، غلامرضا (1385)، مدخلی بر سرمایه اجتماعی، مجله سیاست داخلی، سال اول، شماره اول، صص 103-75
غلامزاده، جلیل (1387)، رابطه بین اعتماد اجتماعی و انجمن های داوطلبانه، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 38
فاضل، امین اله و همکاران (1390)، قدرت پیش بینی ویژگی های شخصیتی و سبک زندگی بر رضایت مندی زوجی زنان پرستار شهر شیراز، فصلنامه علمی و پژوهشی جامعه شناسی زنان، سال دوم، شماره 3، صص 163-139
فتوت، هدی (1390)، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه آزاد شیراز، رساله دکتری مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی
فرجی ملایی، امین (1390)، تحلیل شاخص های اقتصادی در سنجش کیفیت زندگی، مجموعه مقالات کنفرانس اقتصاد شهری ایران
فرجی ملایی، امین (1389)، تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی ایران، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره 2، صص 16-1
فوکویاما، فرانسیس (1379)، پایان نظم، ترجمه: غلامعباس توسلی، تهران: انتشارات جامعه ایرانیان
قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1383)، تهران: معاونت پژوهش و تصحیح مقررات ریاست جمهوری
کرایب، یان (1381)، نظریه اجتماعی کلاسیک، ترجمه: شهناز مسمی پرست، تهران: نشر آگه
کلمن، جیمز (1377)، بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی
کیوی، ریمون و کامپنهود، لوک وان (1375)، روش تحقیق، ترجمه: عبدالحسین نیک گهر، تهران: نشرتوتیا
گروسی، سعیده (1386)، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در شهر کرمان، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال 8، شماره 31 و 30، صص 81-62
لطیفی، غلامرضا و فرخ وندی، امیر (1390)، عوامل موثر بر کیفیت زندگی جانبازان شهرستان دزفول، فصلنامه برنامه ریزی رفاه توسعه اجتماعی، شماره 9، صص 124-82
لهسایی زاده، عبدالعلی و مرادی، گلمراد (1386)، رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی در مهاجران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 7، شماره 26، صص 180-161
ماشینی، فریده (1385)، تاثیر جلسات مذهبی زنان بر کیفیت زندگی زنان شرکت کننده، پایان نامه کارشناسی ارشد مطالعات اجتماعی زنان دانشگاه علامه طباطبایی
محمدی، محمدعلی (1384)، سرمایه اجتماعی و سنجش آن، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی
محسنی، منوچهر و همکاران (1385)، بررسی اثرات استفاده از اینترنت بر انزوای اجتماعی کاربران، مجله جامعه شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 4، صص 95-72.
محمدزاده، سروده (1388)، بررسی اثربخشی آموزش گروهی حل مسئله بر میزان شادکامی، رضایت زناشویی و کیفیت زندگی زنان متاهل، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان.
مسرور،دریادخت(1391)،کیفیت زندگی مرتبط باسلامت در بیماران مبتلا به انسداد مزمن ریه،نشریه پرستاری ایران،سال25،شماره76،صص 27-19
مشبکی، اصغر و قلیچ لی، بهروز (1384)، تبیین نقش سرمایه فکری و سرمایه اجتماعی در دو شرکت خودروساز ایرانی، فصلنامه مدرس، علوم انسانی، دوره 11، شماره 3.
معینی دهکردی، بهمن و صفایی، آرزو (1386)، تاریخچه مطالعات کیفیت زندگی در ایران.
مصطفوی، سمانه و همکاران (1390)، تاثیر بازتوانی قلبی بر کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی، مجله پژوهشی در علوم توانبخشی، سال هفتم، شماره 4، صص 524-516.
معمارزاده، قدرت اله (1374)، گزارش توسعه انسانی 1994، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
مکموندی، سمیه و زمانی، مریم (1389)، بررسی کیفیت زندگی و ابعاد آن در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اهواز، فصلنامه علمی- پژوهشی جنتاشاپور، دوره دوم، شماره 4، صص 200-191.
موسوی، میرطاهر (1385)، مشارکت اجتماعی یکی از مولفه های سرمایه اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 3، صص 92-67.
موسوی، میرطاهر و همکاران (1389)، سرمایه اجتماعی جوانان ایران، مجله جامعه شناسی ایران، دوره 10، شماره 3، صص 84-57
مویدفر، رزیتا و همکاران (1386)، اثرات متقابل و پویای سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی، مطالعات اقتصاد بین الملل، سال 20 شماره 35، صص 38-22
میری، غلامرضا (1389)، بررسی نقش سرمایه اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی در روستاهای بخش پشت آب سیستان، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، سال 2، شماره 4، صص 38-25
. میلر، دلبرت (1380)، راهنمای سنجش و تحقیقات اجتماعی، ترجمه: هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی
نظرپور، محمدنقی و منتظری، مصطفی (1389)، سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال دهم
نجات، سحرناز و همکاران (1385)، استانداردسازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت، مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دوره 4، شماره 4
نجات، سحرناز (1387)، کیفیت زندگی و اندازه گیری آن، مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، دوره 4، شماره 2، صص 62-57
نراقی، احسان (1357)، کیفیت زندگی، تهران: نشر امیرکبیر
نریمانی، محمد و همکاران (1390)، مقایسه هوش هیجانی و کیفیت زندگی در مردان معتاد و غیرمعتاد، فصلنامه اعتیادپژوهی، سال 5، شماره 19، صص 38-21
نصیری ماهینی، زینب (1388)، بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر میزان رضایت از زندگی زنان سرپرست خانوار تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی
نظری، حامد (1383)، بررسی مفاهیم برنامه غنی سازی ارتباط و مشاوره راه حل محور بر رضایت زناشویی زوجین شاغل، رساله دکتری رشته مشاوره دانشگاه تربیت معلم
ورمزیار، مهدی (1387)، رابطه سرمایه اجتماعی خانواده و بزهکاری نوجوانان شهرستان سنندج، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران
وطن دوست، فاطمه (1391)، بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر مشارکت اجتماعی، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران
یزدان پور، فاطمه (1389)، عوامل موثر بر کیفیت زندگی سالمندان شهرستان خمین، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

ب: منابع انگلیسی
. Campbell, A, etal. (1976). "The Quality of American Life: Perceptions, Evaluations and Satisfaction". New York, Russell. Saye foundation
. Easterlin, Angelescu. (2007). "Modern Economic Growth and Quality of Life: Cross Sectional Time Service Evidence" Institue for the Study oF Labure
. Farkuhar, M. (1993) "Definitions of Quality of Life a taxonomy". Jurnal of Nursing. 45
.Hobss,Graham,(2000)"What is Social Capital?A Brief Literature Overview",Econimic and Social Research Foundation
.Hendy,F,MCvittie,C.(2004)"Is quality of life a Health concept? Qualitive Health research ,No.14:pp961-975
. Grootaerd, C. (1998) "Social Capital: the Missing Link; Social Capital Initiative Working", No: 3
. Kim, D. Kawachi, I. (2007) "U.S. Stat Level Social Capital and Health Related Quality of Life". AER, Vol 17, No: 4
. Kamp, I, K- and etal. (2003) "Urban Environmental Quality on Human Well- being: Towards a Conceptual From Work and Demarcation ofer Concepts; a Literature Study. 65 (1-2)
. Leana & Van Buren. (1998) "Organizational Social and Employment Practices" Academy of Mangement Review. Vol 24, NO: 3
and Environment, 43 (7): pp 1205-1215
. Mccrean, S. Stimson, R. (2006) "Whais the Strengh of the Link Between Objective an Subjective Indicatores of Urban of Life?" Applied Ressearch in Quality of Life. 1: pp 79. 96.
. Moro, B and etal. (2008) "Ranking Quality of Life Using Subjective Well-being Data, Economical Economics, 65 (3): pp 448- 460
. Nillson. J and etal. (2006) "Social Capital and Quality of Life in the Oldage" Jurnal of Aging and Health, No, 3, pp 419- 434
. Nygvist, F and etal. (2008) "The Effect of Social Capital on Health: Cas Study of Tow Language Groopin Finland" Health and Place. 14 (2). pp 347-36
. Stone, W. Hughe, J. (2001) "The Nature and Distribution of Social Capital: Initial Finding of Families, Social Capital & Citizen Ship Survey. Australian Institue of Family Studies
. Sophe. P, P. (2004) "The Concept of Social Capital" a Critical Review. eux 10th ACN Conference-Paris, 21- 23 Janury 2004
. Tajmazinani, A. (2010) "In the Mainstream or at the Margins? Youth Inclusion and Exclusion in Iran", University of Glamorgan, U.K., PhD Thesis
.WOQOL GROP(1993)"Study protocol for the world Health Organization Projec to develop a quality of life assessment.Quality of Life Reasearch.No .2.
1 -King jig mewangchuck
2 -Gross national happiness
3 -Wendy Stone& jody hughes
4 -Anchorena
5 – THE CIVIL REGISTRATION
1. Ngy vist
2. Winine Yip
1. Martin Lindstrom
2. Self reported
3. Tsuyoshi Hamano
4. Cognitive Social Capital
5. Structural Social Capital
6. Mental Health
1.Morgann&Hagland
2.Felix Rykuna
1.Kim&kawachi
2.Nillson
1. unit of analysis
1.Pert
2.Lasarsfeld
21 – World Health organi zation
22 -Domain
23 -Putnam
24 -OECD
25 -For word studies unit
26 -Charcteistic-based
27 -Process- based
28 -Institutionally- based
29-Erikson
30 -Basic trust
31 -Hirsh
32 -Giddens
33 -Pioter ztompka
34 -Dasgupta
35 -Inter personal trust
36 -Face to face
37 -Generalized trust
38 -Goatri
39 -Club and Sahel
1- مشاغل حاکمیتی: فعالیت در اموری است که تحقق آن موجب اقتدار و حاکمیت کشور است و منافع آن بدون محدودیت شامل همه اقشار جامعه گردیده و بهره مندی از این نوع خدمات محدودیت برای استفاده دیگران نمی شود( قانون مدیریت خدمات کشوری، ماده8)
2 – پست سازمانی عبارتست از جایگاهی که در ساختار سازمانی دستگاه های اجرایی برای انحام وظایف و مسئولیت های مشخص( ثابت و موقت) پیش بینی و برای تصدی یک کارمند در نظر گرفته می شود پست های سازمانی ثابت صرفاً برای مشاغل حاکمیتی که جنبه استمرار دارند ایجاد خواهد شد.( قانون مدیریت خدمات کشوری، ماده 6)
42 Validity
43 Reliability
3-Molzahan
4-Lazlavskate

—————

————————————————————

—————

————————————————————