Occupational Health And Safety Assessment Series (OHSAS)
مجموعه ارزیابی ایمنی و بهداشت شغلی
آمار حوادث
مزایای OHSAS
تفاوت دو ویرایش OHSAS
سازمان ها
مقدمه
با آغاز انقلاب صنعتی و انتقال تولید از کارگاههای کوچک به کارخانه های تولید انبوه، موضوع حفاظت از سلامت نیروی کار نیز از حالت فردی خارج و حالت عمومی تری به خود گرفت . پس از پیدایش مکتب روابط انسانی در مدیریت که براثر تجربیات هاتورن پدید آمد ، توجه به ایمنی منابع انسانی اهمیت بیشتری یافت. پس از بیان اهمیت وجود ایمنی در محیط کار ، پرسش اصلی این است که چگونه می توان ایمنی محیط کار را افزایش داد . به عبارت دیگر بهترین راه ارتقاء وضعیت ایمنی محیط کار چیست ؟
OHSAS مخفف کلمات Occupational Health And ) Safety Assessment Series) و به معنای «مجموعه ارزیابی ایمنی و بهداشت شغلی» است. و OHSAS-18001:1999 نام نظام جهانی مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی مصوب ISO (سازمان بین المللی استاندارد) است و عبارت است از نیازمندیهای نظام مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی، تا یک سازمان بتواند بخوبی مخاطرات مربوط به ایمنی و بهداشت شغلی را کنترل کند و یک محیط سالم و ایمن کاری را به وجود آورد و عملکرد خود را بهبود بخشد. توجه به استاندارد های نظام
OHSAS 18001 از سال آخر دهه 1990 میلادی آغاز شد و سازمانهای عمومی و خصوصی زیادی در سطح دنیا با اجرای آن گزارش کردند که اجرای این نظام باعث بهبود ایمنی و بهداشت محیط کارشان شده و هزینه های ضایعات را نیز به شدت کاهش داده است. اصولاً هدف از اسقرار نظام ایمنی و بهداشت شغلی، سالم سازی محیط کار و بهبود عملکرد سازمان در زمینه ایمنی و بهداشت شغلی از طریق پیشگیری آسیبها و خطرات است.
این استاندارد در صنعت برق کشور ما وارد شده و تاکنون در نیروگاه های خوی، تبریز و همدان اجرا شده و این نیروگاهها گواهینامه OHSAS 18001 را دریافت کرده اند و نتایج بسیار درخشانی از آن گرفته اند.
3
آمار حوادث شغلی
فنلاند : برآورد می شود تقریباً یک میلیون کارمند و کارگر سالانه در معرض آلودگی ناشی از مواد شیمیایی هستند.سالانه 1800 نفر در اثر حوادث شغلی در این کشور به کام مرگ می روند. 7/3 درصد کل مرگ و میرها در این کشور، در اثر حوادث شغلی است بزرگترین عامل بیماریها، بیماریهای خونی است (12 درصد)
استرالیا:مرگ و میر مرتبط با کاردر یک دوره زمانی 4 ساله حاکی از آن است که 1244 نفر در محیط های کار فوت شدند که گویا نرخ مرگ و میر 5/5 در هر صدهزار کارگر می باشد.
انگلستان :در سال 2000 در انگلستان 295 فوت ناشی از کار اتفاق افتاده است.
آمریکا :
هزینه کل اختلالات اسکلتی عضلانی msd ناشی از ریسک های ارگونومی در سال حدود 209 میلیون دلار برآورده می شود.
بیشتر از 1400کارگر در اثر حوادث و آسیب های شغلی ناتوان می شوند.
قریب 5/2 میلیون روز از دست رفته کاری ناشی از ناتوانی شغلی بوجود می آید.
برآورده می شود 300000 بیماری شغلی جدید بوجود می آید.
4
مزایای نظام OHSAS
همسویی اهداف و برنامه های نظام OHSAS با اهداف نظامهای تجاری
شناخت کافی خطرات بالقوه موجود در محیط کار
مخاطرات محیط کار برای کارکنان به حداقل می رسد.
از امکانات سخت افزاری موجود استفاده مناسب و بهینه می شود.
کاهش زیانهای ناشی از حوادث
.
.
.
5
تفاوت های ویرایش جدید
در ویرایش 2007 سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای بر خلاف ویرایش قبل که عنوان مدرک یا ویژگی را دارا بود این ویرایش عنوان استاندارد را گرفته که همین امر نشانگر پذیرش بیشتر OHSAS 18001 به عنوان پایه ای برای استانداردهای ملی سیستم های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای است.(تبدیل OHSAS SPECIFICATIONبهOHSAS STANDARD)
مدل بر روی نتیجه تمرکز دارد به عبارتی نتیجه گرا شده است. همان چیزی که در مدلهای سرآمدی مشاهده می شود.
ویرایش دوم استاندارد OHSAS بر شفاف سازی ویرایش اول متمرکز بوده و با در نظر گرفتن ملاحظات مربوطه ILO-OSH ،ISO14000 ،ISO 9000 و سایر استانداردها یا انتشارات سیستم مدیریت ایمنی و سلامت حرفه ای ،تهیه شده تا سازگاری این استاندارد را برای منافع جامعه کاربر ، ارتقاء دهد.
در ویرایش جدید تاکید بیشتری بر روی موضوع بهداشت صورت پذیرفته است.
در ویرایش جدید تعریف واژه "خطر" تغییر کرده وشامل آسیب به اموال و محیط زیست نمی شود،همچنین استاندارد OHSAS که با هدف پرداختن به ایمنی و سلامت حرفه ای بوده به سایر حوزه های ایمنی و سلامت از قبیل برنامه رفاه کارکنان،ایمنی محصول ،صدمه به اموال یا اثرات زیست محیطی نمی پردازد.
چرخه دمینگ "مدل طرح،اجرا، کنترل و اقدام "در این ویرایش در مقدمه آورده شده در حالی که در ویرایش قبل در شروع هر بند اصلی آمده بود.
6
تشریح بند ها
دامنه (cope )
انتشارات مرجع Reference publications
تعاریف و اصطلاحات Terms and definitions
المان های سیستم مدسرست بهداشت حرفه ای OH&S Management System Elements
دامنه کاربرد (Scope)
ایجاد یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای به منظور حذف یا کاهش ریسک برای کارکنان و سایر طرفهای ذینفع که ممکن است در معرض ریسک ایمنی و بهداشتی ناشی از فعالیتهای سازمان باشند.
اجرا، نگهداری و بهبود مستمر یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای.
حصول اطمینان از انطباق با خط مشی ایمنی و بهداشت حرفه ای که خود تعیین کرده است.
اثبات این انطباق به دیگران
درخواست انطباق گواهی/ثبت سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای خودتوسط یک سازمان بیرونی.
تعیین انطباق با این مشخصات و اظهار نظر آن توسط خود سازمان.
8
عبارات و تعاریف : Terms and Definition
3-1- حادثه : Accidentحادثه عبارت است از یک اتفاق یا واقعه ناخواسته که منجر به مرگ، بیماری، جراحت، صدمه و یا خسارات (loss )گردد.
3-2- ممیزی Audit : یک آزمایش سیستماتیک (نظام یافته) به منظور تعیین اینکه آیا فعالیتها و نتایج حاصل از این فعالیتها با ترتیبات برنامه ریزی مطابق دارد و آیا این ترتیبات به طور موثر و مناسب برای رسیدن خط مشی و اهداف سازمان اجرا شده اند.
تذکر : در ممیزی پیش فرض اساسی این است که :
مورد شناسایی نشده است .
دستورالعمل نوشته شده بخوبی اجرا نشده است .
3-3-بهبود مستمر continual improvement : فرآیند ارتقای سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی ، برای دستیابی به بهبودهایی در عملکرد کلی بهداشتی و ایمنی ، در راستای خط مشی بهداشتی و ایمنی سازمان.
9
ادامه عبارات و تعاریف
3-4- خطر (عامل زیان آور ) Hazard : هر گونه موقعیت یا منبع بالقوه زیان و ضرر خواه به شکل جراحات انسانی یا بیماری ، صدمه به اموال و تجهیزات ، صدمه به محیط کارگاه و یا ترکیبی از آنها .
3-5- شناسایی خطر Hazard identification : فرآیند شناسایی وجود یک خطر یا عامل زیان آور و تعیین مشخصات آن.
3-6- رویداد Incident : رویداد (incident) عبارت از یک رخداد یا اتفاق که منجر به یک حادثه (accident) شده و یا پتانسیل منجر شدن به حادثه را داشته باشد .
توجه : یک رویداد که منجر به بیماری ، جراحت صدمه و یا سایر خسارات نشده است را نیز می گویند . کلمه رویداد شامل این موارد شبه حادثه نیز می گویند.
10
مثالهایی از خطرات
الکتریسیته
بارسنگین
داربست
زمین لغزنده
تشعشعات رادیو اکتیو
11
ادامه عبارات و تعاریف
3-7- طرفهای ذینفع Interested parites : فرد یا گروهی که به عملکرد بهداشت حرفه ای و ایمنی و سازمان مرتبط می باشد و یا از آن تاثیر می پذیرد .
3-8-عدم انطباق Non-conformance : هر گونه انحراف از استانداردهای کاری ، دستورالعملهای ، روشهای اجرایی ، مقررات ، عملکرد سیستم مدیریتی و غیره که بطور مستقیم یا غیر مستقیم منجر به جراحت یا بیماری ، صدمه به اموال و تجهزات ، صدمه به محیط کارگاه و یا ترکیبی از اینها شود.
3-9- اهداف objective : اهداف یا مقاصد، به معنای عملکرد بهداشتی حرفه ای و ایمنی ، که یک سازمان خود را مقید به حصول آن می داند.
توجه : اهداف حتی المقدر باید کمی باشند.
3-10- بهداشت حرفه ای و ایمنی Occupational health and safety : شرایط و عواملی که می تواند بر سلامتی کارکنان ، کارگران موقتی ، پرسنل پیمانکاران ، میهمانان و مراجعه کنندگان و یا هر فرد دیگری در محل تاثیر بگذارد.
توجه : منظور از سلامتی در اینجا، سلامتی به معنای عام می باشد.
12
ادامه عبارات و تعاریف
3-11- سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی OH& S management system : بخشی از کل سیستم مدیریت که مدیریت بر ریسک های بهداشتی – ایمنی ناشی از فعالیتهای هر سازمان را تسهیل می نماید. این شامل ساختار سازمانی ، فعالیتهای طرح ریزی ، مسئولیتها ، اعمال ، روشها ، فرایندها و منابع برای تهیه ، اجرا ، حصول ، بازنگری و خط مشی بهداشت حرفه ای و ایمنی می باشد.
3-12- سازمان Organization : شرکت، بنگاه ، اداره ، مجتمع کاری ، نهاد مسئول یا مسسه توسعه یا انجمن ، یا بخش یا ترکیبی از آنها ، اعم از ثبت شده یا نشده ، دولتی ، عمومی یا خصوصی که دارای وظایف و تشکیلات اداری خاص خود باشد.
توجه : برای سازمانهایی که بیش از یک بخش عملیاتی دارند یک بخش عملیاتی واحد را می توان به عوان سازمان در نظر گرفت .
3-13- عملکرد Preformance : نتایج قابل اندازه گیری سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی ، مربط به کنترل ریسکهای بهداشتی و ایمنی توسط یک سازمان ، بر مبنای خط مشی و اهداف .
توجه: اندازه گیری عملکرد شامل اندازه گیری فعالیتهای مدیریت بهداشتی – ایمنی و نتایج آن می باشد.
13
ادامه عبارات و تعاریف
3-14- ریسک Risk : ترکیب (یا تابعی ) از احتمال و پیامد (های) ناشی از وقوع یک اتفاق خطرناک مشخص
3-15- ایمنی safety : در امان بودن از ریسک غیر قابل قبول یک خطر
3-16- ریسک قابل تحمل Tolerable risk : ریسکی که میزان آن تا حد قابل تحمل توسط سازمان ، و با درنظر گرفتن الزامات قانونی و خط مشی بهداشتی ـ ایمنی، پایین آمده است.
14
مثال هایی از ریسک
کار با تجهیزات برقی
بلند کردن بار سنگین
کار روی داربست
راه رفتن روی زمین لغزنده
15
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-1- الزامات کلی General requirement : سازمان باید یک سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی ایجاد نموده و برقرار نگهدارد که الزامات آن در کل بند 4 تشریح می شود.
4-2- خط مشی بهداشت حرفه ای و ایمنی oh& S policy : یک خط مشی بهداشت حرفه ای و ایمنی که توسط مدیریت رده بالا تائید شده که در آن اهداف بهداشتی- ایمنی و تعهد به بهبود عملکرد بهداشتی – ایمنی به روشنی مورد تاکید قرار گرفته است ، باید تدوین گردد.
خط مشی باید :
الف) متناسب با ماهیت و میزان ریسکهای بهداشتی – ایمنی سازمانی باشد ؛
ب) شامل تعهد به بهبود باشد ؛
ج) حداقل شامل تعهد به تبعیت از قوانین بهداشت حرفه ای و ایمنی مرتبط و همچنین الزامات دیگری که سازمان آنهارا تقبل کرده است باشد.
د) مدون ، اجرا و برقرار نگه داشته شود؛
ه) به کلیه کارکنان ابلاغ شود تا ایشان را از الزامات بهداشتی – ایمنی خود آگاه ناید؛
و) برای عمومی و افراد علاق مند قابل دسترسی باشد؛
ز) بطور متناوب مورد بازنگری قرار گیرد تا از ارتباط و تناسب آن با سازمان اطمینان حاصل شود
17
18
بازنگری مدیریت
خط مشی
ممیزی
طرح ریزی
فیدبک حاصل از نتایج
اندازه گیری عملکرد
خط مشی بایستی :
مشخصاً بوسیله مدیریت ارشد سازمان تنظیم و تائید شود.
بوسیله مدیریت ارشد امضاء شود.
اعتماد عمومی را برای مسائل ایمنی و بهداشت در سازمان فراهم کند.
توزیع شود، به اطلاع همه برسد، در جای مناسب نصب شود یا هر روشی که اثر کامل داشته باشد.
اساساً بایستی کل سازمان را پوشش دهد.
حتی المقدور بایستی کمی باشد.
ورودی و خروجی معین و جهت دار داشته باشد
S.M.A.R.T باشد معین SPECIFIC، قابل اندازه گیری Measurement، دست یافتنی Attainable، قابل تحقق Realistic ، قابل ردیابی Trackable، دارای محدوده زمان Time – bounded
19
خط مشی : به حداقل رسانیدن صدمات و بیماریهای کارکنان.
اهداف کلان : کاهش نرخ حوادث به میزان 50 % ظرف 2 سال آینده
اهداف خرد : کاهش تعداد کمردرد در قسمت تولید به میزان 20% تا پایان سال X
مثالی از خط مشی ایمنی و بهداشت حرفه ای شرکت X
شرکت صنایع X
خط مشی ایمنی و بهداشت حرفه ای
مدیریت شرکت X تعهد می نماید که از کارکنان و اموال در مقابل خسارات ناشی از حوادث محافظت نماید. ما یک محیط کار سالم و ایمن را ایجاد کرده و آنرا نگه خواهیم داشت. ما در جهت حذف خطراتی که ممکن است باعث آسیب و بیماری کارکنان و صدمه به اموال شود، کوشش خواهیم کرد.
پیشگیری از خسارت، مسئولیت مستقیم همه مدیران و کارکنان است. کلیه کارکنان کارشان را بدرستی مطابق با روشهای اجرایی ایجاد شده و فلسفه عملیاتی انجام خواهند داد. من اطمینان دارم که همه شما، با یک تعهد فردی جهت پیشگیری از خسارات بعنوان راه ادامه زندگی به من خواهید پیوست.
این خط مشی بعنوان یک سند بایستی در دسترس کلیه طرفهای ذینفع و عموم قرار گیرد.
مدیریت شرکت صنایع X 1/10/81
20
21
خط مشی
طرح ریزی
ممیزی
اجرا و عملیات
فیدبک حاصل از نتایج
اندازه گیری عملکرد
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-3-1- طرح ریزی برای شناسایی خطرات، ارزیابی ریسک و کنترل ریسک : Planning for Hazard Identification, Risk Assessment and Risk Control سازمان بایستی روشهای اجرایی برای شناسایی مداوم خطرات، ارزیابی ریسک ها و اجرای اقدامات کنترلی مورد نیاز ، ایجاد کرده و برقرار نگه دارد. اینها باید شامل موارد ذیل باشد. – فعالیتهای عادی و غیر عادی – فعالیتهای تمام کارکنانی که به محل کار دسترسی دارند.(شامل پیمانکاران و بازدید کنندگان) – امکانات موجود در محل کار توسط سازمان یا سایرین تهیه شده است. ** سازمان بایستی مطمئن باشد که نتایج حاصل از این ترازیابی ها و همچنین تاثیرات ناشی از اقدامات کنترلی در زمان تدوین اهداف بهداشتی – ایمنی در نظر گرفته می شود. ** سازمان بایستی این اطلاعات را مستند و به روز نگه دارد.
22
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-3-2- الزامات قانونی و سایر الزامات Legal and other Requirement
سازمان باید روش اجرایی برای شناسایی و دستیابی به الزامات قانونی و سایر الزامات ایمنی و بهداشت حرفه ای که قابل اعمال در آن باشد ، ایجاد و برقرار نگهدارد. سازمان باید این اطلاعات را به روز نگهدارد
اطلاعت مربوط به الزامات قانونی و سایر الزامات باید به اطلاع کارکنان و سایر طرفهای ذینفع مرتبط رسانده شود.
23
این الزامات دارای دو قسمت اصلی است
1- شناسایی قوانین و سایر الزامات
2- دستیابی به قوانین و سایر الزامات
الزامات قانونی :
وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی (کتابچه TLV)
وزارت کار و امور اجتماعی (آیین نامه حفاظت فنی و بهداشت کار – قانون کار)
سازمان حفاظت محیط زیست ( ضوابط محیط زیست)
وزارت نیرو
وزارت صنایع
شهرداری منطقه
سازمان تامین اجتماعی
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
24
الزامات قانونی و سایر الزامات
سایر الزامات:
الزامات مربوط به یک فعالیت خاص. مثل قوانین انرژی اتمی برای جوشکاری
الزامات مربوط به یک محصول خاص مثل قوانین وزارت نفت، پتروشیمی
الزامات مربوط به محل جغرافیایی سازمان ، مثل الزامات مربوط به شهرک های صنعتی
پروتکل ها و عهد نامه های بین المللی
سایر الزامات مربوط به طرف های علاقمند
25
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-3-3- اهداف Objectives
سازمان باید اهداف ایمنی و بهداشت حرفه ای مدونی در هر بخش و سطحی در درون سازمان که مرتبط باشد ایجاد و برقرار نگه دارد.
سازمان هنگام تعیین و بازنگری اهداف خود باید الزامات قانونی و سایر الزامات ، خطرات (عوامل زیان آور) ایمنی و بهداشت حرفه ای و ریسکها ، گزینه های فن آوری و الزامات مالی و عملیاتی و بازرگانی خود و نظارت طرف های ذینفع را در نظر بگیرد.
اهداف باید با خط مشی ایمنی و بهداشت حرفه ای و از جمله تعهد به بهبود مستمر سازگار باشد.
26
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-3-4- برنامه های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای OH&S Management Programmer
سازمان باید برنامه یا برنامه هایی برای دستیابی به اهداف ایجاد کرده و برقرار نگه دارد که شامل موارد زیر می باشد:
تعیین مسئولیتها و اختیارات برای دستیابی به اهداف درهر بخش و سطحی از سازمان که مرتبط باشد.
نحوه و زمانبندی دستیابی به آنها
برنامه های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای باید در فواصل زمانی مرتب و مشخص مورد بازنگری قرار گیرد.
برنامه های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای هر جا که لازم باشد ، باید اصلاح شوند تا هرگونه تغییر در فعالیتها، محصولات خدمات یا شرایط عملیاتی سازمان در آنها لحاظ گردد.
27
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-4- اجرا و عملیات Implementation and Operation
28
طرح ریزی
اجرا و عملیات
فیدبک بک حاصل از نتایج
اندازه گیری عملکرد
ممیزی
بررسی و اقدام اصلاحی
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-4-1- ساختار و مسئولیت:Structure and Responsibilities
وظایف، مسئولیتها و اختیارات کارکنانی که در مدیریت ، اجرا و تایید فعالیتهای موثر بر ریسک های ایمنی و بهداشت حرفه ای سازمان نقش دارند. باید تعیین، مدون و ابلاغ شوند تا مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای موثر تسهیل شود.
مسئولیت نهایی ایمنی و بهداشت برعهده مدیریت ارشد سازمان است.
سازمان بایستی یکی از مدیران رده بالا را با مسئولیتهای ویژه به عنوان نماینده مدیریت منصوب نماید تا از استقرار و اجرای مناسب الزامات سیستم در تمام قسمتها و حوزه های عملیاتی سازمان اطمینان حاصل گردد.
مدیریت بایستی منافع مورد نیاز ( منابع انسانی، مهارتهای تخصصی و فن آوری و منابع مالی) را برای اجرا، کنترل و بهبود این سیستم فراهم نماید.
نماینده مدیریت سازمان باید دارای وظایف، مسئولیتها و اختیارات معینی برای موارد زیر باشد:
حصول اطمینان از اینکه الزامات مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای بر طبق مشخصات OHSAS می باشد
حصول اطمینان از اینکه گزارشات مربوط به عملکرد سیستم مدیریت ایمنی – بهداشتی جهت بازنگری و بعنوان پایه ای برای بهبود این سیستم به مدیریت ارشد اعلام می گردد.
29
فاکتورهای موفقیت
تلفیق عناصر ایمنی و بهداشت حرفه ای در مسئولیتهای همه کارکنان
پذیرش سیستم ایمنی و بهداشت حرفه ای توسط کارکنان
کارکنان بدانند چه کار کنند، چگونه آن را انجام دهند و توان انجام آنرا دارند.
کانالهای اطلاع رسانی و گزارش دهی بطور شفاف تعریف شود.
فاکتورهای شکست:
فقدان تعریف و تفهیم مسئولیت
اختیارات نامشخص یا نا کافی یا مسئولیت بدون اختیارات
عدم هماهنگی در مسئولیتها
دادن مسئولیت های زیاد به یک نفر
فقدان هماهنگی بین واحدها و مدیران
آموزش و منابع ناکافی
همه فکر کنند که فرد دیگری مراقب سیستم است.
صفت « این جزو شغل من نیست »
30
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-3-4- آموزش، آگاهی و صلاحیت :Training , awareness and Competence
افراد بایستی صلاحیت انجام وظایفی که ممکن است روی مسائل ایمنی و بهداشت در محل کار تاثیر بگذارد را داشته باشد.
صلاحیت به معنای داشتن تحصیلات ، آموزش و با تجربه متناسب می باشد.
سازمان بایستی روشهای اجرایی ایجاد و برقرار نگهدارد تا مطمئن شود که کارکنان در هربخش و سطح از موارد زیر آگاه هستند
اهمیت انطباق با خط مشی و روشهای اجرای ایمنی بهداشتی و الزامات سیستم مدیریت OHS
31
32
فرآیند آموزش شامل سه فاز است
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-4-3- مشاوره و ارتباطات : Consultation & Communication
سازمان بایستی روش اجرایی داشته باشدبرای :
حصول اطمینان از تبادل دو طرفه اطلاعات ایمنی و بهداشتی مرتبط با کارکنان و طرف های ذینفع
مشارکت کارکنان در مسائل ایمنی و بهداشتی و مشاوره با آنها که بایستی مستند شده و به اطلاع طرفهای ذینفع رسانده شود
کارکنان بایستی :
در توسعه و بازنگری خط مشی و روشهای اجرائی جهت مدیریت کردن ریسکها مشارکت نمایند
در صورت بروز هر گونه تغییر که ممکن است بر ایمنی و بهداشت حرفه ای محیط کار موثر باشد ، مورد مشورت قرار گیرد
در مورد مسائل ایمنی و بهداشت توجیه شوند.
از اینکه چه کسی (کسانی) نمایندگان ایمنی و بهداشتی آنها می باشند و نماینده مدیریت در این خصوص چه کسی است ، اطلاع داشته باشند.
33
چه موضوعاتی دربحث ارتباطات مطرح هستند:
یاد آوری رویدادها و حوادثی که اتفاق افتاده است.
مشاغل با شرایط خطرناک موجود
نیازهای بهبود سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای
ارتقاء قواعد کاری
طرح ریزی اهداف ایمنی و بهداشتی جدید
انجام ارزیابی ریسک گروین
تشریح بازنگری و ارزیابی ریسک اخیر
نتایج بازرسی
آگاهی خطرات بهداشتی
استفاده مناسب از ابزار و تجهیزات
**بهترین فردی که می تواند این ارتباط را برقرار کند کسی است که مورداحترام کارکنان بوده و آنها او را می شناسند، که اغلب سرپرستان کارگاههای این پل ارتباطاتی را فراهم می کنند.
34
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-4-4- مستندسازی : Documentation
سازمان بایستی اطلاعات لازم را برای موارد ذیل به شکل مناسب از قبیل ثبت بر روی کاغذ یا به صورت الکترونیکی ، ایجاد نموده و برقرار نگهدارد.
تشریح عناصر اصلی سیستم مدیریت و روابط متقابل آنها
رجوع دادن به مستندات مربوطه
توجه : بسیار مهم است که مستندات در کمترین حد لازم نگهداری شوند تا استفاده موثر و کارآمد از آنها میسر شود.
35
هرم مستندات
36
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-4-5- کنترل مدارک و داده ها
سازمان باید روشهای اجرایی برای کنترل تمام ودارک و داده های مورد نیاز این استاندارد را ایجاد کرده و برقرار نگهدارد تا اطمینان حاصل کند که :
محل مدارک و داده ها معلوم است .
مدارک و داده ها بطور ادواری بازنگری و در صورت لزوم تجدید نظر می شوند و مناسب بودن آنها مورد تایید افراد مجاز قرار می گیرد.
نسخه های جاری مدارک وداده های مربوطه در تمام محل هایی که عملیات اساسی ، برای کارکرد موثر سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی در آنجا انجام می گیرد، در دسترس می باشند.
مدارک منسوخ به موقع از تمام محل های صدور ومحل های استفاده آنها خارج می شوند یا بطریق دیگری از عدم استفاده نا خواسته اطمینان حاصل می گردد.
تمام مدارک و داده هایی که قانوناً باید نگهداری شوند و همچنین آنهایی که جهت آگاهی و مراجعات بعدی بایگانی می شوند بطور مناسب نشانه گذاری شده اند.
37
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-4-6- کنترل عملیات :
سازمان بایستی عملیات و فعالیتهایی را که در ارتباطات با ریسکهای شناخته شده می باشند ، در جایی که اقدامات کنترلی مورد نیاز باشد مشخص نماید.
سازمان بایستی این فعالیتها را شامل نگهداری و تعمیرات نیز هستند به طریق زیر برنامه ریزی کند تا اطمینان حاصل نماید که تحت شرایط مشخص نشده به انجام می رسند:
ایجاد و برقراری روشهای اجرایی مدون برای پوشش دادن به وضعیت هایی که نبود آنها ممکن است منجر به انحراف از خط مشی و اهداف بهداشت حرفه ای و ایمنی گردد.
مشخص نمودن معیارهای عملیاتی در روشهای اجرایی .
ایجاد و برقراری روشهای اجرایی مرتبط با ریسکهای بهداشتی – ایمنی شناسایی شده مربوط به کلیه وسایل ، تجهیزات و خدمات خریداری شده و یا استفاده شده توسط سازمان و ابلاغ روشهای اجرایی و الزامات مربوط به عرضه کنندگان و پیمانکاران
ایجاد و برقراری روشهای اجرایی برای طراحی محل کار، فرآیند، تآسیسات ، ماشین آلات ، رویه های عملیاتی و سازماندهی کار از جمله انطباق کار با توانایی های نیروی انسانی به منظور حذف یا کاهش ریسک های بهداشتی – ایمنی در منبع آنها.
38
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-4-7- آمادگی و واکنش در مواقع اضطراری : Emergency Preparedness and Response
سازمان بایستی روشهای اجرایی را ایجاد و برقرار نگهدارد برای :
شناسایی احتمال وقوع و مقابله با حوادث و وضعیتهای اضطراری
پیشگیری و کاهش امکان بروز بیماری ها و جراحاتی که ممکن است مرتبط با این حوادث باشند.
سازمان بایستی هر زمان که لازم باشد ، روشهای اجرایی آمادگی و واکنش در وضعیت اضطراری خود را خصوصاً پس از وقوع حوادث یا وضعیت های اضطراری مورد بازنگری و تجدید نظر قرار دهد
سازمان بایستی بطور ادواری هر وقت که امکان پذیر باشد این روشهای اجرایی را به آزمایش بگذارد.
39
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-5- بررسی و اقدام اصلاحی checking and Correction Action
40
اجرا و عملیات
بررسی و اقدام اصلاحی
ممیزی
بازخورد حاصل از نتایج
اندازه گیری عملکرد
بازنگری مدیریت
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-5-1- اندازه گیری عملکرد و پایش : Performance Measurement and Monitoring
سازمان بایستی روشهای اجرایی جهت پایش و اندازه گیری منظم عملکرد ایمنی و بهداشت حرفه ای خود ایجاد نموده و برقرار نگهدارد. این روشهای اجرایی باید :
شامل اندازه گیری مکی و کیفی متناسب با نیازهای سازمان باشد
پایش تا حدی که اهداف ایمنی و بهداشت حرفه ای سازمان محقق گردد ، انجام شود
شامل اقدامات قبل از وقوع ( پویا بسته) برای پایش عملکرد از جمله انطباق با برنامه های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای ، معیارهای عملیاتی و الزامات قانونی و مقررات مرتبط باشد
شامل اقدامات بعد از وقوع (واکنشی، جهت پایش حوادث ، بیماریها ، رویدادها : از جمله شبه حادثه ها) و سایر موارد نقص در عملکرد ایمنی و بهداشت حرفهای باشد.
شامل ثبت داده ها ونتایج کافی از اندازه گیری ها و پایش باشد تا تجزیه و تحلیل اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه را تسهیل نماید.
41
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-5-2-حوادث ، رویدادها، عدم انطباق ها و اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه : Accident, incident, non conformance and corrective and preventive action
سازمان بایستی روشهای اجرایی برای تعیین مسئولیتها و اختیارات برای پرداختن به موارد زیر را ایجاد و برقرار نگهدارد :
انجام و بررسی حوادث، رویدادها و عدم انطباقها
انجام اقداماتی جهت کاهش پیامدهای ناشی از حوادث ، رویدادها و عدم انطباقها
شروع و تکمیل اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه
تایید موثر اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه انجام شده
اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه قبل از انجام بایستی از طریق فرآیند ارزیابی ریسک مورد بازنگری قرار گیرند. هر گونه اقدام اصلاحی یا پیشگیرانه که برای حذف علل بالفعل و بالقوه عدم انطباق ها انجام می گیرد باید متناسب با ابعاد مسئله بوده و هم عرض با ریسکهای ایمنی و بهداشت حرفه ای حاصله باشد.
سازمان بایستی هر گونه تغییرات ناشی از اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه در روشهای اجرایی مدون را اجرا و ثبت نماید.
42
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-5-3-سوابق و مدیریت سوابق : Records and Records Management
سازمان بایستی روشهای اجرایی برای شناسایی ، نگهداری و تعیین تکلیف سوابق بهداشتی و ایمنی و نتایج ممیزی ها و بازنگری ها ، ایجاد نموده و برقرار نگهدارد :
سوابق ایمنی و بهداشت حرفه ای باید خوانا ، قابل شناسایی و قابل ردیابی جهت فعالیتهای مربوط باشند.
سوابق بایستی طوری بایگانی و نگهداری شوند که به سهولت قابل دستیابی باشند و از آسیب ، خرابی یانابودی در امان بمانند
مدت نگهداری آنها باید تعیین و ثبت شود سوابق باید متناسب با سیستم و سازمان نگهداری شود تا انطباق با مشخصات OHSAS را اثبات نمایند.
43
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-5-4- ممیزی :AUDIT
سازمان بایستی برنامه و روش های اجرایی را برای ممیزی های ادواری سیستم مدیریت ایمنی بهداشت حرفه ای که قرار است به اجرا در آید ،ایجاد نموده و برقرار نگهدارد تا :
// تعیین شود که آیا سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای :
با ترتیبات برنامه ریزی شده برای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای و از جمله مشخصات OHSAS مطابقت دارد.
بدرستی اجرا و نگهداری شده است؟
برا ی تحقق خط مشی و اهداف سازمان موثر بوده است ؟
نتایج حاصل از ممیزی های قبلی را بازنگری کند
اطلاعات مربوط به نتایج ممیزی ها به مدیریت ارائه می شود
44
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
4-6- بازنگری مدیریت Management Review
45
بررسی و اقدامات اصلاحی
بازنگری مدیریت
ممیزی
فاکتورهای خارجی
خط مشی
الزامات سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی
مدیریت ارشد سازمان بایستی در فواصل زمانی که خود تعیین می نماید سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای را بازنگری نماید تا از تداوم، مناسب بودن، کافی بودن وموثر بودن آن اطمینان حاصل کند.
فرآیند بازنگری مدیریت باید بنحوی باشدکه اطمینان حاصل گردد که اطلاعات لازم جمع آوری میگردد تا به مدیریت امکان دهد که این ارزیابی را بعمل آورد.
در پرتو نتایج ممیزی سیستم مدیریت بهداشت حرفه ای و ایمنی، تغییر شرایط و تعهد به بهبود مستمر، بازنگری مدیریت باید نیاز احتمالی به تغییرات خط مشی، اهداف و سایر عناصر سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای را مد نظر قرار دهد.
46