شهرسازی ارزش گرا
و جایگاه سیما و منظر شهری
در منطقه 4
ناصر مشهدیزاده دهاقانی
شهرداری منطقه 4
1- شهرسازی ارزش گرا و سیما و منظر شهری
اینجا مرکز جهان است.
برنامه ریزی فرآیند تفکری است که هدف آن (به طور عمده) بهبود رفاه جامعه است.
برنامه ریزی؛ تعریف
ویژگی های یک حرکت برنامه ریزی :
هدف مند
قانون مند
نظام مند
نهادمند
توان مند
ارزشمند
برنامه ریزی؛ ویژگی ها
قانونمندی
قراردادهای اجتماعی و اخلاقی
شرع مقدس
قوانین باستانی
قوانین مصوب (مجلس و … )
آیین نامه ها و مصوبات
نهادمندی
نهادینه شدن
نهاد و ساختار دولتی
نهادسازی مردمی
تقویت و تجهیز و هدایت نهادهای سنتی
شهر هنر زیستن انسان ها در کنار یکدیگر است.
محمدالعل سیناسور
آرمانشهر
کمال گرایی
خوب اندیشیدن
خوب ساختن
خوب زیستن
خوب پرستیدن
شهرسازی ارزشگرا، ضرورت و هدف
مدل انعکاس و تبادل ارزش ها
بازار تولید در حوزه فرهنگ
بازسازی نظام ارزشی بر اساس تغییرات و نیازها
حرکت در جهت همگون سازی دوره های تاریخی
تبادل ارزش های قدیم و جدید
رفع نیازها با توجه به امکانات و قابلیت های اجزاء قدیم و جدید
ارزش آفرینی
ارزش مداری
ارزش گذاری
ارزش گرایی
شهرسازی ارزش گرا
مثلث عقل
معقول
تعقل
عاقل
رویکرد شهرسازانه
رفتار شهروند مدارنه
مدیریت خردمندانه
شهر دانایی محور
احترام
به مردم
به محیط
به معماری
به میراث فرهنگی
به …
دانش
تجربه
دانایی
مثلث دانایی
دانایی از نگاه شاهنامه
توانــا بـود هـر کـه دانــا بـود زدانش دل پیـــر برنـا بـود
***
کنـون ای خردمند وصف خرد بدین جایـگه گفتن اندر خورد
بگـو تا چه داری بیـار از خـرد که گوش نیـوشنده زو برخورد
خرد بهتر از هر چه ایزدت داد ستـایش خــرد را به از راه داد
خـرد افســر شهــریـاران بـود خــرد زیـور نامـــداران بــود
خـرد زنده جــاودانی شنــاس خـرد مایـه زندگـانی شنــاس
خـرد رهنمــای و خرد دلگشای خرد دست گیـرد بهر دو سرای
…خردچشم جانست چون بنگری توبی چشم شادان جهان نسپری
نسخت آفرینش خـرد را شنـاس نگهبان جانست و آن را سه پاس
سه پاس تو گوش است وچشم و زبان کزینت رسد نیک و بد بی گمان …
حکیم ابوالقاسم فردوسی
جسم
روح
جان
اجزای سه گانه انسان
ارزش های گوناگون نهفته یا جاری (پنهان یا آشکار) در جامعه
ارزش های محله امامزاده عبدالله
مذهبی اعتقادی فرهنگی مهارت ها روابط اجتماعی خوب سالخوردگان و با تجربه های محل آموزش
امام زاده عبدا… جشن نیمه شعبان کتابخانه مراکز آموزش فنی روابط همسایگی بازنشسته ها مدارس محله
مسجد امام حسن عسگری جشن عید فطر کانون آموزش فرهنگی تریکو بافی ها روابط بین کسبه محل قدیمی ها دانش آموزان و دانشجویان محله
مسجد امیرالمومنین جشن عید قربان مراکز فرهنگی محله خیاطی ها روابط سالخوردگان و بازنشستگان محله سالخوردگان دیران و مربیان مدارس
مسجد حضرت ابوالفضل جشن عید غدیر خانه سلامت کارگاه آموزش نقاشی روابط معتمدین با اهالی محله کسبه قدیمی مراکز آموزشی
مسجد امام زمان جشن های ولادت پیامبر و ائمه اطهار تحصیل کرده ها
مسجد امام حسین(ع) مراسم نذری پزی و پخش نذری
حسینیه ها مراسم افطاری
تکیه ها
مسیر دسته های عزاداری
تثبیت (سنت پذیری) وضع موجود
تغییر (سنت شکنی) یا ایجاد شرایط مطلوب
تعدیل (سنت سازی) یا بهبود وضع موجود
حقیقت
طریقت
شریعت
فرهنگ محصول تعامل فکری و تجربی انسان با محیط پیرامون است و منظومه ای است از ارزش ها، عقاید و باورها، سنت ها، آداب و رسوم آیینی، ملی و مذهبی که موجب پدیدار شدن شکل خاص از کیفیت ویژه زندگی فردی و اجتماعی در جامعه می شود.
ماخذ:
– شرکت توسعه فضاهای فرهنگی: طرح جامع توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران
قلمرو فرهنگی
فرهنگ
محیط
انسان
جغرافیای فرهنگی
قلمرو فرهنگی
منظر فرهنگی
ساختار فرهنگی-تاریخی-طبیعی
ساختار کالبدی شهر
ساختار کالبدی پیشنهادی
اجزای سه گانه شهر
نقش (شخصیت)
مزیت
هویت
هویت: آنچه انسان جرات عرضه به غیر را دارد.
هویت هم مربوط به گذشته است و هم معاصر.
هویت هم مادی است و هم معنوی.
هویت
شرایط حاکم بر معماری
شرایط مکانی و محیطی
شرایط فرهنگی
شرایط زمانی (فن آوری، اقتصاد، حکومت)
سه ویژگی معماری ایرانی
حریم
انرژی
فضا
استفاده از توانمندی های محیطی
استفاده از توانمندی های محیطی
تحلیل توان های زیستی و سکونتی
معماری
(ارزش ها)
ساختمان
(آیین نامه ها)
سرپناه
(نیازهای ابتدایی)
میراث فرهنگی و سرمایه ملی
اصل سلسله مراتب
اصل کثرت
اصل وحدت
اصل تمرکز
اصل عدم تمرکز
اصل تجمع
اصل تباین
اصل اتصال
اصل توازن
اصل تناسب
اصل تداوم
اصل قلمرو
اصل سادگی
اصل پیچیدگی
اصل ترکیب
اصل استقرار
اصل ایجاز
اصول مکتب شهرسازی اصفهان
5 نظم
نظم آب
نظم باد
نظم خاک
نظم گیاه
نظم مقدس
این جهان تمثیلی از بهشت است.
حکیم جهانگیرخان قشقایی
باغ زمینی تمثیلی از بهشت آسمانی
آنگاه که ” آدم“ از بهشت بیرون شد ، تلاش انسان برای بازگشت دوباره به بهشت آغاز شد ، چراکه بهشت را جایگاه واقعی خود می دانست. بهشت آسمانی رویای دیرین انسان شد. پیامبران الهی به انسان، بهشت را در ازای خداپرستی و شکیبایی و نیکوکاری وعده دادند و دوباره بهشت نزد انسان تقدس دوباره خود را یافت. با گسترش زندگی در پهنه زمین، انسان عاشق باغی زمینی ساخت تا تداعی گر بهشت الهی باشد و در انتظار رسیدن به آن رویاهایش را مرور کند و به اصلاح خویشتن بپردازد. بهشت الهی زوال ناپذیر بود و در باغ زمینی، با فرارسیدن پائیز باد برگهای درختانش را می برد، همچنانکه رویاهای انسانها را و سرمای زمستان قدرت رویش را از درخت می گرفت. و بدین سان باغ و گل و درخت و سبزه و جویبار به زندگی انسان راه یافت، به فرش هزار رنگ هزار نقش نشست- که همه را از طبیعت گرفته بود- و در گچبری و منبت کاری و پارچه بافی و سنگ تراشی تبلور پیدا کرد تا همواره به یاد داشته باشد این انسان خاکی، که بهشت خواهی در ذات او نهفته است و بهشت جایگاه واقعی اوست.
انسان خاکی باغ را ساخت تا از مواهب آن بهره برد، بر لب جویی بنشیند و گذر عمر را تماشا کند و دمی را در سایه درختانش بیاساید و اندیشه کند که
از کجا آمده ام، آمدنم بهر چه بود به کجا می روم آخر ننمائی وطنم
آسمانی فکر کنیم، زمینی عمل کنیم.
نور
هنگامی که زرتشت به پیامبری رسید از نور سخن گفت. معجزه زرتشت در کلامش بود. پیروان آیین میترا از او خواستند که خدایش را برایشان بیان و معنی کند. زرتشت گفت: خدای من شیدان شید (نور همه نورها) است. پس همه به او ایمان آوردند.
این معنی با مبعوث شدن محمد(ص) به پیامبری و نزول قرآن متعالی تر بیان شد: الله نور السماوات و الارض (خداوند نور آسمان ها و زمین است). در دعا می خوانیم: یا قبل کل نور، یا فوق کل نور یا کل کل نور
فیزیک دانان معتقدند که هر شی یا جسمی که نور به آن بتابد، دیده می شود. فلاسفه اعتقاد دارند که هر ذره ای پرتوی از ذات مقدس باری تعالی است. هر چه هست از اوست پس به سوی اوست. انالله و اناالیه راجعون.
سند چشم انداز
برنامه ریزی شهری به دنبال اهداف زیر است:
شهر روان
شهر سـالم
شهر شاداب
شهر سبز
شهـر زیبـا
شهـر مقـاوم
شهر با هویت
شهر دانایی
برنامه ریزی؛ اهداف
در شکل مقابل چهار عنصر اقدامی- با دنبال کردن تفسیر پاتریک گدس، تفکیک کلاسیک و جهانی واقعیت های درونی و برونی و حالت های فعال و غیرفعال وجودی، تفاوتهای ذاتی و مکمل های عناصر عملی مشخص می شوند. معمولی ترین تعارض، امروزه بین مسائل کلی و مشکلات جزئی وجود دارد. هنگامی که مسائل و مشکلات عملکردهای مشابهی داشته باشند به تعمیم های بیهوده یا نادیده گرفتن تجربیات دیگران منجر می گردند. آنگاه که اصل و روش با هم اشتباه شوند، اقدام نیز در ردون برنامه های صلب و خشک محصور می شود یا به تجربه ای غیرمتجانس تبدیل می گردد.
Paffard Keating Clay and John F. C. Turner, The Geddes Diagrams: Their Contribution Towards a Synthetic Form of Though, Patric Geddes, 2nd ed. 1949, op. cit. Ch. 2
خورشید توسعه
فرآیند برنامه ریزی راهبردی توسعه شهر
تحلیل حوزه های منفی
تحلیل حوزه های مثبت
برنامه پیشنهادی:
راهبرد
سیاست اجرایی
برآوردها و پیش بینی
اقدامات و فعالیت ها
اولویت بندی
شهر و ساکنین:
شهرگرا
شهرنشینی
شهروند
مدیریت شهری
برنامه ریزی شهری
مدیریت توسعه شهری
توسعه مدیریت شهری
رشد و توسعه شهری
تعاریف شهری
2- اصول و مبانی زیباسازی و منظر شهری
برنامه راهبردی