پاورپوینت کارگاه آموزشی روش تحقیق

کارگاه آموزشی روش تحقیق
بنام خدا

اهداف و سوالات و فرضیات

انواع هدف
هدف کلی:
آنچه با تحقیق به آن دست خواهیم یافت. به طور کلی همان عنوان طرح است.
هدف جزئی ، ویژه یا اختصاصی:
اهداف ویژه در واقع اجزای کوچکتری از هدف کلی می باشند که در عین حال با یکدیگر ارتباط منتطقی دارند.

هدف کاربردی

هرچه تعداداهداف ویژه بیشتر باشد،دامنه کار پژوهش وسیعتر، تعدادمتغیرها، زمان لازم، حجم نمونه، امکانات و…بیشتر و پیچیده تر خواهد بود.

اهداف ویژه را درحدی تعیین کنیم که:
1- توانایی دستیابی به آنها را داشته باشیم.
2-به لحاظ علمی درست وارزش بررسی هم داشته باشد.

نگارش اهداف اهداف با کلمات عملی مانند تعیین، مقایسه، شرح دادن و … نوشته می شوند

مشخص کردن اهداف ویژه چه فوایدی دارد؟
متمرکز کردن مطالعه و محدود کردن آن به جنبه های اساسی.
از گردآوری اطالاعاتی که برای تحقیق غیر ضروری است جلوگیری می کند.
کمک میکند به سازمان دهی و تنظیم نیروها و امکانات برای آنچه که امیدواریم به آن نائل شویم.
ترتیب نوشتن گزارش تحقیق مشخص می گردد.
ارزشیابی مطالعه بهتر صورت می گیرد.

فرضیه:
پیش گویی رابطه یک یا چند عامل با مسئله مورد مطالعه می باشد و به کمک آزمایش عملی سنجیده می گردد.

یک فرضیه خوب باید:
ساده باشد
قابل فهم باشد
واژه های آن دقیق باشد
قابل آزمایش باشد
بر مبنای واقعیت باشد

8
فرضیه مثل اهداف همسو با مقصود و منظور مطالعه
تنظیم شود.
دور از ذهن و عقل سلیم نباشد.
با عنوان تحقیق, بیان مسئله و اهداف هماهنگی داشته باشد.
مثلا اگر گفته شود" اثر ورزش در سلامت انسان چگونه است", در اینجا ورزش را نمی توان آزمود, ولی اگر گفته شود" بین افرادی که روزی دو ساعت ورزش می کنند و آنهایی که ورزش نمی کنند تفاوتی از نظر فشار خون وجود دارد یا نه" در اینجا هرگاه بخواهیم, می توانیم فرضیه را آزمایش کنیم.

فرضیه به دو دسته تقسیم می شود:
H0 (Null hypotheses )
خنثی، بی طرف ، عدم وجود و یا تساوی: در این فرضیه هیچ ارتباطی بیان نمی شود.
مثلا جنس با کانسر معده ارتباط ندارد.

H1 (Alternative hypotheses )
جهت دار، وجود، عدم تساوی: که به وجود رابطه علت و معلولی اشاره می کند. که دو نوع است:

الف – یک دامنه:
فرضیه دارای جهت باشد.( مثلا افزایش و یا کاهش)
مثال: مصرف نمک فشار خون را افزایش می دهد.

ب – دو دامنه:
فرضیه فقط ارتباط را بیان میکند .
مثال: مصرف نمک بر فشار خون موثر است.

اهداف و جهت مطالعه

ارتباط بین پپتیک اولسر و مصرف NSAID

تعیین میزان مصرف NSAID در مبتلایان به پپتیک اولسر
تععیین بروز پپتیک اولسر در مصرف کنندگان NSAID

هدف اصلی:

تعیین اثر درمانی زنجبیل در کاهش سطح لیپید خون بیماران مبتلا به هیپرلیپدمی
اهداف فرعی:
1- تعیین اثر درمانی زنجبیل در میزان تری گلیسرید خون
2- تعیین اثر درمانی زنجبیل در میزان کلسترول خون
3- تعیین اثر درمانی زنجبیل در میزان لیپوپروتئینهای خون
فرضیات:
1- زنجبیل بر میزان تری گلیسرید خون موثر است
2- زنجبیل بر میزان کلسترول خون موثر است
3- زنجبیل بر میزان لیپوپروتئینهای خون موثر است
یا
1- زنجبیل سبب کاهش میزان تری گلیسرید خون می شود
2- زنجبیل سبب کاهش میزان کلسترول خون می شود
3- زنجبیل سبب کاهش میزان لیپوپروتئینهای خون می شود

فرضیات:

صفر یا خنثی:
1- زنجبیل بر میزان تری گلیسرید خون تاثیر ندارد
2- زنجبیل بر میزان کلسترول خون تاثیر ندارد
3- زنجبیل بر میزان لیپوپروتئینهای خون تاثیر ندارد
دو دامنه:
1- زنجبیل بر میزان تری گلیسرید خون موثر است
2- زنجبیل بر میزان کلسترول خون موثر است
3- زنجبیل بر میزان لیپوپروتئینهای خون موثر است
یک دامنه:
1- زنجبیل سبب کاهش میزان تری گلیسرید خون می شود
2- زنجبیل سبب کاهش میزان کلسترول خون می شود
3- زنجبیل سبب کاهش میزان لیپوپروتئینهای خون می شود

هدف اصلی: تعیین تداخلات دارویی در نسخ ……….
اهداف فرعی:
1ـ تعیین تداخلات دارویی در نسخ متخصصین……….
2ـ تعیین تداخلات دارویی در نسخ پزشکان عمومی ……….

سوالات
1ـ تداخلات دارویی در نسخ متخصصین……….چند درصد است؟
2ـ تعیین تداخلات دارویی در نسخ پزشکان عمومی ………. چند درصد است؟

مثال:
عنوان: بررسی شیوع کم خونی فقرآهن در زنان حامله شهر ساری درسال 1390.
هدف کلی : تعیین شیوع کم خونی فقرآهن درزنان حامله شهر ساری درسال 1390.
اهداف ویژه: 1- تعیین شیوع کم خونی بر حسب سن
2-تعیین شیوع کم خونی برحسب رتبه حاملگی.
3-تعیین شیوع کم خونی برحسب سن حاملگی.
4- تعیین شیوع کم خونی برحسب سابقه سکونت درمنزل فعلی.
هدف کاربردی: ارتقاء سطح سلامت مادروکودک از طریق پیشگیری از عوارض کمخونی.

متغیرها
تعریف متغیر:
عبارت است از مشخصات یک فرد یا یک شی که قابل اندازگیری است و می تواند مقادیر مختلفی را بپذیرد.

تقسیم بندی متغیرها :
متغیر مستقل (Independent)
متغیر وابسته (Dependent)
متغیر مخدوش کننده (Confounding)
متغیر زمینه ایی (Back ground)

تقسیم بندی متغیرها از نظر خصوصیات
متغیرهای کمی (Numerical):
مثل: سن – قد – وزن – فشارخون
متغیر های کمی به دو دسته تقسیم می شوند:

1- پیوسته (Continious): تمامی مقادیر اعداد حقیقی را می پذیرد.
مثل: قد – وزن

2- نا پیوسته یا گسسته (Distinct): فقط اعدا صحیح بیان می شود.
مثل: تعداد مراجعین به درمانگاه

متغیر های کیفی (Categorical):

در مورد کیفیت یک صفت بحث میکند. مثل: جنس- نژاد- تحصیلات

نکته: می توان مقادیر یک متغیر کمی را با تعریف به متغیر کیفی تبدیل کرد.
مثلا در مورد وزن: بالای وزن طبیعی و پایین وزن طبیعی

مقیاس اندازه گیری یک متغیر
مقیاس اسمی (Nominal):
به مقیاس متغیرهای کیفی اطلاق می گردد که از نظر کیفی متفاوت اند اما بین گروهها هیچ ارجحیتی وجود ندارد.
مثل: جنس – نژاد

مقیاس رتبه ایی (Ordinal):
به مقیاس متغیرهای کیفی اطلاق می گردد که در بین گروهها از نظر متغیر مورد نظر برتری وجود دارد اما این برتری قابل سنجش نیست.
مثل: سطح سواد (بی سواد –کم سواد – باسواد)

مقیاس فاصله ایی :
به مقیاس متغیرهای کمی اطلاق می گردد که فاصله بین گروهها و طبقات مساوی است اما صفر این مقیاس به معنی فقدان خاصیت مورد نظر نیست.
مثل: درجه حرارت

مقیاس نسبتی :(Relative)
به مقیاس متغیرهای کمی اطلاق می گردد که صفر این مقیاس به معنی فقدان کامل خاصیت مورد نظر است.
مثل: غلظت هموگلوبین خون

خصوصیات یک مقیاس خوب
1- علمی باشد

2- غیر قابل جمع باشد (یعنی اطلاعات باید در یک مقیاس بگنجد و در دو گروه قرار نگیرد)

3- جامع باشد (یعنی بتواند تمام موارد آن متغیر را شامل شود)

4- رده های کافی داشته باشد

5- مناسب باشد

6- رده های تعریف شده داشته باشد

7- قوی باشد

نکته: اگر کلمات و عباراتی در هریک از مراحل تدین طرح ذکر شده و در مورد آنها تعاریف مختلفی موجود دارد باید آنها را یک به یک تعریف نمایید. مثلا اگر در عنوان مطالعه کلمه شهر تهران قرار می گیرد باید محدوده شهر تهران را تعریف کنید.

ا نواع مطالعات روشی که محقق برای پاسخگویی به سوالات و یا رد یا قبول فرضیات تحقیق انتخاب می کند به نوع مطالعه معروف است

اولیه: مشاهده ای / مداخله ای
ثانویه: مطالعه مروری
انواع مطالعات

الف) مطالعات مشاهده ای (Observational Study)
مطالعات توصیفی: (Descriptive)
1- گزارش مورد
2- مطالعات مقطعی (Cross- Sectional)
3- مطالعات اکولوژیک (Ecological Studies)
مطالعات تحلیلی: (Analytic)
1- تحلیلی گذشته نگر (مورد – شاهدی) (Retrospective)
2- تحلیلی آینده نگر (کوهورت) (Prospective)
کوهورت تاریخی
ب) مطالعات تجربی: (Experimental Study)
مطالعات آزمایشگاهی (Lab Trial)
کارآزمایی بالینی (Clinical Trials)
کارآزمایی محلی (Field Trials)
کارآزمایی در جامعه (Community Trials)

مطالعات مشاهده ایObservational مطالعاتی است که فقط به مشاهده پدیده های موجود پرداخته ، وقایع را گزارش نموده و هیچ دخالتی در کار طبیعت ایجاد نمیکند به دو دسته کلی توصیفی و تحلیلی تقسیم میشوند مطالعات تحلیلی به دو نوع ، مورد- شاهدی، و همگروهی تقسیم میشوند.

مطالعات توصیفیDescriptive Study مطالعاتی است که فقط به توصیف وضعیت موجود و توزیع متغییر ها بر اساس شخص، زمان، و مکان می پردازد و به دنبال علیت نبوده و فرضیه ای در آن مطرح نمی باشد. پاسخگویی به سوالاتی نظیر مشکل چیست؟ فراوانی آن چه اندازه است؟ در چه کسانی، در چه محلی، و در چه زمانهایی دیده میشود؟ مثال: بررسی وضعیت آگاهی کارگران راجع به وسایل حفاظت فردی بررسی رفتارهای بهداشتی در شهروندان

1- مطالعات مقطعی Cross-Sectional مطالعاتی است که درآن ، تمام اندازه گیریها فقط یکبار ودر یک دوره زمانی خاص انجام میشود و مانند یک عکس فوری از رویداد یک بیماری و وضعیت مواجهه در یک جمعیت می باشد. *توصیف جامعه و بیان برخی عوامل مرتبط در مورد مشکلات *رایج ترین نوع مطالعه به علت سادگی مثال- بررسی شیوع خستگی و عوامل مرتبط با آن در کارگران……… بررسی عوامل مرتبط با استفاده از خدمات تنظیم خانواده

مطالعات اکولوژیک
به آن مطالعات همبستگی (Correlational) و مطالعات بوم شناسی نیز گفته می شود. اغلب اولین قدم و آغازگر بررسی های اپیدمیولوژیک می باشند. در این نوع مطالعات، واحد مطالعه به جای افراد، جمعیت ها یاگروههای مردم هستند .

گزارش- مورد
بررسی دقیق یک پدیده واحد (بیمار، موقعیت بالینی خاص یک فعالیت یا حتی یک سازمان) که تاکید بیشتری بر ارزیابی جنبه های نادر آن پدیده برای فهم بهتر و ارزیابی تاثیر آن بر بهبود روند تصمیم گیری (تصمیم گیری بالینی) در موارد مشابه دارد.

محدودیت های مطالعات مقطعی *روابطی که بدست می آیند را نمیتوان علت و معلولی نامید. *اطلاعاتی را برای مطالعات کوهورت در اختیار میگذارند اما جانشین آنها نمیشوند *فقط شیوع را اندازه گیری میکند و برای تعیین بروز بیماری و نیز برای مطالعه بیماریهای نادر محدودیت دارد

1-مطالعات مورد- شاهدیCase-Control *محقق به دنبال یافتن علل وجود یک مشکل است *فقط پدیده ها مشاهده و متغییر ها اندازه گیری میشوند
مطالعات تحلیلی سعی دارد علل یا عوامل خطر در ایجاد یک مسئله خاص را با دقت بیشتری تعیین نماید.

مراحل مطالعات مورد- شاهدی 1-انتخاب نمونه ای که مشکل در آنها وجود دارد .(case) 2-انتخاب نمونه ای که مشکل در آنها وجود ندارد .(control) 3- جمع آوری داده ها از عوامل خطر (متغییرهای مستقل) مورد مطالعه در هر گروه که با مقایسه آنها، نتیجه گیری نهایی صورت میگیرد. * گروه مورد و شاهد باید از نظر برخی ویژگیها که به متغییرهای مخدوش گر موسوم هستند با یکدیگر همسان شوند مثال: بررسی ارتباط سیگار و سرطان دهان *معلول به علت

منابع انتخاب گروه شاهد
1- سایر بیماران بیمارستان
2-خویشاوندان بیمار
3-همسایگان بیمار
4- مردم عادی

Target population
Exposed in past
Not exposed
Exposed
Not Exposed
Case-Control Studies
Disease
(Cases)
No Disease
(Controls)

Odd Ratio= = = 6
+ بیماری –
66

186
84 168
+
مواجهه

–

2-مطالعات همگروهی(Cohort Study) محقق بدون دخالت فقط به مشاهده متغیرها و ثبت آنها میپردازد. بیشتر به عنوان مطالعات آینده نگر موسوم هستند. افراد برای مدت زمانی خاص پیگیری میشوند. میتوان میزان بروز بیماری و یا مشکل را در جامعه مورد مطالعه برای مدت زمانی مشخص برآورد کرد. رابطه علت و معلولی را قویتر از سایر مطالعات قبلی مشخص میکند مثال: مقایسه بروز ناهنجاریهای اسکلتی-عضلانی در کارگرانی که ایستاده کار میکنند با کارگرانی که نشسته کار میکنند. *بررسی تاثیر شیر مادر بر چاقی کودکان در سن 7 سالگی *علت به معلول

Cohort Studies
Target population
Disease
Disease-free
Disease
Disease-free
TIME

مطالعات کوهورت گذشته نگر یا تاریخی(Historical Cohort) مواجه با خطر در گذشته اتفاق افتاده و محقق اکنون به بررسی وقوع معلول پس از طی زمان می پردازد. مثال رایج: بررسی اثرات بمباران اتمی هیروشیما

مطالعات کوهورت گذشته در آینده در ادامه یک کوهورت کذشته نگر طراحی میشودکه به دو دلیل است 1- محقق معتقد است زمان مواجهه در گذشته برای وقوع معلول کافی نبوده . مثلاً اگر 5 سال مواجهه در گذشته با گرد و غبار برای تغییر در عملکرد ریه کافی نبوده ، محقق میتواند 5 سال دیگر نیز گروه را پیگیری کند 2- برای پی بردن به اثرات مواجهه در نسلهای بعدی

تفاوتهای مطالعات کوهورت و مورد-شاهدی 1- طراحی مطالعات مورد شاهدی در مواردی که معلول نادر است آسان تر است. اما مطالعه کوهورت در مواردی که علت نادر باشد مناسبتر است 2- مطالعه کوهورت هزینه،زمان و نیروی انسانی بیشتری نیاز دارد 3- در مطالعات کوهورت معلولهای مختلفی شناخته میشوند درحالیکه در مطالعات مورد-شاهدی علتهای مختلف بدست می آیند 4- مطالعات مورد شاهدی برای بیماریهایی که دوره کمون آنها طولانی باشد مناسبتر است 5- در مطالعات کوهورت احتمال از دست رفتن نمونه ها وجود دارد

مزایا ومعایب مطالعات مختلف مشاهده ای

ب) مطالعات تجربی: (Experimental Study)
مطالعات آزمایشگاهی (Lab Trial)
کارآزمایی بالینی (Clinical Trials)
کارآزمایی محلی (Field Trials)
کارآزمایی در جامعه (Community Trials)

مطالعات مداخله ای محقق دست به تغییر در متغییر مستقل می زند و به دنبال مشاهده تغییر در متغییر وابسته می باشد مهمترین خصوصیات یک مطالعه تجربی عبارت است از: 1-انجام مداخله مانند دادن دارو، آموزش یک روش، انجام یک روش جراحی 2-داشتن گروه شاهد 3-تقسیم تصادفی واحدها بین گروههای مورد مداخله * قویترین مشخص کننده رابطه علت و معلولی است

بیماران
پاسخ به درمان
عدم پاسخ
پاسخ به درمان
عدم پاسخ
Clinical trial
داروی جدید
پلاسبو یا درمان استاندارد

شرایط کار آزمایی بالینی:
مداخله
تصادفی سازی
گروه شاهد
کور کردن

انواع کارآزمایی بالینی
الف) کنترل از طریق انتخابی تصادفی (Randomized Controlled Trials)
ب) روشهای کور (Blind Techniques)
ج) اندازه گیری متقاطع (Crossover Trial)
د) کنترل از طریق مشابه سازی (Matched Controls):
ه) نمونه برداری مستمر (Sequential Trials):

کارآزمائیهای بالینی اغلب در مراکز درمانی و برای مقایسه روشها و یا دارو ها انجام میشود نکات مورد توجه 1- ملاحظات اخلاقی 2- معیارهای ورود به مطالعه و خروج از آن 3- تصادفی بودن 4- کورسازی( یک سویه-دوسویه) * جهت کاهش سوگرایی کارآزمائیهای بالینی بدون شاهد(Before&After) به علت عدم دسترسی به شاهد انجام میشود

single blind trial (کارآزمایی یک سویه کور)
double blind trial (کارآزمایی دو سویه کور)
triple blind trial(کارآزمایی سه سویه کور)

مطالعات شبه تجربی Quazi Experimental به دلایل عدم توانایی در نمونه گیری تصادفی و یا عدم دسترسی به شاهد انجام میشود. مثال: بررسی تاثیر یک برنامه آموزشی بر وضعیت آگاهیهای کارگران در زمینه بهداشت پوست

کارآزمائیهای در عرصه مداخله به جای آنکه به صورت انفرادی صورت گیرد، به طور همزمان بریک جامعه اعمال می شود مثال: تاثیر افزودن فلوئور به آب بر سلامت دهان و دندان