پاورپوینت کار سنجی در تجزیه و تحلیل و طراحی سیستمها

کار سنجی در تجزیه و تحلیل و طراحی سیستمها
سیستم و نگرش سیستمی

اصولاً هر شیء یا پدیده ای که به نوعی دارای حیات و چرخه باشد، سیستم نامیده می شود. استفاده از روش سیستم به عنوان یک روش بهتر برای درک تمام پدیده ها شناخته شده است. این ایده در سال 1937 به وسیله ی «لودویک وون برتالانفی» یک زیست شناس آلمانی ارایه شد. وی نام «نظریه ی عمومی سیستم ها» را به یک نظم جدید برای فرموله کردن قواعدی که در سیستم به صورت کلی به کار می رود اطلاق نمود.

سه حرکت فکری ساختارنگری، سیبرنتیک و نظریه ی اطلاعات موجب گسترش و توسعه نگرش سیستمی شدند. ساختارنگری در زبان شناسی، مردم شناسی و روان شناسی بسیار مطرح است. کلمه سیبرنتیک به معنای هدایت یک کشتی و معنای مجازی آن عمل رهبری یا حکومت کردن است. روش شناختی سیبرنتیک به جای تاکید بر علت، هدف را در نظر می گیرد. سیبرنتیک هر چیزی را با ماشین همانندسازی می کند و از یک جنبه به عنوان علم ماشین در نظر گرفته می شود.

از دیدگاه سیبرنتیک برای شناخت ماشین ها باید ساختار و موقعیت درونی ماشین در هر لحظه، کنش ها و واکنش ها با محیط و بالاخره تکامل ماشین در یک مدت زمان را مشخص کرد. برای این منظور باید اندام اثرپذیر از محیط خارج و اندام اثربخش ماشین به محیط خارج از آن را مشخص کرد. ممکن است خروجی ها بر ورودی ها موثر باشند. در واقع معلول ممکن است بر علت تاثیر بگذارد. در این صورت باید حلقه ی بازخورد ماشین را مشخص کرد. در بازخورد مثبت واکنش در جهت کنش عمل می کند و در بازخورد منفی مکانیسم بر ضد اثرات دنیای خارج عمل می کند.
3

تعریف کارسنجی
کار سنجی یکی از تکنیکهای مطالعه کار است که به منظور افزایش ثمر بخشی سازمانی انجام می گیرد و عبارت است از بکار گیری روشهایی برای تعیین زمان انجام کار معین به وسیله یک فرد واجد شرایط در سطحی قابل قبول .
4

5

سیستم چیست ؟
سیستم مجموعه ای است که از اجزاءبه هم وابسته که وابستگی حاکم بر اجزای خود کلیت جدید را احراز کرده و از نظم و سازمان خاصی پیروی می نماید و در جهت تحقق هدف معینی که دلیل وجودی آن است فعالیت می کند
6

تعریف سیستم

لفظ سیستم به مجموعه ای از عناصر اطلاق می شود که ورودی های مشخصی را دریافت نموده و سپس روی آن ها پردازش انجام داده و در نهایت خروجی های معینی را تولید می کند. سیستم مجموعه ای است از چندین جزء وابسته به هم که در جهت حصول هدف های خاص در تعامل با یکدیگر هستند.

در فرهنگ انگلیسی «آکسفورد» یک سیستم به عنوان مجموعه یا گروهی از اشیاء مرتبط یا غیرمرتبط، به نحوی که یک واحد پیچیده را تشکیل دهند و یا ترکیب کلی اجزاء که بر حسب طرح یا برنامه ای نظام یافته باشد تعریف شده است. به همین ترتیب فرهنگ زبان انگلیسی «رندوم هاس» این تعریف را برای سیستم ارایه داده است: «مجموعه منظم و قابل درکی از حقایق، اصول، نظریه ها و امثال آن ها در زمینه ی خاصی از دانش یا اندیشه».
7

یک سیستم همواره دارای هدفی مشخص است و به صورت مجزا وجود ندارد. همانطور که هر سیستمی دارای سیتستم های ساده تری می باشد، خود نیز زیرسیستمی از یک سیستم پیچیده تر می باشد. یک سیستم با هدف خاص که در آن تقسیم کار، ارتباطات و کنترل وجود داشته باشد را «سازمان» گویند.

دیدگاه سیستمی، به نقل از کتاب «روابط صنعتی» بررسی پدیده ها از طریق در نظر گرفتن کل پدیده است. منظور از کل، مجموعه ای است که از به هم پیوستگی یکسری اجزاء که کم و بیش با هم مرتبط هستند و کلیت پدیده را به وجود می آورند می باشد. به طوری که مشهود است این نحوه دید، سنتز جدیدی است از روش های قیاسی و استقرایی، که محاسن هر یک را داراست و فاقد عیوب هر دوی آن ها است. توضیح اینکه در منطق سه نوع حجت وجود دارد: قیاس (Deduction)، استقراء (Induction) و تمثیل (Example). استقراء یعنی قریه به قریه گشتن و در منطق از جزء به کل رسیدن است و قیاس عکس آن.
8

از تعاریف فوق می توان نتیجه گرفت که برای شناخت سیستم ها در حالت کلی باید عناصر تشکیل دهنده و روابط بین آن ها را شناخت. در دیدگاه سیستمی رابطه ی بین دو جزء یا دو عنصر رابطه ی علت و معلولی تنها نیست بلکه ممکن است عملی دو جانبه باشد. رابطه ی تعاملی بین عناصر سیستم علاوه بر علت و معلول ممکن است رابطه ی زمانی، رابطه ی دو جانبه و رابطه ی بازخوردی هم باشد. اصولاً بین عناصر سیستم باید تناسبی برقرار باشد.

کل سیستم چیزی بالاتر از حاصل جمع عناصر آن است (5=2+2). کلیت سیستم دارای قابلیت های مازادی است که اجزاء آن جزء به جزء دارای آن قابلیت ها نیستند. در واقع سیستم ها دارای یک سلسله مراتب هستند، به طوری که مراحل بالاتر ویژگی های پیچیده تری را دارا است. شناخت کل بدون شناخت اجزاء و شناخت اجزاء بدون شناخت کل امکان پذیر نیست. سازمان سلسله ای از عناصر و اشخاص مرتبط است که یک واحد را به وجود می آورند. این واحد دارای قابلیت هایی است که هر یک از عناصر یا اشخاص مربوطه به تنهایی از آن ها برخودار نیست.

درجه پیچیدگی یک سیستم وابسته به تعداد عناصر سیستم و روابط بین آن ها است. اصولاً سیستم از لحاظ ساختاری شامل عناصر مرزی، عناصر داخلی، شبکه ارتباطی و بالاخره انباره ها جهت حفظ اطلاعات، محصولات، انرژی و هر چیز دیگری هستند. از لحاظ عملکرد سیستم ها، معمولاً جریانات داخل سیستم، مراکز تصمیم گیری، حلقه های بازخورد که تصمیم گیرندگان را زا خروجی های سیستم با خبر می کنند و بالاخره فرصت های زمانی که امکان بهبود کارایی سیستم را فراهم می کنند را باید مد نظر داشت.
9

اصول و مفاهیم سازمانی
تعریف سازمان : سازمان عبارت است از سیستمی متشکل از اجزاء به هم پیوسته و مبتنی بر نظم و انضباط که در جهت رسیدن به هدفهای خاصی فعالیت می کند .
10

هدفهای کلی
– آشنایی با مفهوم کار سنجی
– شناخت فوائد و اصول کار سنجی
– اطلاع از پیش نیازهای کار سنجی
– آشنایی بافن بررسی حرکات
– آگاهی از روشهای معرف کار سنجی
11

هدفهای رفتاری
1- کار سنجی را تعریف ،اصول و فوائد آن را ذکر کنید
2- پیش نیازهای کارسنجی و برخی از روشهای آن را نام ببرید
3- مقاصد اساسی بررسی حرکات را بنویسید
4- مراحل بررسی حرکات و مراحل روش استفاده از سوابق گذشته را شرح دهید
5- مراحل روشهای گزارش گیری،نمونه گیری و عناصر از پیش تعین شده و زمان سنجی را نام ببرید
12

برخی از فوائد کار سنجی
1- کمک به برنامه ریزی نیروی انسانی
2- ایجاد امکان کنترل و ارزیابی کارکنان
3- کاهش هزینه تولید و قیمت تمام شده کالا
4- بهبود روابط کار
5- کمک به برآورد بهتر قیمت کالاها یا خدمات و برآورد بودجه
6- افزایش کار آیی
7- و غیره
13

اصول کار سنجی
1- در کار سنجی باید روش کار مورد بررسی و سنجش قرار گیرد نه کارگر یا کارمند
2- روشی برای کار سنجی انتخاب شود که قابل درک و بکار گیری باشد .
3- هزینه کارسنجی با منافع حاصل از پذیرش و اجرای آن مقایسه و در صورت بیشتر بودن منافع آن انجام شود .
14

پیش نیازهای کار سنجی
1- اصلاح و ساده سازی روش کار قبل از کار سنجی
2- علاوه برروش کار وسایل و ابزار کار نیز مناسب واستاندارد باشد.
3- در مورد روش ساده شده بایستی آموزش کافی به کارکنان داده شوتد تا بتوانند آن را بکار برند .
15

فن بررسی حرکات
فن بررسی حرکات دقت در کلیه حرکاتی است که برای انجام یک کار صورت می گیرد . هدف از این کار حذف حرکات اضافی و زائد ، تشخیص حرکات مورد نیاز و در نهایت افزایش کار آیی کارمند و کارگر است .
16

مقاصد اساسی فن بررسی حرکات
1- حذف حرکات زائد
2- تقلیل خستگی ناشی از حرکات اضافی
3- برطرف کردن نقائص و نارسایی های محیط فیزیکی کار (مثل نور ناکافی،رطوبت و غیره )

17

مراحل بررسی حرکات
1- انتخاب کار مورد نظر
2- انتخاب فردی که در نظر است کارش بررسی شود
3- بررسی حرکات فرد در حین کار ،دفعات و ثبت آنها
4- تعیین زمان انجام هر یک از حرکات
5- تجزیه و تحلیل حرکات انجام شده (با طرح سوالاتی از چرایی و چگونگی کار )
6- حذف ،ترکیب و تغییر حرکات در صورت لزوم
7- تعیین حرکات مورد نیاز
18

برخی از روشهای کار سنجی
1- روش استفاده از سوابق گذشته
2- روش گزارش گیری
3- روش نمونه گیری
4- روش زمان سنجی
5- روش عناصر از پیش تعیین شده

19

روش استفاده از سوابق گذشته
دراین روش سوابق و اطلاعات مربوط به گذشته مبنای کار سنجی فرض می شود و با توجه به حجم کار موجود نسبت به پیش بینی مدت زمان لازم و تعداد نیروی انسانی مورد نیاز برای انجام کارها اقدام می گردد .
20

مراحل روش استفاده از سوابق گذشته
1- تعیین کار مورد نظر جهت اندازه گیری
2- تهیه لیستی از وظایف مربوط به کار
3- تعیین واحد زمانی انجام کار با توجه به نوع و ماهیت کار (روز ،هفته،ماه ،سال)
4- تعیین حجم کار انجام شده در واحد زمانی منتخب
5- محاسبه واحد زمان کار با در نظر گرفتن حجم کار انجام شده در واحد زمان وتعداد نیروی انسانی بکار رفته از طریق فرمول زیر حجم کار =واحد زمان کار
تعداد نیروی انسانی
21

روش گزارش گیری
دراین روش هر یک از کارکنان آنچه را در طی روز انجام می دهد در لیست وظایف روزانه یا فرم مناسب دیگری درج می کند و در پایان واحد زمانی تعیین شده (مثلاً پایان هفته )گزارشی از کل کارهای انجام شده تهیه و در اختیار آنالیست قرا ر می دهد و آنالیست از اطلاعات بدست آمده می تواند میانگین آنها را تعیین و مبنایی جهت استاندارد بدست آورد .
22

مراحل روش گزارش گیری
1- تعیین کار مورد نظر برای اندازه گیری
2- توجیه کارکنان در مورد روش و جلب همکاری آنها
3- تهیه فرمهای مربوط به جمع آوری اطلاعات (لیست وظایف )
4- توزیع و جمع آوری فرمها
5- استخراج اطلاعات از فرمها
6- تعیین واحد زمان انجام کار با توجه به نوع و ماهیت کار
7- تعیین حجم کار انجام شده در واحد زمانی منتخب
8 – محاسبه واحد زمان کار یا تعدیل وتصحیح آن و انتخاب استاندارد نهایی
23

روش نمونه گیری
براساس این روش می توان کار کارکنان را بطور تصادفی در فواصلی مورد مشاهده قرار داد و عملکرد نمونه را نسبت به کل تعمیم داد.
24

مراحل روش نمونه گیری
1- تعیین کار مورد نظر جهت اندازه گیری
2- آماده سازی وسایل کار
3- مشاهده کار بطور تصادفی و به دفعات مکرر
4- ثبت نتایج مشاهدات
5- تقسیم نتایج حاصله بر تعداد دفعات مشاهده
6- تعدیل و تصحیح رقم بدست آمده بمنظور نزدیک کردن آن به واقعیت
7- تعیین استاندارد نهایی
25

روش عناصر از پیش تعیین شده
براساس این روش در کارهای مختلف اجزای همانند و حرکات مشابهی وجود دارد که زمان لازم جهت انجام آنها را می توان از قبل تعیین کرد و برزمان سایر اجزای کار افزود و زمان استاندارد کلی کار را بدست آورد .
26

مراحل روش عناصر از پیش تعیین شده
1- تعیین کار مورد نظر جهت اندازه گیری
2- مشاهده عملیات و حرکات اصلی لازم برای انجام کار
3- حذف حرکات زائد و ساده سازی روش کار
4- تعیین زمان انجام حرکات مورد نیاز از جداول مربوطه
5- تعدیل زمان با در نظر گرفتن اضافات مجاز
6- تعیین استاندارد نهایی کار
27

روش زمان سنجی
این روش یکی از روشهای دقیق و علمی کار سنجی است که در آن کار را به اجزایی تقسیم و زمان انجام هر یک از اجزا را بطور دقیق و با کرنومتر اندازه می گیرند .
28

مراحل روش زمان سنجی
1- تعیین کار مورد نظر جهت اندازه گیری
2- تقسیم کار به اجزا
3- ساده سازی و بهتر سازی روش انجام هر یک از اجزا
4- آموزش روش کار به افرادی که قرار است کارشان اندازه گیری شود
5- جلب اعتماد و همکاری افراد برای کار سنجی
6- اندازه گیری زمان انجام هریک از اجزا و ثبت آنها
ادامه در اسلاید بعدی
29

ادامه مراحل کار سنجی
7- تعیین زمان نرمال انجام کار (NT)
8- محاسبه اضافات مجاز (A)
9- تعدیل زمان بدست آمده و تعیین استاندارد نهایی انجام کار با فرمول ذیل

زمان استاندارد =ST ST. NT(1+ A )
اضافات مجاز =A 100
زمان نرمال انجام کار =NT