واکسیناسیون
اجزا و محتویات واکسن
آنتی ژن اختصاصی واکسن
آنتی بیوتیک ها
تثبیت کننده ها
کمک کننده ها (اجوانت Adjuvant )
برای جلوگیری از رشد باکتری ها ( کانا مایسین ، نئومایسین ، استرپتومایسین)
برای افزایش طول عمر واکسن ( پروتئین یا سایر ترکیبات آلی)
برای تقویت و تشدید پاسخ ایمنی ( املاح ترکیبات آلومینیم )
بهترین نقطه برای تزریق داخل عضلانی در کودکان زیر یک سال
سطح قدامی خارجی عضله ران در کودکان کمتر از یکسال
بهترین نقطه برای تزریق داخل عضلانی در کودکان بالای یکسال و بزرگسال
عضله دلتوئید
بهترین زاویه و محل برای تزریق زیر جلدی:
بهترین محل تزریق زیر جلدی سطح خارجی عضله دلتوئید در ناحیه بازو
زاویه تزریق زیر جلدی 45 درجه است
علت آبسه استریل چیست؟
آبسه استریل بدلیل وجود آلومینیوم در بعضی از واکسن ها بخصوص واکسن ثلاث ایجاد می شود
علل افزایش عارضه آبسه استریل
تزریق سطحی واکسن
یخ زدگی واکسن
تکان دادن ناکافی ویال قبل از استفاده
واکسیناسیون
ب ث ژ
موارد منع واکسیناسیون ب ث ژ
واکسن ب . ث . ژ
علامت اختصاری
ماهیت واکسن
سن تلقیح واکسن
BCG
باسیل زنده ضعیف شده کالمنت و گرن
بدو تولد
در افراد مبتلا به علائم ایدز فقط واکسن ب ث ژ منع استفاده دارد.
نکات پراهمیت در مورد واکسن ب ث ژ
مهمترین نقش واکسن ب ث ژ پیشگیری از مننژیت سلی و سل ارزنی است ( به میزان 86-75%).
واکسن ب ث ژ قدرت ایجاد حفاظت در مقابل جذام را نیز دارد.
آزمون جلدی توبرکولین برای مبتلایان به عفونت ایدز توصیه نمی شود .
تزریق مجدد واکسن ب ث ژ بعد از نوبت اول توصیه نمی شود.
مدت ایمنی بخشی واکسن مشخص نمی باشد.
کسانی که در سن سه ماهگی و بالاتر واکسن ب ث ژ در یافت نموده اند و در عرض 72 ساعت در محل تزریق واکنش نشان داده اند بایستی توسط پزشک از نظر سل بررسی گردند .
واکسیناسیون
فلج اطفال
موارد منع واکسیناسیون پولیو
واکسن پولیو خوراکی
علامت اختصاری
ماهیت واکسن
سن تلقیح واکسن
OPV
ویروسی زنده ضعیف شده
بدو تولد : نوبت صفر
2 ، 4و 6 ماهگی سه دوز اصلی
18 و 6 سالگی : دو دوز یاد آور
زنان باردار ( استفاده از واکسن های زنده ضعیف شده در زنان باردار منع مصرف دارد و اکیداً ممنوع است )
در افراد مبتلا به علائم ایدز توصیه می شود از نوع تزریقی استفاده شود
در واکسیناسیون کودکان HIV+ بهتر است از نوع تزریقی پولیو استفاده شود.
کودکان دارای نقص سیستم ایمنی
کودکان تحت درمان با داروهای سرکوب کننده ایمنی
کودکان تحت درمان با اشعه
مبتلایان به لوسمی و سرطان ها
نکات پراهمیت در مورد واکسن پولیو
اثر بخشی واکسن بیش از 95 % است.
واکسن پولیو حاوی سه تیپ ویروس زنده تخفیف حدت یافته است ( تیپ یک < یک میلیون ، تیپ دو < صدمیلیون ، تیپ سه >600000 واحد عفونت زا است ).
یکی از دلایل مهم تجویز واکسن OPV در هنگام تولد پیشگیری از بروز فلج ناشی از تزریق واکسن DPT می باشد. زیرا کودکان بزرگتر در معرض خطر بیشتری از ابتلابه فرم فلجی در اثر تزریق قرار دارند.
خطر بروز فلج ناشی از تجویز واکسن پولیو خوراکی یک مورد در 2/5 میلیون دز واکسن مصرف شده است.
واکسن فلج اطفال برای افراد بالای 18 سال بلامانع است
اگر کودکی در هنگام دریافت قطره فلج اطفال مبتلا به اسهال شدید باشد و همزمان قطره به او خورانده شود بایستی یک دز اضافی واکسن با فاصله حداقل یکماه دریافت دارد .
در صورت استفراغ در کمتر از 10 دقیقه پس از دریافت قطره فلج اطفال بایستــی تجویز قطره تکرار شود
واکسیناسیون
هپاتیت
موارد منع واکسیناسیون هپاتیت B
واکسن هپاتیت B
علامت اختصاری
ماهیت واکسن
سن تلقیح واکسن
Hep.B
آنتی ژن سطحی ویروس
واکسن هپاتیت B هیچ گونه منع مصرفی ندارد.
بدو تولد ، 2 و 6 ماهگی : سه دوز اصلی
سه آنتی ژن HBVدر سرواپیدمیولوژی ویروس نقش اساسی دارند :
آنتی ژن سطحی هپاتیت B (HBsAg) : بخشی از غلاف ویروس است
آنتی ژن هسته (HBcAg)
آنتی ژن e (HBeAg) : محصول شکسته شدن آنتی ژن C است . نشانگر شدت عفونت است
ایمن سازی علیه بیماری « هپاتیت ب » برای گروههای پرخطر
گروههای پرخطر برای ایمن سازی هپاتیت «ب»
الف – کلیه پرسنل شاغل در مراکز درمانی بستری و سرپایی که با خون و ترشحات آغشته به خون به نحوی درتماس هستند.
ب – بیماران تحت درمان دیالیز و افرادی که بطور مکررخون یا فرآورده های خونی دریافت می کنند ( تالاسمی ، هموفیلی و ….. ).
ج – اعضاء خانواده ، فردHBsAg+ ساکن در یک واحد مسکونی.
د – کودکانی که در کانونهای اصلاح و تربیت نگهداری می شوند ، کودکان عقب مانده ذهنی و پرسنل موسسات نگهداری این کودکان و خانه سالمندان و معلمین مدارس استثنایی.
ه – آتش نشانها ، امدادگران اورژانس ، زندانبانان ،کارشناسان آزمایشگاه های تحقیقات جنایی وصحنه جرم.
و – افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی و اعتیاد تزریقی که تحت پیگیری مداوم هستند .
ز – افراد آلوده به هپاتیت C که حداقل یک تست تکمیلی مثبت دارند .
ح – زندانیانی که دارای رفتارهای پرخطر هستند و دارای محکومیت بیش از 6 ماه هستند .
ط – رفتگران شهرداری ها.
اقدامات لازم برای نوزاد متولد شده از مادر HBSAg+
1- ابتدا تزریق 0.5 سی سی ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت B
2-تزریق واکسن هپاتیت B
3- کودک درسن 15-9 ماهگی از نظر HBsAg و HBsAb کنترل شود
درصورت عدم دسترسی به ایمونوگلوبولین اختصاصی، تزریق واکسن « هپاتیت ب » به تنهایی نیز در ساعات اولیه پس از تولد حدود 70 تا 80 درصد ایمنی ایجاد می کند.
اگر پس ازتولد و تزریق واکسن هپاتیت ب مشخص شود که نوزاد از مادر + HBsAg به دنیا آمده است حداکثر زمان دریافت ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت ب
یک هفته بعد از تولد مــی باشد
ترجیحاً در ظرف 12 ساعت پس از تولد تزریق شود
تعیین نیاز به دز یادآور در گروه های پزشکی
الف – چنانچه فردی از این گروه سه ماه پس از دریافت آخرین نوبت واکسن هپاتیت ب سطح آنتی بادی خود را بررسی کند:
تیتر آنتی بادی بیش از 10 باشد
نیازی به دز یادآور ندارد
میزان آنتی بادی زیر 10 باشد
سه نوبت واکسن هپاتیت ب با دز معمولی
ب – چنانچه فردی در گذشته دور واکسن هپاتیت ب دریافت نموده ، ( بیش از سه ماه ) :
– چنانچه تیتر آنتی بادی وی بیش از 10 IU/mL باشد:
نیازی به دز یادآور ندارد.
– چنانچه تیتر آتی بادی این فرد کمتر از ده باشد:
یک نوبت دز یادآور دریافت می نماید.
حداقل دو هفته بعد سطح آنتی بادی مجدداً کنترل شده
و در صورتیکه تیتر پایین تراز 10 IU/mL باشد دو نوبت دیگر واکسن دریافت نماید.
– در صورت منفی بودن HBsAg :
سه نوبت واکسن با دز دو برابر
بعد از 3 ماه از نظر سطح ایمنی چک شوند و در صورت پایین بودن سطح آنتی بادی مجدداً سه نوبت دیگر واکسن با همان دز اولیه دو برابر دریافت دارند .
– سالانه نیز سطح ایمنی بررسی گردد و در صورت پایین بودن مجدداً یک دز یادآور دو برابر تزریق گردد.
دز یادآور هپاتیت ب در بیماران دیالیزی
موارد منع واکسیناسیون ثلاث
واکسن ثلاث
علامت اختصاری
ماهیت واکسن
سن تلقیح واکسن
DPT
توکسوئید دیفتری و کزاز ، میکروب کشته شده سیاه سرفه
2 ، 4و 6 ماهگی سه دوز اصلی
18 و 6 سالگی : دو دوز یاد آور
بعد از 6 سال تمام ( 6 سال و 11 ماه و 29 روز) تزریق واکسن سه گانه ممنوع است و باید از واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان استفاده شود
اگر پس از تزریق واکسن سه گانه ، درجه حرارت بدن کودک بالاتر از 40 درجه سانتی گراد (زیر بغل) ، گریه مداوم بیش از سه ساعت که قابل آرام کردن نباشد و یا تشنج ظرف 72 ساعت رخ دهد در نوبتهای بعدی به جای واکسن سه گانه باید واکسن دوگانه خردسالان تزریق گردد
تزریق واکسن سه گانه در کودکان دارای ضایعات مغزی پیشرونده ممنوع است و باید به آنها واکسن دوگانه خردسال تزریق کرد
ایمن سازی زنان سنین باروری (49-15ساله) بدون سابقه ایمن سازی
ایمن سازی علیه دیفتری و کزاز در افراد بالای 18 سال بدون سابقه ایمن سازی
واکسیناسیون
MMR
موارد منع واکسیناسیون ام ام آر :
واکسن MMR
علامت اختصاری
ماهیت واکسن
سن تلقیح واکسن
MMR
ویروس زنده ضعیف شده سرخک ، سرخجه و اوریون
زنان باردار.
12 ماهگی
18 ماهگی
چرا تجویز واکسن سرخجه در زنان باردار مجاز نیست
تجویز واکسن MMR در زنان باردار به دلیل خطر بروز CRS مجاز نیست .
ویروس واکسن سرخجه توانایی عبور از جفت را دارد .
طی یک بررسی در بیش از 700 مورد زن باردار که در طول حاملگی خود واکسن سرخجه دریافت کرده بودند . عوارض و آسیبی در جنین آنها مشاهده نشد. (دلیلی برای سقط نیست)
نوزادان با وزن تولد کمتر از 2000 گرم بایستی چهار نوبت واکسن هپاتیت ب در زمان های بدو تولد – یک – دو و شش ماهگی دریافت کنند . ولی چنانچه این نوزادان بعد از یک ماهگی برای دریافت اولین نوبت واکسن مراجعه نمایند. بدون توجه به وزن تولد برنامه ایمن سازی همانند سایر کودکان خواهد بود.
در صورتیکه سن کودک هنگام تزریق یادآور اول سه گانه و فلج اطفال، چهارسال یا بیشتر باشد، یادآور دوم لزومی ندارد.
کسانی که بدنبال تزریق ب.ث.ژ اسکار نداشته اند نیاز به تزریق مجدد ب.ث.ژ ندارند.
واکسیناسیون موارد ذیل طبق جدول ایمن سازی انجام می شود
شیر خوارانی که در نوزادی تعویض خون شده اند یا خون و فرآورده های خونی دریافت کرده اند
شیرخوارانی که در نوزادی به هر علت دچار زردی شده اند
کودکان مبتلا به سوء تغذیه
شل بودن مدفوع و یا سرماخوردگی و تب مختصر
افرادی که تزریق مکرر خون دارند ( مانند بیماران مبتلا به تالاسمی)
واکسن های مورد نیاز فردی که پیوند استخوان شده است
IPV
d T
Hep.B
حداقل فاصله بین نوبت واکسن های سه گانه و فلج اطفال و MMR یک ماه است .
حداقل فاصله بین نوبت های اول و دوم هپاتیت B یک ماه
حداقل فاصله بین نوبت دوم و سوم هپاتیت B دو ماه
حداکثر تعجیل
انتظارات
استخراج اسامی واجدین شرایط دریافت واکسن در ابتدای هر ماه
پیگیری مواردی که با تاخیر جهت دریافت واکسن مراجعه نموده اند
محاسبه پوشش های واکسیناسیون بصورت سه ماهه
نظارت بر انجام نحوه واکسیناسیون بهورزان و کاردانها