نقش ارزشها در خط مشی گذاری عمومی – مشورت وتوکل
نقش ارزشها در خط مشی گذاری عمومی
ارزشهای نافذ در هر جامعه ای نقش اساسی وجهت دهنده ای درنحوه تصمیم گیری خط مشی گذاران ایفا می کندوبررسی
فرایندهای خط مشی گذاری بدون التفات به ارزشها کار ناقص است. در فرایندهای خط مشی گذاری انسان به عنوان مرکز ومحور همه این فرایندها مطرح شده است. ارزش های فرد واقعیت های ملموس وقابل اثباتی هستند، زیرا اثرات وپیامد ان ها را می توان به سادگی در رفتارهای فرد مشاهده کرد.
تقسیم بندی ارزشها
1- ارزشهای اساسی وبنیادی
2- ارزشهای کاربردی وفرعی
مشورت :
مشورت از شور وشور به معنای استخراج واستنباط است .
بدین ترتیب شور ومشورت هم درامورمادی وهم امور معنوی مصداق دارد.
مشورت عبارت است از« تلاش برای اشکارساختن امرخوبی که پنهان بوده وعرضه ان به دیگران » در قران کریم در زمینه موضوع مشورت ایات متعددی امده است از جمله : در سوره شورا « مومنین کسانی اند که هر کاری می خواهند انجام دهند برای ان کار شورایی تشکیل می دهند تا پیرامونش مشورت کنند»
شورا از نظر اسلام به دو قسم است :
1- شورای مفوض 2- شورای غیر مفوض
خصوصیات و ویژگی کسانی که طرف شور واقع می شوند:
1- عقل وخرد 2- فرد با ایمان وتقوا 3- با تجربه باشد
4- خیر خواه باشد 5- ترسونباشد 6- حریص به مال وطماع نباشد.
در نظام حکومتی ایران به مساله مشورت توجه بسیار شده
اصل یکصد وچهارم به تشکیل شوراها در واحدهای تولیدی
صنعتی وکشاورزی ، اموزشی اداری وخدماتی اشاره شده است وایجاد چنین شوراهایی به منظور تامین قسط اسلامی وهمکاری در تهیه برنامه ها وایجاد هماهنگی در پیشرفت
امور در واحدهای مذکور ضروری قلمداد شده است.
مزایای تصمیم گیری جمعی ومشورتی
1- از یک بعد نگری جلوگیری می کند.
2- نظر خواهی نشان دهنده ارزشی است که تصمیم گیرنده
برای انان ونظراتشان قائل است.
3- باعث رشد وارتقای افراد می شود.
4- موجب اماده شدن انها برای تصمیم گیریهای بعد می شود.
5- افراد خود را در اخذ تصمیم ها سهیم ودخیل احساس
می کنند.
محدودیتهای تصمیم گیری گروهی
1- زمان 2- هدف
3- فشار گروهی 4- اداری شدن شورا
سمینار تصمیم گیری
یکی از تکنیک های که برای خط مشی گذاری وتصمیم گیری بطور گروهی وبا استفاده از نظرجویی ومشورت ابداع شده سمینارتصمیم گیری است.
هدف سمینار:
یافتن راه حل هایی اصلاحی به طریق علمی که با تبدیل مشکل به مفاهیمی که در جمع متخصصان قابل طرح باشد است .
مزایای سمینار:
1- بهره گیری از مجموعه نظرات تخصصی
2- ایجاد محیطی مناسب برای استفاده از اندیشه های خلاق
3- امکان نگرش همه جانبه وچند بعدی واینده نگر را در زمینه خط مشی ها از دیدگاهی وسیع ممکن می سازد وموجبات توسعه وبهبود خط مشی گذاری فراهم میکند.
روشهای ابداع شده برای غلبه بر مشکل فشار گروهی در تصمیم گیری جمعی :
1- روش گروه اسمی یا گروه کاغذی
2- روش دلفی
روش گروه اسمی :
در این روش اعضای گروهی که در موضوع مورد تصمیم
صاحب نظر ومجری هستند در جلسه گرد هم می ایند و مساله ای که باید راجع به ان اخذ تصمیم شود را مطرح می کنند
اعضا در اغاز کار حق سخن گفتن با یکدیگر را ندارندوباید
مستقیما نظرات خود را بصورت کتبی بیان کنند. نظرات جمع اوری شده طبقه بندی می گردد ودر تابلویی در معرض دید همگان قرار می گیرد بعد از ان اعضای جلسه با رای کتبی به تصمیم گیری پرداخته وخط مشی خاصی را که مصلحت می بینند انتخاب می کنند.
روش دلفی :
برای تصمیم گیری در یک مورد خاص گروهی را انتخاب
میکنند ونظرات انها را طی پرسشنامه ای جویا می شوند پس ازان نظرات را طبقه بندی کرده برای تمامی اعضای گروه
می فرستند در صورت لزوم سوالات توضیحی نیزدر مورد نظرات طرح می شود. اعضای گروه نظرات ابراز شده را مورد بررسی وارزیابی قرارداده به انها امتیاز می دهند. بدین ترتیب راه حلی که امتیاز بیشتری را بدست اورده به
عنوان تصمیم اصلح انتخاب می شود .
توکل
توکل در لغت به معنای جمع کردن عزم بر فعل با اطمینان قلبی به خدای تعالی وافکندن تن در عبودیت وتعلق قلبی به ربوبیت است.
در تعریف کلی« توکل عبارت است از این که انسان زمام امورخود را به دست غیر خود دهد وتسلیم او شود که هر چه او صلاح دید همان را صلاح خود بداند واین خود از
اخص اثار عبودیت است.»
1- گاهی اوقات در تصمیم گیری فرد یا گروه تصمیم گیرنده ممکن است از جهت مخاطرات ناشی از تصمیم بیم داشته باشد در اینگونه موارد خداوند می فرماید « خداوند دل انسان را از ترس وبیم حفظ می کند»
2- در اغلب اوقات تصمیم گیرنده در راه اخذ تصمیم به مدد وکمکی نیاز دارد تا بدون بیم وهراس کار انتخاب را انجام دهد وتوکل این نقطه اتکا وقوت قلب را برای او فراهم میکند .
3- توکل به عنوان نشانه ای از ایمان فرد باعث می شود که ضعف وزبونی وذلت از او دور گردد.
4- توکل عاملی برای انگیزش واراده فرد با ایمان است
« بر خدا توکل کنید اگرایمان دارید.»
5- مومنان باید در تصمیم گیریهای خود بر خدا توکل نموده
وانچه را که دستورات او است الگو وراهنمای خود قرار دهد.
6- خداوند محبت ورحمت خود را نسبت به پیامبر خویش و
متوکلان در ایه 59 و 16 سوره ال عمران ابراز می نماید:
« انگاه که بر کاری تصمیم گرفتی توکل بر خدا کن چه انکه خداوند توکل کنندگان را دوست دارد اگر خدا شما را یاری کند هیچ کس بر شما پیروز نخواهد شد واگر شما را واگذارد کیست که بعد از ان شمارا یاری کند ومومنین بر خدا توکل کنند.»
با تشکر از استاد ارجمند
تهیه وتنظیم :