پاورپوینت هجرت در حکومت


موضوع :
هجرت در حکومت

فهرست و مطالب:
هجرت و نقش دینی، اجتماعی و سیاسی آن ……………………………………….. 4
قرآن کریم و گسترش اسلام ……………………………………………………….. 5
اصول، شیوه ها و اهداف حکومت حضرت محمد(ع) …………………………….. 5
جلوه هایی از اخلاق خاتم انبیاء …………………………………………………… 7
«معامله جان با خدا» ……………………………………………………………… 9
زمزم وحی ……………………………………………………………………….. 10
هجرت کن! ………………………………………………………………………. 10
هجرت پیامبر اعظم)ص(و تشکیل حکومت اسلامی………………………………… 11
مردم شناسی اهل مکه …………………………………………………………….. 12
مردم شناسی اهل مدینه ……………………………………………………………. 12
آثار و اهمیّت هجرت ……………………………………………………………… 13
هجرت مبداء تاریخ اسلام …………………………………………………………. 14
نتیجه گیری ………………………………………………………………………. 15
منابع ……………………………………………………………………………… 16

هجرت و نقش دینی، اجتماعی و سیاسی آن
واژه «هجرت» در عرف دینی به معنی «کوچ» و «خروج» از یک سرزمین به منظور حفظ و تحکیم مبانی عقیدتی وایمانی است «مهاجر» کسی است که از محدوده طاغوت و استبداد خارج می شود تا بتواند معاشرت، تربیت و عبادتش را متناسب با شریعت وآرمان خود ترتیب دهد.
در عرف جامعه شناسی، اقوام مهاجر کسانی اند که به انگیزه های شغلی، حرفه ای ومعیشتی مانند کار، تجارت و یا علل طبیعی مانند زلزله، سیل، قحطی و یا به منظور بهره وری ازمواهب خدماتی و رفاهی به منطقه دیگری کوچ کرده و ساکن شده اند. قرآن کریم در آیاتی «مهاجرت» راعامل مهم برخورداری ستمدیگان از مواهب دنیا یاد می کند و در آیاتی دیگر با نپذیرفتن این عذر که «اینجا وطن من است» و هر گونه سختی را تحمل می کنند و به خاطر پیوندهای عاطفی، سنتهای اجتماعی و یا نزدیک بینی سیاسی و ضعف و زبونی روانی، ننگ ماندن را در جایی که ایمان و حقیقت به بند کشیده شده، پذیرفته اند، هشدار می دهد که چرا ظلم بر خویشتن! سرزمین خداوند فراخناک است و آدمیان بسیار. به سرزمینی دیگر بشتاب.
از نظر عرف دینی، سیاسی، جامعه شناسی واصول اخلاقی و علمی، آنچه درعصر پیامبر(ص) رخداد، به معنای واقعی هجرت است. البته در حوزه ای گسترده تر و از افقی بالاتر. زیرا هجرت از درون و سفر درعمق روح از هجرتهای بیرونی و سفرهای خاکی بالاتر است.
به تعبیر لطیف دکتر شریعتی: «بیرون رفتن از آنجا که دیگر نه جای ماندن است و بدر رفتن از آن حال که دیگرنه شایسته بودن است، مهاجرت نه تنها از زادگاه خویش که بسیار سهل است، بلکه ازخویشتن خویش که مردافکن است و محمد(ص) می کوشد تا جامعه کوچک مکه را به حرکت درآورد تا برجای ایستد و اسلام همان سان که انسان رااز بیرون به جنبش می خواند، از درون نیز به انقلاب دعوت می کند و بدین گونه است که او را همواره از توقف، انحطاط و انجماد می راند و اینها همه معجزات علمی و اخلاقی، روحی و معنوی هجرت است؛ هجرت آفاقی وهجرت انفسی.»1
1-(تاریخ صدر اسلام – محمد نصیری )

قرآن کریم و گسترش اسلام
قران کریم دارای سه خصوصیت است:
1- تصور قرآن از خدای تعالی به گونه ای خردپسند است که به آسمانی فهمیده وتصدیق می شود. درحالیکه در ادیان دیگر چنین نیست. خدایی که معرفی می کند درست است که بر اساس برخی قرائت در گذشته به تشبیه نزدیک است ولی در همان زمان مورد تائید اغلب فیلسوفان ومتکلمان مسلمان توحیدی بوده است.
2- مطالبی در قرآن وجود دارد که فراتراز اوضاع واحوال وزمان و مکان خاص است و این مطالب برای زندگی فردی و اجتماعی انسان و روابطش باخود، خدا و دیگران سودمند است.
3- قرآن هیچ دین ومذهبی را بطور کلی نفی نمی کند بلکه بودجه اشتراک خود با دیگران تکیه می کند.
اصول، شیوه ها و اهداف حکومت حضرت محمد(ع)
اندیشه های دینی که از زبان پیامبر(ص) مطرح شد برخلاف زندگی قبیله ای که تربیت افراد محدود بود افراد را فراتر از محدودیت های قومی تربیت می کرد. پیامبر در دوران سیزده ساله درگیری فکری با تمام جاهلی به جای اینکه از راه غلبه و قهر اقدام کند از طریق ایجاد روحیه اخوت میان مسلمانان همدلی بوجود آورد و تردیدی در نظام دوره جاهلی ایجاد کرد و طرح نظام نوین اجتماعی دینی را پی ریخت. تبعیض نژادی را محکوم، حکم ناقص را باطل و افتخراران جاهلی را ناروا شمرد.2
2-یدالله حاجی زاده مقالات تاریخ اسلام – صدر اسلام

اصول، شیوه ها واهداف حکومت حضرت محمد(ع)
اساسی ترین اقدام در جهت شکل گیری است اسلامی و تثبیت حکومت هجرت از مکه به مدینه بود خداواند پیامبر(ص) را «ولی» یعنی متصدی خدمت برادرانه و سرپرستی مشفقانه قرار داد. حکومت وی بر پایه عدالت بود. از اصل مشورت و مشارکت دادن مردم بهره می گرفت و رسول خدا(ص) در اتخاذ نقشه های نظامی و … مشورت می کرد و در احد رای جوانان را بر رای جوانان خود و دیگران ترجیح داد و در محاصره احزاب پیشنهاد سلمان فارسی در خصر حقوق را بکار بست و در پرتو تعالیم اسلامی مقام خود را برپایه تعاون وهمکاری قرار داد.
پیامبر(ص) به مسلمانان آموخت علاوه بر دفاع از جان و مال و ناموس و میهن و … موظف اند به دفاع از ستم دیدگان برخیزند و از آغاز تا انجام عمرش میان رفتار و گفتارش تضادی دیده نشد و دشمنانش او را راستگو می شناختند. الفبای زندگی اش را پرهیز ازحسد و صلح و آزو مردم فریبی و آراستگی را به عفو مهربانی و ساده زیستی تشکیل داد در میان محرومان ظهور کرد و از آنها مردمی مورد احترام جهانیان ساخت. در بیش از ده جنگ شرکت جست و یک گام به عقب بازگشت. نخستین کسی بود که پس از پیروزی دشمن را عفو می کرد و سفارش را خواستار بود و برسراپودها اندیشه سیاسی اش پرتو لااله الاالله تجلی داشت.3
3- سایت تخصصی تاریخ اسلام

جلوه هایی از اخلاق خاتم انبیاء
1- در جنگ احد دندانهای پیامبر شکست و چهره اش رقم برداشت یاران گفتند چه می شود که بر دشمنان نفرین کنی؟ پیامبر پاسخ داد من به لحن و نفرین مبعوث نشده ام بلکه برای دعوت برانگیخته شده ام.
2- زنی یهودی قصد کشتن پیامبر را داشت وگوشت گوسفندی رامسموم کرد و هدیه به پیامبر داد رسول خدا (ص) آن را در دهان گذاشت و زن اعتراف کرد و رسول خدا(ص) که در تمام عمر انتقام نگرفته بودند از انتقام روبرگرداندند وزن یهودی راعفو کرد.
3- ازابن سینا نقل شده است: رسول خدا(ص) متواضعانه بر زمین می نشست و روی زمین غذا می خورد و گوسفندان را به دست خود می دوشید و دعوت غلامان را می پذیرفت.
4- از انس بن مالک رسید است: پیوسته رسول خدا (ص) وقتی از کفار کودکان می گشت به ایشان سلام می کرد.
5- سیمای پیامبر(ص) اغلب خندان بود. عبدالله بن حارث می گوید: هیچ کسی را به مانند رسول خدا(ص) خندان ندیدم
6- رسول خدا(ص) با فرزندان خود با مهر و عطوفت رفتار می کردند می گفتند فاطمه پاره تن من است و قلب و روح من است و هر کس او را بیازارد مرا آزرده است.
7- علاوه بر ماه رمضان و قسمتی از شعبان در سایر ایام سال یک روز در میان روزه دار بود. و دهه آخر ماه رمضان را در مسجد به عبادت مشغول می شد.4
4-سایت پژوهشکده باقرالعلوم

جلوه هایی از اخلاق خاتم انبیاء
8- با همه نیروی جوانی هرگز تمایلات و هوسهای عهد شباب به دلش راه نمی یافت و کسانی راکه ازدواج را فقط وسیله لذت جویی قرار می دهند همواره محکوم کرده است.
9- علی (ع) فرموده است: رسول خدا(ص) چنان بود که کسی چون بی مقدمه او را می دید از هیچکس بیم نداشت و چون به او نزدیک می شد و او را می شناخت به وی عشق می ورزید.
10- عبدالله بن سلام در مدینه اسلام را پذیرفت گفته است: چون پیامبر(ص) به مدینه وارد شد، مردم دیدن او سراسیمه حرکت کردند. من در میان کسانی بودم که به دیدار حضرت رفتند همین که رخسار او را دیدم، دانستم باچهره ای روبه رو شده ام که با سیمای دروغگو تفاوت بسیار دارد.5
6-تاریخ صدر اسلام – محمد نصیری

«معامله جان با خدا»
چند سال گذشت از آن روزی که محمد امین، برای نخستین بار، بر فراز تپه های ام القرا ایستاد و با شانه های محکم رسالت و با ندای رسای نبوت، یگانگی خداوند را فریاد کرد و مردمان را فراخواند تا شهادت دهند به یکتایی پروردگار؛ چند سال پر از بیم و امید، پر از لحظه های تنگ و تاریک و خسته و زخمی، سال هایی که با ریختن خاکروبه بر سر و روی رحمه للعالمین و با پرپر شدن نفس های یاسر و سمیه زیر سنگ های شکنجه گذشت؛ سال های تهیدستیِ شعب ابی طالب و گرسنگی خاندان پیامبر و آزار و طعنه های کفار و اشراف مکه… .
لحظه هایی که انگشت های سخره عناد، به نماز ایستادن محمد و علی و خدیجه را نشانه می گرفت و صدای قرآن خواندن رسول را جاهلان پنبه در گوش، طفره می رفتند… .
پس از این همه صبر و شکیبایی محمد صلی الله علیه و آله ، آنان که خدا، مُهر بر دل هایشان ننهاده بود و امید به رستگاری شان می رفت، ایمان آوردند و در رکاب پیامبر و در سایه امن لطف او خیمه زدند و آنان که مصداق «فِی قُلُوبِهِم مَرَضٌ» بودند و «خَتَمَ اللّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ وَ عَلی سَمْعِهِمْ وَ عَلی اَبْصارِهِمْ غِشاوَهٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظیمٌ» از راه بیراهه خویش بازنگشتند و از هیچ آزاری فروگذار نکردند.
فتنه های شبزدگان به آنجا رسید که قصد جان رسول خدا را کردند.
پیامبر، در شبی دور از چشم های نامحرم کفار، از مکه به سمت مدینه روانه شد و امیرالمومنین، علی علیه السلام ، جان خویش را بر سر دست گرفت و در بستر رسول، به استقبال تیغ های برهنه ای رفت که به قصد جان محمد صلی الله علیه و آله ، شبانه به خانه او هجوم آوردند. علی علیه السلام با هر چه اشتیاق، این خطر را به جان پذیرفت و تنها بر زبان آورد: یا رسول اللّه ! آیا در این صورت، شما در امان خواهید بود؟
و پروردگار پاسخ داد: «از مردم کسانی هستند که جانشان را با پروردگار معامله می کنند تا رضای او را به دست آورند…».

زمزم وحی
شب از نیمه گذشته است. پیامبر صلی الله علیه و آله در پناه تاریکی شب، به سرعت صخره های اطراف مکه را پشت سر می گذارد. خوب می داند، خطرهای بی شماری پیش روی اوست؛ اما دلش نگران چیز دیگری است.
«به راستی آیا کسی عظمت این فداکاری «علی» را درک خواهد کرد؟» ناگاه، آبشاری از نور، بر دل رسول خدا صلی الله علیه و آله می ریزد و حالی شگفت که همواره هنگام نزول وحی تجربه می کرد، تکرار می گردد و زمزم وحی بر پهن دشت جانش جاری می شود:
«وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبادِ».
هجرت کن!
هجرت کن از این سرزمین که جهل، آن را فراگرفته و زنجیره ایمان در این جا گسسته است.
هجرت کن؛ هر چند که این جا زادگاهت باشد. برای خدا و دین او، زادگاهت را هم ترک کن!
شاید در جایی دورتر از این جا مردمانی بهتر از اینان به یاری دین خدا بشتابند و انصار تو باشند.
هجرت کن که زمین خدا پهناور است؛ کعبه به انتظار بازگشتت می نشیند؛ به انتظار حج دوباره ات،
به انتظار روزی که در جواب خواندن آیاتت، سنگی رمیده نشود و خاکروبه ای بر سرت نریزد.
هجرت کن؛ که این مردم، اشرف مخلوقات را نمی شناسند و یادگار بنی اسرائیل، در چهره هاشان خودنمایی می کند که می خواهند خون پیامبر خدا را به زمین بریزند.
هجرت کن، مهاجر خداوند! دین خدا به تو نیاز دارد.

هجرت پیامبر اعظم)ص(و تشکیل حکومت اسلامی
هجرت پیامبر(ص) از مکه به مدینه از آن جهت حایز اهمیت است که هم مبدا تاریخ اسلام از آن زمان آغاز می گردد و هم در پی آن اولین حکومت اسلامی پا به عرصه وجود می گذارد.
حکم و فرمانروایی جز برای خدا نیست.
به راستی قبولاندن این مساله و برطرف کردن شبهات در جامعه عرب جاهلی کاری بس بزرگ و در عین حال صعب بود. با این حال پیامبر اکرم در کمال آرامش به وظایف الهی خود عمل می کند و همانا خداوند متعال در تمامی مراحل یاری رسان او است. او چونان حاکمان و به شیوه آنان به تشکیل نظام مورد نظر خود نمی پردازد، بلکه سعی می کند تا به مردم خود این مساله را تفهیم کند که خداوند متعال تنها قانونگذار و حاکم است و تمامی نیروها در راستای این محور اصلی می بایست به کار گرفته شود.
پس می بینیم که رسول خدا توجه چندانی به نظام عشیره ای و قبیله ای نمی کند و در بسیاری مواقع قوانین خاص قبیله ها را منتفی می داند و به مقابله با آن می پردازد. او سعی می کند در جهت دست یافتن به این امر مهم در کنار مردم باشد و آن ها را در رسیدن به این هدف بزرگ یاری رساند.
در واقع مهمترین مساله پذیرش جامعه عرب و تفهیم مساله است در چنین شرایطی حکومت اسلامی به یک حاکمیت واحد دست می یافت و در پرتو آن مردم در کمال آرامش و امنیت می توانستند زندگی کنند و به رشد و کمال برسند.

مردم شناسی اهل مکه
هجرت به سوی یثرب امری لازم و ضروری بود. زیرا مکّه مکان مناسبی برای انتشار اسلام نبود. به دلیل اینکه در عصر جاهلیّت، بت پرستی دین رایج بوده و کعبه، در حقیقت بت¬خانه خدایان اعراب جاهل بوده بالغ بر سیصد و شصت بت در آن وجود داشت و فرهنگ جاهلیت، روح تفکر و تعقل را از آنان سلب کرد. گاهی انسان بودن پیامبر(ص) را بهانه قرار داده و گاهی هم اشراف قریش از اینکه یتیم بنی هاشم، ادعای نبوت کرده است، احساس حقارت کرده و اسلام را نمی پذیرفتند. این تعصبات جاهلی، سبب شد که گسترش اسلام در مکه به کندی صورت گیرد و رسالت ایشان در مکه فقط بر محور «فرد سازی» استوار شود تا زمانی که بتواند پایگاهی متشکل از نیروهای مردمی برای خود بوجود آورند. چرا که پرداختن به مسائل انسانی، بدون در اختیار داشتن دولتی که بتواند آن مسائل را جامه عمل بپوشاند، فایده ندارد. مردم شناسی اهل مدینه
یثرب، تنها سرزمینی بود که می توانست پایگاهی برای حکومت رسول اکرم(ص) قرار بگیرد. سرزمینی که بعد از ورود پیامبر(ص) در «مدینه النبی» نامیده شد، مردم یثرب، ویژگی های خاصی داشتند که پذیرش اسلام در آن ها بصورت چشمگیری مشاهده می شد که به چند نمونه اشاره می شود:
1- مردم مدینه، آمادگی بیشتری برای تاثیر از قرآن داشتند و تعصب مشرکان مکه را نداشتند؛ 2- همسایگی با یهود و شنیدن اخباری، مبنی بر ظهور پیامبری از سوی خدا؛
3- خستگی روحی و جسمی مردم یثرب در اثر نزاع های صد و بیست ساله که آن ها را به ستوه آورده بود؛ 4- وجود افکاری توحیدی در مدینه که ادامه گرایش حنفیّت مکّی به شمار می آمد و با اسلام توافقی نام داشت. این خصوصیات، سبب شد که در سال یازدهم بعثت، آن گروه شش نفری از یثرب به مکه آمدند و با پیامبر ملاقات کردند و سریعاً به دین اسلام مشرف شوند و بدین ترتیب در سال های بعد با شوق فراوان دو پیمان را با حضرت منعقد ساختند.*
*روزنامه – قدس – تاریخ شمسی نشر 13/07/1387

آثار و اهمیّت هجرت
در نخستین سال هجرت، پیروزی بزرگی نصیب اسلام و مسلمانان گردید و حکومت مستقلّی در مدینه پدید آمد. با استقرار در مدینه، نخستین و مهم ترین اقدام پیامبر(ص) بنای مسجد بود. مسجدی که دارالحکومه، مصلی وخلاصه همه کارهای اجتماعی مهم در آن انجام می¬شد. غنایم و مالیات ها در آنجا جمع می شد و نخستین زندان دولت جدید نیز در گوشه ای از آن بود. مسجد در دوران حیات رسول خدا(ص) مرکزیت عبادی، نظامی و سیاسی داشته و نقشی اساسی در شکل دهی جامعه اسلامی جدید داشت.
اقدام مهم و ضروری دیگر حضرت رسول(ص)؛ ایجاد وحدت بین مسلمانان به وسیله پیمان برادری بود. حضرت با انعقاد عقد اخوت بین مهاجر و انصار مفهوم جدیدی را در کنار روابط خویشاوندی و قبیله ای مطرح کردند. وجود زمینه های اتّحاد و همزیستی در مدینه، منجر به انعقاد یک پیمان نظامی و اجتماعی شد. به برکت هجرت، نخستین قانون اساسی امت اسلام هم تدوین شد و دولت اسلامی به مرحله شکوفایی و اقتدار خود رسید و روز به روز، شعاع اسلام گسترده تر می گشت و دل های بیشتری را به نور خود منور ساخت و طاغوت را در هم شکست. تا اینکه در سال هشتم هجرت آخرین پایگاه مشرکان را در هم شکست. مکه سقوط کرد و در نهایت اسلام به جهان صادر شد.
با هجرت پیامبر(ص) مسلمانان از محیط پر خفقان مکه به محیط مساعد و اسلامی گام نهادند و به برکت همین هجرت، اسلام برای خود تشکیلات سیاسی و نظامی پیدا کرده و حکومتی نیرومند شد. از این رو هجرت، مبدا و سرآغاز تاریخ مسلمانان قرار داده شد، چنانکه در سیره عملی خود حضرت رسول هم کاملاً مشهور است.  

هجرت مبداء تاریخ اسلام هجرت پیامبر(ص ) به مدینه مبداء تاریخ مسلمانان قرار گرفت . در مورد چگونگى این انتخاب دو نظریه وجود دارد: گـروهـى مـعـتـقـدنـد کـه ایـن ابـتـکـار بـه وسـیـله شـخـصـى پـیـامـبـر(ص ) و در هـمـان سال انجام گرفت . عـده اى دیـگـر بـرآنـنـد که در سال سوّم خلافت عمر، على (ع ) هجرت پیامبر(ص ) را به عنوان مـبـداء تـاریـخ پـیـشـنـهـاد کـرد و پـس از تـصـویـب ، بـه سـراسـر مـمـلکـت اسـلامـى ابـلاغ شد.(57) ج ـ آثار هجرت هـجـرت به یثرب ، آغاز به ثمر نشستن زحمت هاى طاقت فرساى چندین ساله پیامبر اکرم (ص ) در مکّه بود. برخى از برکت هاى این پدیده عظیم تاریخى عبارت است از: 1 ـ رهایى مسلمانان از فضاى خفقان آور مکه و زندگى در فضاى آزاد مدینه ؛ 2 ـ ابلاغ پیام اسلام به خارج از مکه و حتّى حجاز؛ 3 ـ قـدرت یـافـتـن مـسـلمانان ؛ از آنجاکه مدینه بر سر راه بازرگانى مکه به حوزه مدیترانه بود. مـسـلمانان این شهر در پرتو هجرت به موقعیت سوق الجیشى برترى دست یافتند. آنان که در مـکّه زیر ستم قریش بودند، پس از هجرت به مدینه تهدیدى جدّى براى مشرکان مکّه به شمار مى آمدند. 4 ـ برقرارى حکومت اسلامى و اجراى قوانین آسمانى این دین مبین .*

*حمیری ؛پیشین ج 1 ص 318

نتیجه گیری:
پیمان عقبه اول که در سال دوازده بعثت بود، جنبه دینی داشت؛ گرچه زمزمه نوعی تشکل سیاسی نیز در آن مشاهده می شد. در این پیمان مسلمانان خواستار مبلغی از سوی رسول خدا(ص) شدند تا اصول و معانی اسلام را به آنان تعلیم دهد. پس از آن بود که اسلام به سرعت در مدینه رواج پیدا کرد. در نتیجه در سال سیزدهم بعثت پیمان عقبه دوم منعقد گردید. عنصر جدیدی در بیعت دوم افزوده شد و آن مسئله دفاع بود که نوعی تشکل نظامی برای حفاظت از رهبری دین را صورت داد. لذا پیمان عقبه دوم، حادثه مهمّی در تاریخ صدر اسلام به شمار می آید و اهمیت آن به عزم و اراد? مسلمانان یثرب در حمایت از پیامبر(ص) و مسلمانان مکه باز می گردد. بعد از پیمان عقبه دوم، اسلام، بیش از پیش در مدینه توسعه پیدا کرد و عموم مردم آن اسلام آوردند و میان دو قبیله اوس و خزرج بعد از سالیان سال درگیری و خونریزی به برکت اسلام، صلح و صفا برقرار شد و بهترین پناهگاه برای مسلمانان مکّه گردید که گرفتار ملامت و استهزاء و شکنجه بودند. مشرکان مکه، پیامبر اسلام را سبب شکاف و نفاق میان جامعه مکه، بویژه قریش معرفی کرد. و جو مکه را بر علیه ایشان تحریک کردند تا نتواند در مکه نفوذ عمیق یافته و نور اسلام را بگستراند. بویژه پس از پیمان عقبه دوم که به آزار و اذیت خود شدت دادند و هر کجا مسلمانی می دیدند او را کتک زده و تحقیرش می کردند. مسلمانان از آزار مشرکین به تنگ آمده؛ از حضرت رسول(ص) راه چاره خواستند. آنگاه جبرئیل نازل شد و پیام آورد که، بهترین راه نجات، هجرت به سرزمین یثرب می باشد. و حضرت رسول، دستور هجرت را صادر کردند. مسلمانان به تدریج از مکّه خارج شده و به یثرب رفتند. در این هنگام مشرکان قریش د دارالندوه جمع شده و تصمیمی بس قاطع و خطرناک گرفته، همت بر قتل پیامبر(ص) گرفتند؛ زیرا می دانستند که اگر رسول اکرم(ص) به مکه برسد با تشکیل حکومت اسلامی بنیان بت پرستی را در هم می کوبد. این توطئه با فداکاری حضرت علی(ع) ناتمام ماند و پیامبر(ص)، مکه را به قصد یثرب ترک کردند و در دوازدهم ماه ربیع الثانی سال سیزده بعثت با استقبال پرشور مسلمان انصار وارد مدینه شدند. *

*-قمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر القمی، قم، جزائری، 1404 ه.ق، ج 1، ص 275 و سایت پژوهشکده باقرالعلوم

منابع
یدالله حاجی زاده مقالات تاریخ اسلام – صدر اسلام
سایت تخصصی تاریخ اسلام
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) / کد خبر 962739
روزنامه – قدس – تاریخ شمسی نشر 13/07/1387
قران کریم سوره بقره آیه 207 کاتب واقدی ،پیشین ، ج1 ص 214 حمیری ؛پیشین ج 1 ص 318 قمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر القمی، قم، جزائری، 1404 ه.ق، ج 1، ص 275 و
سایت پژوهشکده باقرالعلوم