بسم الله الرحمن الرحیم
مغز و نخاع
عوامل موثر بر عمل مغز
1- جریان خون مغز
2- متابولیسم مغز
3- مایع مغزی نخاعی
میزان جریان خون برای تمام مغز حدود750 میلی لیتر در دقیقه است.
15 درصد برون ده قلبی کل در حالت استراحت به مغز اختصاص دارد.
میزان جریان خون مغز 50 تا 65 میلی لیتر برای هر 100 گرم مغز در دقیقه است.
مصرف اکسیژن مغز در حدود 5/3 میلی لیتر برای هر 100 گرم مغز در دقیقه است
عمل مغز در فشار اکسیژن(وریدی) کمتر از 20 میلیمتر جیوه شروع به اختلال می کند.
عوامل موثر بر جریان خون مغز:
الف) عوامل متابولیک
1- غلظت کربن دی اکسید
2- غلظت یون هیدروژن
3- غلظت اکسیژن
ب) عوامل عصبی شامل سیستم عصبی سمپاتیک
Downloaded from: StudentConsult (on 11 July 2006 01:16 PM)
© 2005 Elsevier
CO2 + H2 O H2 CO3
H2 CO3_ H CO3 – + H+
و یون هیدروژن موجب وازودیلاتاسیون رگ های مغزی می شود
Downloaded from: StudentConsult (on 11 July 2006 01:16 PM)
© 2005 Elsevier
Downloaded from: StudentConsult (on 11 July 2006 01:16 PM)
© 2005 Elsevier
مشخصات گردش خون مویرگی مغز:
1- تعداد مویرگ ها و میزان جریان خون در ماده خاکستری چهار برابر بیشتر از ماده سفید است.
2- نفوذپذیری مویرگ های مغزی بعلت روش اتصال سلول های آندوتلیالی (اتصالات محکم) بسیار کم است.
3- مویرگ ها از همه طرف توسط پاهای سلولهای گلیال حمایت می شوند تا از کشش بیش از حد مویرگ ها در موارد فشار خون بالا جلوگیری شود.
4- در افرادی که دچار پرفشاری هستند ، جدار آرتریول هایی که به مویرگ های مغزی منتهی می شوند ضخیم می باشد تا از انتقال فشار به مویرگ ها جلوگیری کنند.
افزایش شدید فشار مویرگی آسیب آندوتلیوم مویرگی (ضربه)
نشت مایع از مویرگها بداخل نسج مغز
خیز
وارد کردن فشار به رگهای خونی
کاهش جریان خون
ایسکمی مغز کاهش رساندن اکسیژن
گشادی آرتریولها افزایش نفوذپذیری مویرگی از کارافتادن پمپ سدیم
افزایش فشار مویرگی تورم سلولها
بیشترشدن ورم
عدم توانایی مکانیسم خود تنظیمی
منشاء مایع نخاع:
1- ترشح از شبکه کوروئید هر یک چهار بطن مغزی
2- ترشح توسط تمام سطوح اپاندیمی بطن ها
3- ترشح از فضاهای دور عروقی خود مغز
محل شبکه کوروئید:
1- شاخ گیجگاهی هر بطن جانبی
2- بخش خلفی بطن سوم
3- سقف بطن چهارم
Downloaded from: StudentConsult (on 11 July 2006 01:16 PM)
© 2005 Elsevier
Downloaded from: StudentConsult (on 11 July 2006 01:16 PM)
© 2005 Elsevier
اعمال مایع نخاع:
1- تحمل وزن مغز
2- عمل ضربه گیری
3- به عنوان سیستم لنفاتیک
5- تدارک یک محیط ثابت و مناسب برای زندگی سلول های سیستم عصبی مرکزی
Downloaded from: StudentConsult (on 11 July 2006 01:16 PM)
© 2005 Elsevier
مشخصات مایع نخاع:
اسیدیته 35/7 حجم 150 میلی لیتر
وزن مخصوص 1007 فشار (180-70) 130 میلی متر آب
پروتئین :
در بطن 15-5 میلی گرم درصد
در سیسترن 25-10 میلی گرم درصد
در کمر 48- 15 میلی گرم درصد
گاما گلبولین 12-6 درصد پروتئینهای مایع نخاع
کلرور سدیم 120-120 میلی اکیوالان در لیتر یا 750 میلی گرم درصد
غلظت گلوکز حدود 30 درصد کمتر از پلاسما (80-50 میلی گرم درصد)
فشار اسمزی تقریباً برابر با فشار اسمزی پلاسما
غلظت یون سدیم تقریباً برابر با سدیم پلاسما
غلظت یون کلر حدود 15 درصد بیشتر از پلاسما
غلظت پتاسیم تقریباً 40 درصد کمتر از پلاسما
محل های جذب مایع نخاع
1- ویلوزیته های ارکنوئید
2- عروق خونی مغز و نخاع
3- فضای اطراف نورون ها
4- نسج اپاندیم
5- زوائد آستروسیت ها
روش اندازه گیری فشار مایع نخاع
عواملی که بطور طبیعی بر فشار مایع نخاع تاثیر می گذارند
1- عطسه
2- سرفه
3- فشار به عضلات شکم (زور زدن)
4- (وضعیت بیمار) در حالت نشسته فشار بیشتر از حالت خوابیده
5- ضربان نبض 4-2 میلی متر آب نوسان ایجاد می کند
6- تنفس 10-5 میلی متر آب نوسان ایجاد می کند
علل افزایش فشار مایع نخاع
الف) افزایش ترشح (بیش از یک میلی لیتر در دقیقه)
پاپیلوم شبکه کوروئید
ب) کاهش جذب:
تومور بعلت بستن منافذ چادرینه
خونریزی بعلت انسداد مجاری کوچک جذبی پرزهای عنکوتیه
عفونت بعلت انسداد مجاری کوچک جذبی پرزهای عنکوتیه
مادرزادی
تعداد کم پرزهای عنکبوتیه
وجود پرزهای با خواص جذبی غیر طبیعی
افزایش پروتئین مایع نخاع (بیشتر از 500 میلی گرم درصد) بدنبال پلی نوریت یا تومور طناب نخاعی
مناطقی از مغز که Blood Brain Barrier (BBB) ندارند
1- هیپوتالاموس
2- نوروهیپوفیز
3- جسم پینئال
نسبت نفوذپذیری مواد از سد خونی مغزی
الف) مواد با نفوذپذیری زیاد شامل:
1- آب 2- کربن دی اکسید 3- اکسیژن 4 – الکل
ب) مود با نفوذپذیری اندک شامل الکترولیت ها مثل
1- سدیم 2- کلر 3- پتاسیم
ج) مواد غیر قابل نفوذ شامل:
1- لپیوپروتئین های پلاسما 2- بسیاری از ملکول های آلی درشت
3- آنتی کورهای پروتئینی 4- بعضی از داروهای غیر محلول در چربی
انواع هیدروسفالی
1- هیدروسفالی انسدادی یا غیر ارتباطی
2- هیدروسفالی ارتباطی
3- هیدروسفالی با فشار طبیعی
4- هیدروسفالی Ex Vacuo
هیدروسفالی نهفته
هیدروسفالی فعال
هیدروسفالی متوقف
علل هیدروسفالی انسدادی
1- علل ژنتیک (X Linked Hydrocephalus)
2- علل غیر ژنتیک شامل:
الف)ناهنجاری های مادرزادی یا ضایعات تکاملی: ضایعات انسدادی مجاری مایع نخاع بعلت اختلال در تکامل مثلا گلیوز یا فیبروز، مالفورماسیون آرنولد کیاری ، سندروم دندی واکر.
ب) عفونتها:
عفونتهای ویروسی داخل رحمی یا مراحل ابتدائی تولد مننژیت های سلی، سیفیلیسی، باکتریال، قارچی، ویروسی و کارسینوماتوز.
ج) خونریزی ها:
خونریزی اینتراکرانیال ثانوی به تروماهای زایمانی یا پره ماچوریتی
خونریزی داخل بطنی در نوزادان با وزن کم
خونریزی تحت عنکبوتیه
خونریزی اینترامدولاری و داخل بطنی در بالغین
د) ضایعات فضا گیر
تومورهای داخل جمجمه ای
اتساع شریان بازیلر و سایر آنومالی های عروقی
انفارکتوس و هموراژی مغزی
علل هیدرو سفالی ارتباطی :
الف) نقض در جذب CSF
خواص جذبی غیر طبیعی پرزهای عنکبوتیه
افزایش پروتئین مایع نخاع بیش از 500 میلی گرم درصد بدنبال پلی نوریت یا تومور طناب نخاعی (مثلا اپاندیموم)
گرفتاری پرزهای عنکبوتیه بوسیله رسوب سلولهای تومورال اپاندیموم
ب) نارسائی درناژ وریدی
اوتیت مدیای مزمن بعلت ترومبوز سینوس لاترال
ماستوئیدیت مزمن بعلت ترومبوز سینوس لاترال
ترومبوز وریدهای سطحی داخل جمجمه ای
دیسکسیون رادیکال گردن بعلت نارسائی درناژ وریدی خارج جمجمه ای
انسداد ورید اجوف فوقانی
علل هیدروسفالی با فشار طبیعی:
1- ترومای جمجمه
2- خونریزی تحت عنکبوتیه
3- مننژیت
4- ضایعه فضاگیر نهفته
اندیکاسیون های پونکسیون لومبر
1- اندیکاسیون های درمانی
تزریق متو ترکسات در مننژیت های لوکمیک
تزریق آمفوتربسین B در مننژیت های قارچی
تزریق آنتی بیوتیک در موارد خاص
کشیدن روزانه مایع نخاع در سردردهای شدید ناشی از خونریزی تحت عنکبوتیه
پونکسیون لومبر متعدد به عنوان درمان پسودو تومور مغز
2- اندیکاسیون های تشخیصی آزمایشگاهی
3- بی حسی نخاعی
4- میلوگرافی
5- پنوموآنسفا لوگرافی
کنتراندیکاسیون های پونکسیون لومبر
1- بالابودن فشار داخل جمجمه
2- زخم یا عفونت ناحیه کمری
3- شک به ضایعات انسدادی نخاع مثل آبسه و تومور
4- کنتراندیکاسیون های عمومی مثل بیماری های خونریزی دهنده
عوارض پونکسیون لومبر
1- صدمه به دیسک بین مهره ای
2- سردرد بلافاصله متعاقب پونکسیون لومبر بعلت کشیدن بیش از 20میلی لیتر مایع نخاع
3- سردردی که معمولاً 24 ساعت بعد رخ می دهد و ممکن است به مدت 4-3 روز طول بکشد و علت آن نشت مایع نخاع از محل پونکسیون است
4-عفونت
اقدامات پرستاری پس از پونکسیون لومبر
1- حتی الامکان از سوزن نازک استفاده شود
2- بیمار حدود 2 ساعت روی شکم بخوابد
3- زیر سر بیمار بالش نگذارید
4- مایعات زیاد بنوشد
5- در صورت پیدایش سردرد ، از آنالژزیک استفاده شود
6- در صورتی که سردرد با تهوع و استفراغ توام شود ، سرم تجویز شود
علل فقدان متابولیسم بی هوازی در مغز
1- زیاد بودن متابولیسم نورون ها در مقایسه با سایر بافت ها
2- کم بودن مقدار گلیکوژن انبار شده در نورون ها
3- کم بودن ذخایر اکسیژن در بافت های مغز
پایان