به نام خدا
عنوان: ماهیت مدیریت منابع انسانی
مقدمه
مدیریت منابع انسانی را شناسایی، انتخاب، استخدام، تربیت و پرورپ نیروی انسانی به منظور نیل به اهداف سازمان تعریف کرده اند. منظور از منابع انسانی یک سازمان، تمام افرادی است که در سطوح مختلف سازمان مشغول به کارند و منظور از سازمان، تشکیلات بزرگ یا کوچکی است که به قصد و نیتی خاص و برای نیل به اهدافی مشخص به وجود آمده است.
در تقسیم بندی سازمان، مدیریت منابع انسانی در ردیف مدیریت تولید، مدیریت مالی و غیره قرار گرفته و انجام امور مربوط به آن به عهده حوزه ای معین واگذار گردیده است. این حوزه ممکن است مستقیماً تحت نظر ریاست سازمان باشد یا اینکه با واسطه هایی تحت نظر وی قرار گیرد و دارای وظایفی کاملاً تخصصی است که نقش مهمی در موفقیت نهایی سازمان دارد.
عوامل مهم در گسترش نقش مدیریت منابع انسانی
نقش مدیریت منابع انسانی نخست، تشخیص استعدادهای بالقوه نیروهای شاغل در سازمان و سپس فراهم آوردن امکاناتی برای شکوفایی آنهاست.
توام با تغییر در فلسفه وجودی اداره امور کارکنان، مدیریت منابع انسانی به تدریج پا از وظایفی همچون انتخاب و استخدام نیرو، تعیین حقوق و مزایا و ایجاد هماهنگی در روابط کارگری فراتر گذاشت.
امروزه شاهدیم که مدیریت منابع انسانی در طرحریزی برنامه های مهم و استراتژیک مشارکت فعالی دارد و به طور کلی، جایگاهی به مراتب والاتر از گذشته در سازمان یافته است.
عوامل مهم در گسترش نقش مدیریت منابع انسانی
تغییر و تحولات سریع و پیچیده تر شدن محیط از جمله عوامل مهمی است که در گسترش نقش مدیریت منابع انسانی در سازمان موثر بوده است. امروزه قوانین و مقررات بسیاری بر استخدام و چگونگی فعالیتهای سازمان نظارت می کند و اغلب، تخلف از آنها موجب تعقیب حقوقی، کیفری یا پرداخت جرایم نقدی سنگینی می شود.
بهداشت و ایمنی محیط کار، اجتناب از تبعیض در استخدام، پرداخت حقوق و دستمزدهای کافی و عادلانه از جمله مواردی است که تحت نظارت و کنترل مستقیم دولت می باشد و سازمان مکلف به رعایت آنهاست.
عوامل مهم در گسترش نقش مدیریت منابع انسانی
نیروی کار نیز امروزه توقعات بیشتری از قبل دارد، دیگر به هر شغلی در هر سرایط و با هر دستمزدی تن در نمی دهد و برای کیفیت کار و زندگی کاری مطلوب، اهمیت زیادی قائل است. در نتیجه، متخصصان امور نیروی انسانی باید مشاغل را طوری طراحی کنند که کار در محیط سازمان برای کارکنان، مطلوب و رضایتبخش باشد.
عوامل مهم در گسترش نقش مدیریت منابع انسانی
ترکیب نیروی انسانی نیز دچار دگرگونیهایی شده است. مشکلات اقتصادی و در نتیجه، عدم تکافوی درآمد مردان باعث شده است تا هر روز تعداد بیشتری از زنان به عنوان نان آور دوم، داوطلب استخدام در سازمانها شوند. استخدام و اشتغال زنان توام با مسائل خاصی چون بارداری، زایمان، الزام به مراقبت از کودکان و اجبار به خانه داری در حین اشتغال است که باید برای آن تدابیری اتخاذ شود. همچنین مسائل ناشی از پیری یا جوانی نیروی کار از جمله مشکلاتی است ه سازمان به طور اعم و مدیریت منابع انسانی به طور اخص، با آن مواجه است.
وظایف مدیریت منابع انسانی
نظارت بر استخدام در سازمان به طوری که این امر در چهارچوب قانون و مطابق با قوانین و مقررات انجام گیرد و حق حقوق قانونی متقاضیان مشاغل پایمال نگردد.
تجزیه و تحلیل مشاغل به طوری که ویژگیهای هر یک مشخص و معین گردد.
برنامه ریزی برای تامین نیروی انسانی موردنیاز سازمان.
کارمندیابی و شناسایی کسانی که شرایط کافی را برای استخدام در سازمان دارا هستند.
انتخاب و استخدام بهترین و شایسته ترین نیروهای ممکن برای تصدی مشاغل در سازمان
طراحی و تنظیم برنامه هایی که ورود کارکنان جدید به سازمان را تسهیل و به ایشان کمک میکند تا جایگاه صحیح سازمانی و اجتماعی خود را در آن بیابند.
آموزش کارکنان
تربیت مدیر
طراحی سیستم ارزیابی عملکرد کارکنان
طراحی سیستم پاداش
طراحی سیستم حقوق و دستمزد
وساطت میان سازمان و سندیکاهای کارگری
طراحی سیستمی برالی رسیدگی به خواسته ها و شکایات کارکنان
طراحی سیستم بهداشت و ایمنی محیط کار
طراحی سیستم انظباط
راههای اثربخشی بیشتر مدیریت منابع انسانی
برای اینکه مدیریت منابع انسانی در آینده بتواند از عهده مسائلی به مراتب پیچیده تر از مسائل امروزی برآید، باید به آن اهمیت بیشتری داد و جایگاهی والاتر از آنچه به طور سنتی داشته است، برای آن در نظر گرفت.
به منظور فراهم کردن زمینه مسائد برای پذیرش نظرها و پیشنهادات، مسئولان امر پرسنلی باید به جای پافشاری بر مسائل سطحی و زودگذر، از مسائل مهم اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آگاهی یابند و با درک عمیق ماهیت این مسائل، تاثیر آنها را بر سازمان در نظرها و پیشنهادهای خود اعلام نمایند. همچنین این مسئولان باید آشنایی بیشتری با مسائل واقعی سازمان پیدا نموده، نقش فعالتری در تشخیص و حل مسائل مهم سازمانی ایفا کنند و با ارائه پیشنهادهای عملی به مدیریان صفی در زمینه استفاده بهینه از منابع انسانی، ظرز به کارگیری موثرتر نیروهای تحت سرپرستی شان را به آنها بیاموزند و از این طریق، سهم بیشتری در کاهش هزینه ها و افزایش درآمدها داشته باشند.
نقش مدیریت منابع انسانی در سودبخش سازمان
وظیفه اصلی مدیریت منابع انسانی رسیدگی به امور مربوط به کارکنان است و مسئولان و متخصصان امور پرسنلی وقت و نیروی زیادی صرف آن می کنند؛ اما پرداختن به این امور تنها وظیفه مدیریت منابع انسانی نیست و تصمیم گیریها و عملکرد مسئولان امور پرسنلی اغلب به طور مستقیم در سود بخشی سازمان تاثیر می گذراد.نمونه هایی از اقدامات مسئولان امور پرسنلی که می تواند با کاهش هزینه ها یا افزایش تولید و کارایی، به سودبخشی بیشتر سازمان کمک کند به شرح زیر است:
1. کاهش اضافه کاریهای غیرضروری با افزایش راندمان کار در ساعات عادی.
2. اتخاذ تدابیری برای کاهش غیبت و مرخصیهای به ظاهر موجه و کنترل آنها.
3. طراحی صحیح مشاغل برای جلوگیری از اتلاف وقت کارکنان.
4. جلوگیری از ترک سازمان با مدیریت صحیح و برقراری روابط انسانی و اجتماعی سالم و فراهم کردن محیط مناسبی که باعث خوشنودی و رضایت کارکنان شود و در نتیجه مانع از ترک سازمان و هزینه های ناشی از آن گردد.
5. طراحی یک سیستم بهداشت و ایمنی موثر و نظارت دقیق بر آن برای جلوگیری از بروز حوادث و متحمل شدن هزینه هایی مانند پرداخت خسارت، دارو و درمان، بیمه های بیکاری و یا ازکارافتادگی و ضررهای ناشی از توقف کار و اتلاف وقت.
6. آموزش مهارت های لازم به منظور تربیت کارکننانی که حداکثر بازدهی را داشته باشند.
7. پافتن و استخدام شایسته ترین فرد ممکن برای هر شغلی و در هر سطحی.
8. طراحی سیستمی برای پرداخت حقوق و مزایا که بتواند در جذب و نگهداری نیروهای کارا با سایر سازمانها رقابت نماید.
9. تشویق متصدیان مشاغل، به گونه ای که زمینه مساعدی برای ابزار نظرهایشان درباره کاهش هزینه ها فراهم آید.
نتیجه گیری
هدف اصلی مدیریت منابع انسانی در هر سازمانی کمک به عملکرد بهتر در سازمان برای نیل به اهداف سازمانی است. کمک به افزایش تولید و بهره وری، موثرترین کمکی است که می توان به سازمان نمود. بهره وری را می توان استفاده موثر از منابع انسانی و مالی تعریف کرد. اگرچه مدیریت منابع انسانی نمی تواند دخالت مستقیم چندانی در چگونگی استفاده از سایر منابع در سازمان داشته باشد، ولی با توجه به حضور و دخالت عامل انسانی در تمام صحنه ها، مدیریت منابع انسانی می تواند با طراحی برنامه ها و سیستم هایی برای به کارگیری شایسته نیروهای سازمان، نقش مهمی در بقا و کارایی سازمان ایفا کند.