نظام های مراقبت
اهداف
مراقبت را تعریف کنید.
استفاده های نظام مراقبت را فهرست نمایید.
چند مورد از اهداف یک نظام مراقبت را مثال بزنید.
شاخصهای ارزیابی توانایی نظام مراقبت در تشخیص موارد را نام ببرید.
تعریف مراقبت
گردآوری، تجزیه و تحلیل، تفسیر مستمر و منظم داده های مربوط به سلامتی و انتشار آنها.
اطلاعات بدست آمده برای نیازسنجی، برنامه ریزی، اجرا و ارزشیابی برنامه ها مورد استفاده قرار می گیرند.
اهداف مراقبت
ارزیابی روند بیماری ها
پیش بینی طغیان بیماری ها
تعیین جمعیت ها و گروه های در معرض خطر بیماری و یا مرگ
ارزیابی اثر نهایی اقدامات پیشگیری، کنترل و درمانی و بروز و شیوع بیماری های اولویّت دار جامعه
تایید اولویّت های جاری اقدامات پیشگیری، کنترل در مورد بیماری ها
استفاده های نظام مراقبت
استفاده فوری (Immediate Use)
گزارش سالیانه (Annual)
گزارش (Archival)
استفاده فوری
شناسایی اپیدمی ها،
مشکلات سلامتی نوپدید،
تغییر در شیوه ارایه خدمات،
مقاومت آنتی بیوتیک ها.
گزارش سالیانه ((Annual
برآورد بزرگی و روند تغییرات پیامد های مرتبط با سلامتی در جهت تعیین اولویت ها و برنامه ریزی جهت مداخلات مورد نیاز.
بررسی فعالیتها و اقدامات صورت گرفته جهت کنترل و پیشگیری از وقوع پیامد مورد نظر
مانیتور کردن فعالیتهای بالینی مانند انجام سزارین، هیسترکتومی
گزارش (Archival)
مستند سازی تغییرات سلامتی در یک جمعیت
کمک به درک عوامل پیشگویی کننده پیامد مرتبط با سلامتی
ارزیابی اجرای برنامه های پیشگیری و کنترل
برای مفید بودن نظام گزارش دهی نیازی به کشف همه موارد نیست.
در صورتی که نسبت موارد تشخیص داده شده در حد قابل قبولی ثابت باشد می توان از اطلاعات نظام مراقبت به خوبی به هدف پایش استفاده کرد.
کم شماری پدیده رایج در مراقبت است.
براورد بیش از واقع چطور؟
کنترل کیفیت داده های گرداوری شده و ارزیابی نظام مراقبت اهمیت ویژه ای دارند.
قابلیت اجرا و کم هزینه بودن ازاصل ها ایجاد نظام مراقبت می باشند.
نظام مراقبت باید ساده بوده و توسط کارکنانی که آموزش های ویژه ای ندیده اند اجرا شود.
ثبت و گرداوری داده ها همراه با ارایه خدمات صورت می گیرد.
داده ها به ساده ترین روش ممکن و در حداقل مقدار لازم گرداوری می شوند.
توانایی نظام مراقبت در شناسایی بیماران ویا افراد در معرض خطر
حساسیت نظام مراقبت:
ارزش اخباری مثبت نظام مراقبت:
The Detection of Health Conditions with a Surveillance System
Condition Present
Yes No
Detected by
Surveillance
Yes
No
A + C B + D Total
True False
Positive Positive
A B
False True
Negative Negative
C D
A + B
C + D
* Sensitivity = A/(A+C)
* Predictive Value Positive = A/A+B
واقعه سلامتی
تشخیص
توسط چه کسی و چگونه
فرایند گزارش دهی:
وجود فرم های مناسب گزارش
تکمیل فرم ها و تصحیح آنها
اطمینان از محفوظ ماندن اطلاعات مهم
مدیریت داده ها:
گرداوری، ورود دادها و تصحیح
ذخیره سازی داده ها
ورود داده ها و تصحیح آنها
تجزیه و تحلیل و تهیه گزارش
انتشار گزارش
اطمینان از رعایت امانت در اطلاعات
اجزای نظام مراقبت
حساسیت
ارزش اخباری تشخیص
توانایی نظام مراقبت در شناسایی موارد به چه عللی وابسته است؟
میزان بهره مندی از خدمات ارایه شده
تعریف و تشخیص درست بیماری و یا وضعیت مواجهه
ثبت وگزارش دهی موارد
بیمار 1
بیمار5
بیمار4
بیمار 3
بیمار 2
توانایی نظام مراقبت
در شناسایی
بیماران ویا افراد در معرض خطر
تشخیص در بخش خصوصی
بخش دولتی
بیمار 1
بیمار5
بیمار4
بیمار 3
بیمار 2
میزان بهره مندی از خدمات ارایه شده
تشخیص در بخش خصوصی
تشخیص در بخش دولتی(3/2)
بیمار 1
بیمار5
بیمار4
بیمار 3
بیمار 2
تشخیص درست بیماری
تشخیص در بخش خصوصی
تشخیص در بخش دولتی(3/2)
ثبت و گزارش دهی(2/1)
بیمار 1
بیمار5
بیمار4
بیمار 3
بیمار 2
میزان ثبت وگزارش دهی موارد
تشخیص در بخش خصوصی
تشخیص در بخش دولتی(3/2)
ثبت و گزارش دهی(2/1)
بیمار 1
بیمار5
بیمار4
بیمار 3
بیمار 2
داده گرداوری شده و آماده تجزیه و تحلیل
توانایی نظام مراقبت
در شناسایی
بیماران ویا افراد در معرض خطر
محدودیتهای نظام مراقبت رایج
رخدادهای بهداشتی (Incident) که میتوانند در مرزها یا داخل کشور اپیدمی های وسیع ایجاد کنند، نیازمند کشف سریع و گزارش دهی به موقع میباشند
در غیر اینصورت اقدامات بهداشتی بمنظور کنترل و مهار گسترش بیماری به تاخیر خواهد افتاد
تاخیردر گزارش رویدادها در صورت تامل برای دریافت جواب قطعی عامل ایجاد کننده (در شرایط بحرانی این وقفه مسلماً مشکل ساز خواهد بود)
کمبود تعداد گزارشات در نظام مراقبت کنونی در مقایسه با یک نظام مراقبت مدرن (سندرمیک) و افت کیفیت نظام مراقبت
محدودیتهای نظام مراقبت رایج
نظام مراقبت سنتی عمدتاً بر پایه گزارشدهی معمول(passive reporting) توسط سطح محیطی استوار است
این نوع نظام مراقبت با نقایص بسیاری همراه است منجمله این گزارشدهی در اماکن تجمعی، بخش خصوصی (مطب ها، درمانگاه ها) ، بخش دولتی و آزمایشگاه ها که از حد انتظار بسیار کمتر است
محدودیتهای نظام مراقبت رایج
اطلاعات نظام مراقبت کنونی علیرغم اینکه تا حدی الکترونیک شده است با مشکلات عدیده ای روبرو بوده که بدلیل تاخیر در روند ارسال اطلاعات خود منجر به از دست دادن زمان خواهد گردید
افت کمی گزارشات و اطلاعات مدیریتی (Information for action) منجر به کاهش قدرت تصمیم گیری سیاستگزاران کلان برای مقابله با بیماریهای مشمول مراقبت ملی / بین المللی خواهد شد
راهکار :
راه اندازی و گنجاندن نظام مراقبت سندرمیک در بعضی از کشورهای پیشرفته در کنار نظام مراقبت روتین
راهکار پیشنهادی چیست؟
نظام مراقبت سندرومیک بر مبنای گزارش رویدادهای بالینی و هدف پیشنهاد گردیده است
هدف اصلی این نظام مراقبت گزارش زودهنگام همه گیری های community-based میباشد
Early detection of community-based epidemics
چه ابزاری برای اجرای نظام مراقبت سندرمیک مورد نیاز است ؟
امکاناتی از طریق یک سامانه کامپیوتری در اختیار کارکنان بهداشتی و افراد خط اول مواجهه با رخداد های بهداشتی قرار میگیرد
ما چه نوع نظام مراقبت بیماریهایی را نیاز داریم؟
قابلیت هشدار سریع Early Warning
سندرمیک
بهره مند از فناوری web (Web-Based)
نظام مراقبت سندرمیک چگونه عمل میکند؟
مبنای این نظام شکایت اصلی بیمار (Chief complaint) است
بجای تشخیص قطعی موارد ، مبتنی بر جمع آوری و ثبت علائم کلیدی (شاه علامتها) Pre-diagnostical data) خصوصاً از بیمارستانها است
نظام مراقبت سندرمیک چگونه عمل میکند؟
بدین ترتیب به محض تشخیص بالینی ، این موارد با تاخیر زمانی ناچیز به مراجع بهداشتی اعلام میشود
بر اساس قوانین IHR 2005 ، این نظام مراقبت با سندرمهای مشمول گزارشدهی و متشکل از شکایات اصلی (علائم کلیدی) تعریف میشودنظیر: تب هموراژیک
نظام مراقبت سندرمیک چگونه عمل میکند؟
با ثبت علام مذکور، پرسنل بیمارستانهای همکار نظام مراقبت تنها به ثبت الکترونیکی علائم کلیدی می پردازند
علائم فوق در مرکز بهداشت شهرستان و سپس استان بوسیله یک سامانه کامپیوتری تجمیع میشوند
حتی در صورت بروز تعداد بسیار کمی از یک سندرم خاص مشمول گزارشدهی در یک منطقه بسیار کوچک (مثلا اسهال شدید آبکی یا اسهال خونی) مرکز بهداشت شهرستان در یک فاصله زمانی کوتاه آگاه میشود
نظام مراقبت سندرمیک چگونه عمل میکند؟
سپس با گزارش دهی به موقع امکان واکنش مناسب سیستم بهداشتی را فراهم می آورد
در حالی که در نظام مراقبت سنتی فقط همه گیری ها بزرگ ثبت و گزارش شده و در اکثرموارد از این وقایع کوچک که بصورت یک خوشه رخ میدهد آگاه نمی شوند
همه موارد بیماری که در حد یک بیمارستان یا یک محله کوچک رخ میدهد و در نظام مراقبت متداول بدون گزارش باقی می ماند در نوع سندرمیک طی چند دقیقه شناسایی ، ثبت و گزارش میشود
نظام مراقبت سندرمیک چگونه عمل میکند؟
به این ترتیب امکان تعریف بیماریها و دیگر وقایع مشمول گزارشدهی برای تمامی مراکز و پرسنل بهداشتی به صورت (near “Real Time” تسهیل میگردد
در مطالعات کشورهای پیشرفته دیده شده که کشف و گزارشدهی اینگونه سندرمها بسیار سریع تر و نتیجتاً پاسخ به آنها نیز بسیار سریع تر آغاز شده و موثرتر خواهد بود
امکاناتی از طریق یک سامانه کامپیوتری در اختیار گزارش دهندگان خط اول قرار میگیرد
مرکز بهداشت شهرستان
بیمارستان شهرستان
مرکز بهداشتی درمانی (شهری یا روستایی)
پایگاه بهداشت شهری
خانه بهداشت
اماکن تجمعی
مطب ها و درمانگاه های خصوصی
1 مورد اسهال
2 مورد اسهال
3 مورد اسهال
8 مورد اسهال
2 مورد اسهال
10 مورد اسهال
طغیان اسهال
دنبال چه هستیم؟
راه اندازی و گنجاندن نظام مراقبت سندرمیک در کنار نظام مراقبت جاری
نظام مراقبتی که بتواند در کوتاه ترین زمان ممکن و با حساسیت کامل رویدادها و همه گیری های ناگهانی را کشف و تایید نموده و به آن پاسخ دهد
نظام مراقبت سندرومیک بر مبنای گزارش تظاهرات بالینی کلیدی استوار بوده و اساس گزارشدهی آن در گام اول تایید آزمایشگاهی نیست
بنابراین قادر است رویدادها و همه گیری ها را از متن جامعه در کوتاه ترین زمان ممکن گزارش دهد (این نظام به شایعات هم پاسخ میدهد)
سندرمهای مشمول گزارشدهی در این نظام مراقبت که به تایید WHO و پروفسور Heymann رسیده است عبارتند از:
Fever and acute Rashes (maculopapular/ non-maculopapular)
Fever with Bleeding/Hemorrhagic manifestations
Influenza-like Illness (ILI)
Severe Acute Respiratory Illness (SARI)
Fever and/or Neurological symptoms (except AFP)
Fever (> 2 days) with non- specific signs and symptoms (undıfferentıated fever)
Jaundice
Food intoxication
Acute watery (non-bloody) diarrhea
Bloody Diarrhea
Acute Flaccid Paralysis (AFP)
Sudden and unexpected death
fever and shock
نظام مراقبت سندرمیک چگونه عمل میکند؟
پرسنل مراکز همکار نظام مراقبت (منجمله بیمارستان ها) در قدم اول تنها به ثبت الکترونیکی سندرمهای هدف میپردازند که بوسیله یک سامانه کامپیوتری برای سطوح بالاتر سیستم بهداشتی تجمیع می شوند
حتی در صورت بروز موارد اندک مشمول گزارشدهی در یک منطقه بسیار کوچک (مثلا اسهال خونی) بلافاصله مرکز بهداشت شهرستان آگاه میشود
در صورت تجاوز منحنی موارد سندرم از آستانه های تعریف شده ، گزارش دهی به موقع و امکان واکنش مناسب و بهنگام سیستم بهداشتی فراهم می شود
مزایای نظام مراقبت سندرمیک
بدین طریق در صورت افزایش موارد مشکوک در چند بیمارستان منطقه (مثلاً یک استان) ، سیستم بهداشتی میتواند به یک طغیان احتمالی مشکوک شود
این سیستم برای پرسنل بهداشتی درمانی بسیار ساده تر است زیرا جمع آوری علائم کلیدی بمراتب ساده تر از شک به یک بیماری مشمول مراقبت و ثبت آن است
مزایای نظام مراقبت سندرمیک
مرکز بهداشت شهرستان یا استان قادر است به بیمارستانها در خصوص بروز یک طغیان بهداشتی بازخورد دهد
بازخورد از سیستم بهداشتی ، حوزه درمان را در امر تشخیص و درمان موارد بیماری خطرناک منجمله PHEIC یاری میکند
این امر منجر به تقویت همکاری حوزه درمان و بهداشت شده و سبب تمکین و پذیرش پزشکان برای گزارش دهی بیماریها میشود
بنابراین در یک نگاه ویژگیهای نظام مراقبت سندرومیک مشخص میشود:
بهنگام بودن (Timeliness)
حساس بودن (Sensitive)
پایا بودن (Reliable)
مفید بودن (Usefulness)
با تشکر
سوالات؟