بسم الله الرّحمن الرّحیم
نام کتاب: جامعه شناسی سیاسی
مولف: دکتر سید بیوک محمدی
1. طرح درس جامعه شناسی سیاسی
2. اهداف کلی جامعه شناسی سیاسی
3. فصل اول : زمینه جامعه شناسی سیاسی
4. فصل دوم : دولت، حکومت
5. فصل سوم : بازشناخت دولت و حکومت از جامعه
6. فصل چهارم : حکومت اسلامی
7. فصل پنجم : حکومت و جامعه
8. فصل ششم : مشروعیت
9. فصل هفتم : وظایف و کار کرد های دولت
توجه: 1. برای ورود به هر عنوان روی آیکون مربوطه کلیک کنید.
فهرست مطالب
طرح درس جامعه شناسی سیاسی :
1.زمینه جامعه شناسی سیاسی
2.دولت، حکومت
3.بازشناخت دولت و حکومت از جامعه
4.حکومت اسلامی
5.حکومت و جامعه
6.مشروعیت
7.وظایف و کار کرد های دولت
بعدی
فهرست
اهداف کلی جامعه شناسی سیاسی:
1. شناخت محدوده ی سیاســـی کشــــــور
2. مطالعه ی رابطه ی دولـــــت و جـــامعه
3. آشنایی با روابط اجتــــــماعی موثـــر بر
رخدادهای سیاسی
4.آشنایی با نگرش های سه گانــه: طبقـــاتی ،
نخبگان و کثرت گرایی در حــوزه جامعـــه
شناسی سیاسی با محـوریت موضوع «قدرت».
بعدی
قبلی
فهرست
فصل اول
عنوان:
زمینه جامعه شناسی سیاسی
تعاریف و مفاهیم
اهداف این فصل:
1.آشنایی با کلیات جامعه شناسی سیاسی
2.رابطه جامعه شناسی سیاسی با جامعه شناسی و علم سیاست
3. آشنایی با اصطلاحات رایج در این علم
بعدی
قبلی
فهرست
سوالهایی که در فصل اول به آنها پاسخ داده می شود:
1. جامعه شناسی سیاسی چیست؟
2. ارتباط جامعه شناسی سیاسی با جامـــعه شناسی و علم سیاست کدامست؟
3.علوم اجتماعی دارای چه جایگاه علمی در بین علوم است؟
4.استقلال جامعه شناسی سیاســـی از دیگر حوزه های علوم اجتماعی به چه معناست؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-1- علم ،جامعه شناسی،علم سیاست:
علم را معمولاً به دو شاخه اصلی، علوم طــــبیعی و علوم اجتماعی تقسیم می کنند.
اولی به مطالعه ی پدیده های فیزیکی وبیولوژیکی می پردازدو دومی با جنبه های مختلفرفتارانسانی سروکار دارد.
همه علوم از الگوها یا قواعدی تبعیت می کنند که از نظر علمی منظم و قابل تعمیم اند.
بعدی
قبلی
فهرست
علوم اجتماعی( شامل حوزه های مختلف ماننـــد جامعه شناسی و جامعه شناسی سیاسی)با پیروی از
اصول روش تحقیق علمی به یافته های معـتبر و تعمیم های کلی دست می یابد. یعنی یک جامعه شناس با استفاده از روش های تجربی(که قابـــل اثبات یا تکرار برای سایر پژوهشگران است) بـــه جمع آوری اطلاعات ،تجـزیه و تحلیل و بـالا خره ارایه نظریه می پردازد.
بعدی
قبلی
فهرست
2-1- سیاست و علم سیاست:
شرایط اجتماعی در هر جامعه ای، محدودیت هایی را برای انسان در رفع احـتیاجاتش فراهم می آورد.
بنا بر این افراد جامعه همواره درگیر یک تنـــش و منازعه بین نیاز های خودشان و شرایط موجـــود اجتماعی هستند.
درک این تنش را آگاهی سـیاسی و جنبه ی علمی این آگاهی را که تلاش می کنـد این منازعه را حل و فصل کند سیاست نام نهاده اند.
بعدی
قبلی
فهرست
در یک جامعه مهمترین نهاد سیــاسی یعنی دولت دارای نقش اساسی در حل تنش های موجود است.
علم سیاست ، «علم مطالعه به عنــوان رشته ای از علوم اجتماعی است که بـه حکومت، اعمال دولت و عملـــــکرد سازمان های مربـــــوط به حـوزه ی سیاســــی مربـــــوط مــی شـود».
بعدی
قبلی
فهرست
تفاوت جامعه شناسی و علم سیاست:
جامعه شناسی علم مطالعـــه جامـــعه و علم سیاست علم مطالعه ی دولت است.
بعدی
قبلی
فهرست
3-1-اولویت جامعه یا دولت:
آنچه جامعه شناسی را از علم ســـیاســـت جدا
می کند چگونگی تاکیــــد آن ها بر موضــــوع مورد مطالعه است.
بندیکس و لیپست (Bendix and lipset) تفاوت جامعه شناسی و علم سیاست را چنیـــن توصیف کرده اند : «علم سیاست به تاثیر دولـت روی جامعه تاکید می کند در حالی که جـــامعه شناسی بر تاثیر جامـــعه در دولت تاکیــــــد می ورزد»
بعدی
قبلی
فهرست
بعدها لیپست نظرش را در بـــاره ی تعریف جامعه شناسی سیاسی تغییـــر می دهد و از اولویت بخشیدن به دولت یا جامعه پرهـــیز می کند.
او نهایتاً «تاثیر متقابل دولتوجامعهبریکدیگر» را موضوع مطالعه جامعه شناســـی سیــاسی
می داند .
بعدی
قبلی
فهرست
4-1- تعریف جامعه شناسی سیاسی
دانشمندان علوم سیاسی به مطالعــــــه چگونگی نظام سیاسی به طور انتزاعی (مستقل از دیــــــگر نهاد های اجتماعی) و رفتار رسمی سیاسی شهروندان (رای دادن و مشارکت در احزاب سیاسی) می پردازندامّا جـــــامعه شناسی سیاسی به مطالعه روابط اصلی قدرت مثـل زدو بندها ی سیاسی و روابط پشت پرده ی ســـاختار رسمی سیاسی و بالاخره به مطالعه ی نهاد سیـاسی و روابط آن با دیگر نهاد های اجتماعی گرایش دارد.
بعدی
قبلی
فهرست
خلاصه ی فصل 1
1- علم سیاست به مطالعه ی تنش ها ی ناشـــــی از احتیاجات انسان در برخورد با واقعـــیات اجتــــماعی
می پردازد.
2- آگاهی سیاسی یعنی درک تنـــش های مذکــور و سیاست یعنی تلاس عملی برای حل و فصل این تنش ها.
3- جامعه شناسی سیاسی یعنی مطالعه جامعه شنـاختی تاثیر متقابل دولت و جامعه.
4-جامعه شناسی سیاسی به مطالعه ی نهاد سیــاسی و رابطه ی آن با دیگر نهاد های اجتماعی می پردازد.
بعدی
قبلی
فهرست
فصل دوم
عنوان:
دولت ، حکومت(منسا، تطور و انواع)
اهداف این فصل:
1. آشنایی با تعاریف گونـاگون دولت و حکومت
2. آشنایی با وجوه اختلاف دولـت و حکومـــت
3. آگاهی به نظریه های مربوط به منشــا دولت
4. اطلاع از تقسیم بندی دولتها
5. ارزیابی تقسیم بندی های مــوجود در بــاب
دولت و حکومت
بعدی
قبلی
فهرست
پرسش هایی که در فصل دوم به آنها پاسخ داده می شود:
1- دولت و حکومت چه تفاوتی دارند؟
2- عوامل موثر در ظهور حکومت ها کدامند؟
3- عوامل پدید آمدن دولت ها در طول تاریخ کدامند؟
4- طبقه بندی دولت و حکومت چگونه صورت می پذیرد؟
5- نظریه های ارگانیکی و مکانیستی در زمینه حکومت چه نگاهی دارند؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-2- تعریف دولت(state) و حکومت (government)
دولت نهادی سیاسی- قانونی است که در بر گیرنده تمام افراد سرزمین یک کــشور است.
هر دولتی دارای یک حکومت است که به وسیله ی آن سیاستی را اتخاذ و اعــمال می کند.
نظارت دولت بر حکومت ممکن است از سـوی فرد یا گروه کوچک یا توسط اکثریت مردم صورت گیرد.
بعدی
قبلی
فهرست
حکومت دستگاه اداره کننده ی دولـــت است که مجموعه اقتدارات سه گانه دولتی یعنی قوای مقـننه، مجریه و قضاییه را در اختیار دارد.
دولت می تواند به رغم تغییر در شکل حکــومت، هویت خود را حــفظ کند. مثلاً دولــــت روم چه
در دوران جمـــهوری و چــــه در دوران قیصرها (امپراتوری) همان دولت روم باقـی ماند.
بعدی
قبلی
فهرست
2-2- لزوم وجود دولت:
جوامــع ابتدایی نیازی به حـکومت نداشتند زیرا:
الف- انسـان های ابتدایی در گروه های کوچک 15 تا 200 نفـره گرد هم مـی آمدند و نیـاز های اساسی خود را از راه شکار پاسخ می دادند.
بعدی
قبلی
فهرست
ب- بر خوردار از مالکیت عمومی بودند و پیامدهای ناشی از مالــــکیت خصوصی گریبان آن ها را نمی گرفت.
ج- گروه های ابتدایی اسیـــر سنن و آداب و رسوم خـــود بــــودند و انـــحراف از هنجــار ها صورت نمی گرفت.
بنابراین نیازی به مجــــازات های قانونی از سوی دستگاه های رسمی دولتی وجود نداشت.
بعدی
قبلی
فهرست
در جوامع ابتدایی ، بازرسی و نظـــــارت از سوی مرکز قدرتی که در ســــران خانواده وجود داشت
اعمال می شد. امّا در جوامع پیشرفته ایـن وظیفه را دولت به عهده گرفت.
بنابر این دولت در جوامع پیچیــده تر، تداوم اقتدار خانواده در جوامع ابتدایی و سنتی است.
بعدی
قبلی
فهرست
3-2- منشا دولت و حکومت :
در شکل گیری حکومت (از ابتدای ورود جوامع به مرحله ی کشاورزی)عوامل زیر دخیل بودند:
الف – کشاورزی
ب – فتوحات نظامی
پ – کشمکش و تنازع بقا
ت – تجمّع تدریجی قدرت
ث – اصل ارشدیّت
ج – سلاح پیشرفته
بعدی
قبلی
فهرست
الف- کشاورزی:
با ابداع روش های کشاورزی ، تولید مواد غــذایی افزایش یافت و شغل های جدید پدید آمد.
این گونه قدرت و ثروت در دست عـــده ای جمع گردید و مالکیت خصوصی شکل گرفت.
شکل گــیری حکومت های استبـدادی آسیایی که بر امر آبیاری نظارت داشتند از این جا آغاز شد.
بعدی
قبلی
فهرست
ب- فتوحات نظامی:
غلبه نظامی گروهی بر گــروه دیگر یکی دیـــگر از عوامل ایجاد حکومت بوده است.
اوپنهایمر می گوید:هر وقت که فرصتی پیــش آمد و انسان از طریق فتوحات نظامی قدرتی به هم رسانده، برای حفاظت خویش، ابزار های سیاسی را به ابـزار های اقتصادی ترجیـــح داده و ایــن گونه پدیده ی دولت شکل گرفته است.
بعدی
قبلی
فهرست
پ- کشمکش و تنازع بقا:
گمپلوویچ(تحت تاثیر افکار مارکــــس) معتــــقد است همه ی فرهنگ ها محــــصول کشـــمکش و نزاع بین گروه ها است و نزاع گــــروه ها عمدتاً بر سر منابع اقتصادی و قدرت است.
ایـن کشمکــش باعث بروز تحــــولات اجتماعی و تغیر دولت ها و حکومت می شود.
بعدی
قبلی
فهرست
ت- تجّمع تدریجی قدرت:
شورای بزرگان و ریش سفیـــدان یـک قبیله در جامعــه ی بــدون دولــت، علاقــمندند حوزه و وظایفشان را توسعه داده و مراکزی مانند انتظامات و دادگاه ها را ایجاد کنند. این گونه دولت ها شکل می گیرند.
بعدی
قبلی
فهرست
ث- اصل ارشدیّت:
معمول ترین نوع حکـــومت در تــاریخ ، حکومت سلطنتی است. حکومت های ســلطنــتی اغلــــب
از طریق تداوم جدّی اصل ارشدیــت توسعــه پیدا کرده اند.
وقتی فردی یا گروهی ارشد محسوب می شـود بر سایرین تسلط می یابد.
بعدی
قبلی
فهرست
ج- نقش سلاح پیشرفته:
گاهی تمرکز قدرت با پیدایش یا اختراع یک تکنیـک (مخصوصاً اسلحه جدید) تسریع می گردد.
ورود اسلحه ی گــــرم به جــوامع آفریقایی توسـط اروپاییان و به دنبال آن فتوحات بعضـی گروه ها علیه
گروه های دیگر از این نمونه است.
بعدی
قبلی
فهرست
4-2-انواع حکومت و دولت:
مبنای طبقه بندی دولت ها عبارتند از:
الف- میزان رشد و توسعه یافتگی جامعه (الگو های تکاملی):
هاب هاوس جوامع را بر مبنای نــــوع پیوند های اجتماعی(همبستگی ها) مرتبط با سطح توســـعه ی
اقتصادی به 3 نوع: خویشــاوندی، اقتـــدار و شهروندی تقسیم می کند.
بعدی
قبلی
فهرست
طبقه بندی (سنخ شناسی) ساتون هم بر اساس الگوهای تکاملی به این گونه است:
1- جوامع کشاورزی
2- جوامع صنعتی
بعدی
قبلی
فهرست
ب- میزان تمرکز قدرت:
این طبقه بندی از قدیـــمی ترین سنــخ شناســی حکومت و دولت است.
افلاطون و ارسطو از بانیان این سنخ شناسی هستند.
بر این اساس حکومت ها به 3 نوع فردی، چند نفره و افراد زیاد و هر نوع به دو گونه ی خـــوب و بد تقسیم می شوند.
بعدی
قبلی
فهرست
حکومت فردی خوب سلطنتی
حکومت فردی بد استبدادی
حکومت چند نفره خوب اریستو کراسی(گروه شایسته)
حکومت چند نفره بد اولیگارشی(اشراف سالاری)
حکومت افراد زیاد از نوع خوب دموکراسی
حکومت افراد زیاد از نوع بد انارشی(هرج و مرج) و
موبوکراسی(غوغا سالاری)
بعدی
قبلی
فهرست
ج- میزان بوروکراتیک بودن حکومت ها:
آیزن اشتات ضـمن مطالعه بوروکراسی(نظام اداری) در امپـراتوری های تاریــخی، انواع حکومت را این گونه طبقه بندی می کند:
بعدی
قبلی
فهرست
1- ابتدایی
2- موروثی
3- بادیه نشین مبتنی بر فتوحات
4- دولت شهر ها
5- فتودالیته
6- امپراتوری های تمرکز یافته ی تاریخی
7- نظام های جدید (دموکراسی، استبدادی، توتالیترو یکه تاز و بالاخره توسعه نیافته)
بعدی
قبلی
فهرست
5-2- ارزیابی سنخ شناسی های مربوط به حکومت:
برای درک صحیح انواع تقسیم بنــدی حکومت ها، باید آن ها را با این پرسش ها محک بزنیم:
بعدی
قبلی
فهرست
پرسش های محک زننده ی سنخ شناسی حکومت ها :
1- حکومت، انحصارگر است یا امکان رقــابت را فراهم می آورد؟
2- حکومت، یکه تاز است(توتالیتر)یادموکراتیک؟
3- حکومت، فردی است یا جمعی؟
4- حکومت، سلطنتی است یا جمهوری؟
بعدی
قبلی
فهرست
6-2- دو الگوی اصــلی درباره ی حـــکومت و دولت
در تحلیل جایگاه حکومت در جامعه،دو نگرش اصــلی وجود دارد:
1- مکانیستی
2- ارگانیکی
بعدی
قبلی
فهرست
1-6-2- نظریه های مکانیستی:
طبق ایـن نظریه ها، وظــیفــه ی دولت، حـــل اختلافات بین گروه های رقیب و ایجاد هماهنگی بین آن ها است.
در این دیدگاه، حکومت محل عبور اطلاعات از سطح جامعه(واقعیات و با ورها و خواسته های اجتماعی) به سوی تصمیم گیران سیاسی است.
بعدی
قبلی
فهرست
حکومت
نظام های اجتماعی
تصمیم گیری سیاسی
داده بازده
نمودار جایگاه حکومت در نظریه های مکانیستی:
بعدی
قبلی
فهرست
نگـرش های لیــبرالی ودموکراتیــک
در باره ی حکومت، مــدافع نــظریه های مکانیستی است.
بعدی
قبلی
فهرست
الگوی مکانیستی دارای این ویژگی هاست:
1- افراد، عناصر اصلی تشکیل دهنده ی یک نظام اجتماعی اند.
2- هدف هـــای نظام اجتــماعی منطبق با اهداف اکثریت افراد است.
3- تصمیمات حکومت توام با رعایت توازن و هماهنگی در نظام اجتماعی است.
4- عــدل و انصـاف رعایـت مــی گردد و بنابراین حکومت، مشروعیت دارد.
بعدی
قبلی
فهرست
2-6-2- نظریه های ارگانیکی:
این نظریه ها عـــــمدتاً مـــبتنی بر دید گاه های کلاسیک(افلاطون، ارسطو و …) است.
در این الگو دولت مانند یک دستگاه آموزشی است که دارای یک سلسله آرمان ها و جلوه ها ی مبتنی بر تعقل برای رسیـــدن به کمال است. نظریه های ارگانیـکی در قــــرون وســــطی در سطح وسیع پذیــــزفته شــــده بود و بعد ها از سوی هگل و مارکس بارور شد.
بعدی
قبلی
فهرست
نمودار جایگاه حکومت در نظریه های ارگانیکی :
تصمیم گیری سیاسی
حکومت
تغییر در نظام اجتماعی
داده بازده
بعدی
قبلی
فهرست
در الـــگوی ارگانیکی، حکومت "متغیر مستقل" و نظام اجتماعی "متغیر وابسته" است، حــال آنکه
در الگوی نخست(مکانیستی) حکومت یک "متغـیر وابسته" و جامعه یک "متغیر مســـــتقل" است.
بعدی
قبلی
فهرست
نظریه ی مکانیستـی حکومت با نظریه ی کثرت گرایـــــی دربـــاره ی قدرت سنخــیت دارد
و نظریـه ی ارگـــانیکــی با نظریه های طبقات اجتماعــی و الیــــت(نخبه گرایی) مطابقت پیدا می کند.
بعدی
قبلی
فهرست
خلاصه ی فصل 2:
1- در گذشته به علت کوچک بودن اجتماعات،فقـدان مالکـــیت خصوصی و سنت پرستی،سازمان سیاسی و دولت وجود نداشت.
2- در خصوص منشا پیدایش دولت به عواملی مانند: کشـــاورزی، فتوحات نظامی، کشمکش و تنازع بقا، تجمع تدریجی قـدرت، اصل ارشــدیت و سلاح پیشرفته اشـاره شده است.
بعدی
قبلی
فهرست
3- مبنای طبقه بندی دولت ها عبارتند از:
الف- میزان توسعه یافتگی
ب- میزان تمرکز قدرت
ج- میزان بوروکراتیک بودن
4- دو الگوی اصلی برای تعیین جایگاه حکومت وجود دارد که عبارتند از: مکانیستی و ارگانیکی.
بعدی
قبلی
فهرست
فصل سوم
عنوان:
باز شناخت دولت و حکومت از جامعه
اهداف:
1- آگاهی از زمینه های جامعه شناسی سیاسی
2- اطلاع از تاریخچه ی نظـرات و مطـالعات سیاسی متفکران
3- آشنایی با سیر تکاملی مطالعات سیـاسی و ایدئولوژی های گوناگون
4- اطلاع از تاثیر نقش متفکران سیاـــسی در تغییر و تحول حکومت ها
بعدی
قبلی
فهرست
پرسش هایی که در فصل 3 به آنها پاسخ داده می شود:
1- دیدگاه های متفکران در باب مطالعات سیاسـی در یونان باستان چیست؟
2- فلاسفه در زمینه مطالعات سیاسی چگونه مـی اندیشند؟
3- متفکران شاخص دوره ی رنسانس در زمینه ی عـــلم سیاست چه کسانی بودند؟
4- خلاصه ی نظرات مونتســکیو و تومــاس هابز در باب سیاست چیست؟
5- ایدئولوژی لیــبرالیســم تحت تــاثیر چه نظریاتی شکل گرفت؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-3- مطالعات سیاسی در یونان باستان
نخستین مطالعات سیاسی را به یونان باستان (در حــدود 500 تا 300 ق م) منسوب می کنند. هرودوت از اولین متفکرانی اسـت که به نـــــظریه پردازی در زمینه سیاست پرداخت.
او حکومت را به اشکال یکه سالاری، چند سـالاری و مردم سالاری تقسـیم کرد، که به زعــم بسیــاری، این نخستین بحـث تـاریخی درباره ی انواع حکومت است.
بعدی
قبلی
فهرست
سقراط با مرگ سیــاسی خود (نوشـیدن شوکــران) در 399قبل از میلاد، موجد بحــــث های سیاسی- فلسفی فراوان شد.
نظرات سیاسی افلاطون در اثر معروف او جمهوریت، ارائه شده است.
بعدی
قبلی
فهرست
افلاطون ضمن بحث درباره ی حکومت در کتاب قوانین سه نوع حکومت را مشخص می سازد:
1- حکومت سلطنتی با اختیارات فردی
2- حکومت اشرافی با اختیارات طبقاتی
3- دموکراسی یا حکومت همه یا اکثریـــت مردم.
البته به نظر او بهترین حکومت ، شق چــهارمی است که از تلفیق این سه نوع به دست می آید.
بعدی
قبلی
فهرست
ارسطو شاگرد پر آوازه ی افلاطـون کتـــاب خود سیاست را با بحثی در باره ی منشـا دولت (جامعه)
شروع می کند. او خـانواده را اولین و مهمترین نهاد اجتماعی می شمارد.
بحث ارسطو بر مبنای این اصــل استــوار است که «انسان حیوانی سیاسی (اجتماعی) است».
بعدی
قبلی
فهرست
به زعم ارسطو در شرایط ایده آل اگر انتخاب، ممکن بود، حـکومت سـلطنتــی و اشرافی (اریستو کراسی) بهترین نوع حکومت ها بودند، اما با توجه به طبیعت انسان تمایل او به سمت پولیتی و یا نوعی دموکراسی تعدیل شده (مردمی)، می باشد.
بعدی
قبلی
فهرست
2-3- سده های میانه، حکومت=کلیسا
در قرون وسطا، کلیسا به علت در دست داشتن قدرت سیاسی، از اهمیت بیشتری برخوردار بود.
از این رو نیز نظریه های سیاسی از بحث اخلاقی و الهیات فراتر نرفت.
بعدی
قبلی
فهرست
3-3- رنسانس: قرارداد اجتماعی، حاکمیت، مردم و حکومت
باز شناخت جامعه از دولت در تفکر سیاسی ، با نهضت فرهنگی در اروپا همراه است.
زوال مطلق گرایی و حکومت مادی و معنوی مذهب (کاتولیک) و کاهش اقتدار کلیسا موجب آزاد شدن اندیشه ها از عقاید اسلاف شد.
بعدی
قبلی
فهرست
ماکیاول (م1527 – 1469) سیاستمدار ایتالیایی دوره ی رنســــانس، نظرات سیاسی اش را در کتاب شهریار منعکس کرده اســـت. او توضـــیح
می دهد که شهریار چگونه باید قدرت را کسب و حفظ کند.
بعدی
قبلی
فهرست
منتســــکیو (1755-1689) در کـــتاب معروفش
روح القوانیـن با دیدی جــــامعه شنـــاختی قانون را از لوازم اولیه ی زندگی می شمارد و بهترین قانون را قانونی می داند که در نهایت، آزادی بشر را ممکن سازد.
بعدی
قبلی
فهرست
منتسکیو حکومت ها را به سه دسته تقسیم می کند، جمهوری ، سلطنتی و استبدادی. سپس جمهوری را به دو نوع ، حکومتی که در دست مردم باشد و حکومتی که در دسـت اعیان و اقلیتی از اشراف باشد، تقسیم می کند. او وظیفه ی حکومت را قانون گذاری، اجرا و قضاوت می داند.
بعدی
قبلی
فهرست
دیگر متفکر عصر رنسانس توماس هابز(1679- 1588) مطرح کرد: «وجود نظم چگونه ممکن است؟». هابز خودش پاسخ می دهد: بشر به خاطر حفظ امنیت و صلح و آرامش از حقوق طبیعی خود چشم پوشید و عمدتاً آن را به حکمران با نفوذی تفویض نمود. این حکمران به غول (لویاتان) مشهور است.
بعدی
قبلی
فهرست
تدریجاً غول به قدرتی مستبد، غیر مسئول و شکست ناپذیر (یعنی همان دولت) تبدیل گشت.
قرار داد اجتماعی هابز بر مبنای نیازی بنا شده است که به رغم نتایج مضّر و نا مطلوب آن، برگشت ناپذیر و فسخ نشدنی است.
بعدی
قبلی
فهرست
ژان ژاک روسو (م1778-1712) نسبت به فطرت بشر خوشبین بود و نسبت به جامعه بد بین.
او به تئوری قرار داد اجتماعی معتقد بود. او را پایه گذار نهضتی می دانــند که بعـدها در قرن نوزدهم
به مکتب رومانتیسم مشهور گشت.
بعدی
قبلی
فهرست
جان لاک(م1704-1632) معتقد بود که با اینکه مطلوب آن است انسان در آزادی مطلق و بدون وجود دولت به سر برد، اما انسان عاقل (راسیونال) تشخیص می دهد که چنین امری ممــکن نیــست.
بعدی
قبلی
فهرست
الکسی دوتوکویل(م1859-1805) که متاثر از نظام سیاسی امریکا بود در کتــاب خود دمــوکراسی در امریکا از دموکراسی تجلیل کرده و خطرات ناشی از آن را نیز گوشزد نموده است.
او برای رفع معایب دموکراسی، ایجاد اتحادیه ها و انجمن های صنفی، تجاری و علمی و ادبی را، جهت تربیت مردم برای شرکت فعالانه آنان در امور اجتماعی، پیشنهاد می کند.
بعدی
قبلی
فهرست
4-3- باز شناخت جامعه از حکومت در تفکر سیاسی
نخستین بار منتسکیو با طرح دو نوع قانون متوجه دوگانگی موضوع جامعه و دولت می گردد.
ژان ژاک روسو با عنوان کردن موضوع انسان در حالت طبیعی و انسان به عنوان شهروند،گامی بزرگ در این راه بر می دارد.
بعدی
قبلی
فهرست
مارکس(م1883-1818) تحلیل جامع تری از تمایز میان دولت و جامعه ارائه داد.
به زعم مارکس سلسله مراتب سیاسی در واقع از سازمان سیاسی جامعه جداست.
همچنین مارکس ضمن موافقت با آنارشیست ها در اینکه دولت عامل پلید تحمیل شده ای است، سعـی
می کند توضیح دهد که دولت چگونه و چرا تحت شرایط مختلف اقتصادی با جامعه ربط پیدا می کند.
بعدی
قبلی
فهرست
خلاصه ی فصل سوم:
1- بحث بر سر دولت ایده آل از سوی متــفکران یونان قدیم ارائه شد.
2- در سده های میانه (قرون وسطا) به علت ظهور قدرت کلیسا، نظریه های سیاسی شکل اخلاقی و مذهبی به خود گرفت.
بعدی
قبلی
فهرست
3- متفکران دوره ی رنسانس هریک جهت گیری ویژه ای داشتند: ماکیـــاول به چگونگی کسب قدرت، منتسکیو به مطالــعه ی قوانین، توماس هابز به چگونگی وجود نظم،ژان ژاک روسو به جانبداری از دموکراسی و جان لاک به اجتناب از هرج و مرج.
4- مارکس به ارتباط شرایط اقتصادی با نوع دولت تاکید نمود.
بعدی
قبلی
فهرست
فصل چهارم:
عنوان:
حکومت اسلامی
اهداف:
1- آشنایی با تاریخچه ی حکومت هـای اســلامی
2- اطلاع از دیدگاه های اهل سنت و شیــعه در زمینه ی حکومت
بعدی
قبلی
فهرست
پرسش هایی که در فصل 4 به آن ها پاسخ داده می شود:
1- بعد از وفات پیامبر اسلام، دولت اسلامی چگونه بود؟
2- علت گرایش ایرانیان به مذهب تشیع چه بود؟
3- در دوره ی قاجار، اصلاحـات چگونــه صورت گرفت؟
4- دید گاه سید جمال الدین اسد آبادی، آیت الله نائینی و امام خمینی در باب حکومت اســلامی چیست؟
5-زمینه ی شکل گیــــری ایدئولوژی انقلاب اسلامی در ایران چه بود؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-4- مقدمه:
پس از وفات حضرت محمد پیغمبر اسلام(ص) در سال 11 هجـری در مــورد انتخاب جانــشینی او اختلاف در گرفت که شایــد بزرگ ترین موضوع نزاع بین مسلمانان بوده باشد.
گروهی که معتقد به جا نشینی علی ابن ابیـــطالب داماد و پسر عم پیغمبر و تعیین او از طـرف پیغمبر در واقعه ی غدیر خم بـودند شیعه نامیده می شوند.
بعدی
قبلی
فهرست
در مذهب تسنن (در برابر مذهب شیعه) به جانشین پیغمبر بر مبنای اجماع استناد می شود.
در حالی که در شرایط تاریخی آن زمان و به علت محرومیت اقلیت شیعه، شیعان اجماع را فقط در پرتو
حضور امام معصوم معتبر می دانند زیرا که همواره با این شعار که زمین هرگز از معصوم خالی نیــست،
آن را توجیح می کنند.
بعدی
قبلی
فهرست
2-4- خلافت بعد از پیامبر:
خلافت بعد از وفات پیامبر(ص) به دست غیر شیعیان افتاد، مدت درازی افرادی از خلفای بنی امیّه و بعد بنی عبّاس بر سرزمین های اسلامی حکومت کردند.
علی ابن ابیطالب به عنوان خلیفه ی چهارم (بعد از ابوبکر و عمر و عثمان) مدت چهار سال خلافت کردو بعد از آن دیگر هرگز امامان بر مسند خلافت ننشستند.
بعدی
قبلی
فهرست
3-4- تشیع در ایران:
پیدایش تشیع و شیوع آن در ایران زاییده ی انگیزه های متعدد و از جمله انگیزه ی ملی ، طبقاتی وفرهنگی- سیاسی است. استثمار ایرانیان توسط حکام عرب، ایرانیان بر آن داشت که نه علیه اسلام بلکه حکام عرب(خلفای بنی امیه و بنی عباس) طغیان کنند.
بعدی
قبلی
فهرست
تقریباً تمام جنبش های ضد استعماری ایرانیان علیه اعراب یا توسط شیعیان صورت گرفت و یا از پشتیبانی مذهب شیعی بر خور دار بوده است. اصل امامت و تکرار وقایع عاشورا به رغم فشار های خلفای عرب در طول تاریخ تداوم پیدا کرد و از بین نرفت. سر انجام در زمان سلسله صفوی (905-1135) شیعه مذهب رسمی ایران شد.
بعدی
قبلی
فهرست
4-4- اسلام، اصلاح و مبارزه :
قدرت و نفوذ روز افزون بیگانگان در ایران در زمان قاجار از یک سو و منزوی شدن مردم(مسلمانان) ایران از سوی دیگر این سوال را مطرح نمود که چرا مسلمانان و کشور های اسلامی ضعیف و زبون و غیر مسلمانان (کفار) و ظالـــمان، قوی بـــوده و پیشرفت
می کنند؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-4-4- سید جمال الدین:
سید جمال الدین اسد آبادی را پرچم دار نهضت اصلاح در زمان قاجار نام برده اند.
او با اینکه مدت کمی از عمرش را در ایران گذراند ولی به علت تماس با بعضی علما تاثیر زیادی در جامعه ایران گذاشت. سید جمال مردم را برای قیام علیه استبداد، استعمار، خرافات و تفرقه افکنی بین مسلمانان دعوت می کرد.
بعدی
قبلی
فهرست
2-4-4- مشروطیت:
رهبری انقلاب مشروطیت در زمان قاجاریک ائتلاف ضمنی روحانیون و غیر روحانیون(آزادی خواهان) است اما زمینه ی فکری مشروطیت در اصل به همان فکر آزادیخواهی و اصلاح طلبانه روشنفکران فرنگ رفته (یا غرب زدگان) مربـــوط
می شود.
بعدی
قبلی
فهرست
5-4- حکومت اسلامی از نظر امام نائینی
به نظر او مبارزه علیه ظلم و ستم یک وظیفه ی شرعی است.
نائینی حکومت ها را بر دو نوع استبدادی و مشروطه تقسیم بندی می کند.
حکومت مشروطه یعنی ولایت بر اقامه ی وظایف را نائینی مطلوب دانسته و بنا بر این تغییر حکومت از استبدادی به مشروطه را پیشرفتی بزرگ به حساب می آورد.
بعدی
قبلی
فهرست
6-4- شکل گیری ایدئولوژی انقلاب اسلامی :
یکی دیگر از مهم ترین فعالیت های فکری متفکرین و نظریه پردازان درسال های قبل از 1357 بحث هایی است که در ردّ بینش مادی از دیدگاه مذهبی (اسلامی) ارائه شده است.
از میان مکتب های «مادی» تیغه ی بُرنده بحث متفکرین نظری اسلامی متوجه مارکسیسم و اگزیستانسیالیسم است.
بعدی
قبلی
فهرست
مارکسیسم مذهب را افیون ملت خوانده و آن را وسیله تحمیق مردم جهت بهره کشی می داند.
ولی در تاریخ دیده شده است که مـذاهب می توانند به ایدئولوژی انقلابی بدل شوند.
بعدی
قبلی
فهرست
در نظر علمای شیعه ، بنا به اصل امامت، مذهب و سیاست نه تنها مکمل یکدیگرند بلکه دو رکن تفکیک نا پذیرند.
هدف شیعه تشکیل حکومت اسلامی است زیرا بدون تاسیس حکومت اسلامی هیچ گونه تضمینی جهت اجرای قوانین اسلامی وجود ندارد.
بعدی
قبلی
فهرست
7-4- اشکال مختلف حکومت از نظر اسلام
حکومت اسلامی یک حکومت مذهبی است که آن را تئوکراسی می نامند.
در تئوکراسی علاوه بر مردم یک عامل دیگر به میان می آید و آن خداست و حساب در درجه ی اول روی روابط خدا و بندگان خداست.
بعدی
قبلی
فهرست
از آنجا که حکومت اسلامی در حقیقت حکومت قوانین الهی است، و به خاطر اجرای آن و گسترش عدالت در میان مردم تاسیس می شود، ناگزیر والی و عهده دار حاکمیت (ولی فقیه) باید دارای دو شرط اساسی زیر باشد:
1. اطلاع از قانون الهی
2. عدالت در اجرای آن
بعدی
قبلی
فهرست
خلاصه ی فصل چهارم
1- مذهب تسنن برای تشکیل حکومت اسلامی بر «اجماع» و مذهب تشیع بر «ولایت در پرتو حضور معصوم» تاکید دارند.
2- استثمار ایرانیان توسط حــکام اهل سنت عرب، عامـــل گرایش ایرانیان به تشیع شد.
3- انقلاب مشروطیت بر پایه ی افکار سید جمال الدین اسد آبادی شکل گرفت.
4- آیت الله نائینی حکومت مشروطه را بهترین نوع حکومت می داند.
5- تئوکراسی یک حکومت دینی بر مبنای اراده ی خداوند است.
بعدی
قبلی
فهرست
فصل پنجم:
عنوان:
حکومت و جامعه
اهداف:
1- آشنایی با نگرش متفکران در رابطه با نهاد ها، گروه ها و انجمن ها.
2- آگاهی از دید گاه های طبقـاتی، نخبـــگان و کثرت گرایی.
بعدی
قبلی
فهرست
پرسش هایی که در فصل 5 به آن ها پاسخ داده می شود:
1- انقلاب سال 1848 فرانسه از دید مارکــــس چگونه تحلیل می شود؟
2- الیــــت(نخبه) در یــک جامعه چگونه پدیدار
می شود؟
3- عوامل موثر در تمایل به اولیگارشی چیست؟
4- مفهوم دولت از دیدگاه های گوناگون چیست؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-5- طبقات اجتماعی، دولت و حکومت
در بین مطالعاتی که در زمینه ی شناخت حیات سیاسی صورت گرفته است تحلیل طبقاتی یــکی ازمهمترین بررسی هاست، و کارل مارکس برجسته ترین متفکر این نگرش به شمار می آید.
به زعم مارکس انسان ها بدون خواست و اراده ی خود در گیر روابط اجتماعی می گردند.
بعدی
قبلی
فهرست
شرایط اقتصادی که در شکل گیری روابط اجتماعی انسان ها نقش بازی می کنند خود از عصری به عصر دیگر در حال تغییرند.
بعدی
قبلی
فهرست
در نظریات مارکس بر خلاف سایر تئوری ها، مثل کارکردگرایی (فونکسیونالیسم)، تضاد و تعارض به عنوان شرط اصلی تغییر و پیشرفت در جوامع انسانی نقش مهمی ایفا می کند. تضاد طبقاتی در نظر مارکس مهمترین محرک انقلاب به شمار می رود.
بعدی
قبلی
فهرست
جهت نمایش تحلیل طبقاتی مارکس از اوضاع سیاسی و روابط بین گروه ها می توان به تجـزیه و
تحلیل مارکس از انقلاب نا موفق 1848 فرانسه اشاره کرد.
مارکس نشان می دهد که چگونه مبارزات طبقاتی به روی کار آمدن مرتجعی مثل لویی ناپلئون انجامید و اجازه داد که او نقش یک قهرمان را بازی کند.
بعدی
قبلی
فهرست
علت شکست کارگران در انقلاب 1848 از نظر مارکس این بود که آنان تنها مانده بوده و نمی توانستند بر قدرت طبقات بالا در شهر و روستا، ارتش، روحانیون، روشنفکران و لمپن ها فایق آیند.
پس از شکست کارگران و خالی شدن میدان از مبارزان، سلطنت طلبان توانستند گروه های مختلف
میانه رو را به آسانی شکست دهند.
بعدی
قبلی
فهرست
2-5- نخبگان حکومتی و توده ها
تئوری نخبگان در جامعه شناسی سیاسی در واقع واکنشی بود در برابر مارکسیسم .
نخستین نظریه پردازان این نگرش، محافظه کارانی بودند که صرف نظر از مخالفت با سوسیالیسم، سوسیال دموکراسی و هر گونه دخالت توده ها را در سیاست و دولت، مردود می دانستند.
بعدی
قبلی
فهرست
پارتو معتقد است که رفتار انسانی، از عوامل غیر عقلانی، که او آن ها را «بقایا» یا «رسوبات» می نامد و در عمق روان اشخاص جای گرفته است، نشات می گیرد.
دو مورد از بقایا که با یکدیگر متضاد نیز هستند، در تئوری الیت نقش اساسی دارند. آن ها را می توان غریزه ی تلفیق و غریزه ی پایداری ترکیب ها نامید.
بعدی
قبلی
فهرست
در تئوری پارتو افرادی که بیشتر تحت تاثیر غریزه تلفیق اند، معمولاً افرادی هستند: باهوش، متفکر،
زیرک و کار دان و آنهایی که به تمایلشان به غریزه ی پایداری ترکیبها است، افرادی هستند اخلاقی، سنتی، محافظه کار و غیر حساس.
نخبگان عمدتاً از افرادی می باشند که تحت تاثیر غریزه ی تلفیق اند در حالیکه توده ها متاثر از غریزه ی پایداری ترکیب ها هستند.
بعدی
قبلی
فهرست
اگر غریزه ی پایداری ترکیب ها در بین نخبگان غلبه کند، الیت (نخبه) رو به انحطاط رفته و بی نظمی غالب می شود. چنین الیتی توسط گروه دیگر کنار زده شده و الیت دیگر جای آن ها را می گیرد.
پارتو این پدیده را «گردش الیت» نامیده است.
بعدی
قبلی
فهرست
3-5- سازمان اجتماعی و الیت
بحثی که علت وجودی الیت را به سازمان های بزرگ (به جای تفاوت های شخصیتی به گونه ای که پارتو معتقد بود) نسبت می دهد قانع کننده تر است. این نکته تا حدی با نظرات مارکس نیز که طرفدار «دیکتاتوری پرولتاریا» است همخوانی دارد.
بعدی
قبلی
فهرست
وجود الیت را می توان در احزابی که دارای ایده آل های دموکراتیک هستند نیز پیدا کرد.
رابرت میشلز در ضمن مطالعه ی حزب سوسیال دموکرات آلمان تمایلات تجمع و تمرکز قدرت در دست چند تن را ملاحظه کرد.
بعدی
قبلی
فهرست
به نظر میشلز سه عامل: نیاز های سازمانی، خصوصیات رهبران و خصوصیات توده باعث تمایل به اولیگارشی (حکومت متنفذین) است.
بعدی
قبلی
فهرست
به نظر میشلز روند ایجاد فاصله ی اقتصادی بین رهبـــران و زیردســتان به ایجــاد پدیده ای منجر
می گردد که او آن را «قانون آهنین اولیگارشی» یعنی ظهور و استقرار عده ی معدودی الیت در سازمان های پیچیده، نامیده است.
بعدی
قبلی
فهرست
اگر الیت نسبت به احتیاجات اعضا بی تفاوت بمانند و یا اهدافشان با اهداف اعضای فرمانبر تعارض داشته باشد، گروه مخالفی متشکل از پیروان ظهور می کند.
اگر موقعیت رهبری از جذابیـــت و منـــفعت زیاد
بر خوردار باشد، گروهی جدید سعی در کسب آن موقعیت خواهد کرد
بعدی
قبلی
فهرست
ماکس وبر نیز در تئوری دیوانسالاری(بوروکراسی) مطرح کرد که اولیگارشی های سنتی در اروپای مدرن رو به ضعف نهاده اند اما به جای آنها سازمان های جدیدی به وجود می آیند که جهت تسلط به جامعه، کاراترند.
بعدی
قبلی
فهرست
وبر ملاحظه نمود که سازمان های بوروکراتیک کاراتر از سازمان های شخصی (سنتی)اند، درست همان طور که کارخانه های مدرن دقیق تر از کارگاه های دستی سابق می باشند.
رشد بوروکراسی ها با افزایش «تمرکز ابزار های مدیریت» همراه است.
بعدی
قبلی
فهرست
4-5- قدرت سیاسی و گروه های صاحب نفوذ(نظریه ی کثرت گرایی):
همان گونه که تئوری طبقات اجتماعی با سوسیالیسم و تئوری الیت با فاشیسم سازگاری دارد، کثرت گرایی نیز تئوری لیبرالیسم مدرن است. نظریه پردازان در زمینه ی کثرت گرایی تحت تاثیر نظام سیاسی امریکا قرار گرفتــه اند و آن را الگـــوی یک جامعه ی خوب تلقّی می کنند.
بعدی
قبلی
فهرست
وقتی گروهی از دیگر گروه ها چیزی می طلبد، گروه ذی نفع خوانده می شود.
بنابراین می توان گروه های ذی نفع بالقوه را از روی باور های مشترک عده ی زیادی از مردم تشخیص داد. از مهمترین گروه های ذی نفع «انجمن ها» هستند.
بعدی
قبلی
فهرست
تئوری کثرت گرایی توجه چندانی به دولت یا دولتمردانی که آن را هدایت می کنند، ندارد.
طبق این نظریه ، دولت از«گروه های انتخابی متمایز از هم» تشکیل شده که نقش حکمرانی برای جامعه را ایفا می کنند. لذا دولت آزادی عمل چندانی ندارد بلکه بیشتر در برابر فشارها و اِعمال نفوذگروه های مختلف، واکنش نشان می دهد.
بعدی
قبلی
فهرست
تئوری کثرت گرایی در سیاست از بسیاری جهات به تئوری بازار آزاد در اقتصاد شباهت دارد.
فرض بر این است که گروه ها، آزادانه با هم رقابت می کنند و این بازی در نهایت به بیشترین نفع برای بیشترین اعضا می انجامد.
بعدی
قبلی
فهرست
کثرت گرایی جامع ترین الگوی نظری از میان سه تئوری (طبقاتی، نخبه گرایی و کثرت گرایی) است زیرا می توان هر گونه شکاف و گسستگی را در جامعه از طریق آن توجیه کرد.
بعدی
قبلی
فهرست
5-5-ارزیابی
تا اوایل دهه ی 1960 تئوری کثرت گرایی در امریکا تسلط داشت اما در این دهه شورش های سیاه پوستان و تجاوز امریکا به ویتنام نفوذ و تسلط این تئوری را در هم شکست.
دانشمندان علوم اجتماعی نسل جوان، مثل سی رایت میلز این تئوری را زیر سوال کشیدند و آن را وسیله ای جهت توجیه سیاست ها دولت و وضع موجود قلمداد کردند.
بعدی
قبلی
فهرست
تا مدت ها جامعه شناسان متعددی معتقد به ایجاد یک تئوری چند بعدی بودند و از نوشته های ماکس وبر الهام می گرفتند.
ماکس وبر بین طبقه (موقعیت اقتصادی) و پایگاه اجتماعی (مقام و منزلــت اجتــماعی) تــفاوت قایل
می شود و معتقد است که هر کدام از این ها ممکن است مبنای قدرت سیاسی باشد.
بعدی
قبلی
فهرست
در جامعه شناسی مدرن بیشترین تاکید بر پایگاه اجتماعی است. با اینکه پایگاه اجتماعی از ثروت و درآمد تاثیر می گیرد اما عوامل دیگری نیز مثل نژاد، میزان تحصیلات و عضویت در اقلیتی قومی، در مقام و منزلت اجتماعی موثر است.
بعدی
قبلی
فهرست
پس از دهه ی 1960 ، بحث های پر شور بین تئوری های مختلف رو به سردی گرایید و مطالعه الیت به عنوان زمینه ای قابل قبول در جامعه شناسی سیاسی پذیرفته شد و بیشتر مطالعات در جهت تحقیق تجربی درباره ی رفتار، نوع و خصوصیات الیت تمرکز یافت.
بعدی
قبلی
فهرست
خلاصه ی فصل پنجم:
1- در جامعه شناسی سیاسی سه نظـریه ی اصــلی در خصوص تعامل حکومت و جامعه وجود دارد.
2- نظریه ی طبقاتی به مارکیست ها تعلق دارد و بـه روابط اقتصادی تاکید می ورزد.
3- در نظریه ی الیت، وجود نخبه اجتناب ناپذیر است.
4-کثرت گرایـــان به لیبـــرالیســـم تمایل دارند و
گروه های صاحــب نفوذ را عنصر اصلی صحنـــه سیاست می دانند.
بعدی
قبلی
فهرست
فصل ششم
عنوان:
مشروعیت
اهداف:
1- آشنایی با تعاریف قدرت و ابزار آن.
2- آگاهی از انواع اقتدار.
3- آشنایی با دید گاه های فلاسفه در خصوص مشروعیت.
بعدی
قبلی
فهرست
پرسش هایی که در فصل 6 به آنها پاسخ داده می شود:
1-قدرت و ابزار های آن چیست؟
2- نقش بوروکراسی در اِعمال قدرت چگونه است؟
3- رابطه ی جامعه شناختی اقتـدار و مشروعیـــت چیست؟
4- منابع و اصول اقتدار کدامند؟
5- دیدگاه متفکرین در خصوص اقتدار و مشروعیت چیست؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-6- تعریف قدرت:
قدرت دارای تعاریف گوناگونی است. برتراندراسل قدرت را توان دستیابی به خواسته های مورد نظر می نامد.
در نگرش مارکسیستی، قدرت به مثابه نوع ویژه ای از روابط ساختاری است. در این راستا برخلاف سایر تعاریف از قدرت، جایی برای فرد و اراده فردی وجود ندارد، زیرا قدرت از ساختار طبقاتی ناشی می شود.
بعدی
قبلی
فهرست
تعریف ماکس وبر از قدرت به مثابه قابلیتی که فرد یا گروهی بتواند خواسته هایش را در روابط اجتماعی به رغم مقاومت، عملی سازد رایجتر و مقبول تر است.
بعدی
قبلی
فهرست
در جامعه شناسی امریکایی که متاثر از نگرش غالب کثرت گرایی است، قدرت الزاماً مستلزم تضاد و اجبار نیست بلکه مفهوم آن بیشتر شباهت به پول دارد که از آن طریق خواسته های مشترک جامعه تحقق می یابد، لذا از خصوصیات قدرت، نیمه متمرکز بودن آن است.
بعدی
قبلی
فهرست
سه برداشت از قدرت با سه نگرش نظری در جامعه شناسی سیاسی یعنی نگرش های طبقاتی، الیت و کثرت گرایی همگونی دارد.
بعدی
قبلی
فهرست
2-6- ابزار قدرت
ابزارهای قدرت عبارتند از: سازمان های پلیسی و ارتش، اقتصادی، اطلاعاتی، ارتباطات، دیوانسالاری، تکنولوژی و بوروکراسی.
بعدی
قبلی
فهرست
1-2-6- سازمان های پلیسی و ارتشی:
زور بیانی از قدرت است و اغلب به تجلی قدرت گفته می شود. زور ممکن است اشکال مختلفی مثل کتک، شکنجه، زندانی و اعدام به خود بگیرد.
به زعم جامعه شناسان، نیروی قهری موقعی موثر است که کمترین استفاده از آن بشود.
بعدی
قبلی
فهرست
2-2-6- سازمان های اقتصادی
میزان ثروت با پیشرفت تکنولوژی و به کمک استفاده از یافته های علمی به حدغیرقابل تصوری رسیده است.
شکاف بین فقیر و غنی عمیق تر از همیشه است.
بنابراین کنترل منابع اقتصادی، قدرت سیاسی را افزایش می دهد.
بعدی
قبلی
فهرست
3-2-6- سازمان های اطلاعاتی
در جوامع پیشرفته، دولتها علاوه بر کنترل وسایل اِعمال خشونت و منابع اقتصادی، بر جریان اطلاعات نیز نظارت دارند.
همان طور که سازمان های جمع آوری اطلاعات بی طرف نیستند، خود اطلاعات نیز بی طرف نیست.
بعدی
قبلی
فهرست
حکومت ها با کمک تکنولوژی و با سازماندهی بوروکراتیک، در امر جمع آوری اطلاعات به مستبدانی آهنین و شکست ناپذیر تبدیل می گردند و هرچه یا هر که را برایشان تهدید آمیز باشد با برچسب زاید و جانی و خائن و منحرف از سر راه خود بر می دارند.
بعدی
قبلی
فهرست
4-2-6- سازمان ارتباطات
اگر بپذیریم که ایجاد ارتباط از شرایط حکمرانی است پس کنترل وسایل ارتباطی نیز یکی از منابع قدرت است.
حکومت ها با استفاده از این وسایل ارتباطی به شستشوی مغزی مردم می پردازند.
بعدی
قبلی
فهرست
5-2-6- دیوانسالاری
وجود دو عامل تکنولوژی و بورکراسی میزان و کارایی قدرت را چندین بار می کند.
بعدی
قبلی
فهرست
6-2-6- تکنولوژی
تکنولوژی نه تنها تقویت کننده سایر انواع قدرت است بلکه خود نوعی قدرت محسوب می شود.
تکنولوژی با قویتر کردن حکومت ها جوامع را تغییری بنیادی داده است.
بعدی
قبلی
فهرست
7-2-6- بوروکراسی
وقتی که نیروی قهری، قدرت اقتصادی، تکنولوژی و مراکز اطلاعاتی و وسایل ارتباطی به طور منظم سازمان یافته باشند، تاثیر و کارایی آنها چندین برابر می گردد.
بعدی
قبلی
فهرست
3-6- ابزار مستقیم و غیرمستقیم قدرت
در نگرش مارکسیستی قدرت از خصوصیات ساختار طبقاتی است. در نظر وبر که با نگرش الیتی سنخیت دارد قدرت کیفیتی است که فرد یا گروهی از آن برخوردار است و در نگرش کثرت گرایی، که عمدتاً از جامعه شناسی آمریکا سرچشمه گرفته است، قدرت خصوصیتی است که در جامعه پخش شده و در دسترس عموم است.
بعدی
قبلی
فهرست
4-6- اقتدار
موثرترین نوع قدرت آن است که از طریق «مشروعیت» دادن و تبدیل آن به «اقتدار» نهادی شده باشد، زیرا قدرت، در نهایت در ذات روابط اجتماعی نهفته است.
چگونه می توان قدرت را به اقتدار تبدیل کرد؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-4-6- اقتدار سیاسی یا قدرت مشروع
قدرت و اقتدار، دو روش کسب اطاعت از مردم و به انجام رساندن امور است.
اقتدار کیفیتی اکتسابی و ناشی از رضایت مردم برای پذیرش قدرت بدون زور یا تحمیل مستقیم است.
بعدی
قبلی
فهرست
2-4-6- منابع اقتدار
پایه اقتدار نظام های سیاسی چیست؟ مهمترین منابع و اصول اقتدار سیاسی حکومت ها، «سنتها» و «قوانین اند» که با انواع اقتدار ارایه شده توسط ماکس وبر یعنی اقتدار سنتی و عقلانی و قانونی مطابقت دارد.
بعدی
قبلی
فهرست
قوانین به رغم تنوع در طُرُق اِعمالشان، منبع اقتدارند. حکمرانان از هر قانونی به منظور تحکیم اقتدار خود استفاده می کنند. قوانین برخلاف سنن، توسط مامورین رسمی اِعمال می گردند. قوانین در نهایت همان هنجارهای اجتماعی هستند که جهت تنظیم رفتار شهروندان و نظارت اجتماعی به کار گرفته می شوند.
بعدی
قبلی
فهرست
5-6- مشروعیت
به زعم مک ایور تسلط بر مردم به کمک زور امکان پذیر است اما ادامه ی موقعیت قدرت، تنها با زور کافی نیست.
چه عاملی مردم را وادار به اطاعت می کند ؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-5-6- قانونی بودن و مشروع بودن
در جامعه شناسی جدید عقیده بر این است که مشروعیت قانونی از مشروعیت اخلاقی متفاوت است.
ممکن است حکومتی قانونی باشد اما اخلاقی و عادل نباشد. مثلاً حکومت هیتلر از اقتدار قانونی، برخوردار بود، اما از مشروعیت اخلاقی برخوردار نبود.
بعدی
قبلی
فهرست
2-5-6- توجیه مشروعیت
آنهایی که به قدرت می رسند سعی می کنند پس از دستیابی بدان چنین وانمود کنند که غاصب نیستند.
سعی آنان چه موفق باشد و یا ناموفق، نشانگر روش ها و معیارهای مشروعیت بخشیدن به حکومت است.
آنان تلاش می کنند که قدرت خود را با توسل به نوعی ایدئولوژی اخلاقی ، قابل قبول جلوه دهند.
بعدی
قبلی
فهرست
3-5-6- نسبی بودن مشروعیت
فاصله بین داشتن و نداشتن مشروعیت طیف وسیعی را تشکیل می دهد. از این رو می توان گفت که اقتدار ممکن است کم و بیش مشروع و یا کم و بیش نامشروع باشد.
بعدی
قبلی
فهرست
دو سوال اساسی در رابطه با مشروعیت اهمیت فراوان دارد:
الف: اصولا چرا مشروعیت (توجیه قانونی و اخلاقی بودن قدرت حاکمان) تا این اندازه ضروری است؟
ب: قدرتمندان بر پایه چه اصلی یا اصولی موقعیت خود را توجیه می کنند؟
بعدی
قبلی
فهرست
6-6- ماکس وبر و اقتدار
ماکس وبر به سه نوع ایدئولوژی مختلف یا پایه اقتدار به منظور مشروعیت بخشیدن به قدرت حکومتی اشاره کرد. او آنها را اقتدار یا مشروعیت سنتی، فرهمند (کاریزماتیک) و قانونی – عقلانی نامید.
بعدی
قبلی
فهرست
از آنجا که نوع مشروعیت فرهمند (متکی بر خصوصیات استثنایی رهبر) حالتی ویژه دارد و زودگذر است می توان گفت اقتداری که وبر از آن سخن می راند در کل در دو مقوله اصلی: سنتی و قانونی قرار می گیرد.
بعدی
قبلی
فهرست
7-6- نظریه کارل مارکس
به نظر مارکس طبقه حاکم علاوه بر اینکه می تواند طبقات محروم را با تهدید به بیکاری و گرسنگی مجبور به اطاعت کند، به خاطر دارا بودن قدرت سازمان یافته فوق العاده نیرومند در دستگاه حکومتی، قادر است توده ها را با ایدئولوژی مطیع خود سازد.
ایدئولوژی افسانه و فریب است.
بعدی
قبلی
فهرست
8-6- ناسیونالیسم (ملی گرایی)
طبقات حاکم با استفاده از احساسات وطن پرستانه مردم، طبقه محروم را به خدمت ارتش در می آورند و آنان را به سوی جنگی که برایشان هیچ نفعی ندارد گسیل می دارند. در دوران های گذشته، حکومت ها با توسل به «حق الهی» (موهبت الهی) توجیه می شدند و حال با ناسیونالیسم و امثال آن مردم را فریب می دهند.
بعدی
قبلی
فهرست
9-6- نظریه کثرت گرایان
در سنت سیاسی امریکا، که از نظریه کثرت گرایان متاثر شده است، عرف بر این است که مشروعیت را در ارتباط با نمایندگی و انتخابات توضیح دهند. از دیدگاه آنان مشروعیت تصمیمات سیاسی توسط نمایندگان صورت می گیرد.
بعدی
قبلی
فهرست
خلاصه فصل ششم:
1- ابزار هایی مانند نیروی قهری ، ثروت ، اطلاعات ، وسایل نظارت ، وسایل ارتباط جمعی ، تکنولوژی و بوروکراسی بر میزان قدرت می افزاید.
2- منابع اقتدار (قدرت مشروع) ممکن است سنن یا قوانین باشند.
بعدی
قبلی
فهرست
3- روش تبـــدیل «قــدرت» به «اقتـــدار» همان مشروعیت دادن است.
4- به عقیده ی ماکس وبر در جوامع پیشرفته، اقتدار با «قانون»، مشروعیت پیدا می کند.
5- به نظر مارکس، طبقه حاکم با استفاده فریـــبکــــارانه از «ایدئولوژی» به قدرت خود مشروعیت می بخشد.
6- در نظر کثرت گرایان ، مشروعیــت با نمایندگی و انتخابات ارتباط دارد.
بعدی
قبلی
فهرست
فصل هفتم
عنوان:
وظایف و کار کرد های دولت
اهداف:
1- آشنایی با بحران سیاسی.
2- آگاهی از پیکارهای سیاسی.
3- اطلاع از عوامل تاثیر گذار بر موفقیت
انقلاب ها.
بعدی
قبلی
فهرست
پرسش هایی که در فصل 7 به آنها پاسخ داده می شود:
1- بحران مشروعیت چیست؟
2- مبارزات سیاسی به چه معناست؟
3-اختلاف بین جنبش و انقلاب در چه موضوعی است؟
4- عوامل موثر در ایجاد جنبش و وقوع انقلاب کدامند؟
5- فلاسفه در مورد تنش های اجتماعی چه دیدگاهی دارند؟
بعدی
قبلی
فهرست
1-7- بحران و سرپیچی مردم از قوانین حکومتی
وقتی که عادت اطاعت از قانون ایجاد نشود و اکثریت مردم رژیم را ظالمانه بدانند، آن وقت اِعمال قانون عملا غیرممکن می گردد. وقتی که جلب اطاعت اکثریت مردم از قوانین بدون اِعمال زور ممکن نباشد، می گوییم حکومت با بحران مشروعیت روبروست و نارضایتی فراگیر و گسترده می شود.
بعدی
قبلی
فهرست
2-7- رابطه نوع پیکار سیاسی با شکل و ساختار نظام حاکم
پیکار یا مبارزات سیاسی می تواند صور گوناگون به خود بگیرد و تغییرات سیاسی متفاوتی به همراه داشته باشد. معمولا نوع پیکار با نوع حکومت ارتباط دارد. عمده ترین انواع پیکار سیاسی عبارتند از پیکار سیاسی در جوامع دمکراسی (غربی) و پیکار سیاسی در جوامع اولیگارشی.
بعدی
قبلی
فهرست
در جوامع دموکراتیک، مبارزه سیاسی در روز روشن جریان دارد ولی در نظام های بسته اولیگارشی پیکار سیاسی روی پنهان کرده و بر رخسار خویش نقاب می زند. در جوامع دموکراسی غربی، مبارزه به شکل باز و دارای خصیصه رسمی و اعتراف شده و بیشتر از طریق انتخابات عمومی و رای دادن صورت می گیرد.
بعدی
قبلی
فهرست
در نظام های اولیگارشی به رغم ظاهر، چند دستگی سیاسیِ عمیق تر و شدیدتر وجود دارد. این چند دستگی گاه به واپس زدگی روانی و مسمومیت شخصیتی افراد منجر می شود.
مبارزه سیاسی در چنین جوامعی پنهانی است زیرا مبارزه باز ممنوع بوده و هرگونه مخالفت و هرگونه اظهار نارضایتی شدیداً سرکوب می گردد.
بعدی
قبلی
فهرست
3-7- انواع پیکار سیاسی
انواع پیکار سیاسی به دو گونه جنبش های اجتماعی و انقلابی طبقه بندی شده اند.
بعدی
قبلی
فهرست
1-3-7- جنبش های اجتماعی، مسائل اجتماعی و خواستهای مردم
در طول تاریخ، تغییر ارزش ها معمولا ناشی از تغییر در شیوه تولید، پیشرفت در زمینه تکنولوژی، یا تغییر در جمعیت و یا تاثیر نیروهایی چون استعمار بوده است.
از آنجا که جنبش های اجتماعی هم نشان دهنده تغییر ارزش ها و هم عامل تغییر آنها به شمار می روند، مورد توجه جامعه شناسان قرار می گیرند.
بعدی
قبلی
فهرست
2-3-7- تعریف جنبش اجتماعی
جنبش اجتماعی یکی از مهمترین اشکال «رفتار اجتماعی» است که تعداد کثیری از مردم در آن سازمان می یابند و فعالانه شرکت می جویند تا در جامعه نوعی دگرگونی ایجاد کنند و یا از وقوع دگرگونی خاصی جلوگیری نمایند.
بعدی
قبلی
فهرست
4-7- جنبش اجتماعی و حزب سیاسی
«پال ویلکینسون» برای اینکه بتواند تـــفاوت میــان یک جنبش را با یک حزب سیاسی مشخص سازدخصوصیات جنبش اجتماعی را به شرح زیر بیان می کند:
1- جنبش اجتماعی عبـارت است ازکوشش همــگانی برای ایجاد تغییر…
2- یک جنبش باید لااقل از نظام سازمان یافته ای برخوردار باشد…
3- تعهد یک جنبش برای ایجاد تغییر و علت سازمان یافتگی آن مستلزم شرکت فعالانه اعضای جنبش است.
بعدی
قبلی
فهرست
از تمایزات جنبش های اجتماعی و حزب سیاسی این است که یک جنبش معمولا به علت گستردگی افکار و عقاید، طیف وسیعی از مردم را در خود جای می دهد، از این رو جنبش ها غالباً گرایش زیادی به ایجاد انواع گروه ها در دردون خود دارند.
بعدی
قبلی
فهرست
بنابراین جنبش اجتماعی پدیده ای است که از حداقل تشکیلات سازمانی برخوردار است وبه اندازه یک حزب، سازمان یافته و دیوان سالار نیست.
اعضای آن، چه رسمی و چه غیررسمی، فعال بوده از موضع جنبش در جهت ایجاد دگرگونی و اصلاح در جامعه هواداری می کنند.
بعدی
قبلی
فهرست
5-7- جنبش اجتماعی و رفتارهای جمعی
با اینکه جنبش اجتماعی نوعی رفتار جمعی است، با سایر رفتارهای جمعی تفاوت های اساسی دارد.
رفتار جمعی معمولاً به «روش فکری، احساسی و اعمالِ بخش اعظمی از مردم که نسبتاً خود به خودی صورت می گیرد و از طرح و الگویی خاص پیروی نمی کند» اطلاق می شود.
بعدی
قبلی
فهرست
جامعه شناسان میزان سازمان یافتگی را یکی از مهمترین مشخصه هایی می شمارند که به کمک آن می توان به تفاوت میان جنبش اجتماعی و سایر رفتارهای جمعی پی برد. با توجه به این عامل، جنبش های اعتراضی مثل «غوغا» ، «توده» و «جماعت» که بی ثبات بوده و از نظمی برخوردار نیستند جنبش اجتماعی به شمار نمی آیند.
بعدی
قبلی
فهرست
«هراس همگانی» و «هیستری همگانی» نیز از اقسام رفتارهای جمعی هستند که با جنبش بسیار متفاوت اند. در هراس همگانی مردم تحت تاثیر یک خطر آنی به اعمال ناهماهنگ و غیرعقلانی دست می زنند، مثل آتش سوزی، غرق شدن کشتی و زلزله.
بعدی
قبلی
فهرست
6-7- جنبش و انقلاب
جنبش های اجتماعی را به دو گروه بزرگ، جنبش های اصلاحی و جنبش های انقلابی که در زبان روزمره به جنبش و انقلاب مصطلح شده است تقسیم می کنند.
بعدی
قبلی
فهرست
فرق اساسی جنبش و انقلاب در نوع برخورد آنها با نظام حاکم است. انقلاب بنا به تعریف، مستلزم دگرگونی اساسی در توزیع قدرت است و اغلب از روش های غیرقانونی و خشن که نشانه ای از تضاد بین حکمرانان و محرومان جامعه است استفاده می کنند.
بعدی
قبلی
فهرست
جنبش ها (یا جنبش های اصلاحی) نظام موجود را در کل می پذیرند اما ایجاد و پیاده کردن چند فقره اصلاحات را ضروری می دانند. معمولا توجه جنبش به بخشی از جامعه یا مورد خاصی در جامعه معطوف است نه کل آن، مانند جنبش ضد سلاح های اتمی، جنبش حفاظت محیط زیست، جنبش مبارزه با گرانی، جنبش حمایت از مصرف کنندگان…
بعدی
قبلی
فهرست
7-7- جنبش اجتماعی و ایدئولوژی
جنبش های اجتماعی جهت توجیه اهداف و رفتار اعضاء نیازمند جهان بینی خاصی هستند.
به عبارت دیگر هر جنبشی دارای یک ایدئولوژی است.
می توان جنبش ها را بر مبنای ایدئولوژی آنها تقسیم بندی کرد.
بعدی
قبلی
فهرست
8-7- تئوری های جنبش اجتماعی
جنبش های اجتماعی از لحاظ زیر مورد توجه جامعه شناسان بوده اند.
1-8-7- ذهن همگانی
گوستاولوبن اولین متفکری بود که خصوصیات روانی شرکت کنندگان در یک جنبش را مورد مطالعه قرار داد. او معتقد بود در شرایطی که توده و جماعت در جایی جمع شوند افراد فردیت خود را فراموش می کنند و چیزی بنام «ذهن همگانی» شکل می گیرد.
بعدی
قبلی
فهرست
2-8-7- روح نامتوازن
بعضی توجهشان را به خصوصیات روانی افرادی که در جنبش ها شرکت می کنند معطوف داشتند.
به زعم آنان اصولا کسانی که نظام های اجتماعی را طرد می کنند و داخل جنبشی می شوند افراد متعادلی نبوده و دارای روحیه ای نامتوازن هستند. این قبیل افراد، مطلق گرا، تنگ نظر، محرومیت دیده و تحقیر شده هستند.
بعدی
قبلی
فهرست
3-8-7- محرومیت
یکی دیگر از توضیحات روانشناختی جنبش های اجتماعی همانا تاکید بر «محرومیت» است.
این تئوری نیز بیشتر به خصوصیات روانی شرکت کنندگان تاکید می گذارد تا خود جنبش.
محرومیت انگیزه اصلی عضویت در جنبش است.
احساس محرومیت از پاداش های اجتماعی (به طور کلی یا نسبی)می تواندمنبع و علت جنبش اجتماعی باشد.
بعدی
قبلی
فهرست
4-8-7- خشم
یک توضیح روانشناختی اجتماعی دیگر، بر احساسات و خشم و غضب مردم تکیه دارد. بدین ترتیب که اگر مردم به اندازه کافی عصبانی باشند دست به کاری می زنند.
اعمال ناشی از احساسات ممکن است زمینه ایجاد یک جنبش را فراهم آورد ولی به خودی خود نمی تواند جنبش را به راه اندازد.
بعدی
قبلی
فهرست
5-8-7- استفاده از منابع و فرصت ها
نظریه استفاده از منابع و فرصتها که جدیدتر از نگرش های قبلی است و بسیاری از اشکالات تئوری های فوق را برطرف می سازد، همان طور که از نامش پیداست بر استفاده به موقع و به جا از منابع و فرصت ها تاکید می کند. یعنی اینکه جنبش هنگامی رخ می دهد که عده ای (اغلب رهبران) بتواند از تمام منابع و فرصتهای موجود به نحو احسن در جهت سازماندهی استفاده کنند.
بعدی
قبلی
فهرست
نکته جالب توجه در این تئوری خود جوش نبودن جنبش (حداقل در اغلب موارد) و یا دستکاری و دخالت عمدی عده ای برای به راه انداختن آن است. عواملی که سایر تئوریها آنها را علت بروز جنبش می دانند از قبیل محرومیت، خشم و غیره، در دست رهبران، نخبگان یا فرصت طلبان، فرصتها و منابعی هستند که می توان از آنها بهره گرفت.
بعدی
قبلی
فهرست
9-7- تئوری های جامع
مشهورترین و با نفوذترین تئوری جنبش اجتماعی «تئوری کشش اجتماعی» «نیل اسملسر» است.
اسملسر شش عامل را نام می برد که وجودشان برای ایجاد یک رفتار جمعی یا جنبش اجتماعی «لازم» و «کافی» است. آنها عبارتند از:
بعدی
قبلی
فهرست
1- «شـــرایط مســاعد سـاخــتاری» مثل وجود نظام سرمایه داری
2- «کشش ساختاری» مثل فقر
3- «رشد و گسترش عقاید تعمیم یافـته» مثــل اینکه مردم، فقر و تبعیض را قابل رفع بدانند.
4- «عوامل برانــگیزاننده» مثــل برخورد خشونت آمیز پلیس
5- «بسیج برای اقدام» مانند رهبری جنبش
6- «اهرم های کنترل جامعه» مانند وجود پلیس منظم و کارا
بعدی
قبلی
فهرست
10-7- تعریف انقلاب
انقلاب عبارت است از تضاد بین حکمرانان و مردم که به تغییر بنیادی منجر می گردد.
دگرگونی های دیگری که بر توزیع قدرت در جامعه تاثیر نمی گذارند انقلاب محسوب نمی شوند.
همچنین تغییر در درون الیت از طریق غیرقانونی، مثل کودتا نیز انقلاب به شمار نمی آید.
بعدی
قبلی
فهرست
11-7- علل وقوع انقلاب
1-11-7- نظریه مارکسیستی وقوع انقلاب
در کشورهای سرمایه داری که طبقه کارگر و سرمایه دار هر دو به بلوغ و رشد کافی رسیده اند، الزاماً تضاد طبقاتی نیز وجود دارد.
طبقه کارگر نخست باید آگاهی طبقاتی پیدا کند و پس از آن انقلاب نماید. یعنی از کارگر «طبقه در خود» به «طبقه برای خود» تبدیل گردند.
بعدی
قبلی
فهرست
در نگرش مارکسیستی هر جامعه ای از دو روبنا و زیربنا برخوردار است. زیربنا همان اقتصاد و جنبه مادی (دیالکتیکی) جامعه است، و روبنا مسائل غیرمادی، از قبیل مذهب، هنر، ادبیات و ایدئولوژی را شامل می شود. از آنجا که طبقه سرمایه دار بر نهادهای روبنایی جامعه نیز نظارت دارد، لذا با خدعه و نیرنگ و آموزش های غلط، طبقه کارگر را فریب می دهد تا موقعیت خود را تثبیت کند.
بعدی
قبلی
فهرست
به عقیده لنین سه شرط اساسی باید وجود داشته باشد تا انقلاب رخ دهد: (1) طبقه حکمران دیگر نتواند به سیاق گذشته به حکومت ادامه دهد؛ (2) فقر و تنگدستی به حد اعلا برسد؛ (3) توده ها دچار احساس عصیان شوند. آن وقت زمان انقلاب فرا رسیده است. البته مشروط بر آنکه یک حزب پیشاهنگ وفادار به طبقه کارگر قبلا به وجود آمده باشد.
بعدی
قبلی
فهرست
2-11-7- وقوع انقلاب از دیدگاه تئوری الیت
به عقیده کرین برینتون مجموعه ای از عوامل باعث وقوع انقلاب می گردد. از جمله هنگامی که حکومت، ظالمانه و مستبد، تضعیف شده و مردد عمل کند.
انقلاب نتیجه توقعات مطلق نیست، بلکه نتیجه توقعات و محرومیت نسبی است.
بعدی
قبلی
فهرست
به عقیده برینتون ، اگر مردم مدتی کوتاه از امتیازاتی برخوردار باشند و سپس آن امتیازات برچیده شود یا تصور کنند که چیزی را در گذشته داشته اند که حال از دست داده اند و یا چیزی را می توانند داشته باشند و ندارند، احساس محرومیت نسبی به آنها دست می دهد.
بعدی
قبلی
فهرست
3-11-7- پس افتادگی فرهنگی و علل بروز بحران
ویلیام آگبرن در تئوری پس افتادگی فرهنگی سعی کرده است که تنش و ناسازگاری ناشی از ناهماهنگی را شرح دهد. به نظر وی هر فرهنگی از دو جنبه مادی و غیرمادی تشکیل شده است. جنبه مادی شامل عناصر فیزیکی و تکنولوژیکی بوده و عناصر غیرمادی شامل جنبه نظری و ذهنی زندگی اجتماعی است.
بعدی
قبلی
فهرست
از آنجا که تغییر در جنبه غیرمادی فرهنگِ هر جامعه ای به علت ایستایی و ریشه دار بودن سنن قدیم، عادات، اعتقادات و فشارهای مختلف اجتماعی، کُندتر از جنبه مادی صورت می گیرد لذا اغلب فاصله ای بین دگرگونی این دو جــنبه به وجــود مـی آید که به نوعی
نا هماهنگی می انجامد.
بعدی
قبلی
فهرست
آگبرن عقب ماندگی جنبه های غیرمادی را از جنبه های مادی، پس افتادگی فرهنگی یا تاخیر فرهنگی می نامد.
وقتی محیط اجتماعی دچار یک سلسله تغییر و تحولات می شود و در روند این دگرگونی ها، هنجارهای سنتی با نقشهای اجتماعی تعارض می یابند، احتیاج مبرم به ارزشهای جدید در جامعه پیدا می شود. این ارزشهای جدید ممکن است در روند تکاملی، یا در روند انقلابی در جامعه به وجود آیند.
بعدی
قبلی
فهرست
4-11-7- کثرت گرایان و انقلاب
متفکرین لیبرال که متاثر از نظریه کثرت گرایی اند، تئوری منسجمی درباره انقلاب ندارند.
به عبارتی آنان انقلاب را پدیده ای غیرعقلانی یا نوعی رفتار جمعی خشن (اگر نه جنون جمعی) می پندارند.
بعدی
قبلی
فهرست
12-7- عوامل موثر در موفقیت انقلاب
بزرگترین عوامل شکست را همانا فِقدان پشتیبانی تعداد متنابهی از توده های مردم از انقلاب، نبودن اتّحاد بین انقلابیون و فِقدان هدف های مشخص از سوی رهبران انقلاب می توان نام برد.
بعدی
قبلی
فهرست
خلاصه ی فصل هفتم
1- اگر یک حکومت، مشروعیت خود را از دست بدهد، مردم قانون گریز می شوند.
2- پیکار سیاسی در جوامع دمکراتیک به صـورت باز و علنی صورت می پذیرد.
3- جنبــش اجــتماعی دارای سازماندهی و ایدئولوژی است.
4- انقلاب سعی در ایجاد دگرگونی در کل ساختار نظام را دارد.
5- در نگرش «الیت» انقـلاب موقعی رخ مــی دهد که بین آرمان ها و خواسته های مردم شــکاف عمیقی ایجاد شود.
بعدی
قبلی
فهرست
پایان
قبلی
فهرست