1
بسم ا…الرحمن الرحیم
جزوه آموزشی: کارگاه آموزشی شرکت های مادر تخصصی
2
هدف از برگزاری این کارگاه آموزشی در استان ها
1- آشنایی مسئولین استان، کارآفرینان، سرمایه گذاران، مدیران و دانش آموختگان استان با اهداف و سیاست های دولت و وزارت کار و اموراجتماعی در موضوع اشتغالزایی
2- نحوه تشخیص و یا ایجاد فرصت های شغلی و تثبیت اشتغال از طریق ایجاد نهادهای لازم در بخش غیردولتی
3- آشنایی با مفهوم نهادگرایی اجتماعی و دیدگاه دولت در این مورد
4- نحوه تشکیل شرکت های مادر تخصصی و زیر مجموعه های آن بر حسب مزیت های نسبی وخوشه های صنعتی و نرم افزاری در استانها
5- ایجاد چتر حمایت از کارآفرینان، نوآوران و دانش آموختگان
3
تسریع در اجرای سیاست های کلی (بند ج) اصل 44 قانون اساسی از طریق نهادگرایی اجتماعی
در سیاست های کلی باید نقش دولت در مالکیت و مدیریت تغییر کرده، بخش های
خصوصی و تعاونی در اقتصاد کشور توانمند شده و از سرمایه انسانی دانش پایه و متخصص استفاده
شده و سرمایه های کشور کارآمد شود، لذا براین اساس سیاست های کلی بند (ج) اصل 44 قانون
اساسی ابلاغی از سوی رهبرمعظم انقلاب، نحوه واگذاری %80 از سهام بنگاه های دولتی را به بخش
خصوصی و تعاونی تعیین می کند، شایان ذکر است که شرکت های مادر تخصصی و شرکت های
سرمایه گذار کارآفرینی و صندوق های تابعه آن مکانیزم مناسبی برای تسریع در اجرای سیاست های کلی
بند ج اصل 44 قانون اساسی خواهد بود.
4
مفهوم نهادگرایی اجتماعی، ارزش ها و ابعاد مختلف آن
1- اولین جنبه، الگوهای رفتار است که بوسیله نهادها تنظیم می گردد و در بر دارنده مسایل اساسی و همیشگی هر جامعه ای است.
2- دومین جنبه آن است که نهادها به تنظیم رفتار انسانها در هر جامعه براساس الگوهای سازمان یافته، بادوام و معین می پردازند.
3- سومین جنبه اینکه این الگو ها شامل نظم های هنجاری معین هستند.
5
تعاریف نهاد و نهادگرایی از دیدگاه بنیان گذاران جامعه شناسی
دیدگاه جامعه شناسان را درباره نهاد با توجه به سه حوزه اصلی مورد نظر ارائه می کنیم این سه حوزه عبارتند از:
– حوزه اصالت واقعیت اجتماعی (Social Fact Paradigm)
حوزه اصالت تعریف اجتماعی (Social Definition Paradigm)
حوزه اصالت رفتار اجتماعی (Social Behavior Paradigm)
6
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«آکوست کنت»
اگوست کنت فرانسوی که موضوع جامعه شناسی را حاصل بررسی ویژگی های یک امر اجتماعی می داند، پویایی و ایستایی را دو مقوله اصلی جامعه شناسی خود قلمداد می کند. ایستایی عبارتند از موضوعی که آگوست کنت آن را «اجماع اجتماعی» می نامد.
به نظر وی جامعه شبیه ارگانیسم زنده است. همچنان که بررسی کارکرد یک اندام بدون، قرار دادن آن در کل زنده ای که خود جزو آنست امکان پذیر نیست، بررسی سیاست و دولت نیز بدون جایگزین کردن آنها در کل جامعه در لحظه معینی از تاریخ امکان ندارد.
7
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«دورکیم »
دورکیم از بنیان گذاران و صاحب نظران برجسته این حوزه است. وی بر این عقیده است که نهادهای گوناگون، همگی مشروط به سازمان اجتماعی اند.
محیط اجتماعی در همان حال که علت نهادهای گوناگون است به همان سان
خود جزء مجموعه ای از نهادهای گوناگون است بنابراین با شناخت محیط
اجتماعی می توان نهادهایی را که برای آن لازمند نیز تعیین کرد. از نظر
دورکیم نهادها محصول فعالیت مشترک و جمعی است نهادها، معلول چیزی
هستند که در خارج از ما، ذهنیت و شیوه های فردی رفتار و قضاوت را بنا
نهاده و مستقر می کنند. ملاحظه می کنیم که بحث دورکیم عمدتا در مورد
منشا نهاد و نه ویژگی های آن است.
8
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«پارسونز»
«پارسونز» از دیگر صاحب نظران این حوزه معتقد است
که نهادی شدن، همان وحدت انتظار متقابل عامل ها در یک
نظام منطبق برکنش متقابل نقش هاست که برحسب طرح
مشترک ارزشهایی که جنبه هنجاری دارند انجام می پذیرد.
از نظر «پارسونز» یک نظام کنشی نهادینه به گستره ای گفته می شود که در آن کنشگران در یک ارتباط مداوم هستند
و کنششان به سوی یک مجموعه عام از استانداردهای هنجاری
و الگوهای ارزشی جهت می یابد.
9
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«اسپنسر»
در این حوزه، اسپنسر از جمله تطور گرایانی است که نظراتی در باب «نهاد
اجتماعی» ابراز داشته است وی در این باره با ملحوظ داشتن دیدگاهی تطوری،
ابعاد کارکردی قضیه را نیزمد نظر دارد و نهادهای اجتماعی را در ارتباط با
زمینه علمی تحلیل می کند که این نهادها به صورت های گوناگون در آن جای
گرفته اند. اسپنسر در بحث از نهادهای اجتماعی می کوشد تا نشان دهد که
این نهادها نتیجه نیات و انگیزشهای عمومی کنشگران اجتماعی نیستند بلکه از
مقتضیات کارکردی و ساختاری سرچشمه می گیرند. اسپنسر در بررسی نهادها
از دوجنبه، یکی مرحله تکاملی و دیگری کارکردی که در آن مرحله به عهده
می گیرند مسئله را بررسی می کند. بحث اسپنسر نیز ناظر بر منشا نهاد
است.
10
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«منتسکیو»
منتسکیو، از متفکران قرن 19، معتقد است که همواره بین نهادهای اجتماعی و محیط جغرافیایی، رابطه تاثیر و تاثر وجود دارد نباید آن را به اشتباه، رابطه علت و معلول قلمداد کرد. بنابراین، وی براین عقیده است که محیط، تعیین کننده نهادها نیست بلکه موثر بر آنهاست و به هدایت آنها در جهتی معین کمک می کند. به عبارت دیگر وی به تعدد علل و تاثیرات ممکن اصرار دارد. بنابراین در تحلیل نظرات منتسکیو باید از ابراز نظری یکسو نگرانه مبتنی بر جبر جغرافیایی بپرهیزیم.
11
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«تورشتاین و بلن»
«لوئیس کوزر» در کتاب «بزرگان اندیشه جامعه شناسی»دیدگاه تطورگرایانه «تورشتاین و بلن» را درباره نهادهای اجتماعی چنین بیان می کند:
از نظر «تورشتاین و بلن» یک نهاد، خوشه هایی از عادات و رسوم اند
که اجتماع، تصویبشان کرده است. یک نهاد، ماهیتی عرفی دارد که
خو گرفتن و پذیرش عمومی، آن را بدیهی و گریز ناپذیر ساخته است.«وبلن» بر این نظر بود که تکامل جوامع بشری را باید به عنوان فراگرد گزینش طبیعی نهادها درنظر گرفت و نهادها نه تنها نتیجه یک فراگرد گزینشی و تطبیقی اند که همان خود نگرشها و گرایشهای رایج و مسلط
را مشخص می سازد، بلکه در ضمن روشهای ویژه زندگی و روابط
انسانی نیز به شمارمی آیند.
12
2- حوزه اصالت تعریف اجتماعی
«ماکس وبر»
از جمله صاحبنظران به نام این حوزه «ماکس وبر» است. وی با طرح مفهوم کنش اجتماعی (Social Action) مفاهیم کلیدی دیگری از جمله مفهوم انجمن (Association) و مفهوم نهاد را مطرح می سازد. از نظر او انجمن، مقرراتی آگاهانه دارد و به اراده همه شرکت کنندگان، پذیرفته شده است ولی مقررات نهاد، مقرات تحمیل شده ای است که همه اعضا باید از آن پیروی کنند.
13
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«جرج هربرت مید»
«جرج هربرت مید» از جمله صاحبنظران مکتب کنش متقابل نمادی «نهاد اجتماعی» را پاسخ مشترک افراد در اجتماع می داند. نهادی همچون خانواده، نظام مالکیت خصوصی یا آموزش همانا پاسخ عام اعضای یک جامعه در مقابل یک موقعیت مشخص است بنابراین یک نهاد شبکه ای از روابط و فعالیت های منظم اجتماعی است که دست اندرکاران آن سعی در پا بر جانگهداشتن آن دارند.
14
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«برگر و لاکمن»
«برگر و لاکمن» از جمله صاحبنظران مکتب پدیدار شناسی در این رابطه به بحث می پردازند و ریتزر آن را در کتابش چنین توضیح می دهد: در این فرآیند (نهادی شدن)، احساسی از واقعیت اجتماعی شکل می گیرد و مردم باید امور را خارجی سازی کنند یعنی باید برای بقا، چیزهایی را که نیاز دارند تولید کنند و با دیگران کنش متقابل نمایند.«برگر و لاکمن» نهاد را یک نوع فرآیند متقابل نوع سازی می دانند این طرز نگرش خردنگرانه از نهاد است که با تعاریف اکثر جامعه شناسان از این مفهوم تفاوت دارد.
15
3-حوزه اصالت رفتار اجتماعی
«مارتیندال»
«مارتیندال» در کتاب نهادها، سازمانها و جامعه توده ای مفهوم نهاد اجتماعی را از نظر رفتارگرایی مطرح ساخته است.
وی نهاد را الگوهای ارتباطی آشکار شده بوسیله گروه ها می داند، نهاد همان مجموعه رفتارهایی است که د ر اجتماع، سازمان می یابد. وی در این باره چنین می گوید:
" نهادها از نظر (رفتارگرایی) الگوهای ارتباطی آشکار گشته به وسیله گروه ها هستند. گروهها مجموعه رفتارهای سازمان یافته و ارتباطات بین افراد می باشند اهمیت انتزاع و جداسازی نهاد از گروه های انسانی همانا در کشف الگوهای مشترک است که بوسیله تعداد بیشماری از گروهها به کارگرفته می شود، بنابر این شخصی ممکن است به بررسی اشکال نهادی در میان تعداد وسیعی از گروه های خویشاوند علاقه مند باشد…." از نظر «مارتیندال» نهادها نه فقط یک نیاز بلکه برآورنده نیازهای مختلف هستند و در این مورد می باید نیازهای گروهی را مد نظر داشت.
16
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«کولی»
«کولی» (Cooly) از دیگر صاحب نظران رفتارگرا، نهاد اجتماعی را در ابعاد ذهنی آن مدنظر دارد و در پی طرح گروه های نخستین و گروههای ثانوی معتقد است که گروه های نخستین منابع زندگی، نه فقط برای فرد بلکه برای نهادهای اجتماعی است. نهادهای اجتماعی بخش های نسبتا قوام یافته ساخت اجتماعی اند که رشد کرده و ویژگی و استحکام یافته اند.
در نهاد برخلاف گروه های نخستین، منابع زندگی نه برای فرد بلکه برای نهادهای اجتماعی مهیا می گردد.
براساس نظر «لوئیس کوزر»،«کولی» نظامهای ارزش اقتصادی به ویژه ارزشهای مالی را واجد خصلتهای نهادی می دانست، بنابراین به نظر وی نظام صنعتی، مکانیسمی خود به خودی نیست و مجموعه ای از نهادهایی است که با عادت، رسم و قانون شکل می گیرند.
17
ادامه تعاریف نهاد و نهاد گرایی
«هومنز»
«جرج هومنز» بانی مکتب مبادله، نهادها را الگوی حاضر رفتار اجتماعی می داند که کنشهای افراد را حفظ کرده و نگه می دارد. وی به تحلیل ساختی و کارکردی از نهاد، انتقاداتی دارد و آن را رد می کند و از لحاظ علمی شکست خورده می داند، زیرا تبیین ساختی اصلا تبیین نیست و تبییین کارکردی نیز نتایج واقعی و نادرست را در هم می آمیزد.
بنابراین وی به سومین نوع تبیین یعنی تبیین تاریخی عنایت دارد و نهاد را به عنوان محصول نهایی از فرآیندهای تاریخی قلمداد می کند. به نظر وی تبیین تاریخی، روان شناختی است یعنی تغییر نهاد در طول تاریخ را مد نظر دارد که این تغییر در سطح روانی صورت می گیرد.
18
دکترین دولت نهم و وزارت کار و امور اجتماعی در اشتغالزایی از طریق نهاد گرایی
دولت نهم در توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و وزارت کار وامور
اجتماعی به طور خاص در اشتغالزایی دکترین نهادگرایی را در دستور
کار خود قرارداده اند، در مبانی نظری و مستندات برنامه چهارم توسعه
آمده است که برای تحقق توسعه می باید نهادها و سازمان های لازم
ایجاد شود. نهادها و ساختارهای سازمانی تامین کننده و تحکیم کننده و
شکوفا ساز لازم برای توسعه اقتصادی می باشند.
19
جدول شماره 1- نهادهای مهم توسعه در الگوی توسعه از این ماخذ به شرح زیر می باشد:
20
ادامه جدول شماره 1- نهادهای مهم توسعه در الگوی توسعه از این ماخذ به شرح زیر می باشد:
21
اصلاح نظام و ساختار نهادی کشور دربخش دولتی، عمومی و خصوصی به منظورکوچک سازی دولت یا کاهش وظایف تصدی گری، توسعه بخش خصوصی و واگذاری تصدی گریهای دولت به بخش خصوصی و بالاخره اصلاح مدیریت اقتصادی در این مورد است.
اصلاح ساختار نهادی کشور در جهت خصوصی سازی
22
دکترین دولت نهم و وزارت کار و امور اجتماعی در اشتغالزایی از طریق نهاد گرایی
نظام جمهوری اسلامی ایران در برنامه چهارم با استفاده از فرصت های بین المللی و قوت های درونی به دکترین درون زا نمودن علم و فنّاوری و سایر توانایی های خود پرداخته و در مجموع به گزینه احیای موقعیت بین المللی و منطقه ای کشور مبادرت نموده است.
در این میان منزلت های خود را در چهار راهبرد ایران منطقه ای در طول
برنامه 20 ساله آشکار ساخته است:
1- بازیگر هنجار پذیر (رفتارهای قاعده مند)
2- تثبیت قدرت ملی با روند ساخت قدرت برابر نمودار شماره1
3- قدرت سایبرنتیک منطقه ای (شبکه ارتباطی بین مناطق)
4- قدرت هژمونیک منطقه ای همساز با نرم های جهانی
23
عرصه جهان
عرصه فردیت: شکوفایی فردیت در عرصه فرهنگی و خانواده و اقتصاد
شکوفایی شهروند با شخصیت حقیقی و شخصیت ملی
عرصه عمومی و جامعه مدنی و احزاب
عرصه دولت ایران
عرصه قدرت بخشی به شخصیت منفرد فردی و هماهنگی اعتباری انسان
نمودار شماره 1- روند ساخت قدرت
24
ایران
آسیای مرکزی
قفقاز و آسیای صغیر
ترکیه
خاورمیانه غربی
غرب
خلیج فارس
آسیای جنوب شرقی
افغانستان پاکستان هند
چین روسیه
خزر
نمودار شماره 2- شبکه ارتباطی
3- قدرت سایبرنتیک منطقه ای (شبکه ارتباطی بین مناطق)
25
غرب و ژاپن
نقش دولت در مدیریت بهره برداری
چین
ایران
هند و پاکستان مکزیک و آرژانتین
آسیای مرکزی و قفقاز
مصر سوریه عراق
خروجیهای قدرت ایران
قدرت
فرهنگ، انرژی، امنیت،
فنّاوری
فرهنگ،اقتصاد، امنیت،
فنّاوری
پول ناشی از نفت صدور کالای سرمایه ای
تعامل فرهنگ
4- قدرت هژمونیک منطقه ای همساز با نرم های جهانی
چهار غول آسیایی
همکاری امنیتی –
فنّاورانه
ورودیهای قدرت ایران
ورودیهای قدرت ایران
تبادلات
ایجاد امنیت و صدور کالا و خدمات
ایجاد امنیت و صدور کالا و خدمات
تعامل فرهنگ اسلامی
خلیج فارس
26
چهار مرحله توسعه و تثبیت اشتغال
از یک منظر توسعه همه جانبه و پایدار ملی، مستلزم توسعه و تثبیت اشتغال از طریق استحکامات بنیادی و قابلیت های نهاد گرایانه ای است که در طول تاریخ کشورهای توسعه یافته آنها را تجربه کرده اند در این میان دولت چهار مرحله اساسی را طی می کند:
مرحله اول – دولت قابلیت ساز
مرحله دوم – دولت انطباق گرا
مرحله سوم – دولت رفاه گرا (عدالت گرا)
مرحله چهارم – دولت شهروند مدار و تعامل گرا
27
ساختار جدید کسب و کار و لزوم تشکیل نهادهای جدید
نرخ مشارکت نیروی کار به %46 در سال 1394 خواهد رسید و طبق برنامه ریزی
چشم انداز و برنامه بلند مدت دولت، نرخ بیکاری
از وضعیت فعلی باید به نرخ %7 (و پایین تر) یعنی به نرخ طبیعی بیکاری در کشور برسد.
و طی این دوره هر ساله حدود یک میلیون نفر جذب بازار کار شوند.
28
ایجاد ظرفیت های تولیدی و سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی و ارتقای کارایی آن از طرق زیر است:
1- ایجاد امنیت سرمایه گذاری
2- ایجاد فضای آرام سیاسی در داخل کشور و بهبود روابط خارجی
3- شفاف سازی و ایجاد ثبات در قوانین و مقررات
4- اصلاح قوانین و مقررات ناظر بر بازار کار، جهت تشویق
سرمایه گذاری و به کارگیری فنّاوری متناسب با مزیت های
نسبی کشور
ساختار جدید کسب و کار و لزوم تشکیل نهادهای جدید
29
5- حمایت از استقرار صنایع و فعالیت های صادراتی
6- تسهیل مراحل دریافت تسهیلات بانکی
7- سازماندهی نخبگان و کارآفرینان در جهت استفاده از ظرفیت های موجود در تولید کالا و خدمات جدید
8- کاهش هزینه های واقعی استفاده از نیروی کار
ایجاد ظرفیت های تولیدی و سرمایه گذاری توسط بخش خصوصی و ارتقای کارایی آن (ادامه)
30
8- کاهش هزینه های واقعی استفاده از نیروی کار از راههای ذیل:
8-1- ایجاد انعطاف پذیری در بازار کار، از طریق اصلاح قانون کار
8-2- کاهش تعهدات غیر ضروری کارفرما از طریق اصلاح قانون تامین اجتماعی
8-3- تخیفف مالیاتی در خصوص استخدام نیروی کار جدید
8-4- توسعه کمی و کیفی مراکز کاریابی و مراکز آموزش فنی و حرفه ای، به منظور کاهش هزینه های جستجو، انتخاب نیروی کار مناسب و ارتقای کارایی نیروی کار
8-5- حمایت از ارائه آموزش های مهارتی و کاربردی مورد نیاز بازار با تاکید بر افزایش تنوع مهارتهای هر فرد
8-6- پرداخت کمک هزینه به واحدهای اقتصادی، جهت آموزش نیروی کار
31
8-7- پرداخت وام ارزان قیمت به آن دسته از بنگاه هایی که توجیه اقتصادی داشته و کمبود نقدینگی دارند.
8-8- حمایت از فعالیت های اشتغالزا، تخصصی و مدرن، نظیر بخش ساختمان و خدمات اجتماعی و
فرهنگی و خدمات مربوط به فنّاوری های جدید مانند، تولید نرم افزار و فنّاوری های اطلّاعات و
ارتباطات
8-9- توجه بیشتر به زمینه های اشتغالزایی برای جوانان و دانش آموختگان آموزش عالی
8-10- تعیین یک نهاد برنامه ریزی نیروی انسانی، به منظور ایجاد انطباق بین نظام آموزشی
و نیازهای بازار کار و فراهم نمودن زمینه های مناسب، به منظور جلوگیری از فرار مغزها
8-11- تشویق کارآفرینان و ترویج فرهنگ کار از طریق احترام به سرمایه گذاران و الگو سازی و
معرفی کارفرمایان موفق
کاهش هزینه های واقعی استفاده از نیروی کار
32
با توجه به مطالب فوق مدل های جدید کسب و کار به شرح زیر است:
1- مدیریت زنجیره تامین
(Supply chain management ) (SCM)
2- پیمانکاری عمومی
(General Contractor ) GC
3- برون سپاری
(Out sourcing)
4- د اد و ستد الکترونیکی
(E-Business)
5- مدیریت خرده فروشی
(Retail management)6-
6- داد و ستد مبتنی برR & D
(Business Based on R&D)
33
ادامه مدل های جدید کسب و کار
7- کارخانه ای و عمده فروشی
(Manufactural & Wholesales)
8- اجاره ای
(Leasing)
9- نگهداری و فروش
(Storage & sales)
10- صادرات و واردات کالا
(Export / Import of goods)
11- صادرات / واردات خدمات
(Export / Import of services )
12- داد و ستد ترکیبی
(Mixed Business)
34
الزامات مدل کسب و کارهای جدید د ر نهاد سازی
1- کسب و کار باید به صورت بیرونی هدایت شود.
2- کسب و کار باید تطابق داشته باشد نه بهینه باشد.
3- کسب و کار باید خطرپذیری را مدیریت کند.
4- کسب و کار باید در زمان مناسب و واقعی انجام شود.
5- کسب و کار باید دارای قابلیت های غیر خطی باشد.
6- کسب و کار باید دارای چرخه ای مبتنی بر مشتری باشد.
7- کسب و کار، برنامه ریزی زیادی نمی خواهد.
35
الزامات مدل کسب و کارهای جدید د ر نهاد سازی
8- کسب و کار باید برای تولید، خدمات، حمل و نقل، پشتیبانی و قیمت گذاری ازالگوهای جدید استفاده کند.
9- کسب و کار باید توجه به رقبا را پایه و اساس پیشرفت و توسعه قرار دهد.
10- کسب و کار باید از تضاد مشتری بهره برداری کرده و راه های جدیدی را کشف کند.
11- کسب و کار باید از نو آوریهای صحیح به عنوان اصلی برای کاهش برگشتیها استفاده کند.
12- کسب و کار باید کلیه نیروهای شکل دهنده خود سازمانی را کشف کند.
13- کسب و کار باید ارتباط از چرخه تامین تا مشتری را تغییر دهد.
36
مدل مشارکت های دولتی – خصوصی در نهادهای جدید
1- این مشارکت ها بین نهادهای دولتی یا دستگاه های عمومی نظیر شهرداریها، فرمانداریها، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و…….و بخش خصوصی انجام شود، در واقع یک راه تکمیلی (Complementary way) برای تکمیل طرح ها می باشد، در این گونه موارد دولت مقرراتی را برای ایجاد تسهیلات در پروژه های جدید به صورت نمودار زیر وضع و تعریف می کند. (نظیر قانون حداکثر ساخت در ایران)
37
مشارکت دولتی – خصوصی
بخش خصوصی
بخش دولتی
ایجاد کنسرسیوم با پیمانکار فردی
طراحی
تامین منابع مالی
ساخت
نگهداری
اجراء
نمودار شماره 4- مشارکت دولتی- خصوصی
38
مدل مشارکت های دولتی – خصوصی در نهادهای جدید
2- در طرح های مشارکت، معمولا بخش خصوصی طراحی، ساخت و بهره برداری را به عهده گرفته و دولت حمایت های مالی را انجام می دهد و یا ترکیبی از منابع مالی را به عهده می گیرد.
3- تجربه PPPs در کشورهای انگلستان، آرژانتین، هنگ کنگ، امریکا، فیلیپین و غیره انجام شده است و امروزه به صورت یک روش جهانی (World Wide) در آمده است، در این مدل معمولا دولت معادل 10 الی 40 درصد هزینه ها را در پروژه صرفه جویی می کند.
39
مدل مشارکت های دولتی – خصوصی در نهادهای جدید
4- پروژه هایی که از طریق مدل PPPs انجام می شود، عمدتا زیر ساخت (Infrastructure) هستند، نظیر پروژه های اتوبان، سد، شبکه، راه آهن، نیروگاه، پتروشیمی، پالایشگاه و نظایر اینها، معمولا در این گونه پروژه ها کنسرسیوم تشکیل شده و رهبری پروژه با پیمانکاری عمومی (GC) ایرانی خواهد بود، در طرح های نرم افزاری و خدماتی نظیر ایجاد زنجیره های تامین و عرضه، شرکت های مادر تخصصی مشارکت می کنند.
5- در این مدل کلیه شقوق مشارکت پروژه ای JV (Joint Venture) قابل انجام است.
6- در مدل سنتی معمولا دولت در وضعیت کارفرما (صاحب کار Owner) بوده و مشاور و پیمانکار را جداگانه انتخاب می کند ولی د ر مدل PPPs، این ترکیب یکپارچه و هماهنگ است.
40
مدل مشارکت های دولتی – خصوصی در نهادهای جدید
7- در مدل سنتی، مناقصه یا مناقصه دهنده (Bidder) خواهان آن است که پروژه را با کمترین قیمت به پیمانکار واگذار نماید، در واقع قیمت حرف اول را می زند، مشخصات فنی پروژه از درجه دوم اهمیت برخوردار است و بقیه مسایل اهمیت چندانی در سرنوشت پروژه ندارد.
8- مجموعه بخش نامه ها و دستورالعمل های پیمانکاری، پیمان های عمومی پیمانکاران، قراردادهای مهندسان مشاور، تعدیل آحادها، قوانین و مقررات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و حتی طرح های عمرانی در نظم نوین قانونی ایران، از زمره مدل سنتی است و هیچ یک از شقوق مدل PPPs را برابر قوانین و مقررات برای مشارکت جدی شهروندان و کارآفرینان ایجاد نکرده است.
41
مدل مشارکت های دولتی – خصوصی در نهادهای جدید
9- بر اساس این نوع قرارداد، امتیاز واگذاری طراحی (Design) و ساخت (Build) به یک پیمانکار منفرد (بدون کنسرسیوم) که از بخش خصوصی اننتخاب می شود، واگذار می گردد، این پیمانکار قادر است خدمات طراحی (E)، خرید مهندسی (p) و ساخت (C) را انجام دهد (EPC) و تضمین و ضمانت تامین قطعات و خدمت (Guarantee & Warranty) را به کارفرما بسپارد، این گونه پیمانکاران و یا قراردادها، اجرا محور (Performance – base) نامیده می شوند.
10- در مدل فوق هماهنگی بین طراحی و ساخت با پیمانکار (EPC) است در واقع این دو ساختار یکپارچه هستند و ارگانیک عمل می کنند.
42
مدل مشارکت های دولتی – خصوصی در نهادهای جدید
11- در کشورهای پیشرفته مدل EPC)) یک مدل سنتی محسوب شده و گرایش به سوی قراردادهای BOO است، نمودار زیر این گرایشات را به خوبی نشان می دهد.
43
Fully private
Fully public
Fully public Fully private
44
ایجاد فرصت های شغلی در چرخه سرمایه گذاری
فرصتهای شغلی در چرخه سرمایه گذاری ایجاد می شود، مشروط بر اینکه سرمایه گذاری برحسب مزیت های نسبی و رقابتی بوده و برای ایجاد کسب و کارهای جدید و مبتنی بر اقتصاد دانایی و عصر اطلّاعات می باشد.
45
چشم انداز آینده
الف: گزینه روند موجود
نسبت سرمایه گذاری به تولید ناخالص داخلی با ثبات ترین متغیر در میان سایر متغیرهای مربوط به مبحث سرمایه گذاری بوده است، میزان این متغیر همچنان که قبلا ذکر گردید در فاصله ( %10) تا (%25) بوده است که به طور متوسط طی دوره ده ساله (80- 1370) حدود (%15) بوده است بر این اساس در گزینه ادامه روند موجود میزان سرمایه گذاری براساس نسبت (%15) پیش بینی می گردد. لازم به ذکر است که مقادیر سرمایه گذاری بخش های خصوصی و دولتی بر مبنای تداوم سهم سال 1380 آنها که به ترتیب معادل (%66) و (%24) بوده، پیش بینی شده است.
46
جدول شماره 2- میزان برآورد سرمایه گذاری به میلیارد ریال(به قیمت ثابت سال 1361)
47
12
10
8
6
4
2
0
1380 1381 1382 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394
درصد
نمودار شماره 6- مقادیر رشد سرمایه گذاری بر مبنای گزینه نسبت(%15)سرمایه گذاری به تولید ناخالص داخلی
48
ادامه روند وضع موجود که منجر به رشد (%8/3) سرمایه گذاری می گردد، احتمالا چالش های زیر را به دنبال خواهد داشت:
این میزان رشد سرمایه گذاری برای رشدهای بالاتر تولید ناخالص داخلی و در نتیجه ایجاد فرصت های شغلی جدید کافی نخواهد بود.
نسبت سرمایه گذاری بخش خصوصی به بخش دولتی در همان سطح 2 باقی خواهد ماند در حالی که نسبت مذکور برای کشورهای عربی که از شرایط مشابهی با کشور ما برخوردار هستند در حال حاضر معادل 3 می باشد.
این میزان رشد پایین سرمایه گذاری به مفهوم نرخ پایین پس انداز و یا عدم استفاده مطلوب از پس اندازهای موچود می باشد لذا باید مکانیسمهایی جهت افزایش نرخ پس انداز و استفاده مطلوب از پس اندازها تعبیه نمود تا منتهی به نرخ رشد بالاتر سرمایه گذاری گردند.
از آنجا که هنوز سرمایه گذاری کافی در زیر ساخت های کشور صورت نگرفته و یا به دلیل وقوع جنگ، متحمل خسارات سنگینی شده اند و نیز با توجه به میزان نسبتا بالای سایر شاخص ها، این میزان رشد سرمایه گذاری مشکل ساز خواهد بود.
رشد مذکور سرمایه گذاری جوابگوی نرخ استهلاک نخواهد بود چرا که طی چند سال اخیر، نسبت استهلاک به کل سرمایه گذاری ناخالص بیش از (%70) بوده است.
49
ب: گزینه مطلوب
بررسی نسبت سرمایه گذاری به تولید ناخالص داخلی کشورهایی همچون مالزی و کره جنوبی که طی دوره ای از نرخ های رشد بالایی برخوردار بوده اند، ما را به این جمع بندی کلی می رساند که می توان نسبت مربوطه را برای وضعیت مطلوب ایران معادل (%37) در نظر گرفت.
براساس نرخ رشد مطلوب (%6/8) تولید ناخالص داخلی و فرض نسبت (%37) سرمایه گذاری به تولید ناخالص داخلی، متوسط نرخ رشد سالانه سرمایه گذاری (%9/10) برآورد می شود و با نرخ رشد متعادل (%7) تولید ناخالص داخلی و فرض نسبت (%37) سرمایه گذاری به تولید ناخالص داخلی متوسط نرخ رشد سالانه سرمایه گذاری (%3/9) برآورد می شود.
50
جدول شماره 3- رشد و سهم سرمایه گذاری ناخالص بخش های خصوصی و دولتی در دوره
51
جدول شماره 4- رشد و سهم پس انداز ناخالص در دوره(94-1384)
جدول شماره 5- رشد سرمایه گذاری مطلوب در سال 1394 (به قیمت ثابت سال 1361)
52
ج- خطو ط راهبردی
دستیابی به رشدهای مطلوب فوق الذکر برای پس انداز و سرمایه گذاری با حفظ ساختارهای موجود تقریبا غیرممکن است لذا رسیدن به رشدهای مذکور مستلزم شرایط اولیه است که در زیر به تعدادی از آنها اشاره شده است.
1- مساعد سازی فضای سرمایه گذاری به لحاظ ثبات سیاسی و
اقتصادی نظیر کاهش تنش بین گروه های سیاسی، بهبود
روابط خارجی، کنترل نرخ تورم، کنترل نوسانهای شدید
نرخ ارز و کاهش شاخص خطرپذیری کشور جهت جذب سرمایه گذاری خارجی
53
ادامه خطو ط راهبردی
2- بهبود بخشیدن مکانیزمهای انتقال پس اندازها به سرمایه های مولد، تشویق و ایجاد انگیزه برای مردم به منظور افزایش پس انداز
3- اتمام پروژه های نا تمام فعلی جهت بهره برداری هرچه سریع تر از آنها
4- بهبود کیفی طرح های سرمایه گذاری و استفاده مطلوب از ظرفیت های خالی اقتصاد
54
جدول شماره 6- مقادیر سرمایه گذاری ناخالص بخش های خصوصی و دولتی در سال 1394(به قیمت ثابت سال 1361)
55
سرمایه گذاری با لحاظ ارزش های مورد انتظار جامعه
درنظام جمهوری اسلامی ایران و به خصوص از منظر سند چشم انداز 1404 (ه.ش) توسعه سلامت، امنیت انسانی و عدالت اجتماعی مورد توجه خاص است وهرگونه سرمایه گذاری با لحاظ ارزش های اسلامی و ایرانی و مورد انتظار جامعه انجام می شود و مستلزم رعایت اصول و ارزشهای زیر است:
56
سرمایه گذاری با لحاظ ارزش های مورد انتظار جامعه
تامین امنیت غذایی و تامین سبد مطلوب غذایی و نیازهای اجتماعی خانوارها و تخصیص منابع اعتباری، تسهیلات بانکی
و یارانه های لازم برای تولید، تامین، توزیع و مصرف مواد غذایی
کاهش ضایعات مواد غذایی از تولید به مصرف
ایجاد امنیت و ارتقای سلامت آحاد جامعه و کاهش مخاطرات در حوادث حمل و نقل، فضای کار، شبکه های تولید و توزیع و غیر اینها
کاهش خطرات و زیانهای فردی و اجتماعی ناشی از اعتیاد، پیشگیری و درمان و کاهش بیماریهای روانی و غیره
کاهش نابرابریهای اجتماعی و اقتصادی، کاهش فاصله دهکهای در آمدی و توزیع عادلانه درآمد در کشور و نیز کاهش فقر و محرومیت و تخصیص کارآمد و هدفمند منابع تامین اجتماعی
57
سرمایه گذاری با لحاظ ارزش های مورد انتظار جامعه
گسترش سهام تا پایین ترین دهک درآمدی مردم و تشویق و حمایت از مدیریت آن در کشور
ایجاد موسسات اقتصادی کوچک و زود بازده کارآفرینی برای توزیع عادلانه در آمدها و اشتغالزایی با ثبات
ایجاد صندوق های اشتغال در محلات و روستاها بسط و گسترش درجه نشاط، شادابی، امیدواری، اعتماد اجتماعی، تعمیق ارزشهای دینی و هنجارهای اجتماعی
حفظ و ارتقای سرمایه اجتماعی، ارتقای رضایتمندی عمومی و گسترش نهادهای مدنی
58
بیانیه ILO (International Labor Organization)
در هشتاد و هفتمین کنفرانس (1999- Geneva) ایجاد کار شایسته (Decent work )
را منوط به رعایت حقوق و اصول بنیادینی می داند که هم سبد
مصرف جامعه را تغییرمی دهد و هم بر مبنای این تغییرات کسب
و کار جامعه نیز تغییر می کند وهرگونه نهاد گرایی با هر مقیاس
اقتصادی ملی، بین المللی یا محلی، تابعی از این تغییرات بنیادین
می باشد.
بیانیه سازمان بین المللی کار
59
سازمان بین المللی کار (ILO) آموزه های زیر را توجیه می کند.
رعایت چارچوب اجتماعی و دگرگونی های جامعه مورد نظر از نظر عدالت اجتماعی
تعامل با اقتصاد بین المللی و کار آمد کردن سرمایه ها و نیروی انسانی در این تعامل در همکاریهای لازم با بازارهای جهانی
توجه به تغییر آگاهی های اجتماعی و حق آزادی و انتخاب مردم و تغییرات صنوف براساس این انتخابها
پایان دادن به ناامنی و بیکاری و قطبی شدن جامعه و به خصوص ناامنی های حاصل از بیکاری و محرومیت های اجتماعی
حقوق اجتماعی و اقتصادی مردم تنها در بازار آزاد تامین نمی شود بازار باید تامین کننده کلیه نیازهای انسانی بوده و کسب وکارها باید حقوق بنیادین مشتریان، تامین کنندگان و به طور کلی مردم را رعایت کنند.
کسب و کار به صورت شبکه ای و با بیشترین ارتباطات و اطلّاعات تسهیلات را به مردم می دهد.
آزادی و شان از اولویت های انسان است که در امنیت اقتصادی و فرصت های برابر حاصل می شود.
جامعه دارای اهداف مشترک است و هرگونه اقدام اقتصادی باید در سمت و سوی اهداف مشترک جامعه باشد
چنانچه مسئولیت های دولت و تصدی گری به بازار منتقل گردد ثبات اجتماعی محتاج به رویکردی سیاسی در بازارهاست.
60
خوشه های صنعتی، خدماتی و نرم افزاری و مزیت های نسبی کشور
در بسیاری از کشورهای مترقی و در حال توسعه جهان، پهنه کشور و مناطق آنها برحسب خوشه های صنعتی و نرم افزاری مبتنی بر مزیت های نسبی، بخش بندی شده است و اقتصاد خوشه ای (Clustering Economy) را به وجود آورده است. اقتصاد دو عاملی (Binary Economy) که روی بهره وری کار و سرمایه متمرکز است که در برنامه چهارم توسعه برای بهره وری نیروی کار رشد سالانه 5/3 درصد و بهره وری سرمایه رشد معادل یک در صد در نظر گرفته شده و رشد عوامل کل تولید با بهره وری معادل 5/2 درصد سالانه نسبت به GDP کشور باید به 3/ 31 درصد برسد که در این جزوه مجال بررسی اقتصاد دو عاملی نمی باشد.
61
خوشه های صنعتی، خدماتی و نرم افزاری و مزیت های نسبی کشور
در اقتصادهای در حال توسعه و به صورت خوشه ای پنج کشور سنگاپور، تایوان، کره جنوبی، مالزی و مکزیک که جزء کشورهای در حال توسعه هستند، 61 درصد صادرات کشورهای صنعتی در حال توسعه را به خود اختصاص داده اند و در مقابل 30 کشور که از این خصوصیات استفاده نمی کنند، 39 در صد بقیه را به خود اختصاص داده اند به طور کلی کشورهای در حال توسعه در دوره 98- 1985 دارای هفت خوشه به شرح زیر شدند:
62
خوشه های صنعتی، خدماتی و نرم افزاری و مزیت های نسبی کشور
سنگاپور و هنگ کنگ به صورت شاخه ای مستقل (دو خوشه)
کره جنوبی، مالزی و تایوان به صورت یک خوشه پویا و مشترک(یک خوشه)
فیلیپین، تایلند، آرژانتین، کاستاریکا، مکزیک و ترکیه یک خوشه پویای دیگر (یک خوشه)
برزیل، چین، هند با کشور های عربستان سعودی و آفریقای جنوبی سه خوشه فراگیر (سه خوشه قدرتمند )
43 کشور د ر حال توسعه دیگر از این نظر عقب مانده اند.
63
خوشه های فوق مربوط به کشورهای در حال توسعه بوده و تقسیم بندی خوشه های کشورهای پیشرفته صنعتی به شرح زیر است:
خوشه های کشورهای پیشتاز (آلمان، ژاپن، سوئد، سوئیس و آمریکا) با ارزش افزوده سرانه 6372 دلار
خوشه دوم شامل بلژیک، ایرلند و هلند
خوشه سوم در برگیرنده هشت کشور پیشرفته صنعتی (اتریش، کانادا، دانمارک، فنلاند، فرانسه، ایتالیا، نروژ و انگلیس)
خوشه چهارم در برگیرنده هشت کشور استرالیا،
یونان، مجارستان، اشغالگر قدس، زلاندنو، لهستان، پرتغال و اسپانیا است.
64
یونیدو پنج عامل فنّاوری را به منزله پیشرانه های عمل خوشه های صنعتی به کار گرفته است:
تحقیق و توسعه (تلاش های فنّاوری داخلی)
تحصیل فنّاوری از طریق سرمایه گذاری مستقیم خارجی
خرید فنّاوری از طریق جواز امتیاز
مهارتها
زیرساخت ها
65
خوشه های صنعتی که تاکنون برای جمهوری اسلامی ایران مناسب تشخیص داده اند به شرح زیر است:
1- فنّاوری اطلّاعات و ارتباطات
2- حمل و نقل (ریلی، جاده ای، هوایی و دریایی)
3- پتروشیمی و صنایع پایین دستی آن
4- نفت و صنایع پایین دستی آن
5- گاز و صنایع پایین دستی آن
6- پزشکی و بیو پزشکی
7- صنایع هوا و فضای غیر نظامی
8- کشاورزی و دامپروری
9- صنایع غذایی
10- صنایع دریایی
11- صنایع دستی و هنری
66
خوشه های صنعتی که تاکنون برای جمهوری اسلامی ایران مناسب تشخیص داده اند به شرح زیر است:
12- محیط زیست
13- گردشگری
14- معادن و صنایع وابسته به آن
15- فولاد و نورد
16- خودروسازی سبک و سنگین
17- صنایع سنگین و ماشینآلات
18- صنایع انرژی
19- صنایع هسته ای
20- انرژی های نو و برگشت پذیر
21- مواد پیشرفته
22- ژئو ترمیک
67
خوشه های استان
تولید مواد از معادن و منابع طبیعی
تولید ترکیبات لازم در کارخانجات
نظامات تولید و عرضه
تولید فنّاوری های جدید
ایجاد خطوط تولید جدید با فنّاوری های پیشرفته
بازارهای هدف
حمایت های صنعتی
حمایت های زیر ساخت از طرف دولت
خدمات و بازرسی
پیمانکاری و گروه های خدماتی
68
.در ایجاد خوشه های دولتی الزامات زیر برای دولت وجود دارد:
توسعه تواناییهای صنعتی و سامانه های مولد (درون زا) شرط اساسی صنعتی شدن در دراز مدت است.
توانایی بالای شرکت های صنعتی به دلیل دانش فنّاوری های برتر است.
سیاست های رقابتی شامل سیاستهایی در مورد ادغام و انتقال مالکیت با گسترش سهام (Merges & Acquisition) است.
امور صنعتی کشور باید از طریق SMEs و با حمایت دولت انجام شود.
تغییر فنّاوری تولید و توسعه صنعتی در صنایع بزرگ از طریق فعالیت های SMEs قابل انجام است.
فنّاوری مورد نیاز بنگاه های قوی و بزرگ از نوع فنّاوری متوسط (MT) با لحاظ R & D و از طریق اقمار خود یعنی SMEs با فنّاوری پیشرفته ((HT می باشد.
69
هر خوشه باید مهارتهای زیر را از طریق شرکت های مادر تخصصی در خود ایجاد کند:
1- آگاهی از تغییرات جهان
2- مطالعات الگوواره ای (الگوواره های توصیفی) و تشخیص الگوواره جدید
3- توانایی آینده نگری و آینده سازی
4- توانایی برنامه ریزی راهبردی درکسب فرصتهای بین المللی
5- قابلیت در برنامه ریزیهای توسعه در تنوع کالا و خدمات
6- توانایی در تحقیق و توسعه و نوآوری و توسعه فنّاوری
7- قابلیت در استفاده از فنون جدید مهندسی و فنّاورانه ای
70
هر خوشه باید مهارتهای زیر را از طریق شرکت های مادر تخصصی در خود ایجاد کند:
8- قدرت ایجاد زنجیره های ارزش
9- توانایی در ساماندهی GCs, HC ,MMEs, SBDCs و هرگونه Start – up
10- ایجاد منابع جدید مالی و اعتباری برای فعالیت های تجاری و غیره
11- ایجاد مراکز آموزش عالی یا مشارکت با مراکز علمی و فنی جهان
12- شهامت و خطرپذیری در فعالیت های فنّاوری برتر نظیر هوا- فضا
13- توانایی در ایجاد پیوندهای راهبردی با رقبای جهانی
14- جایگزین کردن انرژی
15- هماهنگی زیر مجموعه های خود با دولت و تغییر قوانین و مقررات
16- توانایی اخذ کمک و پشتیبانی از دولت
71
ایجاد شبکه های کسب و کار و تکمیل حلقات لازم
در یک اقتصاد موفق زنجیره تامین و عرضه و حلقات لازم برای کلیه کسب
و کارهای مفید و اشتغالزا از بالادست ها (Upstream) تا پایین دستها
(Downstream) ایجاد و به صورت شبکه ای فعال می شوند به طوریکه
خود این پیوند و یک پارچگی هم افزایی و ارزش افزوده ایجاد می کند.
از هزینه های زاید کاسته و قیمت کالا را کاهش می دهد به عبارت دیگر
حل مسایل اقتصادی را باید در اصلاح فرایندها جستجو نمود.
تنها با افزایش ظرفیت تولید، قیمت محصولات کاهش پیدا نمی کند.
72
فرض های بنیادین شبکه های کسب و کار و نهادهای آن
در شبکه کسب و کار، تمام طرف های ذیربط معاملات دارای منافع هستند و در این مورد رابطه ذینفعان باید از سوی کلیه ذینفعان از طریق عقد قراردادها و تسهیم سهام تضمین شود.
تضمین ردیف اول باید توسط نهادهای حقوقی که در شرکت های مادر تخصصی و خارج از آن تاسیس می شوند، انجام گیرد.
73
فرض های بنیادین شبکه های کسب و کار و نهادهای آن
شرکت های مادر تخصصی در استانها سعی می کنند در
مورد مالکیت جایگاه قوی ای برای خود زمینه سازی کنند و
ترجیحا به سوی قراردادهایی از نوع BOO و یا حداقل
BOT گام بردارند و در همین مورد براساس مزیت های
نسبی و امکانات زیر ساخت کشور عمل کنند.
74
فرض های بنیادین شبکه های کسب و کار و نهادهای آن
شرکت های مادر تخصصی در ارتباط با مراکز R & D عمل می کنند و بدون بخش تحقیق و توسعه مانایی خود را به خطر نمی اندازند.
الهام بخشی و ممتاز سازی و داشتن برنامه راهبردی در این مورد از شرایط اصولی این گونه شرکت ها است.
ایجاد هر کسب و کار جدید در شرکت های مادر تخصصی براساس سبد مصرف جامعه (داخلی یا خارجی) است و این محتاج تحقیق بازار، تحقیق و توسعه، محصولات و خدمات و ارتقای دائمی فنّاوری های بکار گرفته شده در SME های شرکت مادر تخصصی است.
75
فرض های بنیادین شبکه های کسب و کار و نهادهای آن
مزیت های نسبی هر استان از طریق انتقال و ارتقا فنّاوری و درون زا کردن آن انجام می شود.
در معاملات با شرکت های بزرگ داخلی و خارجی رابطه تنها از نوع بزرگ با بزرگ است، این موضوع به عهده موسسات SME و SBDC نمی باشد و معاملات بزرگ از طریق بخش های قوی HC انجام شده و از طریق زیر مجموعه آن اجرا می شود.
76
فرض های بنیادین شبکه های کسب و کار و نهادهای آن
کلیه عملیات در استاندارد کلاس جهانی (World class) انجام می شود این کلاس شامل رعایت استانداردهای کشور طرف معامله، مدیریت کیفیت جامع، اصلاح فرآیندهای کیفیتی شرکت و نظایر اینها می باشد.
در تنظیم ساختار شرکت باید به برقراری مدیریت زنجیره تامین و عرضه با حداقل تعداد حلقه های مورد نیاز، توانمند سازی کلیه حلقات و رعایت نابیت، چابکی و هوشمندی توجه شود.
77
قواعد قدرتمند برای ایجاد مزیت های رقابتی و جذابیت
مزیت های نسبی کشور به خودی خود ایجاد ثروت نمی کنند مگر اینکه قاعده قدرتمند زیر رعایت شده و در ساختار شرکت های مادر تخصصی ملحوظ شود:
تشخیص و تعیین خوشه های صنعتی و نرم افزاری براساس مزیت های نسبی
تکیه روی کارآفرینان و نوآوران
تاکید روی پروژه های زیر ساخت از طریق دولت
توجه به سبد مصرف جامعه با نگاهی به آینده
ایجاد زیر ساختهای فنّاورانه با کمک دانشگاه، مخابرات و ارتباطات و سایر دانشگاه های ذیربط در نوآوری محصولات و خدمات
جذب سرمایه گذارهای داخلی و خارجی و ایجاد مشارکتهای منطقه ای و بین المللی
واگذاری امور تصدی گری به بخش خصوصی و کاهش هزینه های دولتی و کاهش قیمت های تمام شده کالا و خدمات
تامین کالا و خدمات براساس سفارش مشتریان با بیشترین تنوع و کاربردهای اجتماعی
78
خلق ثروت و توزیع آن از طریق نهادگرایی
خلق ثروت (Wealth creation) از تبدیل مزیت های نسبی (Relative Advantages) و کسب فرصت های ملی، منطقه ای و بین المللی به منابع قابل سرمایه گذاری، دارایی ها و منابع مورد نیاز کشور و یا سهام سرمایه (Equity Capital) که منجر به ارزش افزوده (Value addod ) شده و قدرت رقابت کشور را در سطح بین المللی افزایش دهد.
79
نمودار شماره 8- منابع خلق ثروت
1- سرمایه های فعال و غیر فعال جامعه
2- سهام سرمایه
3- نیروی انسانی ماهر
4- فنّاوری
ارزش افزوده
ارزش قدرت رقابت
مزیت های نسبی
مزیت های جهانی
برای خلق ثروت اقدامات زیر در ساماندهی شرکت های مادرتخصصی ملحوظ می شود:
1- پیدا کردن حلقه های گم شده توسعه اقتصادی
2- ایجاد زنجیره های تامین و عرضه
3- ایجاد چهار جریان
اطلّاعات
مواد
خدمات
پول
80
کارآفرینی
کریدور
علم و فنّاوری
حوزه های بازار
سازمانهای جدا از هم
مشارکتهای دولت –بخش خصوصی
قوانین و آموزش های تسهیل کننده (درک مشترک)
شرکت های بزرگ نظیر شرکت مادر تخصصی
وضعیت غیر ثبات
وضعیت ثبات
سازمانهای ساده
سازمانهای
پیچیده
SMEs
یک مدل خلق ثروت
81
4- تلاش در افزایش درآمد افراد
5- مدیریت مبتنی بر اقتصاد دانایی محور
6- استفاده از کار آفرینی در تمام حوزه های جدید کسب وکار
7- ایجاد خوشه های علم و فنّاوری که به عنوان موتورهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کار می کنند نظیر:
خوشه تفکر خلاقانه و نوآور
خوشه کارآفرینان
شبکه بنگاه های فن – بازار
اقدامات لازم در ساماندهی شرکت های مادرتخصصی برای خلق ثروت (ادامه)
82
ثبات و منابع برا ی کارکنان
انجام تعهدات اجتماعی و فرآیندهای حکومتی
ارتباطات اجتماعی سهامداران
خلق ارزش برای تامین کننده
خلق ارزش برای مشتری
مجمع (سهامداران)
هیئت مدیره
توانایی مدیریت شرکت HC
حوزه مدیریت
حوزه خلق ثروت
کار کنان
جامعه و دولت
سهامداران
تامین کنندگان
مشتریان
مردم
مردم
مردم
83
راه کارهای ارزش آفرینی ستاد شرکت مادر تخصصی
1- راه کارهای اثرگذاری انفرادی و به خصوص کارآفرینان
2- راه کارهای ایجاد پیوند و هم افزایی و ایجاد شبکه همکاری
3- راه کارهای ایجاد زنجیره های بین تولید، خدمات و مصرف کننده
4- راه کارهای توسعه شرکت و زیر مجموعه آن
5- راه کارهای کشف کسب و کارهای جدید از طریق زیر مجموعه های حوزه
6- راه کارهای اتصال با بنگاه های بزرگ از طریق صدر سازمان
7- راه کارهای تشخیص و تعیین منابع داخلی و خارجی از طریق صدر سازمان
8- راه کارهای همکاری با دولت در توسعه کشور با سیاست های اجرایی در صدر سازمان
9- راه کارهای ایجاد ارزش و منافع برای کلیه ذینفعان شرکت، صدر تا ذیل
10- راه کارهای مهندسی اجتماعی و ایجاد رابطه منطقی در جامعه با کلیت نظام شرکت
84
نهادهای اجتماعی مبتنی بر اقتصاد دانایی محور
فصل چهارم برنامه توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران (88-1384) مربوط به توسعه مبتنی بر دانایی می باشد و این امر موجب نهاد گرایی جدید در ساز و کارهای مدیریت مبتنی بر دانایی است.
85
دیدگاه دانایی محور چه نوع دید گاهی است؟
دیدگاه آینده:
جذب منابع انسانی
جذب دانایی
جذب فنّاوری
دیدگاه نفتی:
جذب اعتبارات از دولت
استقرار صنایع
اجرای پروژه های ملی
دیدگاه جدید:
جذب سرمایه گذاران
جذب گردشکر
86
سازمان حکومتی
الگوی سنتی تامین معیشت و نیاز شهروند
سامانه کاربردی
اطلّاعات
شهروند
بنگاه تجاری
توریست
کارمند
سازمان حکومتی
کاربرد اینترنتی
سازمان حکومتی
کاربرد اینترنتی
شبکه های جهانی
الگوی مدرن تامین معیشت و نیاز شهروند
تغییر کلیدی ارتباط حکومت و شهروند
شهروند
بنگاه تجاری
توریست
کارمند
سامانه کاربردی
اطلّاعات
سازمان حکومتی
87
فضای اشتغال کشور
خدمات
صنعت و تولید
کشاورزی
حوزه های جدید
تقویت و گسترش حوزه های موجود
حوزه های جد ید
تقویت و گسترش حوزه های موجود
حوزه های جدید
تقو یت و گسترش حوزه های موجود
دولتی : اشباع شده است.
خصوصی
88
اهمیت بخش خدمات در اشتغال آفرینی کشور
چهار شغل خدماتی
فهرست مشاغل کشورهای توسعه یافته << فهرست مشاغل کشور
سهم خدمات در فهرست مشاغل بین المللی << سهم خدمات در فهرست مشاغل کشور
فنّاوری های جدید مانند IT
یک شغل مولد
بروز مشاغل خدماتی جدید
نتیجه: حل مساله اشتغال نیازمند توجه ویژه به بخش خدمات است.
89
ویژگی های بخش خدمات در ایران
توسعه نامناسب بخش خدمات در کشور
ایجاد اشتغال کاذب و پنهان
عدم ایجاد مشاغل مفید
رواج دلالی و واسطه گری
90
نهادهای متناسب با توسعه بخش خصوصی در استانها و مناطق ایجاد می شود که به شرح زیر خلاصه می گردد:
1- ایجاد مراکز رشد (انکوباتور)، کارآفرینی و پارک های صنعتی در کلیه دانشگاهها به عنوان کریدور علم و فنّاوری
2- ایجاد کریدور علم و فنّاوری در بخش غیر دولتی
3- ایجاد نهادهایی بین کریدورهای علم و فنّاوری و حوزه بازار به صورت موسسات نوبنیاد
(Spin-off ,Start – up)
4- ایجاد مراکز و شرکت های کوچک و متوسط (SME) در بخش خصوصی و تعاونی برای انجام تحقیقات توسعه ای که منجر به ابداع، اختراع و ارتقای محصولات و روش ها می شود.
5- ایجاد صندوق های غیر دولتی پژوهش و فنّاوری
91
دانایی جدید
افزایش کارآفرینی
دانایی قدیمی
افزایش اطلّاعات
کارآفرینی موتور توسعه
92
نقش کارآفرینان در نوین سازی جامعه کارآفرین فردی یا مستقل
استقلال طلب
پر انرژی
دارای قدرت تبدیل یک فکر به طرح
برانگیزاننده تفکر
خواهان آزادی و عزت نفس
مثبت گرا
ماجراجو و توفیق طلب
متعهد و آرزومند
قدرت جذب سرمایه
خلاق و تخریب کننده
دارای بصیرت خاص
93
کارآفرین شرکتی (Corporate Entrepreneur )
1- آینده نگری و آینده سازی
2-آگاه از فرصت های محیطی (ملی و بین المللی)
3- دارای انگیزه پر قدرت
94
یک نظریه در مورد تاسیس شرکت نوبنیاد، معادله زیر را منعکس می کند.
1- خلاقیت
2- زمینه
3- تجربه گذشته
4-شخصیت
5- تحصیلات
1- از دست دادن شغل
2- ابداع یا فکر نو
3- پیشنهاد شرکت
1- فرصت
2-منابع
عامل بیشینه + عامل تسریع کننده + عامل نیرو بخش = تاسیس شرکت نوبنیاد
+ + = تاسیس شرکت نوبنیاد
95
وظایف شرکت های عامل چهارم و مشاوره و توسعه کارآفرینی در فرآیند اشتغالزایی
مراد از عامل چهارم عبارت است از یک شخصیت حقوقی مستقل که با توجه به تخصص و تاییدیه صلاحیت و سوابق اجرایی قابل قبول از طرف وزارت کار و امور اجتماعی، توانمند در مطالعه و ارزیابی و اجرای طرح ها در هر یک از زمینه های صنعتی، معدنی، خدماتی، گردشگری، کشاورزی، بازرگانی، آموزش و تحقیقات، بهداشت و درمان، مشاوره و مدیریت، اطلاع رسانی و انفورماتیک، ورزش و تربیت بدنی، تفریحات و سرگرمی، هنر و نمایش، حمل و نقل و ترابری و فرهنگی و چاپ و نشر باشد و بتواند به عنوان امین و مشاور تخصصی وزارت کار و امور اجتماعی، کارفرما را در زمینه برنامه ریزی، ساماندهی و نظارت بر فعالیت های شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی در هریک از بخش های فوق الذکر یاری نماید.
شرکت های عامل چهارم:
96
1- فرآیندهای مورد نیاز برای عوامل چهارم
4- وزارت کار (کارفرما)
1- عامل چهارم
2- شرکت های مشاوره و توسعه کارآ فرینی
3- کارآفرینان
الگوی چهارضلعی توسعه کارآفرینی
1-1- ضرورت تهیه، تدوین و تبیین شرایط احراز عوامل چهارم(حداقل ها)
1-2- تهیه و تدوین RFP (Request for proposal) برای انتخاب عوامل چهارم
1-3- ارزیابی درخواستها و انتخاب عوامل چهارم
1-4- انعقاد قرارداد با عوامل چهارم
1-5- نظارت و پایش عملکرد عوامل چهارم
1-6- نحوه حمایت مالی از عوامل چهارم
1-7- و سایر موارد لازم
97
ادامه الگوی چهارضلعی توسعه کارآفرینی
2- فرآیندهای مورد نیاز برای شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی
2-1 – ضرورت تهیه، تدوین و تبیین شرایط احراز شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی (حداقل ها)
2-2 – تهیه،تدوین RFP برای انتخاب شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی
2-3 – ارزیابی درخواستها و انتخاب شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی
2-4 – انعقاد قرارداد با شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی
2-5 – نظارت و پایش عملکرد شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی
2-6 – نحوه حمایت مالی از شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی
2-7 – و سایر موارد لازم
98
ادامه الگوی چهارضلعی توسعه کارآفرینی
3- فرآیندهای مورد نیاز برای کارآفرینان
3-1- ضرورت تهیه، تدوین و تبیین شرایط احراز BP (Business (process کارآفرینان
3-2- ضرورت تهیه، تدوین و تبیین شرایط احراز اهلیت کارآفرینان
3-3- ارزیابی درخواستهای کارآفرینان بندهای 3-1 و 3-2
3-4- انعقاد قرارداد با کارآفرینان (تسهیلات)
3-5- نظارت و پایش عملکرد کارآفرینان
3-6- نحوه حمایت مالی از کارآفرینان
3-7- و سایر موارد لازم
99
ادامه الگوی چهارضلعی توسعه کارآفرینی
4- فرآیندهای تعاملی چهار عنصر توسعه کارآفرینی بین خود و محیط بیرون
4-1- تبیین نیازهای کارفرما (وزارت کار) و ساختارهای مورد نیاز
4-2- قوانین و مقررات مورد نیاز
4-3- نرم افزارهای مورد نیاز
4-4- سخت افزارهای مورد نیاز
4-5- گردش کارهای مورد نیاز
4-6- راهبردهای توسعه ای مورد نیاز
4-7- و سایر موارد لازم
100
وظایف شرکت های عامل چهارم و مشاوره و توسعه کارآفرینی در فرآیند اشتغالزایی
شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی و تخصصی:
عبارت از اشخاص حقوقی مستقل، شامل شرکت مهندسی مشاور و یا شرکت تحقیقاتی دولتی، خصوصی و یا تعاونی هستند که توانایی و مهارت تخصصی و سوابق اجرایی آنها در هریک از بخش های تخصصی، صنعتی، معدنی، خدماتی، گردشگری، کشاورزی، بازرگانی، آموزش و تحقیقات، بهداشت و درمان، مشاوره و مدیریت، اطلاع رسانی و انفورماتیک، ورزش و تربیت بدنی، تفریحات و سرگرمی، هنر و نمایش، حمل و نقل و ترابری و فرهنگی و چاپ و نشر مورد قبول وزارت کار و امور اجتماعی قرار گرفته باشد.
101
وظایف شرکت های عامل چهارم و مشاوره و توسعه کارآفرینی در فرآیند اشتغالزایی
مراد از کارآفرین افراد حقیقی و یا حقوقی متقاضی، پیگیر، مالک و مجری ایده قابل سرمایه گذاری و ایجاد کننده شغل می باشد.
کارآفرین:
پروژه کارآفرینی:
منظور از پروژه کارآفرینی موضوع، طرح، ایده و به طور کلی تمامی موارد قابل بررسی جهت سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال می باشد.
102
وظایف شرکت های عامل چهارم و مشاوره و توسعه کارآفرینی در فرآیند اشتغالزایی
هرم ایجاد اشتغال:
این سامانه از چهار لایه دارای ارتباط درختی سلسله مراتبی تشکیل شده است .
103
زنجیره فعالیت و ارتباط بین عوامل ایجاد اشتغال مولد و پایدار
104
شرح ماموریت و خدمات شرکت مشاوره و توسعه کارآفرینی و تخصصی:
شرکت های مشاوره و توسعه کارآفرینی عمدتاً در بخش های مشاوره ای، خدمات اجرایی، خدمات آموزشی و نظارت فعالیت دارند که به شرح زیر می باشد:
2- خدمات اجرایی:
ـ ساخت
ـ نصب
ـ راه اندازی
3- خدمات آموزشی:
ـ تولید
ـ کنترل کیفیت
(ICT) ـ سامانه های ارتباطی
4ـ نظارت بر اجرای پروژه (مدیریت طرح)
1- خدمات مشاوره ای:
خدمات مشاوره ای:
فنی:
– طراحی مهندسی
-مدیریت پروژه
کنترل کیفیت
ـ خدمات مشاوره ای حقوقی
ـ خدمات مشاوره ای بازرگانی
ـ خدمات مشاوره ای مالی و سرمایه گذاری
105
نمودار تشکیلاتی و سـازمـان اجـرایی شرکت های مشاوره و توسعـه کـارآفـرینـی تخصصـی
هیئت مـدیره
مدیریت اداری
برنامه ریزی توسعه
مدیر عامل
مشاوران
مدیر امور حقوقی،
و قراردادها
معاونت پشتیبانی
معاونت مالی و بازرگانی
معاونت طراحی و مهندسی
مدیریت
مـالی
مدیریت امور مالی و سرمایه گذاریهای صنعتی
مدیریت
بازرگانی
مدیریت نظارتی
و آموزشی
مدیریت
فنـی
مدیریت
اجرایی
آموزش سامانه های ارتباطی ICT
نظارت بر اجرا کنترل پروژه
ساخت
راه اندازی
نصب
مدیریت
پروژه
طراحی مهندسی
کنترل کیفیت
106
تغییر در ماموریت دولت ها و رویکردهای جدید
ماموریت دولت جمهوری اسلامی ایران بنا به اهداف سند چشم انداز 1404(ه.ش) و سیاستهای کلی و به خصوص در سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی، مدیریت بر مبنای دانایی و کلیه وظایفی که در این خصوص در برنامه چهارم توسعه آمده است، تغییر اساسی کرده است بروکراسی دولتی که مانع پیشرفت و توسعه بوده و موجبات از بین رفتن فرصت ها، ایجاد فساد اداری و به تعویق افتادن پروژه ها و از بین بردن بسیاری انگیزش های کارآمد می شود، در ماموریت های جدید و با تسریع در ایجاد دولت الکترونیک و خصوصی سازی به شدت کاهش می یابد و از سلایق دولتها کاسته و کارها به دست کارآفرینان می افتد.
107
در رابطه با ایجاد بنگاه های کسب و کار جدید، ماموریت های جدید دولت به قرار زیر است:
1- تاسیس و ارتقاء صنایع کوچک و متوسط در بخش خصوصی در ایجاد و ارزش افزوده در مشاغل صنعتی و استفاده از فنّاوری برتر
2- نوسازی صنایع کوچک و متوسط به منظور رقابت پذیر کردن و رشد و بالندگی آنها
3- ایجاد و توسعه مجتمع ها و شرکت های مادر تخصصی و تامین تاسیسات زیر بنایی مناطق مختلف کشور
4- کمک به بهبود فضای کسب و کارهای جدید
5- آموزش و توسعه کارآفرینی و منابع استانی
6-کمک به توسعه بازار با رویکرد صادرات
7- توسعه فنّاوری اطلّاعات و تجارت الکترونیک
108
در رابطه با ایجاد بنگاه های کسب و کار جدید، ماموریت های جدید دولت به قرار زیر است:
8 – فراهم ساختن امکان دسترسی به سرمایه و تامین منابع مالی
9- ایجاد و توسعه شهرک های تخصصی صنعتی در مناطق مختلف کشور
(ترجیحا برحسب مزیت های استانی)
10- طرح کارورزی دانش آموختگان جوان دانشگاهی به منظور تشویق صنایع کوچک و متوسط به جذب دانش آموختگان جدید دانشگاهی و تغییر فضای واحد صنعتی به سمت نوآوری
11- ایجاد یک الگوی اجرایی استانی در کارآفرینی فنّاوری و خلق ثروت (ایجاد یک گذر خلق ثروت)
12- ایجاد شرکت های مادر تخصصی و مشارکت در کنسرسیوم های پروژه های بزرگ ملی و بین المللی
13- ایجاد بانک ها و موسسات بیمه تخصصی ملی و بین المللی در کسب و کارهای جدید
109
نقش موسسات کوچک و متوسط در ایجاد شبکه های کسب و کار
نقش انسان، به عنوان نقش اول و در قالب کارآفرینان جامعه
وجود رابطه ای منطقی بین دولت و بخش خصوصی که در این تعامل، مبانی حکومت، توسعه اقتصادی و حیات اجتماعی به سوی اهداف واحد و توسعه گرا ماهیت دار شود.
ملت به عنوان بالاترین رده در سلسله مراتب گروه بندی انسانی تلقی می شود و باید حاصل این کسب و کارها و نهاد گرایی متناسب با آن منجر به رفاه و خشنودی ملی و مشارکت عامه مردم ایران شود.
نوین سازی از طریق اصلاح ساختار، توسط موسسات کوچک و متوسط و در تجمیع به صورت شرکت های مادرتخصصی باشد به طوریکه هم نقش بنیادین آحاد ملت حفظ و توسعه یابد و هم رابطه تعامل کشور با اقتصاد جهانی و بازارهای بین المللی منطقی شود.
ایجاد شبکه کسب و کار از نهادهای نوین به عنوان شبکه نهادهای اقتصادی غالب که هم موجد کارآمدی دولت شده و هم بازار را هدایت کند.
نهادهای کوچک و متوسط عهده دار ذخیره دانش (توسعه فنّاوری)، فعالیت های اقتصادی خود جوش، تامین کالا و خدمات با قیمت رقابتی با سرعت و کیفیت بالا هستند و شرکت های مادر تخصصی عهده دار انجام تصمیمات سیاسی دولت در تصدی گری و عاملی برای جلوگیری از فشار واردات و فشارهای خارجی توسط عوامل خارجی هستند.
110
نقش نو بنیادها در ایجاد فضای خلاقیت و کارآفرینی در کشور
نهادگرایی در رویکرد جدید توسعه اقتصادی، نسبت به رویکرد قدیم کاملا یک چرخش 180 درجه ای پیدا کرده است در رویکرد قدیم در نمودار شماره 10 قسمت اول نشان می دهد، ابتدا به ایجاد
جاذبه و کشش د ربازار، بعد گسترش فعالیت ها و سپس به تشکیل شرکت های نوبنیاد (Start – up) مبادرت می گردد.
در رویکرد جدید، ابتدا شرکت های نوبنیاد تشکیل شده، و بعد به گسترش واحدها و مراکز کسب وکار پرداخته و در نهایت ایجاد جاذبه و کشش می کنند.
111
رویکردهای توسعه اقتصادی
New Approach
رویکرد جدید
Old Approach
رویکرد قدیم
Attraction
Expansion
Start – ups
ایجاد جاذبه
و کشش
Attraction
گسترش
Expansion
شرکت های نوبنیاد
Start-ups
نمودار شماره 10
112
سیر تحولات دانشگاه
این نهاد در مراحل اولیه خود براى مدت طولانى فقط به فعالیتهاى آموزشى می پرداخت.
براساس پویایى درونى دانشگاه و اثرات بیرونى بر ساختارهاى دانشگاهى و علمى، دو انقلاب علمی به وقوع پیوسته است.
اولین انقلاب و تحول علمی در اواخر قرن نوزدهم اتفاق افتاد که طی آن دانشگاهها علاوه بر ماموریت آموزشى و تدریس، ماموریت پژوهشى را نیز به عهده گرفتند.
تا قبل از انقلاب علمی اول، ماموریت اصلى دانشگاه، محدود به فعالیت آموزشى و تدریس بود. در انقلاب اول، ماموریت پژوهشی نیز به ماموریت اول افزوده شد.
113
انقلاب علمی دوم براساس متکى شدن نوآوریها بر دانش علمى، اواخر قرن بیستم اتفاق افتاد که طى آن دانشگاه علاوه بر ماموریت آموزشى و پژوهشى، عهده دار ماموریت سومی شد و آن نوآورى فنّاورانه بود.
امروزه دانشگاه هایى که داراى ماموریت سوم باشند، دانشگاه هاى کارآفرین نامیده می شوند.
آموزش
آموزش و
پژوهش
آموزش،
پژوهش و
نوآوری فنّاورانه
114
تحول در عقلانیت دانشگاه
.
ابعاد تحول در عقلانیت:
هدف فعالیت
روش تامین مالى فعالیت
ترفیع اعضاى هیات علمی
امروزه عقلانیت جدیدى به نام «کسب بالاترین توان رقابتى براى جذب منابع مالى» معرفى می شود.
طبق این عقلانیت،هدف دانشگاه از فعالیت هاى آموزشى، تحقیقاتى و نوآورى فنّاورانه یا کارآفرینى و عرضه دانش و فنّاوری به بازار، در واقع کسب بیشترین منابع مالى براى توسعه علم و فنّاوری است.
115
اقتصاد مبتنی بر دانش
نظم نوینى در حال شکل گیرى است که پایه هایش بر دانش جدید و نوآورى مبتنى بر دانش است. در نظم نوین اقتصاد جهانى، ایجاد دانش جدید و بهره بردارى مطلوب از آن شرط حیات سامانه هاى اقتصادى و اجتماعى است.
116
تفاوت اقتصاد صنعتی با اقتصاد دانایی محور
در اقتصاد صنعتی، فروش کالا به عنوان امری سودآور محسوب می شود.
در اقتصاد دانایی محور، نوآوری بیشترین سود را نصیب می کند.
بدین ترتیب، طراحی یک محصول یا کالا، درآمدزاتر از فروش همان کالا است.
117
الگوى نوآورى مبتنى بر دانش
در الگوى نوآورى مبتنى بر دانش،هم دانشگاه به عنوان یک بنگاه دانش مطرح می شود و به کارآفرینى مبتنى بر دانش دست می زند و بنگاه هم مبتنى بر دانش می شود و دانشگاه و صنعت بازار سرمایه خطرپذیر و بازارهاى فنّاوری و سرمایه انسانى را به وجود می آورند.
بانکهاى معمولى به طور عمده به فعالیتهایى که خطرپذیرى در آنها بالا باشد اعتبارى تخصیص نمی دهند، ولى با ایجاد بازار سرمایه خطرپذیر از سوى دانشگاه و صنعت به این نوع اختراعات اعتبار داده می شود.
دولت هم به طور کلى هم به کارآفرینى مبتنى بر دانش دست می زند و هم وظایف سنتى اش را اعم از تولید کالاى عمومی و سیاستگذارى انجام می دهد.
118
تبدیل شدن یک سامانه اقتصادى به اقتصاد یادگیرنده مستلزم وجود دولت یادگیرنده، بنگاه یادگیرنده، دانشگاه یادگیرنده
و خانواده هاى یادگیرنده و کارآفرین است.
119
نقش مراکز رشد و پارک های علم و فنّاوری در اقتصاد دانایی
فنّاوری ارتباطات و اطلّاعات
سرمایه انسانی
نوآوری و ایجاد جریان دانائی
اقتصاد دانایی
توانائی تولید و انتشار دانایی
توانایی تبدیل ایده به محصول
توانایی ثبت و فروش دانائی و فنّاوری
پارک های علم و فنّاوری
دانشگاه ها ومراکز تحقیقاتی
افزایش دانائی شرکت های موجود
افزایش دانائی و کمک به ایجاد شرکت های جدید
افزایش دانائی و جذب سرمایه خارجی
پژوهش و تربیت نیروی روز آمد
پژوهش و توسعه مرزهای دانش
پژوهش و توسعه کاربردهای علوم
پژوهش و توسعه محصولات
پژوهش و توسعه روش ها
پژوهش و توسعه فنّاوری
120
سه ضلعی جدا از هم در کریدور علم و فنّاوری
دولت
Government
صنعت
Industry
صنعت
Industry
دانشگاه ها
University
شرکت مادر تخصصی پل واسط سه ضلعی
دانشگاه
صنعت
دولت
H
شرکت مادر تخصصی (Holding Co.) یک راه حل قانونی
121
سند چشم انداز و برنامه های توسعه
کریدور علم و فنّاوری
شرکت های مادر تخصصی (خصوصی)
نرم افزاری – ساختاری
خلق ثروت
اول شدن علم و فنّاوری در منطقه (جنبش نرم افزاری)
هویتی – نرم افزاری
نظم کسب و کار جدید در بخش خصوصی (ساختاری)
مدل سه بعدی خلق ثروت
هویتی – ساختاری
122
خطر پذیری سرمایه گذاری
سویس 5/ 1 درصد
ایران 5/ 42 درصد
123
تجمع کسب و کارهای کوچک در پوشش شرکت های مادر تخصصی
قبلا بیان شد که موسسات کوچک و متوسط توانایی مقابله با غول های اقتصادی
جهان را ندارند و باید دولت جمهوری اسلامی ایران در بخش خصوصی
شرکت های مادر تخصصی را با بیشترین گسترش سهام به نفع واحد های کوچک
و متوسط، برای این مقابله بی امان در بخش خصوصی ساماندهی کند نمودار
شماره 13 فرآیند شکل گیری نظم نوین کسب و کار جمهوری اسلامی ایران را از
طریق این شبکه نشان می دهد.
124
کارآفرینان
پایگاه های داده ها
زنجیره های تامین و عرضه
کریدور علم و فنّاوری
تغییرات اجتماعی
فرصت های قانونی
پاتنت ها
گروه های شبکه ای
جریان درآمدی جدید
ایجاد شرکای جدید اجتماعی
بخش های برنامه توسعه کسب و کار
شرکت های نوبنیاد
سبد جدید کسب و کار
سبد مصرف جامعه
مزیت های نسبی
زیرساخت های دولت
بازارهای جدید
سرمایه گذاران و بسیج منابع
برنامه ریزی
بازاریابی
مشتریان ملی و جهانی
آموزش های کسب و کار
رشته های جدید در دانشگاه ها
حرفه های جدید و پیشرفته
مشاغل جدید
ملت ثروتمند و کیفیت جدید زندگی
فرآیند شکل گیری نظم نوین کسب و کار در جمهوری اسلامی ایران
شرکت های مادر تخصصی در بخش خصوصی
125
پیمانکاری عمومی ایرانی و رهبری پروژه های ملی و بین المللی
پیمانکاری عمومی GC (General Contractor) که بالغ بر 90
سال در جهان تجربه دارد با یک نظام جامع درمناقصات پروژه های
بزرگ بین المللی از قبیل اکتشاف و استخراج نفت، پالایشگاه ها،
ترمینال های گاز مایع، پترو شیمی، نیروگاهها، پل ها و سدهای بزرگ
و نظایر اینها شرکت می کند، این نظام جامع دارای 10 نظام فرعی به
شرح زیر است:
126
این نظام جامع دارای 10 نظام فرعی به شرح زیر است:
1- نظام طراحی – مهندسی (شامل 11 زیر بخش)
2- نظام مهندسی خرید (شامل 8 زیر بخش)
3- نظام ساخت و نصب (شامل 8 زیر بخش)
4- نظام پیمانکاری و سازندگان جزء موسسات کوچک و متوسط خدمات رسانی (شامل 8 زیر بخش)
5- نظام قراردادهها و روشهای انجام عملیات ( شامل 10 زیر بخش)
6- نظام تشکیلاتی ( شامل 7 زیر بخش)
7- نظام کارکنان و آموزشی ( شامل 14 زیر بخش)
8- نظام کنترل و هماهنگی ( شامل 6 زیر بخش)
9- نظام مالی و اقتصادی ( شامل 10 زیر بخش)
10- نظام خوشه بندی GC ها ( شامل 7 زیر بخش)
127
مجمع سهامداران
Stockholders
هیئت مدیره
Board of directors
مدیر عامل
President
منشی
Secretary
بازرسان قانونی
Legal Inspectors
امور اجرایی
Executive Affairs
گروه کشاورزی و صنایع غذایی
Agricultural &Food Industrial Group
گروه صنایع و معادن
Mine &Industrial Group
گروه ساختمان
Building Group
گروه خدمات
Services Group
حقوقی و قراردادها
Legal & Contractors
اداری و کارکنان و آموزشی
Administration, HRD & Training
امور بین الملل
International Affairs
تحقیق و توسعه و نوآوری
R&D & Innovation
بانکی و بیمه
Banking&
Insurance
دانشکده
College (Campus)
کریدور علم و فنّاوری
S & T Corridor
بانک تخصصی
Specialized Bank
بیمه تخصصی
Specialized Insurance
قائم مقام مدیر عامل
Deputy
شرکت ها
شرکت ها
شرکت ها
شرکت ها
5
15
10
20
مالی و اقتصادی
Financial & Economic
Vice President
ساختار جدید شرکت های بزرگ مادر تخصصی و چند تخصصی
128
وظایف اساسی شرکت مادرتخصصی
1- آموزش به نوآوران، کارآفرینان و محققان در مورد شیوه های کسب و کار و بازاری کردن محصولات مراکز رشد
2- ایجاد مراکز فن – بازار در انتقال فنّاوری برون زا و درون زا و ساماندهی فنّاوری های مورد نیاز
3- انتخاب کارآفرینان جامعه از حوزه های منتخب کسب و کار کشور
4- ایجاد شرکت های Start –up، Spin –off و به خصوص در مورد اطلّاعات و خدمت دهی نرم افزاری
5- جذب حامیان TT در صنایع
(Technology – Transfer)
129
وظایف اساسی شرکت مادرتخصصی
6- ایجاد سازمان کریدور علم و فنّاوری خصوصی
7- تسهیل در فرآیند نوآوری با مادرتخصصی و طراحی خط تولید و تثبیت اختراعات و ابتکارات
8- ایجاد سازمان TTO (TT Organization)
9- کلیه و ظایفی که در این جزوه آموزشی آمده است.
130
شهرک های صنعتی تخصصی
شهرک های صنعتی مختلط و غیر متجانس هزینه های زیادی
را بر تولید و زیر ساخت شهرک ها تحمیل می کند، زیر ساخت منطقه نساجی با منطقه پالایشگاهی با هم تفاوتهای زیادی دارد
و متولیان شهرک های صنعتی مجبور هستند اینگونه هزینه ها
را انجام داده و بر صاحبان صنایع آن شهرک ها تحمیل نمایند
و بر قیمت تولیدات افزوده شود، از سویی دیگر شهرک های صنعتی برحسب مزیت های نسبی و خوشه های صنعتی و به
طور تخصصی ایجاد می شوند، کلیه تولیدات و تنوع ها در هر استان و شهرستان به منزله بی توجهی علمی و فنّاوری به خوشه های صنعتی و مزیت های نسبی و افزایش هزینه های تولید است.
131
بانک های تخصصی شرکت های مادر تخصصی
هر یک از شرکت های مادر تخصصی نیازمند یک بانک تخصصی است که کلیه سپرده های ذینفعان این حوزه تخصصی را جمع و نگهداری و سازماندهی کرده و برای چرخه اقتصادی همان حوزه اقتصادی به جریان بیندازد (جریان پول) اینکه هر بانکی برای همه باشد و همه کاری انجام دهد، با مزیت های نسبی استانها و تخصصی کردن امور هم خوانی ندارد، حجم فعالیت های اقتصادی یک شرکت مادر تخصصی ایجاب می کند که یک بانک تخصصی که منابع خود را از همان حوزه تامین کرده و با منابع داخلی و خارجی تعامل داشته و قادر است به جذب سرمایه گذاریهای خارجی و سرمایه های راکد و غیر اینها بپردازد، ایجاد شود و موضوع اعطای تسهیلات که در حال حاضر با مشکل جدی روبه رو است، با سهولت و در حوزه های تخصصی مربوطه انجام شود.
132
موسسات بیمه های تخصصی
برای کاهش خطر پذیری فعالیت های اقتصادی در هر حوزه تخصصی، وجود یک موسسه بیمه ای تخصصی با شعبات لازم الزامی می باشد که با سرعت نسبت به بیمه کردن امور اقتصادی شرکت مادر تخصصی و زیرمجموعه های آن اقدام کرده و ازسر جمع درآمدهای بیمه ای و سرریز آنها، نسبت به پرداخت بیمه به خسارت دیدگان و غیره اقدام نماید.
133
موسسات بیمه های تخصصی
برای کاهش خطرپذیری فعالیت های اقتصادی در هر حوزه تخصصی، وجود یک موسسه بیمه ای تخصصی با شعبات لازم الزامی می باشد که با سرعت نسبت به بیمه کردن امور اقتصادی شرکت مادر تخصصی و زیرمجموعه های آن اقدام کرده و از سرجمع درآمدهای بیمه ای و سر ریز آنها، نسبت به پرداخت بیمه به خسارت دیدگان و غیره اقدام نماید.
134
شرکت های سرمایه گذار کارآفرینی و صندوق های آن
این موضوع به دلیل اهمیت فراوان آن در سند جداگانه ای تنظیم شده و امید می رود پس از تصویب در هیئت دولت به موقع اجرا قرار گیرد. موضوع سرمایه گذاری خطرپذیر که چند دهه است در کشورهای مترقی جهان و حتی بعضی کشورهای در حال توسعه جریان فعال دارد، راه حل اساسی برای جذب دانش آموختگان، کارفرمایان، کارآفرینان و تشویق و ترغیب آن به فعالیت های تولیدی و خدماتی است. در این مورد به طور تفصیلی به سند مذکور مراجعه شود.
135
کالج های تخصصی ایجاد مهارت و مشارکت در پروژه های بزرگ کشور
مشکل فعلی کشور ما در پروژه های بزرگ، موضوع طراحی پروژه ها، مهندسی خرید، فقدان مهارت های فنی و حرفه ای، در بعضی مواقع مدیریت پروژه و نظایر اینهاست که به موضوع علم و فنّاوری مربوط می شود، این موضوع از وظایف دانشگاه ها و کریدور های علمی و فنّاوری می باشد.
136
چشم انداز آینده کشور
آنچه در این طرح دنبال می شود مفهوم چشم انداز و آینده نگری و آینده سازی را دارد و با پیش بینی از لحاظ برنامه ریزی متفاوت است و می توان آن را به چشم اندازهای سازمانی و ملی تقسیم کرد. توجه به چشم اندازهای سازمانی از آن جهت حائز اهمیت است که در آغاز سازمانهای بزرگ و فراملیتی فعلی، رسیدن به اهداف چشم انداز خود را در آن زمان غیر ممکن می دانستند در حالیکه امروزه به اهداف خود دست یافته و اقتصاد بین المللی را در دست گرفته اند، بانک های تخصصی آمریکا، دانشگاه های تخصصی در بسیاری از کشورهای مترقی نظیر دانشگاه کمبریج، MIT و شرکت های تخصصی نظیر BBC، Oral- B,GM, Merck و نظایر اینها با چشم انداز سازمانی و برای آینده سازی تلاش کرده اند و به اهداف خود رسیده اند. چشم اندازهای ملی نیز در قالب برنامه های بلند مدت چشم انداز و با رویکرد آینده سازی تحول دیگری است که در کشورهای مختلف آغاز شده است و ایجاد الگوواره (Paradigm) می نماید، الگوواره ای که دیگران به راحتی آن را درک نمی کنند و قدرت مقابله با کشور ما از توان آنها خارج خواهد بود.مالزی یکی از این گونه های قابل بیان است و نمونه های آن در جهان بسیار بوده که برخی از آنها در مبحث خوشه های صنعتی تبیین شده است.
137
وظایف ما (چه باید انجام دهیم؟)
چالش امروز کشور ما، هم می تواند مانع پیشرفت و توسعه تلقی شده و هم می تواند از ارکان سازنده چشم انداز 1404 (ه.ش) و موجد تغییر در دیدگاه مسئولین بخش دولتی و مشارکت کنندگان در بخش خصوصی و اصلاح ساختار و حرکتهای جدید در عرصه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران شود.
138
حداقل وظایفی که امروز باید به عهده بگیریم به شرح زیر است:
1- تغییر در نوع مطالبات مردم
مطالبات مردم بیشتر از نوع مصرف بوده و موجب افزایش مصرف گرایی در جامعه، افزایش واردات و فربه کردن شرکت های خارجی و از نظر سیاسی استیلای کشورهای بیگانه و شرکت های بزرگ و چند ملیتی بر سرنوشت کشور است.
139
2- آگاهی از تغییرات جهانی و الگوواره های آینده
موضوع جهانی شدن و تغییر در دیدگاه هژمونیک کشورهای
استیلاگر، و نیز الگوواره ایران منطقه ای در آسیای جنوب غربی
در 1404 (ه.ش) و تغییرات بزرگ و شگفتی از این دست در
جهان و در سطح ملی و منطقه ای در حال وقوع است و یا آینده ای
که ما را در برگرفته است.
حداقل وظایفی که امروز باید به عهده بگیریم به شرح زیر است:
140
3- تلاش و همت عالی
پس از درک مشترک از چشم انداز آینده و آینده ای که
خود باید بسازیم، نوبت تلاش و همت عالی می رسد که با عزم
و جزم فردی و گروهی و جمعیت ها و مسئولین دولتی و غیره
ما می توانیم از داده ها و اطلّاعات به دست آمده خود با قدرت
تفکر و هم اندیشی و ایجاد نهادهای مناسب د رعرصه اقتصاد استفاده کنیم.
حداقل وظایفی که امروز باید به عهده بگیریم به شرح زیر است:
141
4- اعتماد سازی و ایجاد سرمایه اجتماعی
یکی دیگر از وظایف اساسی و مهم ما، اعتماد کردن به یکدیگر و ایجاد عوامل
اساسی در سرمایه اجتماعی از قبیل شبکه های اجتماعی، کنش جمعی، حقوق
شهروندی، همدلی و همبستگی، منطقی کردن انتظارات، خرد گرایی،
دین گرایی، سازمانهای اجتماعی قابل دسترس، مشارکت های مدنی و
ارزشهای اجتماعی و غیر اینها است که سرمایه اصلی برای ایجاد سایر سرمایه های مادی می باشد.
5- سایر وظایفی که در کارگاه های آموزشی مشخص خواهد شد.
حداقل وظایفی که امروز باید به عهده بگیریم به شرح زیر است:
142
وظایف استانداران، معاونین، مدیران کل و سایر مسئولین استان
آشنائی با فلسفه و دکترین دولت در اشتغال زائی از طریق ساختارگرائی .
تسریع در اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی از طریق نهاد گرائی اجتماعی و رعایت عدالت اجتماعی.
آشنائی با ادبیات، آئین نامه ها، دستورالعمل های نهاد گرائی در تشریع مواضع دولت به مردم وکارشناسان .
آشنا نمودن مردم و کارگزاران استان به الگوواره های جدید از قبیل نهادهای بزرگ، متوسط وکوچک، مزیت های نسبی، رقابتی، جذابیت و تخصصی کردن امور بر حسب خوشه های صنعتی و نرم افزاری و استفاده حداکثری از امکانات مالی، سرمایه انسانی وسرمایه اجتماعی استان.
آشنائی با نحوه خلق ثروت و توزیع آن به دهک های پائینتر از طریق ادغام و گسترش سهام و مالکیت در توسعه و تثبیت اشتغال.
143
ادامه وظایف استانداران و…………………
6 . توسعه مشارکت های دولتی – خصوصی درجهت خصوصی سازی فعالیتها، سرمایه گذاریها و کاهش حجم فعالیت های دولتی و ایجاد اشتغال.
7 . ایجاد شبکه های کسب و کار جدید و تکمیل حلقات لازم از بالادست ها تا پائین دست ها و مصرف کنندگان نهائی با فرآیند های ساده و کم هزینه که در کاهش قیمت کالا و خدمات موثر باشد.
8 . ایجاد کانون ها و مجامع کارآفرینی و نوآوران بر مبنای دیدگاه دانائی محور و آینده نگری و متناسب کردن سبد کسب و کار ها بر اساس سبد تامین معیشت ونیاز شهر وندان.
9 . مطالعه و بررسی قوانین و مقررات مانع و متضاد در تشویق و ترغیب کارآفرینان و سرمایه گذاران و پیشنهاد اصلاح آنها در جهت بکارگیری فنّاوری مناسب و مطابق با مزیت های نسبی استان.
144
با تشکر