پاورپوینت واکسیناسیون در دام باکتریایی –ویروسی


واکسیناسیون در دام (باکتریایی –ویروسی)

مقدمه
همانگونه که مستحضرید یکی از مهمترین اهداف سازمان دامپزشکی کشور توسعه تولید و حفظ بهداشت دام و حفظ سلامت انسانی می باشد که اقدامات وخدمات انجام گرفته دراین خصوص می تواند در نهایت منجر به خود کفایی کشور و سلامت جامعه انسانی گردد ، بدیهی است تحقق این مهم با انجام خدمات متنوع در بخشهای مختلف مرتبط با دامپزشکی ( پیشگیری ، واکسیناسیون ، مراقبت های فعال ، پایش بیماری ها ی دامی خصوصا بیماری های قابل انتقال ازدام و نظارت بهداشتی بر تولید و عرضه فرآورده های خام دامی و …) امکان پذیرمی باشد . درکشورهای توسعه یافته غالبا سیاست پیش گیری از بیماری های دامی بر اساس ریشه کنی ومعدوم سازی دام بیمار استوار است اما درکشورهای درحال توسعه و ایران با توجه به موقعیت اقتصادی و جغرافیایی و وضعیت اپیدمیولوژی بیماری ها سیاست مبارزه با بیماری های فوق عمدتا مبتنی بر کنترل بیماری از طریق واکسیناسیون دام می باشد

مقدمه
، وتنها درخصوص بیماری های مشترک موضوع ریشه کنی بیماری دامی در دستور کار است . لذا پر واضح است که واکسیناسیون صحیح و فنی دام در کشور ، از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود . چراکه سالانه میلیونها نفرساعت کار نیروی انسانی و چند صد میلیارد ریال در امر اجرای واکسیناسیون دام توسط سازمان دامپزشکی کشور و سایر مراکز هزینه می گردد و چنانچه در نحوه تامین واکسن از تولیدتا مصرف دقت لازم انجام نگردد نه تنها این امر باعث خسارت و اتلاف سرمایه ملی می گردد بلکه موجب شکست خدمات فوق و سردرگمی دربررسی ، مطالعه عامل بیماری و نحوه گسترش و اپیدمیولوژی آن ودرنهایت موجب کسب نتایجی برخلاف اهداف غایی سازمان دامپزشکی خواهد شد

مکانیسم دفاعی بدن
انسان و جانوران در محیطی زندگی می کنند که عوامل و میکروارگانیسمهای بیماری زای متعددی سلامتی آنها را بطور دائم تهدید می کند. بدن با دو روش دفاع غیر اختصاصی و دفاع اختصاصی عوامل بیماری زا و بیگانه را از بین می برد و مانع بروز بیماری می شود.
الف- دفاع غیر اختصاصی
این مکانیسم دفاعی که نخستین سپر بدن در برابر هجوم میکروب ها به بدن است، در برابر اغلب میکروب ها یکسان عمل می کند و نمی تواند آن ها را از یکدیگر شناسایی کند.

مکانیسم دفاعی بدن
الف – 1) پوست و لایه های مخاطی نخستین خط دفاعی این مکانیسم هستند .لایه های شاخی سطح پوست مانع از ورود بسیاری از میکروب ها به بدن می شوند. به علاوه، سطح پوست به علت وجود چربی و آنزیم لیزوزیم در عرق ، اسیدی بوده و مانع رشد بسیاری از باکتری ها می شود .مایع مخاطی که از سطح لایه های مخاطی لوله ی گوارشی ، مجاری تنفس و مجراهای ادراری و تناسلی ترشح می شوند، موجب به دام انداختن میکروب ها شده و از نفوذ آن ها به بخش های عمیق تر جلوگیری می کنند. آنزیم لیزوزم موجود در مخاط نیز موجی از تخریب دیواره سلولی باکتری ها می شود .مژک های سطح مجراهای تنفسی مخاط و میکروب های به دام افتاده را به سوی حلق می رانند. این میکروب ها یا به صورت ارادی از بدن خارج شده، یا بلعیده شده و توسط شیره معده تخریب می شوند.ادرار، مدفوع، بزاق، سرفه، عطسه و آنزیم لیزوزیم موجود در اشک نیز موجب تخریب و دفع میکروب ها می شوند.

مکانیسم دفاعی بدن
الف – 2 ) دومین خط دفاعی غیر اختصاصی از پنج مکانیسم تشکیل شده است که عبارتند از:
پاسخ التهابی :التهاب پاسخی موضعی است که به دنبال آسیب بافتی بروز می کند . قرمزی، تورم ، گرمی و چرک از علایم التهاب هستند . سلول های آسیب دیده در محل جراحت با آزاد کردن هیستامین موجب گشادی رگ ها و افزایش خون در این موضع می شوند. آنگاه، ماکروفاژها و نوتروفیل های خون با حمله به عوامل بیماری زا، عفونت را سرکوب می کنند و اجزای سلولی فرسوده را تجزیه می کنند.

مکانیسم دفاعی بدن
پاسخ دمایی :گرمای حاصل از تب مانع از رشد بسیاری از عوامل بیماری زا می شود. 
فاگوسیت ها :مهم ترین بخش دومین خط دفاعی غیر اختصاصی را تشکیل می دهد . نوتروفیل ها، ماکروفاژها و ائوزینوفیل ها از این دسته هستند که با فاگوسیتومیکروب ها را از بین می برند.
پروتئین های مکمل :پروتئین های مکمل انواعی از پروتئین ها هستند که در خون قرار دارند و توسط 

مکانیسم دفاعی بدن
سلول های پوششی روده و کبد و ماکروفاژها ساخته می شوند . این پروتئین ها به هنگام برخورد با میکروب ساختارهایی حلقه ای به وجود آورده و منافذی بر غشای میکروب ایجاد می کنند که موجب مرگ آن می شود.
اینترفرون :نوع دیگری از پروتئین هاست که توسط سلول های آلوده به ویروس ترشح شده و از تکثیر ویروس در سلول های سالم جلوگیری می کند.

مکانیسم دفاعی بدن
ب- دفاع اختصاصی
درصورتی که عوامل بیماری زا از سد دفاع غیر اختصاصی عبور کنند، ب ا دفاع اختصاصی روبه رو خواهند شد . در ای مکانیسم، علاوه بر ماکروفاژها نوعی از گلبول های سفید به نام لنفوسیت ها نقش دارند که از سلول های بنیادین مغزاستخوان حاصل می شوند. لنفوسیت ها به طور اختصاصی عمل می کنند، یعنی یک نوع خاصی از عوامل بیگانه راشناسایی و از بین می برند. لنفوسیت ها پس از بوجود آمدن نابالغ هستند و برای کسب ویژگی های لازم برای شناسایی و مبارزه با میکروب ها، باید تکامل یابند.

مکانیسم دفاعی بدن
بر اساس محل کسب تکامل، لنفوسیت ها را به دو دسته لنفوسیت های در تیموس تخصص یافته اند. T در مغز استخوان و لنفوسیت های B تقسیم می کنند. لنفوسیت های T لنفوسیت های لنفوسیت های بالغ توانایی شناسایی مولکول ها و سلول های خودی را از بیگانه، و نیز مقابله با عوامل بیگانه را به دست می آورند و وارد جریان خون می شوند. لنفوسیت ها بر سطح خود دارای گیرنده هایی هستند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از آنتی ژن( که بر سطح عوامل بیگانه قرار دارد ) است

مکانیسم دفاعی بدن
. به این ترتیب هر لنفوسیت، با داشتن نوع خاصی گیرنده، آنتی ژن خاصی را شناسایی کرده و از بین می برد . به همین علت می گوییم که لنفوسیت ها به طوراختصاصی عمل می کنند. برخی از لنفوسیت ها بین لنف و خون در گردش اند، و برخی دیگر در گره های لنفی ،طحال، لوزه ها و آپاندیس جمع می شوند.

ایمنی هومورال
ایمنی هومور ال بخشی از دفاع اختصاصی است که به مبارزه با باکتری ها و ویروس های موجود در مایعات بدن می پردازد ودر آن لنفوسیت های B نقش دارند. لنفوسیت های B هنگامی که برای نخستین بار به آنتی ژنی متصل می شوند . رشد می یابند، تقسیم می شوند و طی تغییراتی به پلاسموسیت و سلول های Bخاطره تبدیل می شوند پلاسموسیت ها پروتئین هایی به نام پادتن ترشح می کنند که در خون محلول هستند . هر نوع پادتن به نوع خاصی آنتی ژن متصل می شود و آن را از بین می برد. نحوهٔ عمل پادتن ها گوناگون است .

ایمنی هومورال
در بسیاری از موارد پادتن با اتصال به آنتی ژن های سطح عامل بیگانه، از اتصال آن به سایر سلول های بدن جلوگیری می کند، و موجب می شود میکروب به آسانی توسط ماکروفاژ بلعیده شود سلول های Bخاطره نیز در بدن در حالت آماده باش می مانند و درصورت. برخورد دوباره با همان آنتی ژن، تعداد بیشتری پلاسموسیت و مقدار کمی سلول خاطره تولید می کنند . در نتیجه، پادتن با مقدار و سرعت بیشتر تولید می گردد و مبارزه با شدت بیشتری انجام می گیرد.

ایمنی هومورال
ایمنی با واسطه سلولی
ایمنی باواسطه سلولی به ایمنی حاصله از لنفوسیتهایT
اطلاق می گردد که بدون ترشح آنتی بادی انجام می گیرد و مسئول شناسایی و انهدام سلولهای غیر طبیعی می باشد.

ایمنی طبیعی و اکتسابی
ایمنی طبیعی موروثی بوده و مستقل از برخورد قبلی با آنتی ژنها است و غالبا به فعالیت فاگوسیتها و فاکتورهای دفاعی غیر اختصاصی وابسته است. از طرف دیگر ایمنی اکتسابی در اثر برخورد با عامل بیگانه بوجود می آید . بطور کلی ایمنی اکتسابی به تولید یا کسب آنتی کور یا سلولهای ایمنی اختصاص یافته بستگی داشته و از اینرو فوق العاده اختصاصی می باشد.

ایمن سازی
هرگونه اقدامی که به منظور جلوگیری از بروز عفونت و یا تخفیف شکل طبیعی بیماری در فردی با تجویز آنتی بادی یا آنتی ژن بعمل آید ایمن سازی گفته می شود. با تزریق عضلانی یا وریدی آنتی بادی، ایمنی غیرفعال یا انتقالی ایجاد می گردد. دوام این نوع ایمنی کوتاه است و بستگی به نیمه عمر آنتی بادی در بدن فرد دریافت کننده دارد و این مدت درحدود 3 تا 4 هفته می باشد . درصورت تجویز آنتی ژن که شامل میکرو ارگانیسم ضعیف شده ، کشته شده و یا اجزاء آن می باشد، دستگاه ایمنی فرد دریافت کننده تحریک و بطور فعال آنتی بادی تولید می کند. ایمنی بدست آمده دراین حالت را ایمنی فعال گویند .دوام این نوع ایمنی ، طولانی تر از نوع غیرفعال است .

واکسیناسیون یا ایمن سازی فعال
واکسیناسیون اقدام بسیارمهم و با ارزشی است که بوسیله آن با هزینه کم می توان از ابتلاء به بیماریهای عفونی جلوگیری کرد. بمنظور پیشگیری از بروز و شیوع بیماریهای عفونی و مسری بین انسان و دام و ن یز اجرای برنامه اجرای برنامه ریشه کنی ، کنترل و مبارزه با بیماریها از واکسن استفاده می شود . واکسن و واکسیناسیون بعنوان اولین اولویت کاری مسئولین بهداشتی هر کشور در جهت حفظ و ثبات سلامت جامعه ، کنترل ، مبارزه و ریشه کنی بیماریها قلمداد می گردد . جمله مشهور پیشگیری مقدم بر درمان است به تنهایی بهترین توجیه استفاده از واکسن می باشد .

رابطه بین نوع واکسن با ایمنی حاصل
واکسنهای با اجرام زنده که ازقدرت بیماریزایی آنها کاسته شده است، معمولاً با دوز واحد می توانند ایمنی موثر و طولانی تری نسبت به واکسن های کشته شده ایجاد کنند . این واکسنها علاوه برسیستم ایمنی هومورال، سیستم ایمنی سلولی را نیز تحریک می نمایند، این نوع واکسنها تمایل دارند واکنشهای مشابه شکل طبیعی بیماری، به خصوص درافراد با نقص ایمنی را ایجاد کنند. برای اینکه با واکسنهای کشته شده، ایمنی کافی و بمدت ط ولانی بدست آید، بایستی این واکسنها ابتدا درچند نوبت تزریق گردند و برای جلوگیری از کاهش سطح آنتی بادی و ادامه ایمنی اغلب لازم است که تزریق واکسن در آینده یادآوری (تکرار ) شود

واکسن چیست؟
موجود زنده ، مانند بدن انسان به خودی خود نیروی مقاومت و غلبه یافتن بر میکروبها را دارد . این حالت را مصونیت می نامند . اما در برخی از موارد باید بدن را از خارج کمک کرد ، تا چنین مصونیتی را پیداکند . در بسیاری از بیماریهایی که از ویروس پدید می آیند، اگر انسان یکبار آن بیماری را بگیرد و خوب بشود دیگر در برابر آن مصونیت پیدا می کند. مثلاً آبله ، سرخک و آبله مرغان از بیماریهایی هستند که اگر یک بار انسان آنها را بگیرد، برای همیشه از آنها مصونیت پیدا می کند. یعنی دیگر آنها را هرگز نخواهد گرفت

واکسن؟
اما بیماریهای دیگری مانند آنفلوانزا ممکن است چند بار به سراغ انسان بیایند . پس برای رهایی از چنگ آنها ، بطور مصنوعی در انسان مصونیت ایجاد می کنند . بدین طریق که ویروس ضعیف شده آن بیماری را به بدن تزریق کرده، انسان را دچار یک حالت خفیفی از آن بیماری می نمایند . ولی چون این بسیار ضعیف است، انسان به زودی بهبود می یابد و پس از بهبودی کامل برای یک مدت طولانی در برابر آن مرض ، مصونیت پیدا می کند

تاریخچه ، تعریف واکسن و اصطلاحات مرتبط:
200 تا 600سال قبل از میلاد ، مردم مناطق ایران ، هند و چین برای جلوگیری از ابتلا به بیماری آبله انسانی ، محتوای خشک شده پوستولهای آبله را از طریق سوزن و استنشاق از طریق بینی به افراد تلقیح می کردند . در حقیقت آنها بطور اتفاقی بانی امر واکسیناسیون در جهان گردیدند. اولین اقدام همگانی در جهت ایمن سازی افراد سالم علیه آبله انسانی در سال 1718 در انگلستان و سپس آمریکا 1796 بعمل آمد
تا اینکه دکتر ادوارد جنر انگلیسی دریافت که با تلقیح مواد موجود در زخم ناشی از آبله گاوی می توان افراد را علیه آبله انسانی ایمن نمود

تاریخچه
بدون آنکه خطر مرگ و عوارض شدید بدنبال داشته باشد. از اینرو وی بعنوان پایه گذار و پدر واکسن نوین در جهان شناخته شد. Vacca از نظر لغوی بمعنی گاو مشتق شده است و این اصطلاح از سوی لوئی پاستور و به افتخار تلاشهای ادوارد جنر درخصوص پیشگیری از ابتلاء به آبله بکار Vaccine برده شد چرا که اولین واکسن و روش واکسیناسیون در دنیا از آبله گاوی تهیه و با اجرا درآمد. نامگذاری و تعریف واکسن از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.
در ایالات متحده آمریکا اصطلاح واکسن به فرآورده ای اتلاق می گردد که حاوی ویروس یا تک یاخته زنده تخفیف حدت یافته یا مرده ، باکتری زنده تخفیف حدت یافته یا اسید نوکئیک باشد . در مقابل فرآورده های حاوی باکتری
کشته و دیگر میکروار گانیسم ها، بسته به نوع آنتی ژن موجود در آنها بعنوان باکترین، عصاره باکتریائی، تحت واحد، باکترین توکسوئید و توکسوئید خوانده می شوند.

تاریخچه
در اتحادیه اروپا، اصطلاح واکسن شامل تمام فرآورده هایی است که برای تحریک ایمنی زایی فعال در انسان یا حیوان، علیه بیماری ساخته می شوند (بدون توجه به نوع میکروارگانیسم یا نوع توکسین میکروبی که از آن واکسن تهیه می شود). تعریف اخیر از واکسن از مقبولیت بیشتری در کشور های مختلف جهان از جمله کشورمان برخوردار است .
از اینرو به فرآورده های بیولوژیک که ایجاد ایمنی غیر فعال می نمایند و یا جهت درمان آلرژیها و کارهای تشخیصی بکار می روند ، واکسن اتلاق نمی گردد.

اصطلاحات واکسن و واکسیناسیون
Safety بی ضرری
حصول اطمینان از بی خطر بودن واکسن در قبال انسان یا دام . بعبارت دیگر در صورت مصرف واکسن با دز توصیه شده از سوی تولید کننده ، نباید عوارض موضعی و سیستمیک غیر منتظره حاصل گردد.
Efficacy اثر بخشی
توانایی اختصاص فرآورده بیولوژیک در ایجاد نتایج مورد انتظار (کاهش بروز، کاهش ،حدت و یا کاهش سرایت بیماری) بشرطی که طبق نظر کارخانه سازنده آن و تحت شرایط توصیه شده عمل شود.

Pote ncy توانمندی:
حصول اطمینان از توان واکسن در ایجاد ایمنی مطلوب . بعبارت دیگر اثبات توان نسبی یک فرآورده بیولوژیک در ایجاد اثرات مورد انتظار بر اساس روشهای آزمایشی مناسب را توانمندی آن واکسن گویند.
توانمندی با اثر بخشی مرتبط است و به مقدار آنتی ژن موجود در واکسن بستگی دارد با این تفاوت که اثر بخشی در مرحله بالک و یا بمنظور اخذ مجوز ساخت انجام می گردد ولی توانمندی در مرحله نهائی ساخت وا کسن به اجرا درمی آید.

Stability) پایداری:
محدوده زمانی که در طی آن توانمندی فرآورده بیولوژیک ثابت و بدون تغییر باقی می ماند.
Purity خلوص:
عاری بودن واکسن از سایر میکروارگانیسم ها
Bulk بالک:
به فرآورده ای که در حجم کوچک و یا بزرگ بشکل فله تهیه شده ، در داخل یک ظرف قرارداد و آماده بسته بندی می باشد ، گفته می شود.
Batch بچ :
به کل یک فرآورده که از یک بالک هموژن حاصل شده و دارای ترکیب یکنواخت باشد، اتلاق می گردد. این فرآورده با یک شماره مخصوص کد گذاری و شناسایی می شود.

Lot لات
به فرآورده موجود در ظروفی که در یک شیفت کاری عملیات پر کنی و درپوش گذاری بر روی آنها انجام شده و دارای ترکیب یکنواخت می باشند، گفته می شود . این ظروف با یک شماره مخصوص کد گذاری وشناسایی می شوند. در واقع لات همان بچ و یا جزئی از آنست.
: (Withdrawal Time / Discard Time) زمان خودداری از مصرف گوشت و شیر دام واکسینه
مدت زمان عدم مصرف شیر و گوشت دام پس از تجویز واکسن این مدت زمان بسته به نوع واکسن (واکسنهای زنده) بر طبق توصیه برای گوشت حداقل 21 روز و برای شیر حداقل 72 ساعت است.

علل توصیه به مصرف واکسن:
بمنظور پیشگیری از بروز و شیوع بیماریهای عفونی و مسری مابین انسانها و یا دامها و نیز اجرای برنامه ریشه کنی ، کنترل و مبارزه با بیماری می بایست از واکسن استفاده نمود . ناگفته پیداست که اثرات و فواید حاصل از واکسیناسیون علیه یک بیماری خاص بقدری بالاست که هرگز نباید به بهانه تحمیل هزینه، از انجام آن سرباز زد . در این بین خطرات عوارض ناشی از بروز و شیوع آن بیماری و تحمیل هزینه های گزاف را نیز نباید فراموش کرد . از اینروواکسن و واکسیناسیون بعنوان اولین اولویت کاری مسئولین بهداشتی هر کشور در جهت حفظ و ثبات سلامت جامعه به تنهایی « پیشگیری مقدم بر درمان است » ، کنترل ، مبارزه و ریشه کنی بیماریهای قل مداد می گردد . جمله مشهور بهترین توجیه گر استفاده از واکسن می باشد.

تقسیم بندی واکسن ها

الف) واکسنهای باکتریایی
– واکسنهای زنده تخفیف حدت یافته
– واکسنهای کشته
– پادزهر(توکسوئید)
– واکسنهای پلی ساکاریدی

تقسیم بندی واکسن ها
ب) واکسنهای ویروسی
-1 واکسنهای زنده تخفیف حدت یافته
-2 واکسنهای کشته کامل
-3 واکسنهای کشته( بخشی از پادگن)
ج) واکسنهای انگلی
-1 واکسنهای زنده تخفیف حدت یافته
-2 واکسنهای زنده تخفیف حدت نیافته ( حاوی گونه های کمتر بیماریزا )
-3 واکسنهای کشته کامل
-4 واکسن حاوی پروتئین های خالص شده انگل

اشکال تولید واکسن ها
الف) مایع، بصورت سوسپانسیون و محلول
ب) لیوفیلیزه
ج) کرم موضعی (بصورت آزمایشی)
راههای مصرف و تلقیح واکسن :
اسپری (تنفسی) – تزریق (جلدی و عضلانی)
ایجاد خراش در پوست – خوراکی
از طریق کاشتنی در زیر جلد – تلقیح بصورت قطره داخل چشم
– مالشی بر روی پوست

تزریق دارو و واکسن
بهترین راه تجویز بسیاری از داروها روش تزریق است. البته همین روش خوب اگر به درستی انجام نگیرد آسیب های بعضاً خطرناکی در پی خواهد داشت. از جمله عوارض تزریق می توان به باقیمانده های دارویی ، اسکار بافتی ، آبسه و درد در محل تزریق اشاره نمود.

انتخاب سرسوزن مناسب برای تزریق:
برای هر حیوان حتماً از سرسوزن استریل و جدا استفاده کنید.
حتماً از سرسوزن یکبار مصرف استفاده گردد. به یاد داشته باشید که ویروس لوسمی گاوان به طور نمونه براحتی ازطریق سوزن مشترک بین حیوانات قابل انتقال است.گاهی مثلاً در زمان تزریق داروهای ضد انگل در گله های بزرگ امکان تعویض سوزن برای هر راس دام نیست. دراین مواقع حتماً سعی کنید که مثلاً هر ده حیوان را فقط با یک سوزن تزریق کنید.سعی کنید سوزن را با قطر کمتر تا جایی که ممکن است انتخاب کنید.این مسئله علاوه بر آنکه درد کمتری ایجاد میکند باعث آسیب کمتر بافتی و نشت به مراتب کمتر دارو از محل تزریق خواهد شد.طول سوزن را بر اساس محل تزریق و نوع حیوان انتخاب کنید. مثلاً برای تزریق زیرجلدی طول سوزن باید کوتاهتراز تزریق داخل عضلانی باشد. حیوانات کوچکتر مثل گوساله در برابر گاو توده عضلانی کمتری دارند و باید طول سوزن برای تزریق در این موارد کوتاهتر باشد تا آسیبی به بافتها و اعصاب ناحیه تزریق وارد نگردد.

اگر حجم دارویی که می خواهید تزریق کنید زیاد است آنرا به محلهای مختلف تزریق تقسیم کنید. به عنوان مثال در تزریقات داخل عضلانی و زیر جلدی به ترتیب بیش از 10 و 20 میلی لیتر در هر نقطه تزریق دارو وارد نکنید .
هرگز چند نوع واکسن یا دارو را با هم مخلوط نکنید و در یک سرنگ نکشید مگر آنکه به وضوح روی برچسب ترکیب شیمیایی ، pH دارو چنین مسئله ای توصیه شده باشد. مخلوط کردن داروها با هم می تواند باعث تغییرداروها و … شود.
در صورتی که روی دارو نوشته که قبل از مصرف تکان داده شود حتماً اینکار را انجام دهید.

روش های تزریق :
(IM) : تزریق داخل عضلانی
-هوا را به داخل سرنگ بکشید و به میزانی که می خواهید دارو بکشید به داخل ویال تزریق کنید. در صورت عدم انجام اینکار کشیدن دارو از داخل ویال بسیار مشکل خواهد بود .
-بعد از آنکه به میزان کافی دارو به داخل سرنگ کشیده شد سرنگ را به سمت بالا بگیرید و با ضربه انگشت حباب هوا را به سر سرنگ هدایت نموده و به آرامی با فشار پیستون خارج نمایید.
-تزریق داخل عضلانی باید عمیق صورت بگیرد. باید سوزن با طول مناسب انتخاب شود تا با عبور از پوست ، زیرجلد و چربی به عضله برسد. سوزن را باید بصورت عمود وارد کرد.

تزریق
(SC) : تزریق زیرجلدی
-بهترین محل تزریق زیرجلدی نیمه بالایی گردن و جلوی کتف یا روی دنده ها کنار کتف است .
– طول سوزن مناسب برای این نوع تزریق به طول 1تا دونیم سانتی متر است
-سوزن را با زاویه 30 تا 45 درجه وارد کنید.
-در مورد حیواناتی نظیر گاو بهتر است پوست را با دست قدری بکشید و بالا بیاورید و بعد تزریق را زیر پوست انجام دهید.

تزریق
(IV) : تزریق داخل رگی
در این نوع تزریق در مورد دامهای بزرگ ورید وداجی بهترین محل تزریق است .فراموش نکنید که این نوع تزریق تنها در صورتی که روی برچسب دارو توصیه شده مجاز است و در غیر اینصورت می تواند عواقب خطرناکی داشته باشد.

تزریق

شرایط لازم برای واکسیناسیون مطلوب
الف – سن – زمان واکسیناسیون
ب- جنس – سابقه واکسیناسیون یا داشتن بیماری قبلی
ج- سلامت – مهارت واکسیناتور
د- وضعیت سیستم ایمنی – چگونگی تغذیه و نگهداری دام
ه- نوع و کیفیت واکسن – نوع و حدت بیماری مورد نظر در منطقه
بخاطر داشته باشید که بدلیل محتلف از جمله شرایط ایمنی بدن دام، حتی در صورت پوشش خوب واکسیناسیون
، میزان مطلوب ایمنی حاصل ، حدود 80 درصد خواهد.

بهره مندی مطلوب از واکسیناسیون
-شرایط دام و طیور : معمولا برای شکل گیری پاسخ ایمنی قابل قبول و تولید آنتی بادی، حد اقل 2 هفته وقت لازم است (برخی واکسنها عمدتا از طریق تحریک سیستم ایمنی سلولی مصونیت ایجاد می کنند ). دام و طیور مورد نظر برای واکسیناسیون بایستی سالم و عاری از بیماری باشند . باید توجه داشت . در دامهائی که در مرحله کمون یک بیماری هستند استرس ناشی ازواکسیناسیون می تواند باعث بروز آن بیماری گردد .

بهره مندی مطلوب از واکسیناسیون
در دامهایی که تحت استرس حمل و نقل می باشند نبایستی مایه کوبی انجام پذیرد مگر آنهایی که در کوچ دائم می باشند . دامهای از نظر مقاومت طبیعی بدن و قدرت سیستم ایمنی با هم متفاوت بوده و جهت تقویت این مهم می بایست از تغذیه خوب (حاوی املاح معدنی بخصوص سلنیوم و ید) و شرایط زیستی مناسب بر خوردار بوده و دور از استرس نگهداری شوند. در حالت طبیعی و بدلیل اختلاف هورمونی ، سیستم ایمنی هومورال در جنس ماده فعالتر از جنس نر بوده و سیستم ایمنی سلولی در نرها فعالتر از ماده هاست.

نواحی مناسب تزریق واکسن:
برای کسب نتیجه بهتر ، پس از تزریق واکسن، ایمونوژنهای موجود در واکسن باید بطور تدریجی و بطئی آزاد شوند تا هم سیستم ایمنی را بتدریج تحریک نمایند و هم اثر تحریکی بطورآنی از بین نرود . از اینرو اکثر واکسن ها باید معمولا در محلی تزریق شوند که علاوه بر خون رسانی صحیح به آن ، در عین حال پر عروق نباشد . تزریق واکسن از راه داخل رگی علاوه بر احتمال تجزیه سریع ایمونوژنهای آن و عدم ایجاد پاسخ ایمنی مناسب ممکن است به شوک آنافیلاکسی منجر گردد از طرفی واکسن باید در محلی تزریق گردد که کمترین آسیب را به گوشت و پوست دام وارد نماید. محل تزریق باید خشک و تمیز باشد محلهای مشخص شده در شکل زیر، برای واکسیناسیون دام را از زیر جلد ، مناسب می باشد. در گاو بهترین راه، ناحیه گردن است.

ناحیه تزریق

شرایط واکسیناتور
واکسیناتور باید در کار خود خبره، توانا ، متعهد، با حوصله و با تجزیه بوده و دارای اطلاعات پایه در زمینه اتیولوژی ، ایمونولوزی، میکروبیولوژی و اپیدمیولوژی بیماری دام و طیور باشد . وی باید فرد مقید به امور بهداشتی بوده تا ضمن انجام کار مطلوب، نسبت به سلامت و بهداشت خود و دامهای واکسینه حساسیت کافی منظور نماید. دانستن زمان و اولویت انجام واکسیناسیون (زیر نظر دامپزشک ) ، سن تزریق، محل تزریق از جمله موارد ضروریست که باید واکسیناتور نسبت به آن آگاهی داشته باشد . او باید بگونه ای اقدام نماید که خود عامل اشاعه بیماری از منطقه ای به منطقه دیگر نباشد. از اینرو نباید بدون رعایت شرایط بهداشتی از یک دامداری به دامداری دیگر یا از یک روستا به روستای بعدی رفت و آمد نماید .

شرایط جایگاه
: تمیزی، خشک بودن بستر ، وجود نور، فضا و تهویه کافی ، دوری از نور مستقیم و حرارت خورشید بهنگام واکسیناسیون و جدا بودن د امها براساس سن، جنس، آبستن و بیماری احتمالی ،از شرایط لازم برای انجام واکسیناسیون مطلوب است. در ضمن پس از واکسیناسیون بخصوص در فصل زمستان دمای جایگا ه دام نباید کاهش یابد. وجود تراوا در هر دامداری بمنظور سهولت در انجام واکسیناسیون و کاهش استرس بسیار مطلوب است. وجود قرنطینه در هر دامداری بسیار واجب و ضروری است.

شرایط دامدار
دامدار باید آگاه و آشنا به فواید واکسیناسیون بوده و ضمن استقبال از آن ، همکاری لازم را بعمل آورد. باید به دامدار آموخت که بهره وری و حفظ مطلوب سرمایه، شرایط اول بقاء و رقابت در عرصه هر فعالیت انتفاعی است و چون سرمایه وی دام اوست، لذا سلامت دام باعث بهره مندی و افزایش توان تولید او خواهد شد . نحوه عملکرد ، طرز برخوردو نحوه اطلاع رسانی از سوی واکسیناتور در این امر بسیار تعیین کننده و مهم است . به دامدار گوشزد شود که عدم همکاری او باعث اشاعه و سرایت بیماری به سایر دامداریها شده و خسارات فراوانی بهمراه خواهد داشت.

شرایط واکسن
سعی کنید واکسن را به اندازه دز توصیه شده تزریق کنید، مصرف بیش از دز توصیه شده نه تنها بر میزان ایمنی موثر نیست بلکه باعث بروز عوارض ناخواسته و صرف هزینه بیشتر خواهد شد . مصرف کمتر از دز توصیه شده نیز علاوه بر عدم ایجاد ایمنی لازم، ممکن است باعث ایجاد تحمل در سیستم ایمنی گردد . واکسن مورد مصرف در 4تا 8 درجه نگهد اری شده باشد .
هر واکسن دارای تاریخ مصرف بوده و باید از مراجع معتبر تهیه شده و در رعایت زنجیره سرد دقت لازم به عمل آید .
از مصرف واکسنهای تاریخ گذشته باید خودداری شود . قبل از مصرف، مندرجات روی برچسب آنرا بدقت مطالعه

شرایط واکسن
نموده و بهنگام مصرف ، حتما ویال واکسن را بخوبی هم بزنید تا محتوای آن یکنواخت شود . ویالهای نیمه مصرف واکسن نباید ذخیره سازی شده و مجددا مورد مصرف قرار گیرد. واکسنها در همه حال باید در سردخانه و بدور از نور خورشید نگهداری شود. واکسن را پس از خروج از زنجیره سرد می بایست حداکثر ظرف نیم تا یک ساعت مصرف کرد. در صورت حفظ زنجیره سرد، محتوای واکسنهای زنده لیوفیلیزه ، حداکثر تا 2 ساعت پس از آماده سازی 6تا8 ساعت پس از باز کردن درب آنها فرصت مصرف دارند.

شرایط نگهداری و حمل و نقل واکسن و وسایل تزریق:
واکسنهای مختلف باید تا حد امکان جدا از هم نگهداری شوند. واکسن باید بدور از نور و در دمای4-8 نگهداری شود (برای نگهداری طولانی مدت، واکسن تیلریوز باید در ازت مایع و واکسن طاعون گاوی در فریزر نگهداری شوند). واکسنهای بشکل مایع نباید فریز شوند . در سردخانه نگهداری واکسن هرگز مواد و داروهای دیگر را قرار ندهید و یا در صورت ناچاری ، آنها را کاملا جدا از هم نگهداری نمائید . چینش واکسنها در سردخانه باید طوری باشد که واکسنهای جدید در پشت واکسنهای قدیمی قرار گیرند به نحوی که سیستم First in – first out ) مورد توجه قرار گیرد.

دلایل تاکید بر عدم نگهداری واکسن نیمه مصرف
– احتمال آلوده شدن واکسن در طی واکسیناسیون. – ورود هوا بداخل ویال واکسن باعث اکسیداسیون و آسیب دیدن آنتی ژن و محتویات واکسن می گردد.
– از بین رفتن یکی از شرایط نگهداری واکسن (خروج از زنجیره سرد)
– مرگ تدریجی میکروار گانیسمهای موجود در واکسنهای زنده پس از افزودن حلال

زنجیره سرد
فلاسک:
بهنگام حمل و نقل واکسن چه برای جابجایی مکانی و چه بمنظور مصرف ، زنجیره سرد باید حفظ گردد . برای حفظ زنجیره سرد از یخ خشک یا پلاستیکهای محتوی آب یخ زده استفاده کنید . در صورت ناچاری و استفاده از یخ معمولی ، آب حاصل از ذوب شدن آن نباید با شیشه و دهانه واکسن در تماس باشد.

جمع آوری وسایل مصرفی

هرگز سرسوزن ، سرنگ و ویالهای خالی یا نیمه مصرف را در صحرا و محوطه دامداری رها نکنید (بخصوص که برخی واکسنها از سوش زنده تخفیف حدت یافته تهیه شده اند) چرا که علاوه بر داشتن عوارض زیست محیطی باعث میگردد، لذا با جمع آوری آنها در ظرف Traumatic Reticuloperitonitis (TRP) بروز بیماری.

معدوم سازی وسایل مصرفی واکسیناسیون
سرنگ های یک بار مصرف ، سرسوزن ها ، دستکش و کلیه البسه و تجهیزات یکبار مصرف به همراه ظروف واکسنهای مصرف شده باید پس از اتمام واکسیناسیون جمع آوری و با استعلام از ادارات حفاظت محیط زیست منطقه در محل مناسبی با رعایت کلیه مسائل بهداشتی دفن شوند .

دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن
عوامل مربوط به واکسن
-میزان غلظت آنتی ژن – احتمال بروز آلودگی ثانویه در واکسن
– حدت سویه بکار رفته در واکسن
– کیفیت و کمیت یاورهای بکار رفته
– چگونگی نگهداری واکسن
– عوامل موثر مثل کیفیت و دمای حلال

دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن:
– میزان مهارت واکسیناتور
– روش مایه کوبی (محل و راه تزریق)
– آلوده بودن وسایل مایه کوبی
– عدم مصرف حجم توصیه شده
– عدم تزریق دز یادآور پس از فاصله زمانی توصیه شده
– مصرف واکسن در زمان و سن نامناسب

دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن:
هر چه واکسنهای مورد نظر آزمایشهای کنترل کیفی را طی کرده و پس از حصول اطمینان از کیفیت مطلوب، اجازه مصرف گرفته اند ولی در کل هیچ واکسنی بدون عارضه نیست
علت عمده تقسیم بندی کرد:
عوارض ناشی از خود واکسن.
عوارض ناشی از اشتباه و خطای واکسیناتور در حین انجام کار
– عوارض ناشی از تزریق و استرس
– بروز برخی عوارض همزمان با واکسیناسیون
عوارض نا شناختها باعث بالا رفتن مختصر دمای بدن .

دلایل احتمالی پاسخ نامناسب دام نسبت به واکسن
بمنظور به حداقل رساندن عوارض نامطلوب مایه کوبی، دام واکسینه را حداقل تا یک ساعت پس از واکسینا سیون تحت نظر داشته ، در صورت بروز علایم شوک آنافیلاکسی آنرا با تزریق آدرنالین (اپی نفرین ) درمان نمائید . تزریق آنتی هیستامین نیز مفید میباشد ولی در برخی موارد نا کار آمد است .
علایم مشهود شوک آنافیلاکسی عبارتند از :
افزایش سرعت تنفس، لرزش، تب ، افزایش بزاق و اشک، بی اشتهایی، نفخ، اسهال، تورم ناحیه غبغب و پلکها ،
کلاپس ناگهانی.

عوارض پس از واکسیناسیون

سوالات زیر در حل موضوع بسیار مفید و کارگشا خواهد بود.
– نام ، نوع، شماره سریال و تعداد ویال واکسن بکار رفته.
– تاریخ انجام و مکان واکسیناسیون
-نام واکسیناتور
– محل (رهیافت) تزریق
– سن و جنس دام(های) عارضه دیده
– نام و نوع عارضه (عوارض)
– آیا مورد (موارد) گزارش شده قبلا هم سابقه داشته و جزو عوارض مورد انتظار است.

عوارض پس از واکسیناسیون
– تعداد گزارش در مورد عارضه (عوارض) چقدر است.
– آیا عارضه (عوارض) در تمام مسیر و مکانهای تحت پوشش گزارش شده، یا تنها در یک مکان دیده شده است.
آیا در دامهای غیر واکسینه نیز عارضه (عوارض) گزارش شده است.
– آیا شماره سریال واکسنهای بکار رفته در منطقه مشابه است یا متفاوت
– آیا مراکز واکسیناسیون دیگر هم گزارشات مشابه دریافت کرده اند
– آیا نحوه نگهداری و حمل و نقل واکسن مناسب بوده است.
– مدت سپری شده از زمان واکسیناسیون تا مشاهده علایم چقدر است.
– آیا عارضه (عوارض) رو به بهبود است یا وخیمتر می شود (نوع درمان و نتیجه حاصله).
آیا عارضه (عوارض) تلفات داشته یا نه / تعداد آن چقدر است.
– آیا همزمان یا پس از واکسیناسیون ، دارو مصرف شده است یا نه/ چه دارو یا داروهایی

وسایل و ابزار لازم:
برای انجام مطلوب واکسیناسیون، بسته به روش واکسیناسیون و نوع واکسن، وسایل و ابزار مختلفی لازم است که
عبارتند از:
* فلاسک جهت حفظ زنجیره سرد. * پنبه و الکل
* ظرف جمع آوری ویالها و سرنگ و سرسوزن مصرف شده.
* واکسن و حلال بمیزان لازم
* سرسوزن (با گیج های مختلف) * مواد ضد عفونی کننده
* سرنگ اتوماتیک (یکبار مصرف برای برخی حیوانات) * جعبه کمک های اولیه
* ویال محتوی آدرنالین و آنتی هیستامین جهت درمان موارد بروز شوک یا حساسیت.
* دستگاه اسپری لباس سرهم، کفش، کلاه، ماسک، دستکش و عینک

وسایل و ابزار لازم
سرسوزن: بسته به سن، جثه، راه مصرف و غلظت واکسن از سرسوزنهای مناسب (از نظر شماره ) و سر راست استفاده
و برای تزریق عضلانی ازسر سوزن با طول 1/5.اینچ با شماره 16 یا 18 و برای تزریق زیر جلدی در گاو از سرسوزن شماره 16 یا 18 استفاده کنید . برای واکسیناسیون گوسفند و بز بسته به جثه آن ، از – سرسوزن شماره 16 یا 18

وسایل و ابزار لازم

طول سرسوزن بیشتر باشد احتمال شکستن و خمیده شدن آن بیشتر است. سرسوزنها باید استریل، سر راست و نوک تیز بوده
10 تا 15 راس گاو ، تعویض گردند تا احتمال آلودگی، خمیدگی، و کند شدن و 15 تا20 راس گوسفند تعویض.
نوک آن کاهش یابد. برای جلوگیری از آلودگی ویال واکسن، همیشه از یک سرسوزن استریل مجزا برای کشیدن واکسن به سرنگ استفاده کرده و هرگز سرسوزن تزریقی را وارد ویال واکسن ننمائید . سرسوزن را با احتیاط وارد زیر جلد دام نموده و سعی کنید تزریق بصورت اریب و رو به پائین باشد.

وسایل و ابزار لازم
سرنگ: محفظه داخلی سرنگ اتوماتیک ، شیلنگ و ضمائم مربوطه بعد از هر بار مصرف باید با آب مقطر یا آب دیونیزه داغ کاملا شسته و تمیز شود . برای این منظور هرگز از مواد ضدعفونی کننده استفاده نکنید (بجز سطوح خارجی سرنگ). دقت نمایید پس از شستشو ، سرنگ را کاملا خشک نمایید بطوری که آب در داخل سرنگ باقی نماند چون باعث زایل شدن اثر واکسن می گردد. پس از شستشو، سرنگ را در محل خشک و عاری از گرد و غبار نگهداری کنید.
همیشه قبل از واکسیناسیون ، از صحت عملکرد و دقت عمل سرنگ اطمینان حاصل نمائید.(کالیبره)

وسایل و ابزار لازم
حلال: بر حسب نوع واکسن، می توان از سرم فیزیولوژی و یا آب مقطر برای مخلوط نمودن و تهیه محلول یکنواخت استفاده کرد. باید توجه داشت که حلال خنک، استریل، عاری از کلر یا مواد شیمیایی ضدعفونی کننده و دارای تاریخ
مصرف باشد. هرگز قبل از اتمام محتوای یک ویال ، نسبت به آماده سازی واکسن لیوفیلیزه دیگر اقدام ننمائید چون باعث کاهش مدت زمان مصرف و بی اثر شدن آن می شود.

نکات ضروری قبل ، حین و پس از واکسیناسیون

قبل از هر چیز مناطق حساس و در معرض خطر را شناسائی و در ابتدا آن مرکز را تحت پوشش قرار دهید . مناطق پر از
دام، دامداریهای همجوار و پر جمعیت ، دامداریهائی که در مناطق مرتفع و در مسیر باد قرار دارند و میادین فروش دام
جزء این مناطق بحساب می آیند. اگر در سطح شهرستان یا مناطق مرزنشین فعالیت دارید، بصورت میدانی عمل کرده
.

نکات ضروری قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
و در ابتدا مناطق و دامداریهای حاشیه نشین را واکسینه نمائید. یکی دو روز قبل از انجام واکسیناسیون ، دامداران منطقه مورد نظر را در جریان امر قرار داده و هماهنگی لازم را بعمل آورید. از قبل البسه، کفش و لوازم مصرفی را ضدعفونی و آماده نمائید. نام، شماره سریال و کارخانه سازنده واکسنهایی را که به مصرف خواهند رسید همراه با نام مکان تزریق در دفتر مخصوص ثبت نمائید. در سطح دامداریها و روستاها همیشه منطقه ای را برای واکسیناسیون انتخاب کنید که تا حد امکان بدور از گرد و خاک باشد. دامهایی را که ظرف دو سه هفته آینده کشتار خواهند شد واکسیناسیون ننمائید

نکات ضروری قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
برای تشکیل یک اکیپ واکسیناسیون و جهت حصول نتیجه مطلوب، علاوه بر راننده، حداقل دو نفر برای تزریق، ثبت، انجام هماهنگی، هدایت و پیشبرد کار لازم است . تمامی واکسیناسیونها و زمان انجام آنها را در دفترچه بهداشتی دام ثبت نمائید . رعایت فاصله زمانی بین د و واکسیناسیون مختلف و نیز تکرار واکسیناسیون (بوستر ) در فاصله زمانی توصیه شده بسیار مهم است . پیش از مهار نمودن کافی، هرگز دام را واکسینه ننمائید جون بعلت حرکات ناگهانی، باعث آسیب دیدن خود یا واکسیناتور شده و یا باعث عدم تزریق مناسب واکسن می گردد. مراقبت باشید که بهنگام تلقیح واکسن بخصوص واکسن بروسلوز، محتویات آن از طریق سرسوزن وارد بدن شما نگردد. قبل و بعد از واکسیناسیون دست و روی خود را با آب و صابون بشوئید . بمنظور
جلوگیری از اشاعه برخی بیماریها، برای مهار دام حتی الامکان از تماس دست با بینی و دهان دام خودد اری کنید .

نکات ضروری قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
. قبل از تزریق واکسن لیبل یا بروشور آنرا مطالعه و این نکات را بخاطر داشته باشید
دز تزریق – احتیاط و نکات ضروری
– راه تزریق – مدت زمان پرهیز از مصرف شیر و گوشت
– محل تزریق – شرایط نگهداری و مصرف
– علت مصرف – تاریخ انقضاء

نکات ضروری قبل ، حین و پس از واکسیناسیون
بهتر است واکسنها بطور جداگانه و با فاصله زمانی تحویز گردند ولی برای کاهش هزینه، استرس و دیگر موارد میتوان برخی واکسنها را با لحاظ کردن تمامی موارد احتیاط و اطمینان از سلامت دام بطور همزمان تزریق کرد بشرطی که:
الف) هر دو واکسن کشته باشد.
ب) یکی از واکسنها کشته و دیگری زنده تخفیف حدت یافته باشد.
ج) یکی از واکسنها باکتریایی و دیگری ویروسی باشد.
د) عدم آبستن بودن دام (هر چند در برخی موارد غیر قابل اجتناب بوده و توصیه می گردد).
ه) هر یک از واکسنها بطور جداگانه و در محل مجزا (دو طرف بدن) تزریق شود.

آشنایی با واکسنهای دام

واکسن کشته آگالاکسی
این واکسن از مایکوپلاسمای کشته در فرمالدئید تهیه شده جهت ایمن سازی فعال علیه بیماری آگالاکسی در گوسفندو بز استفاده می شود .
مصرف :
دو تزریق زیر جلدی و هر تزریق به مقدار 1 میلی لیتر با فاصله 2 هفته ، گوسفند و بز را برای مدت تقریبا 6 ماه ایمن می سازد . برای کسب بهترین نتایج ، حیوانات باید از 3 ماهگی به بعد سالی دو بار واکسینه شوند . واکسیناسیون میش های آبستن 2 ماه پیش از بره زایی توصیه می شود .
به هنگام واکسیناسیون شیشه محتوی واکسن باید بخوبی تکان داده شود . ویالهای خالی یا ویالهایی که باز شده ولی
بطور کامل خالی نشده اند را باید معدوم کرد

واکسن کشته آگالاکسی
توصیه و احتیاطات لازم :
– واکسن از شبکه توزیع رسمی اخذ شود .
– تزریق واکسن پس از انقضای تاریخ مصرف ممنوع است .
– واکسن طبق دستور دامپزشک و توسط تکنسین های دامپزشکی تزریق شود .
– قبل از مایه کوبی از سلامت دام اطمینان حاصل شود .
– قبل از مصرف ، بطری حاوی واکسن را بخوبی تکان دهید .
– در آماده سازی و تجویز واکسن شرایط آسپتیک را کاملا رعایت نمایید . جهت ضدعفونی و تمیز کردن سرنگ از مصرف الکل ، فرمل و یا سایر مواد گند زدا جدا خودداری نمائید .
–

واکسن کشته آگالاکسی
سرنگ و سرسوزن های غیر استریل را اتوکلاو نموده و یا حداقل به مدت 20 دقیقه در آب بجوشانید .
– تمام محتوای شیشه را در روز واکسیناسیون مصرف نماید و از مصرف واکسن در روزهای بعد خودداری شود
– بطری های خالی واکسن باید بطور صحیح معدوم گردند .
– چنانچه در دامها علائم شوک آنافیلاکتیک ظاهر شود ، فورا به آنها داروهای ضدحساسیت یا آدرنالین تجویز گردد .
– توصیه می گردد که میش های آبستن دو ماه قبل از زایش واکسینه شوند تا ایمنی حاصله به نتاج نیز منتقل شود

واکسن کشته آگالاکسی
عوارض جانبی :
بعلت وجود سرم نرمال اسب در واکسن ، احتمال بروز شوک پس از واکسیناسیون وجود دارد لذا توصیه می شود ابتدا تعداد کمی از گله واکسینه شده و به مدت یک یا دو ساعت تحت نظر قرار گیرند ، سپس در صورت عدم مشاهده علائم شوک ، نسبت به واکسیناسیون بقیه گله اقدام گردد .
شرایط نگهداری :
در دمای 4 + الی 8 + درجه سانتیگراد و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود .
هر بطری محتوی 100 میلی لیتر واکسن است .

آبله بزی

واکسن آبله بزی
این واکسن جهت ایمن سازی فعال علیه بیماری آبله بزی در نژادهای بومی ایران مصرف می شود . مصونیت این واکسن در صورت استفاده صحیح یک سال می باشد .
مصرف :
واکسن لیوفیلیزه را در 100 میلی لیتر حلال خنک (محلول نمک فیزیولوژیک ) حل کرده و بطری را بخوبی تکان و نیم میلی لیتر آن را از راه زیر جلدی تزریق کنید .
حیوانات آبستن نباید در آخرین ماه آبستنی واکسن زده شوند . توصیه میشود واکسن در نژادهای غیر بومی ایران مورد استفاده قرار نگیرد .

واکسن آبله گوسفندی

واکسن آبله گوسفندی
این واکسن جهت ایمن سازی فعال علیه آبله گوسفندی مصرف می شود . مصونیت این واکسن در صورت استفاده صحیح یک سال می باشد .
مصرف :
واکسن لیوفیلیزه را در 100 میلی لیتر حلال خنک ( محلول نمک ) حل کرده و بطری را بخوبی تکان داده و نیم میلی لیتر آن را به طریق زیر جلدی تزریق می کنند .
حیوانات آبستن نباید در آخرین ماه آبستنی واکسن زده شوند .
توصیه و احتیاطات لازم واکسنهای آبله بزی و گوسفندی :
– واکسن از شبکه توزیع رسمی اخذ شود . و ………

واکسن آبله گوسفندی
.
– تمام محتوای شیشه را در روز واکسیناسیون به فاصله یک الی دو ساعت مصرف کرده و از مصرف باقیمانده واکسن در روزهای بعد خودداری شود .
– بطری های خالی واکسن باید بطور صحیح معدوم گردند .
– واکسن از 3 ماهگی تجویز شود .
– مایع حلال باید حتی المقدور خنک باشد تا واکسیناسیون نتیجه بهتری داشته باشد . حل کردن واکسن درآب گرم مقدار زیادی ویروس را از بین می برد و ایمنی لازم ایجاد نمی شود .
عوارض جانبی :
پس از تزریق صحیح واکسن هیچگونه واکنش موضعی یا عمومی در دام دیده نشده است .

واکسن زنده آنتراکس ( شاربن )
این واکسن محتوی اسپور باکتری باسیلوس آنتراسیس بوده و جهت ایمن سازی فعال علیه بیماری آنتراکس در گاو ،گاومیش ، گوسفند ، بز و دیگر حیوانات حساس به شاربن استفاده می شود .
مصرف:
نیم میلی لیتر در گوسفند و بز در پشت ناحیه کتف ، این / تزریق زیر جلدی 2 میلی لیتر واکسن در حیوانات بزرگ 5
حیوانات را تقریبا به مدت یک سال در برابر بیماری مصون می سازد . واکسیناسیون سالیانه حیواناتی که بالاتر از 3 ماه سن دارند توصیه می شود . در مناطقی که درصد بروز بیماری بالاست ، دوبار واکسیناسیون در سال توصیه می شود .
حیوانات آبستن نباید در ماه آخر آبستنی واکسن زده شوند

شاربن
توصیه و احتیاطات لازم :
– واکسن از شبکه توزیع رسمی اخذ شود .
– قبل از مایه کوبی از سلامت دام اطمینان حاصل شود .
. جهت ضدعفونی و تمیز کردن سرنگ از مصرف الکل ، فرمل و یا سایر مواد گند زدا جدا خودداری نمائید .
– سرنگ و سرسوزن های غیر استریل را اتوکلاو نموده و یا حداقل به مدت 20 دقیقه در آب بجوشانید .
– تمام محتوای شیشه را در روز واکسیناسیون به فاصله یک الی دو ساعت مصرف کرده و از مصرف باقیماندهواکسن در روزهای بعد خودداری شود .
– بطری های خالی واکسن باید بطور صحیح معدوم گردند .
– واکسن از 3 ماهگی تجویز شود .

شاربن
– دامهای واکسینه شده چند روز قبل از واکسیناسیون و حداقل تا 2 هفته پس از واکسیناسیون نباید آنتی بیوتیک دریافت دارند .
– چون ایمنی حاصل از واکسیناسیون در اسب ها بتدریج ایجاد می شود بنابراین بعد از اولین واکسیناسیون ، تزریق باید یک ماه بعد تکرار شده سپس سالانه تزریق گردد.
– ندرتا در بعضی نژادهای حساس ممکن است پس از تزریق واکسن در محل تزریق ، ادم گسترده ظاهر شود
که بهتر است در چنین گله هایی ابتدا تعداد کمی از دامها واکسینه شده ، چنانچه آثار ادم مشاهده نشد ، بعد از حدود یک هفته بقیه گله واکسینه شودهر بطری محتوی 100 میلی لیتر واکسن است

واکسن شاربن علامتی
این واکسن جهت ایمن سازی فعال علیه بیماری شاربن علامتدرنشخوارکنندگان کوچک و بزرگ استفاده می شود
.
مصرف :
دو تزریق زیر جلدی ( 2 میلی لیتر برای گوساله و گوسفند و 3 میلی لیتر برای گاو ) به فاصله 2 هفته مصونیتی به مدت تقریبی 10 الی 12 ماه در این دام ها بوجود می آورد.

واکسن شاربن علامتی
– قبل از مایه کوبی از سلامت دام اطمینان حاصل شود .
– در آماده سازی و تجویز واکسن شرایط آسپتیک را کاملا رعایت نمایید . جهت ضدعفونی و تمیز کردن سرنگ از مصرف الکل ، فرمل و یا سایر مواد گند زدا جدا خودداری نمائید .
– سرنگ و سرسوزن های غیر استریل را اتوکلاو نموده و یا حداقل به مدت 20 دقیقه در آب بجوشانید .
– تمام محتوای شیشه را در روز واکسیناسیون به فاصله یک الی دو ساعت مصرف کرده و از مصرف باقیمانده واکسن در روزهای بعد خودداری شود .

( Fd IRIBA ) واکسن بروسلا آبورتوس ایریبا برای گوساله
(زنده – لیوفلیزه)
ترکیب :
(-34× 109 هر دز) ا ین واکسن محتوی باکتری تخفیف حدت یافته بروسلا آبرتوس سویه آیربیا جرم باکتری زنده میباشد. واکسن در شرایط خلا لیوفلیزه شده است.
موارد مصرف:
تجویز زیر نظر دامپزشک و طبق دستورالعمل ذیل انجام گیرد:
هر ویال حاوی 10 یا 20 دوز واکسن لیوفلیزه میباشد ( با توجه به برچسب سری تولید ) که باید به ترتیب در 50 یا
100 میلی لیتر مایع حلال استریل ( سرم فیزیولوژی یا آب مقطر ) کاملاً حل گردد تا شیرابه یکنواختی بدست اید .
4 ماهگی تزریق – واکسن به میزان 5 میلی لیتر بصورت زیر جلدی در ناحیه خلفی کتف گوساله در سنین 12 -4 میگردد.

fdگوساله
– واکسن آماده باید طرف 2 ساعت مصرف شود و باقیمانده آن قابل استفاده نخواهد بود . ظروف شیشه ای واکسن و وسایل آلوده به آن پس از مصرف باید بصورت بهداشتی از طریق جوشاندن به مدت حداقل 15دقیقه و یا اتوکلاوکردن ، ضدعفونی و سپس معدوم گردند.
– واکسن پیش از تزریق باید بخوبی تکان داده شده تا کاملاً مخلوط گردد.
6 ماه پس از تاریخ تولید( با توجه به برچسب سری تولید ) طبق توصیه سازنده قابل مصرف میباشد. – واکسن باید جهت ایمن سازی دامهای سالم مورد استفاده قرار گیرد.

fdگوساله
بهتر است جمعیت دریافت کننده واکسن در یک گله بطور همزمان مایه کوبی شودند.
– این واکسن در گاوهای آبستن و شیرده نباید مورد مصرف قرار گیرد.
احتیاطات لازم:
این واکسن دارای جرم زنده باکتری بروسلاآبورتوس سویه آیریبا میباشد. لذا در هنگام تهیه سوسپانسیون، کشیدن واکسن به داخل سرنگ و هواگیری آن باید احتیاط کامل بعمل آید تا از پاشیدن واکسن به سر وصورت ممانعت گردد. در صورت وقوع چنین حادثه ای باید بلافاصله محل را با مواد ضدعفونی کننده یا اب و صابون شستشو داد.

fdگوساله
موارد منع مصرف:
– این واکسن نباید به دامهای بالای 12 ماه تزریق شود.
– توصیه میشود از این واکسن در گوساله های نر و گاوهای نر بالغ استفاده نشود. مگر در گوساله های نری که در گله باقی میمانند و برای جفت گیری مورد استفاده قرار میگیرند.
عوارض جانبی:این واکسن عوارض جانبی ندارد.
شرایط نگهداری :
در دمای 8+ تا 2+ درجه سانتیگراد نگهداری شود.
بسته بندی:این واکسن در ویالهای 20 میلی لیتری سفید رنگ با درپوش سبز مخطط بسته بندی شده که دارای برچسب مشخصات منحصر به فرد می باشد.

( Rd IRIBA ) واکسن بروسلوز گاو بالغ ایریبا
این واکسن محتوی باکتری تخفیف حدت یافته بروسلا آبورتوس سویه ایریبا بوده و جهت ایمن سازی فعال علیه بیماری بروسلوز در گاوهای بالغ استفاده می شود
شکل و نوع واکسن :
واکسن زنده تخفیف حدت یافته ، بصورت لیوفیلیزه و با دز کاهیده می باشد .
مصرف :
هر ویا ل واکسن 100 میلی لیتر مایع حلال استریل ( سرم فیزیولوژی یا آب مقطر ) کاملاً حل گردد تا شیرابه یکنواختی بدست اید . واکسن به میزان 2 میلی لیتر بصورت زیر جلدی در ناحیه خلفی کتف گاوهای بالغ تزریق میگردد.

( Rd IRIBA ) واکسن بروسلوز گاو بالغ ایریبا
سرنگ از مصرف الکل ، فرمل و یا سایر مواد گند زدا جدا خودداری نمائید .
– سرنگ و سرسوزن های غیر استریل را اتوکلاو نموده و یا حداقل به مدت 20 دقیقه در آب بجوشانید .
– بطری های خالی واکسن باید بطور صحیح معدوم گردند .
– حتما پس از تهیه شیرابه واکسن و قبل از مصرف ، بطری حاوی واکسن را بخوبی تکان دهید .
– واکسن پس از اضافه کردن مایع حلال می بایستی در مدت زمان حداکثر 2 ساعت مصرف گردد ، در غیر اینصورت باقی مانده آن قابل مصرف نخواهد بود .
– بهنگام کشیدن واکسن بداخل سرنگ و یا خارج کردن هوا و مازاد واکسن احتیاط کامل بعمل آید که به

( Rd IRIBA ) واکسن بروسلوز گاو بالغ ایریبا
سر و صورت پاشیده نشود چون واکسن دارای جرم زنده است در حین تزریقات اگر مایع واکسن بر سر و صورت پاشید بلافاصله با آب و صابون و مواد ضد عفونی کننده محل مورد مورد نظر را شستشو دهید .
.- این واکسن باید جهت واکسیناسیون گاوهای بالای 12 ماه غیرآبستن بکار رود ، ولی در صورت ضرورت واکسیناسیون دامهای آبستن ، تزریق باید در دو ماهه آخر آبستنی انجام شود . واکسیناسیون این دامهای آبستن می تواند منجر به دفع باکتری واکسن توسط دامهای واکسینه شده به محیط گردد .
– حتی الامکان جمعیت دریافت کننده واکسن در یک گله بطور همزمان مایه کوبی شوند.

( Rd IRIBA ) واکسن بروسلوز گاو بالغ ایریبا
موارد منع مصرف :
_ این واکسن در گاوهای آبستن و شیروار قابل مصرف نمی باشد .
– توصیه می شود از این واکسن در گاوهای نر بالغ و گوساله های نر استفاده نشود ، مگر در گوساله های نری که درگله باقی می مانند و برای جفت گیری مورد استفاده قرار می گیرند .
عوارض جانبی : این واکسن عوارض جانبی ندارد .

واکسن 51 RB.

شیشه حاوی 10 میلی لیتر واکسن می باشد
دز و نحوه مصرف:
– واکسن به میزان 5 میلی لیتر بصورت زیر جلدی در ناحیه خلفی کتف گوساله ها در سنین 4-12 میگردد.
در هنگام کشیدن واکسن بداخل سرنگ تهیه سوسپانسیون و خارج کردن هوای مازاد واکسن احتیاط کامل بعمل آید که به سر و صورت نپاشد. در صورت وقوع فورا با مایع ضد عفونی کننده با آب و صابون شسته شود.

واکسن 51 RB
واکسیناسیون سالیانه تمامی گوساله های ماده نابالغ و تکرار آن در زمان بلوغ به منظور افزایش سطح ایمنی علیه بروسلوز به روش زیر انجام خواهد شد.
Fd یا Fd RB51 ) RB – واکسیناسیون گوساله های ماده 2 تا 12 ماهه با واکسن دز کامل
( IRIBA
Rd ) RB – واکسیناسیون کلیه گاو های ماده اعم از آبستن و غیر آبستن با واکسن دز کاهیده و تکرار آن هر دو سال یکبار . ( Rd IRIBA یا RB51
یادآوری : به منظور حصول اطمینان از پایداری ایمنی در دام های بالغ ، در صورت فراهم بودن تجهیزات واستفاده

واکسن 51 RB
تذکرات مهم و لازم الاجراء:
1 ) رعایت زنجیره سرد واکسن از هنگام تحویل از شرکت سازنده واکسن تا زمان تزریق به بدن دام و ازطرفی توجه به تاریخ انقضای واکسن الزامی می باشد.
2 ) تکان دادن مداوم شیشه های حاوی واکسن آماده تزریق از هنگام شروع بکار تا پایان کار واکسیناسیون به منظور دریافت دز واحد در هر راس دام ، الزامی است.
معادل 2 میلی لیتر که باید بطریق زیرجلدی در ( Rd IRIBA یا Rd

واکسن 51 RB
– قبل از واکسیناسیون سلامت ظاهری دام را در نظر داشته و از و اکسیناسیون دام های بیمار و تب دارخودداری گردد.
– به منظور پیشگیری از هرگونه سقط احتمالی ناشی از استرس تزریق واکسن در صورت عدم توانائی دامدار در نگهداری دام ، از مایه کوبی گاوهای آبستن سنگین خودداری گردد.

واکسن 51 RB
– طریقه مصرف واکسن ، دستورالعمل توصیه شده توسط سازنده واکسن ملاک عمل می باشد.
– ثبت مشخصات دامدار با ذکر تعداد دام واکسینه ، نوع واکسن ، شماره سریال واکسن و تاریخ واکسیناسیون
علاوه بر درج در شناسنامه بهداشتی دام ، جهت بایگانی در شبکه های دامپزشکی شهرستان ها به منظور بهره برداری بهینه الزامی است. مایه کوبی شده اند ( Fd IRIBA یا Fd RB51 ) RB به منظور ناسائی دام هایی که با واکسن دز کامل 51، لازم است بر روی گوش آن ها ، پلاک پلاستیکی تکمه ای شکل قرمز رنگ ( مخصوص طرح کنترل بروسلوز) نصب گردد.

FD Rev واکسن بروسلا ملی تنسیس سویه 1

FD Rev
می باشد و جهت ایمن Rev سویه 1 Brucella melitensis این واکسن محتوی اجرام زنده و لیوفیلیزه باکتری سازی فعال علیه بیماری بروسلوز در بره ها و بزغاله ها استفاده می شود .
مصرف :
یک دز واکسن ( 1 میلی لیتر ) را بصورت زیر جلدی در ناحیه پشت کتف بره ها و بزغاله ها در سن 4 ماهگی و یک ماه پیش از رسیدن به سن تولید ( سن جفت گیری ) تزریق می کنند .
در گوسفندان و بزهای بالغ استفاده نمی شود . بره ها و بزغاله های نر را در صورتی که قرار باشد برای تولید مثل مورد استفاده قرار گیرند ، واکسینه می کنند .واکسن باید ظرف 2 ساعت پس از حل شدن ، مورد استفاده قار گیرد .

FD Rev1
تزریق واکسن به بره ها و بزغاله های نری که در گله باقی می مانند ضروریست . یک بار تزریق برای طول عمر اقتصادی کافی است ولی چنانچه برای مدت طولانی از آنها استفاده شود باید دز کاهیده دریافت دارند
.
– در صورت تزریق دز کامل واکسن در دام آبستن و شیرده ، احتمال سقط جنین و یا دفع بروسلا از راه شیروجود دارد .
موارد منع مصرف :
در دام آبستن و در طول دوره شیردهی مصرف نشود .

RD.REV1 واکسن (تب مالت)

واکسن زنده طاعون
است که روی کشت سلول اولیه کلیه گوساله تخفیف Plowright این واکسن محتوی ویروس طاعون ، سویه حدت یافته و تحت انجماد و خلاء خشک گردیده است و جهت ایمن سازی فعال علیه طاعون در گاو ، گاومیش ، گوسفند و بز استفاده می شود .
مصرف :
واکسن لیوفیلیزه را در 100 میلی لیتر حلال ( محلول نمک فیزیولوژیک ) خنک حل کرده و پس از تکان دادن 1 میلی لیتر از آنرا به طریق زیر جلدی تزریق کنید .حیوانات آبستن نباید در آخرین ماه آبستنی واکسینه شوند
شرایط نگهداری :
این واکسن در دمای 20 – سانتی گراد و دور از نور خورشید نگهداری شود

( FMD ) واکسن تب برفکی
جهت ایمن در گاوها ، بزها و گوسفندانی که از نظر A و O ، Asia سازی فعال علیه ویروس بیماری تب برفکی تیپ های کلینیکی سالم هستند استفاده می گردد
منووالان
پلی والان

تب برفکی
بمنظور یکنواخت ساختن واکسن ، شیشه محتوی واکسن را پیش از مصرف بخوبی تکان دهید . حیوانات در سن 4 ماهگی یا بالاتر تحت واکسیناسیون قرار می گیرند . تزریق مطلقا زیرجلدی بوده و میزان آن به شرح ذیل می باشد :
گاوهای به وزن 200 کیلوگرم یا بیشتر : 5 میلی لیتر در غبغب یا در هر دو طرف گردن
گوسفند و بز : 1 میلی لیتر در یک طرف گردن

تب برفکی
حیواناتی که برای اولین بار واکسینه می شوند باید 3 الی 4 هفته بعد نیز دز یادآور به آنها تزریق شود . سپس واکسیناسیون باید هر 6 ماه یک بار تکرار شود . به هنگام شیوع بیماری ، حیواناتی را که علائم بیماری را نشان می دهند باید جدا کرد و بقیه گله مجددا تحت واکسیناسیون قرار بگیرند . در چنین شرایطی حیوانات زیر 4 ماه تحت واکسیناسیون قرار گرفته اما باید در 4 ماهگی مجددا واکسن زده شوند و پس از آن دزهای منظم یادآور به این دامها تزریق شود

تب برفکی
برای نتیجه گیری بهتر و حفاظت منطقه از شیوع مجدد ، باید شیوه واکسیناسیون حلقه ای بکار برد و این روش را هر سال ادامه داد .
– تزریق همزمان واکسن تب برفکی و واکسن های میکروبی باید با رعایت تزریق در دو منطقه جداگانه بدن صورت گیرد .
– تزریق عضلانی واکسن ممنوع است .
– در دامهایی که برای اولین بار واکسن تب برفکی تزریق می شود ، تزریق مجدد آن بعد از سه تا چهار هفته ضروریست و واکسن باید به دامهای سالم و غیر آلوده تزریق شده ، هر شش ماه یکبار تجدید گردد ولی درشرایط اپیدمی هر 4 ماه یکبار توصیه می گردد.

واکسن ضد اسهال گوساله
سویه بیماری E. Coli و نیز از باکتری Rotavirus وCorona virus این واکسن از ویروس های بی اثر شده تهیه گردیده .
گاوهای آبستن، پادتن لازم در آغوز آنها بوجود آمده و این آغوز، گوساله های شیرخوار را در برابر اسهال کشنده روزهای اول تولد محافظت می نماید.

واکسن ضد اسهال گوساله
دستور مصرف: مقدار 5 سی سی از این واکسن به صورت زیر جلدی در فاصله زمانی 28 ال 60 روز مانده به زایمان
به گاوهای آبستن تزریق می شود(البته بهتر است که به کلیه گاوهای آبستن واجد شرایط زمانی فوق که در گله موجود است تزریق شود). در گله هایی که آلودگی خیلی شدید است توصیه گردیده است تا دو تزریق به فاصله 28

واکسن پاستورلوز گاو و گاومیش
این واکسن حاوی پاستورلا مولتی سیدا سویه روبرتز تیپ 1 ، فرمالدئید ، هیدروکسید آلومینیوم و آب مقطر است وجهت ایمن سازی فعال علیه پاستورلوز در گاو و گاومیش مورد استفاده قرار می گیرد .
شکل و نوع واکسن :
سوسپانسیون کشته ، به رنگ سفید ابری می باشد .
مصرف :
تزریق زیر جلدی 2 میلی لیتر در گوساله و 3 میلی لیتر در گاو و گاومیش در یک طرف گردن یا ناحیه کتف ،
مصونیتی به مدت تقریبی 6 ماه در این دامها بوجود می آورد .
در ماه آخر آبستنی مصرف نشود

واکسن پاستورلوز گاو و گاومیش
واکسیناسیون دو بار در سال ( بهار و پائیز ) توصیه می گردد . در برخی موارد واکنش های آنافیلاکتیک در نژادهای حساس گزارش شده است . در چنین مواردی تزریق آدرنالین و داروی آنتی هیستامین تحت نظر دامپزشک توصیه شده است

آنتروتوکسمی
هیدروکسید آلومینیوم و فرمالدئید است و جهت ، D و C ، B این واکسن حاوی باکتری کلستریدیوم پرفرانژنس تیپ ایجاد ایمنی فعال علیه آنتروتوکسمی در گاو ، گوسفند و بز استفاده می شود .
شکل و نوع واکسن :
سوسپانسیون کشته ، به رنگ زرد می باشد

انتروتوکسمی
واکسن انتروتوکسمی بمنظور پیشگیری از بیماری اسهال عفونی بره های نوزاد ، انتروتوکسمی گوسفندان جوان ،پرخوری یا قلوه نرمی بره ها و گوسفندان جوان ، پرخوری یا قلوه نرمی بره ها و گوسفندان بالغ و براکسی گوسفندان بکار میرود .
مصرف :
2 میلی لیتر می باشد که در دو نوبت به فاصله 2 الی 3 هفته و از طریق زیرجلدی در ناحیه خلفی کتف دام تزریق می شود
– بسته به جثه دام ، مقدار دز واکسن 3

قانقاریای کبدی
این واکسن محتوی کشت خالص و فرمالیز ه شده هیدروکسید آلومینیوم می باشد و جهت ایمن سازی فعال علیه بیماری قانقاریای کبدی در گوسفند و بز استفاده می شود. دو تزریق زیر جلدی ( 2میلی لیتر برای حیوانات تا وزن 20 کیلوگرم و 3 میلی لیتر برای حیوانات با وزن بالاتر از20 کیلوگرم) به فاصله زمانی دو هفته ، مصونیتی به مدت تقریبی 10 الی 12 ماه در دامها بوجود می آورد .

در دوهفته آخر آبستنی استفاده نشود .

واکسن غیر فعال لپتوسپیرا
این واکسن بصورت غیرفعال بوده و حاوی سه سویه باکتری لپتوسپیرا ، فرمالدئید و آلومینیوم هیدروکسید می باشد وجهت ایمن سازی فعال بر علیه بیماری لپتوسپیروز در گاو و گوسفند بکار می رود .
دز و نحوه مصرف :
بصورت زیر پوستی و یا داخل عضلانی به میزان 2 میلی لیتر برای گاو و 1 میلی لیتر برای گوسفند تزریق می گردد .
ایمنی به مدت یک سال باقی خواهد ماند

واکسن هاری
دز و نحوه مصرف :
تزریق 1 میلی لیتر از این واکسن برای ایجاد ایمنی در سگ ها و گربه ها کافی است .
توصیه می شود اولین تزریق واکسن در سن 3 تا 4 ماهگی صورت گیرد . توله هایی که قبل از 3 ماهگی واکسینه شده اند در سن 6 ماهگی باید تزریق یادآور را دریافت دارند . بمنظور تداوم ایمنی تجدید مایه کوبی با فاصله یک سال و به همان مقدار ضرورت دارد .

هاری
شرایط نگهداری :
واکسن هاری را باید پیوسته در یخچال و در دمای 4 درجه سانتی گراد نگهداری نمو د و مدت اعتبار واکسن یکسال از تاریخ ساخت می باشد .
طریقه مصرف :
پس از خارج کردن واکسن از یخچال باید بشدت آنرا تکان داد تا کاملا یکنواخت شده آنگاه درب لاستیکی شیشه را با پنبه آغشته به الکل پاک نموده و به وسیله سرنگ استریل مقدار مورد نیاز به سرنگ کشیده شده پس از پاک نمودن محل تزریق با الکل واکسن را از طریق داخل عضلانی به آرامی تزریق نمائید

واکسن کزاز اسب
بمنظور ایمن سازی بر ضد کزاز در اسب کاربرد دارد .
دز و نحوه مصرف :
برای ایجاد ایمنی اساسی باید طبق جدول زیر تزریق شود :
– تزریق اول در سه ماهگی و یا اولین مراجعه
– تزریق دوم ، چهار هفته بعد از تزریق اول
– تزریق سوم ، یکسال بعد از تزریق دوم
– تزریق یادآور هر پنج سال یکبار
– تزریق یک دز واکسن در ماه آخر آبستنی در مادیان های آبستن قبل از تزریق واکسن ، محل تزریق تمیز و ضدعفونی شود و تزریق بصورت داخل عضلانی به مقدار یک دز 2 میلی لیتری انجام گردد . در ضمن استفاده از آنتی توکسین همزمان با این واکسن بلامانع است

گرد آوری :
دکتر یارویسی