سیستم مدیریت HSE
HSE – MS
www.jalali-hse.blogfa.com
مقدمه
فعالیتهای صنعت نفت ، گاز ، پتروشیمی وپالایش وپخش مستلزم گسترش قانون ، نظم وقواعد مربوط به مسائل بهداشت حرفه ای ،ایمنی و محیط زیست می باشند.
اکثر واحدهای عملیاتی به منظور رضایت از عملکرد داخلی خودشان استراتژی مدیریتی خاص خود رادارند که دراین میان نظم وتنظیم موارد مورد نیاز وسیستم مدیریت ایمنی (SMS) بخشی اساسی از این استراتژی می باشد.
در برخی موارد اعمال محافظت در زمینه های بهداشت ، ایمنی ومحیط زیست همیشه از یک هماهنگی برخوردار نیست، به عنوان مثال وسایل مورد نیاز برای حفاظت از کارکنان در شرایط اضطراری می تواند تاثیرات محیطی زیان آوری را در برداشته باشد ومعکوس عمل نماید.
با این وجود باهم دیدن موضوعات بهداشت، ایمنی ومحیط زیست ، چارچوبی را ارئه می دهد که براساس آن مدیریت ها قادر به تصمیم گیری وبرقراری توازن خواهند شد.
www.jalali-hse.blogfa.com
مدل HSE, MS
مدل HSE, MS درشکل زیر بطور شماتیک نشان داده شده است این نمودار عناصر HSE/MS را که به موازات هم یابصورت متوالی باید انجام گردد را نشانم می دهد.
سیستم مدیریت HSE ،بخشی ازسیستم مدیریت کلی سازمان است.
www.jalali-hse.blogfa.com
اجزاء کلیدی مدل HSE MS
عناصر کلیدی HSE MS در جدول زیر نشان داده شده است:
www.jalali-hse.blogfa.com
1- رهبری وتعهد
این بخش تعهدات تمام سطوح و لزوم فرهنگ مشارکت برای موفقیت سیستم را مخاطب قرار می دهد.
مدیریت ارشد شرکت باید مدیریتی قوی ومتعهد را ایجادنماید واز رسوخ و گسترش این تعهد به داخل بخش های خود ، اطمینان حاصل نماید تا قادر گردد امکان توسعه ، اجراء ونگهداری سیستم مدیریت HSEو دستیابی به اهداف استراتژیک وخط مشی سازمان را فراهم نماید
مدیریت باید اطمینان حاصل نماید که الزامات اجرای خط مشی HSE بطور کامل مورد پذیرش همگان واقع شده همچنین اطمینان یابد همواره پشتیبانی های لازم برای حمایت وحفاظت از بهداشت ، ایمنی ومحیط زیست فراهم گردیده است.
www.jalali-hse.blogfa.com
1- رهبری وتعهد
شرکت باید فرهنگ مشارکت را بنحوی ایجاد نماید که بتواند سیستم مدیریت HSE را براصول زیر حمایت کند:
اعتقاد به اهداف شرکت برای بهبود نحوه اجراء HSE
ایجاد انگیزه برای بهبود نحوه اجراء HSE توسط کارکنان
پذیرش مسئولیت های فردی ومسئولیت پذیری برای اجرای HSE
دخالت کردن ودرگیر شدن همه سطوح در توسعه وگسترش HSE/MS
تعهد برای پیاده نمودن یک سیستم مدیریت HSE کار آمد وموثر
تمام کارکنان شرکت وپیمانکاران مربوطه باید درایجاد ونگهداری چنین فرهنگ حمایت کننده ای درگیرشوند.
www.jalali-hse.blogfa.com
2- خط مشی واهداف استراتژیک
این بخش یکپارچه نمودن نظرات ، فعالیت ها وتمایلات مربوط به بهداشت ، ایمنی وحفظ محیط زیست واصلاح نحوه اجراء HSE رامخاطب قرار می دهد.
مدیریت شرکت باید خط مشی واهداف استراتژیک HSE را معین ومستند سازد واطمینان یابد که آنها:
با اهداف شرکت وگروههای ذینفع سازگار هستند.
مرتبط با فعالیتها، تولیدات وخدماتشان می باشند واثرات آنها روی HSE در نظر گرفته شده است .
موافق با سیاستهای کلی شرکت هستند.
www.jalali-hse.blogfa.com
2- خط مشی واهداف استراتژیک
در همه سطوح سازمانی اجرا ونگهداری می شود.
قابل دسترس عموم می باشند.
شرکت را برای رسیدن به شرایط قانونی ونظم متعهد می سازد.
شرکت در قبال فعالیتها ، تولیدات وخدماتی که ارائه می دهد بایدتعهد نماید که ریسک ها وخطراتی که متوجه بهداشت ، ایمنی ومحیط زیست می باشد کاهش دهد.
با تنظیم نمودن اهداف HSE ، به نحوی شرکت را به انجام تلاشهای مداوم وپیگیر برای اصلاح ساختار اجرایی HSE متعهد سازد.
www.jalali-hse.blogfa.com
2- خط مشی واهداف استراتژیک
شرکت باید اهداف استراتژیک HSE را پایه گذاری نموده وبطور مداوم آنها را بازنگری نماید. این اهداف باید مطابق باخط مشی شرکت بوده ونتایج فعالیت ها ، خطرات وتاثیرات HSE ، نیازهای تجاری وعملیاتی ، نقطه نظرات کارمندان ، پیمانکاران ، مشتریان وشرکتهای تابعه را منعکس نماید.
این بخش ، سازماندهی انسان دوستانه ، منابع ومستند سازی را برای اجرا ء صحیح HSE مخاطب قرار می دهد.
www.jalali-hse.blogfa.com
3. سازمان، منابع ومستند سازی
این بخش سازماندهی پرسنل، منابع ومستند سازی رابرای عملکرد صحیح HSE بیان می کند.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-1. ساختار سازمانی ومسئولیت ها
اداره نمودن موفق مسائل وموضوعات HSE ، یک مسئولیت پذیری است که نیاز به مشارکت فعال همه سطوح مدیریت ومعاونین دارد، این موضوع باید درنمودار سازمانی منعکس شود ومنابعی به آن اختصاص یابد.
شرکت باید قواعد، مسئولیت ها ، توانائیها وارتباطات لازم برای اجرای HSE/MS رادر چهار چوب نمودار سازمانی مناسب ، تعیین، مستند سازی وابلاغ نماید ، بنحوی که الزاماً موارد زیر را در برگیرد ولی به آنها محدود نشود.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-1. ساختار سازمانی ومسئولیت ها
تدارک منابع و کارکنان مناسب برای توسعه و اجرای HSE MS
طرح، تنظیم و اجرای برنامه ها برای اطمینان از رعایت خط مشی HSE
کسب اطلاعات مربوط به موضوعات HSE و تفسیر و گزارش نمودن آنها
شناسایی اعمال اصلاحی، ثبت نمودن آنها و ایجاد فرصت برای بهبود در نحوه اجرای HSE
تنظیم یا تهیه مکانیزمهایی برای بهبود و ایجاد تغییر یا تکمیل روشها و برنامه ها و توصیه آنها
کنترل فعالیت ها مادامیکه اعمال اصلاحی در حال انجام شدن می باشد.
کنترل وضعیت های اضطراری
www.jalali-hse.blogfa.com
3-1. ساختار سازمانی ومسئولیت ها
بمنظور اجرا و انجام مسئولیت های فردی یا گروهی HSE ، شرکت باید به همه کارمندان اعمال فشار نماید همچنین باید مطمئن شود که کارکنان دارای صلاحیت و شایستگی بوده و توانایی و منابع لازم را برای اجرای صحیح وظایفشان در اختیار دارند.
نمودار سازمانی و شرح وظائف، مسئولیت مدیران را در همه سطوح برای توسعه، اجرا و نگهداری سیستم مدیریت HSE در حوزه فعالیتشان مشخص می سازد. این ساختار باید ارتباط بین موارد ذیل را تشریح نماید:
تقسیم بندی عملیات مختلف
بخش های عملیاتی و خدمات پشتیبانی (اعم از اینکه خدمات از یک سازمان مشابه یا بزرگتر گرفته شود)
سازمانهای خشکی و دریایی
کارمندان و پیمانکاران
گروههای ذینفع و شرکاء در فعالیت های مرتبط
www.jalali-hse.blogfa.com
3-2. نمایندگان مدیریت
برای هماهنگ عمل نمودن برنامه های اجرایی و نگهداری سیستم مدیریت HSE باید مسئولیت پذیری، توانایی و پاسخگویی نمایندگان مدیریت مشخص شده باشد.
نمایندگان باید به مدیر ارشد پاسخگو باشند. اما این موضوع، مسئولیت و وظائف هریک از مدیران را در اجرای سیستم مدیریت HSE ، کاهش نخواهد داد.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-3. منابع
مدیرعامل باید به منظور اطمینان از نحوه اجرای صحیح HSE، منابع کافی را در اختیار گذارده، و از نظرات مشورتی نمایندگان مدیریت، مدیران و متخصصین HSE استفاده نماید.
اختصاص منابع، بعنوان بخشی از سیستم مدیریت، مدیریت تغییر و مدیریت ریسک باید بطور منظم بازنگری شود.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-4. شایستگی ها و قابلیت ها:
www.jalali-hse.blogfa.com
3-4-1. کلیات
در فعالیت های بحرانی HSE شرکت باید روش هایی را برای حصول اطمینان از انجام فعالیت های کارکنان و وظایفی را که بعهده دارند، تدوین نماید. این روش ها برپایه:
توانایی های کارکنان، مهارتهای توسعه یافته براساس تجربه و دانش تحصیل شده می باشد.
برای تضمین قابلیت ها و شایستگی های سیستم نیز باید در بخش کارمندان و پیمانکاران، افراد جدید را بکار گیرند وموضوعات و فعالیت های تازه را وارد کار نمایند.
برنامه هایی برای ارزیابی مجدد بصورت مستمر
www.jalali-hse.blogfa.com
3-4-1.کلیات
صلاحیت کارکنان برای اجرای وظایفشان باید بطور منظم بازنگری و ارزیابی گردد، که شامل پیشرفت کارکنان و آموزش های لازم آنها برای دست یابی به قابلیت های مورد نظر بمنظور تغییر فعالیت ها و روش ها می باشد
روش هایی برای تعیین صلاحیت عبارتند از:
تحلیل سیستماتیک نیازها برای انجام وظایف
ارزیابی فعالیتهای شخصی در برابر شرح وظائف
مستندسازی مدارک قابلیت های فردی
www.jalali-hse.blogfa.com
3-4-2. آموزش
شرکت باید با استفاده از نیازهای آموزشی تعیین شده و تقسیم بندی آموزش های مناسب برای همه کارکنان، روش هایی را برای حفظ و افزایش قابلیت و شایستگی افراد ارائه نماید.
گستردگی و ماهیت آموزش باید به نحوی باشد که برای دست یابی به خط مشی شرکت و اهداف آن کافی بوده و در عین حال مطابق با نظم و قانون باشد. گزارشات اختصاصی از آموزش باید ثبت شود و برنامه های آموزشی جدید که مورد نیاز می باشد نیز باید در نظر گرفته شود.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-4-2. آموزش
سیستم ها باید با پایش نحوه تاثیرات برنامه های آموزشی و ایجاد بهبود در بخش هایی که مورد نیاز می باشد، توسعه یابند.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-5. پیمانکاران
شرکت باید روشی برقرار نماید تا پیمانکاران را به پیاده نمودن سیستم مدیریتی مطابق با الزامات و تقسیم بندی مندرج در راهنمای HSE MS و سازگار با سیستم مدیریتی شرکت ملزم نماید.
این روش ها باید سطوح فعالیت های پیمانکاران با شرکت و دیگر پیمانکاران را تسهیل نماید. این مهم بکمک مدارک و مستندات بین سطوح مختلف شرکت و پیمانکار قابل دست یابی است به نحوی که هرمشکلی قابل حل خواهد بود.
قبل از اینکه کار شروع شود روش ها باید مورد توافق قرار گیرد.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-5. پیمانکاران
همه توصیه های این کتاب می تواند برای شرکت های پیمانکاری، کاربردی باشد. در تدوین روش ها باید توجه خاصی به موارد ذیل مبذول نمود:
انتخاب پیمانکاران شامل ارزیابی ویژه از خط مشی HSE آنها، بررسی کاربردی بودن و اجرایی بودن و کفایت سیستم HSE، متناسب با خطرات کاری که به آنها محول شده است.
ارتباطات موثر بعنوان عناصر کلیدی سیستم مدیریتی HSE شرکت، استانداردهای محافظت از کارگران و محیط زیست که توقع آن ازپیمانکار می رود شامل مطابقت با اهداف HSE و معیارهای اجرایی
www.jalali-hse.blogfa.com
3-5.پیمانکاران
سهیم شدن در اطلاعات مرتبط با شرکت و پیمانکار، اطلاعاتی که ممکن است در اجرای HSE موجب اختلال یا بررسی روشهائی که در رفع مشکلات موثر واقع شود
نیازهائی که هر پیمانکاری بعنوان برنامه های آموزشی موثر و مناسب درنظر دارد بررسی این نیازها می تواند پایه و اساسی برای تهیه گزارشات و روش هایی برای ارزیابی نیازهای آموزشی آتی باشد.
تعریف روشی برای کنترل و ارزیابی اجرایی پیمانکار، براساس اهداف و معیارهای اجرایی HSE که مورد توافق قرار گرفته است.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-6. ارتباطات
شرکت باید روش هایی را اتخاذ نماید که کارمندان، پیمانکاران و شرکاء در همه سطوح از موارد زیر آگاهی داشته باشند:
اهمیت و سازگاری با خط مشی و اهداف HSE، نقش افراد و مسئولیت پذیری آنها در دست یابی به این امر.
ریسک ها و خطرات HSE در فعالیت های روزانه، پیشگیری و متعادل نمودن این خطرات و روش هایی که برای پاسخگویی در شرایط اضطراری پایه گذاری شده است .
عواقب انحراف از روش ها ی توافق شده.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-6. ارتباطات
وجود مکانیزمهایی برای ارائه پیشنهادات به مدیریت این مورد سبب گسترش روش های بکار گرفته شده خواهد شد.
حفظ ونگهداری به معنی هماهنگی قبلی درارتباطات بیرونی در شرایط اضطراری است که از اهمیت خاصی برخوردار بوده واحتمالات خاص باید در آن در نظر گرفته شود.
به منظور ابلاغ اطلاعاتHSE که شرکت باید روشی مطابق با خط مشی وقوانین ومقررات داشته و این اطلاعات را دردسترس کارکنان ،پیمانکاران ، گروههای ذینفع ، مشتریان وشرکتهای هم تراز بمنظوربسط وگسترش فرهنگ HSE قرار دهد.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-6. ارتباطات
شرکت باید روش هایی را برای دریافت نظرات وپاسخگویی به کارکنان ، پیمانکاران ، مشتریان وبخش های دولتی وعموم افرادی که علاقمند به اجرای HSE ومدیریت آن می باشند اتخاذ نماید. برنامه های مشاوره ای وآگاه سازی باید دایر شده وتاثیرات مفید آن کنترل وارزیابی گردد.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-7. مستند سازی وکنترل آنها
3-7-1. مستندسازی HSE MS:
شرکت باید مستندات کنترل شده را نگهداری وموارد زیر را درآن ملحوظ نماید:
ثبت خط مشی ، اهداف وطرحهای HSE
ثبت وابلاغ نقش های کلیدی ومسئولیت ها
تشریح عناصر سیستم مدیریتHES وارتباط بین آنها
شرح سایر مستنداتی که در بخش های دیگر مطابق با الزامات نظام مورد نیاز است وتوصیف نحوه ارتباطات آنها با دیگر جنبه های دیگر مدیریت HSE
www.jalali-hse.blogfa.com
3-7-1. مستندسازی HSE MS
ثبت نتایج ارزیابی HSE ومدیریت ریسک اعمال شده
ثبت نحوه ارتباطات مطابق با الزامات قانونی وکیفری
ثبت روش ها ودستور العمل های کاری برای فعالیتهای کلیدی ووظایف محوله در جاهایی که مورد نیاز است.
تشریح طرح مقابله با وضعیت اضطراری ومسئولیت ها ونحوه پاسخگویی به رواید ها وشرایط بالقوه اضطراری .
این مستندات باید شرکت، واحدهای تجاری وبخش های سازمانی ، دوایر انفرادی وعملیاتی ، پیمانکاران وشرکاء را تحت پوشش قرار دهد.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-7-2. کنترل مدارک
شرکت باید روشهایی برای کنترل مستندات HSE, MS اتخاذ نماید بطوریکه اطمینان یابد:
مستندات بر اساس نیاز شرکتها ، بخش ها ، دوایر یا براساس فعالیت های انجام شده دسته بندی میشوند.
مستندات بطور متناوب بازنگری می شوند ودر صورت لزوم قبل از انتشار ، توسط تالبف کنندگان مورد تجدید نظر واصلاح می گردد.
در جاهایی که مورد نیاز است ، چاپهای متعدد آن در دسترس قرار می گیرد.
www.jalali-hse.blogfa.com
3-7-2. کنترل مدارک
زمانیکه مدارک غیر مستعمل می باشند، می توان فوراً آنها را ازتمام نقاط منتشر شده، جمع آوری نمود.
مستندات باید خوانا،به روز، بامشخصات کامل ، شماره گذاری شده و با روشی منظم نگهداری شود وبرای یک دوره زمانی معین باقی بماند .
پایه گذاری خط مشی ها ومسئولیت ها باید به نحوی باشد که اصلاح مدارک وقابل دسترس بودن آنها برای کارکنان ، پیمانکاران ، آژانس های دولتی وعمومی امکان پذیر باشد.
www.jalali-hse.blogfa.com
4. ارزیابی ومدیریت ریسک
ریسک در همه فعالیتهای انسانی وجود دارد. این بخش شناسایی خطرات وعوامل بالقوه وارزیابی ریسک های HSE برای تمام فعالیتها ، تولیدات ، خدمات همچنین توسعه معیار سنجی برای کاهش این ریسک ها را مخاطب قرار می دهد.
مراحل اساسی مدیریت ریسک در زیر به نمایش درآمده است:
www.jalali-hse.blogfa.com
www.jalali-hse.blogfa.com
4-1. شناسایی وتشخیص مخاطرات بالقوه آسیب رسان واثرات آنها
شرکت باید روشی مناسب برای شناسایی سیستماتیک مخاطرات بالقوه واثرات آنها، که ناشی از فعالیت ها ، یا مواد بکار رفته می باشد اتخاذ نماید. این حوزه باید تمام فعالیت ها از ابتدا تا انتها، ومرحله اطمینان دور شدن از خطرات را در برگیرد.
شناسایی باید شامل موارد ذیل باشد:
طراحی، ساخت و راه اندازی (بعنوان مثال فعالیت های مربوط به کسب سرمایه، توسعه و بهبود یا اصلاح فعالیت ها)
شرایط کاری عادی و اضطراری، شامل توقف اضطراری، تعمیر و راه اندازی مجدد.
www.jalali-hse.blogfa.com
رویدادها و عوامل بالقوه شرایط اضطراری ناشی از:
آلودگی مواد اولیه و محصولات
عیوب ساختاری
شرایط اقلیمی، زمین شناسی و دیگر سوانح طبیعی
خرابکاری ها و ضعف سیستم های امنیتی
فاکتورهای انسانی عامل بروز وقفه در استقرار HSE MS
از کارافتادن، پایان یافتن و انهدام یا از سرویس خارج کردن
عوامل بالقوه آسیب رسان، تاثیرات و مشکلاتی که ناشی از فعالیتهای گذشته بوده است.
کارکنان در همه سطوح سازمان باید با روش های تشخیص خطرات و تاثیرات نامطلوب آنها درگیر شوند.
www.jalali-hse.blogfa.com
4-2. ارزیابی
روش هایی باید اتخاذ شود تا ریسک ها و تاثیرات بدست آمده از عوامل مخاطره آمیز شناسایی شده را با توجه به معیارهای تعیین شده، ارزیابی نماید، بنحوی که احتمال وقوع حادثه و شدت عواقب آن را برای مردم، محیط زیست و سرمایه تخمین بزند.
باید توجه داشت که انتخاب هر روش ارزیابی می تواند نتایج نامشخصی را ببار آورد، بنابراین روش های ارزیابی خطرات که با تجربیات شخصی کارمندان همراه است می تواند راهگشا باشد.
www.jalali-hse.blogfa.com
در ارزیابی ریسکها باید موارد زیر درنظر گرفته شود:
اثرات ناشی از فعالیت ها، تولیدات و خدمات
مشخص نمودن اثرات و ریسک های ناشی از عوامل انسانی و سخت افزاری
ورودی این روش، اطلاعات و داده های کارمندانی می باشد که بطور مستقیم درگیر با حوزه های ریسک پذیر می باشند.
توسط کارکنان واجد شرایط و شایسته هدایت شود.
باید در فواصل زمانی مشخص، به روز شوند.
www.jalali-hse.blogfa.com
در ارزیابی ریسک ها باید موارد ذیل را درنظر گرفت:
آتش سوزی و انفجار
ضربه ها و تصادفات
غرق شدن، خفگی و برق گرفتگی
بطور مزمن و حاد در معرض عوامل بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی قرار داشتن
عوامل مهندسی انسانی (عوامل ارگونومی)
www.jalali-hse.blogfa.com
در ارزیابی عوامل زیست محیطی حاد و مزمن، باید موارد ذیل را در نظر گرفت:
انتشار مواد و انرژیهای کنترل شده یا نشده به زمین، آب یا اتمسفر
تولید و انهدام اجسام و سایر هدر رفتگیها
استفاده از زمین، آب، سوخت ها، انرژی و دیگر منابع طبیعی
سرو صدا، بو، گردوغبار، ارتعاش و لرزش
تاثیرات روی آثار باستانی، فرهنگی، هنری، طبیعت، پارکها و مناطق حفاظت شده.
www.jalali-hse.blogfa.com
4-3. ثبت مخاطرات و عوامل بالقوه آسیب سان و اثرات آنها
شرکت باید روشی را برای مستند سازی خطرات و نتایج آنها (مزمن و حاد) اتخاذ نماید و مستنداتی تهیه نماید که اهمیت آنها در ارتباط با بهداشت، ایمنی و محیط زیست مشخص شده باشد و طرحی برای سنجش این خطرات به منظور کاهش آنها ارائه نموده (5/4) و ارتباط بین سیستم های بحرانی HSE و روش های مربوطه را مشخص نماید.
شرکت باید روش هایی را برای ثبت نیازهای قانونی و کدهای کاربردی برای جنبه های مختلف HSE از نظر عملیات، تولیدات و خدمات همچنین روشهایی برای حصول اطمینان از سازگاری با چنین نیازهایی، اتخاذ نماید.
www.jalali-hse.blogfa.com
4-4. اهداف و معیارهای عملکرد
شرکت باید دستورالعمل هایی را براساس جزئیات اهداف HSE و معیارهای اجرایی مرتبط با کلیه سطوح ارائه نماید. چنین اهداف و معیارهای اجرایی باید از لحاظ خط مشی، موضوعات استراتژیک HSE، ریسک های HSE و نیازهای عملیاتی و تجاری توسعه یابد.
آنها باید کمیت گذاری و کاربردی شده و دریک برنامه زمان بندی گنجانده شوند. واقع گرایانه و قابل دسترس باشند. شرکت باید روشی برای تنظیم معیارهای اجرایی بمنظور فعالیت های بحرانی HSE و وظائف آنها اتخاذ نماید، به نحوی که در استانداردهای اجرایی قید شود. همچنین باید در فواصل زمانی مشخص برروی معیارها بازنگری موثری صورت گیرد.
www.jalali-hse.blogfa.com
4-5. اقدامات کاهش ریسک
شرکت باید دستورالعملی برای انتخاب، ارزیابی، تکمیل معیاری برای کاهش ریسک، تاثیرات و اجرای آن تدوین نماید. معیار کاهش ریسک باید مواردی برای پیشگیری از رویدادها (بعنوان مثال کاهش احتمال وقوع اتفاقات) و برای متعادل نمودن اثرات مزمن و حاد (بعنوان مثال کاهش تکرار) آن داشته باشد.
معیار پیشگیری کننده باید به نحوی باشد که تمامیت سرمایه را در جایی که بکار می رود تضمین نماید (بخش 2/5) این معیار باید شامل مراحلی برای جلوگیری از رسیدن به توسعه بی رویه و کاهش اثرات مخرب آن برروی بهداشت، ایمنی و حفاظت از محیط زیست باشد و نهایتاً برای پاسخگویی در شرایط اضطراری معیاری بنام بهبود و ایجاد گردد. (5/5)
www.jalali-hse.blogfa.com
تعهد مدیریت و نظارت در محل و درک کارکنان عملیاتی، میزان ریسک را کاهش می دهد.
روش ها و دستورالعمل ها باید موارد زیر دربرگیرد:
مشخص نمودن معیارهای پیشگیری و متعادل نمودن خطرات برای فعالیت های ویژه، تولیدات و خدماتی که پتانسیل ریسک های HSE را نمایان می کند.
ارزیابی مجدد فعالیت ها برای حصول اطمینان از اینکه اندازه گیریها و معیارهای پیشنهادی، ریسک ها را کاهش می دهد و یا قادر است ما را به اهداف تعیین شده برساند.
www.jalali-hse.blogfa.com
تکمیل، مستندسازی، اجرا وبرقراری ارتباط با کارکنان کلیدی موقت و دائم برای سنجش کاهش میزان ریسک و کنترل نتایج آن
گسترش و توسعه معیارهای اندازه گیری و سنجش از قبیل طرحهایی برای پاسخگویی به شرایط اضطراری (5/5) بمنظور بهبود رویدادها و وقایع و متعادل نمودن اثرات مخرب آنها
شناسایی خطرات بالقوه ناشی از پیشگیری، متعادل سازی و بهبود ریسک ها
ارزیابی متوسط از نتایج ریسک ها و اثرات آنها در برابر معیارهای عرضه شده
www.jalali-hse.blogfa.com
5. طرح ریزی
این بخش برنامه ریزی بنیادی فعالیت های کاری، شامل معیار اندازه گیری کاهش ریسک را مخاطب قرار می دهد و شامل برنامه ریزی برای عملیات موجود، مدیریت کردن تغییرات و توسعه روش پاسخگویی به شرایط اضطراری می باشد.
www.jalali-hse.blogfa.com
5-1. کلیات
شرکت با تمام برنامه های کاری، باید طرحی برای دست یابی به اهداف HSE و معیارهای اجرایی آن ارائه نماید. این طرح شامل موارد ذیل است:
تشریح بصورت واضح و شفاف اهداف
طرح و تشریح مسئولیت ها برای تنظیم و دست یابی به اهداف و معیارهای اجرایی در هربخش و سطح از سازمان
روش هایی کاربردی بطوریکه هرکدام از آنها دست یافتنی هستند
منابع مورد منابع
www.jalali-hse.blogfa.com
برنامه زمان بندی برای اجرا
برنامه هایی برای تحریک و تشویق کارکنان و سوق دادن آنها به سمت فرهنگ مناسب HSE
مکانیزمهایی برای تهیه و دادن اطلاعات و زمینه های لازم برای اجرای HSE
فرآیندهایی برای تشخیص کارکنان کارا و گروه های HSE با کارایی عملکرد بالا
مکانیزمهایی برای ارزیابی و پیگیری
www.jalali-hse.blogfa.com
5-2. یکپارچگی سرمایه
شرکت باید روش هایی را برای کاهش اثرات ناشی از شرایط بحرانی HSE اتخاذ نماید و تجهیزات مربوط به کار طراحی، تدارک، عملیات، تعمیرات، نگهداری یا بازرسی را بنحوی بکار گیرد که برای نیل به اهداف مورد نیاز و پذیرفته شده، مناسب باشند.
برای تامین الزامات HSE باید قبل از اخذ ارزیابی صحیحی از تسهیلات و تجهیزات جدید، ارزیابی صریحی از موارد خاص انجام و برروی طراحی تاکید نمود. این کار بهترین معیار پیشگیری برای کاهش ریسک و تاثیرات زیان آور HSE خواهد بود.
www.jalali-hse.blogfa.com
روش ها و سیستم های تضمین سرمایه باید مواردی از جمله یکپارچگی ساختاری، فرآیند، کنترل سوخت، سیستم های حفاظتی، اخطار کننده، توقف ناگهانی تولید و واکنش های مقابله با وضعیت اضطراری و حفظ زندگی را مخاطب قرار دهد.
انحراف از طراحی های مورد تصویب و استانداردها، تنها بعد از بازنگری و تصویب کارکنان طرح ریز، تالیف کنندگان و مسئولین ذیربط مجاز می باشد. میزان انحراف و دلایل آن باید مستند باشد.
www.jalali-hse.blogfa.com
5-3. روش ها و دستورالعمل های کاری
5-3-1. توسعه روش ها:
فعالیت هایی که عدم روشی مکتوب بر آنها منجر به تخطی از خط مشی HSE یا نقص الزامات قانونی و یا معیارهای اجرایی می گردد باید مشخص شوند. برای چنین فعالیتهایی باید روش های مستند یا استانداردهایی نوشته شوند بنحوی که چگونگی انجام کار در این روشها مشخص شده باشد و تضمین و بطور موثر دانش فنی را انتقال دهند.
کلیه دستورالعملهای نوشته شده باید علاوه بر سادگی روشن و شفاف باشد، (مبهم و نامفهوم نباشد) و مسئولیت کارکنان در آنها بخوبی مشخص شده باشد و در روشهای مورد استفاده استانداردها و معیارهای مورد تایید، بکار گرفته شده باشند.
www.jalali-hse.blogfa.com
5-3-2. صدور دستورالعمل های کاری
دستورالعمل کاری، شرح وظائف را در محل کار، اعم از اینکه از طرف کارمندان شرکت یا غیرشرکتی (به نمایندگی از طرف دیگران) باشد، تعریف می کند. در شرایط بحرانی HSE ، که پتانسیل تکرار وضعیت های نامطلوب در زمینه های HSE را دارد، اگر وظایف نامشخص و یا بطور نادرست انجام شود، نتایج زیان آوری برای HSE در برخواهد داشت، در نتیجه لازم است روابط مستندسازی شده و به اطلاع کارمندان مربوطه برسد.
www.jalali-hse.blogfa.com
5-4. مدیریت تغییر
شرکت باید روشهایی برای طراحی و کنترل تغییرات، اعم از دائمی یا موقتی، در مورد نیروی انسانی، صنعت، فرآیند ، دستورالعملها و روشها ارائه دهد.
دستورالعمل ها باید متناسب با اهداف HSE ،مطابق با ماهیت تغییرات بوده موارد ذیل را نشان دهد:
شناسایی و مستند سازی تغییرات پیشنهادی و اجرای آنها.
مسئولیت های تعیین شده برای بازنگری و ثبت پتانسیل بالقوه خطرات HSE ناشی از این تغییرات یا اجرای آنها
مستند سازی تغییراتی که با اعمال آنها موافقت شده و اجرای دستورالعمل هایی شامل:
تعیین معیار برای شناسایی مخاطرات بالقوه HSE و ارزیابی و کاهش ریسک ها و تاثیرات آنها
ارتباطات و نیازهای آموزشی
www.jalali-hse.blogfa.com
محدودیت های زمانی
– اطمینان از موارد مورد نیاز جهت اعمال تغییر و پایش آنها
– اطمینان از قابل قبول بودن معیارها و موافقت با عملی که باید انجام شود
– توانایی و اقتدار برای تصویب تغییرات پیشنهادی
دستورالعمل ها باید مشخص کند که چگونه شرکت در تغییر و ارزیابی مسائل جدید یا اصلاحات قانونی مداخله و در خصوص قواعد مورد نیاز که در سیستم مدیریت HSE مطرح شده اند تجدید نظر می کند.
برای مدیریت HSE عملیات جدید(مانند: فراگیری، توسعه، عدم بهره وری یا بازسازی، محصولات، خدمات یا فرآیندها) باید طرحهای جداگانه پایه گذاری شود یا به آرامی در جاهایی از عملیات، که نگرانیهایی پیرامون موضوعات HSE وجود داشته یا تغییرات مهمی در جنبه های مختلف HSE ایجاد میکند ، تغییراتی ایجاد نموده و برای آنها موارد زیر را تعریف گردد.
www.jalali-hse.blogfa.com
اهداف HSE حاصل شده از استقرار نظام مدیریت HSE
مکانیزمهای لازم برای دست یابی به این اهداف
منابع لازم برای دست یابی به اهداف HSE
روش هایی برای اعمال تغییرات و اصلاح پروژه های در حال پیشرفت
سازوکارهای اصلاح کننده بر اساس نیازهایی که ممکن است اتفاق بیفتد. لازم است تعریف شود که چگونه این سازو کارها فعال شده یا کفایتشان اندازه گیری می شود.
www.jalali-hse.blogfa.com
5-5. طرح ریزی وضعیت اضطراری
شرکت باید به کمک تحلیل و بازنگری سیستماتیک، روش هایی را برای شناسایی شرایط اضطراری قابل پیش بینی، ارائه نماید. گزارشی از شناسایی پتانسیل ایجاد شرایط اضطراری باید تهیه شود و بمنظور اطمینان ازتوانایی پاسخگویی موثر به آنها در فواصل زمانی معین همچنین در فواصل زمانی ویژه، به روز در آید.
شرکت باید مستندات را توسعه دهد و طرحهایی را برای پاسخگویی به وجود چنین پتانسیل های بروز شرایط اضطراری، ارائه نموده و این طرح ها را به افراد زیر اعلام نماید:
افراد فرماندهی و کنترل کننده
خدمات اضطراری
کارکنان و پیمانکارانی که می توانند تاثیر گذار باشند.
www.jalali-hse.blogfa.com
دیگر افرادی که احتمال دارد در معرض آسیب قرار داشته باشند.
طرح های اضطراری باید موارد زیر را تحت پوشش قرار دهد:
سازماندهی، مسئولیت ها(اختیارات) و دستورالعمل هایی برای پاسخگویی به شرایط اضطراری و کنترل فجایع(شامل برقراری ارتباطات داخلی و خارجی)
ایجاد سیستم ها و تهیه دستورالعمل هایی جهت محافظت افراد از خطر، هدایت و دور کردن افراد ازمحیط پر خطر به محل امن و عملیات نجات و امداد
ایجاد سیستم ها و تهیه دستورالعمل هایی جهت پیشگیری، کاهش و پایش اثرات زیست محیطی عملیات اضطراری
تهیه دستورالعمل هایی برای مشخص نمودن نحوه ارتباطات با مسئولان و افراد در گیر در آن حوزه مسئولیتها
ایجاد سیستم ها و تهیه دستورالعمل هایی برای آماده بودن تجهیزات، امکانات و پرسنل شرکت
www.jalali-hse.blogfa.com
تهیه دستورالعمل ها و ترتیب دادن امکاناتی برای آماده نمودن منابعی دیگر بعنوان شخص ثالث جهت حمایت در مواقع اضطراری
ترتیب دادن آموزشی بمنظور تربیت گروه هایی برای کنترل سیستم های شرایط اضطراری و دستورالعمل ها
برای ارزیابی تاثیرات طرح هایی که موثر واقع شده
شرکت باید دستورالعمل هایی برای کنترل طرح های شرایط اضطراری و تمرینهایی جهت پیش بینی وقایع آتی و آمادگی جهت مقابله صحیح با آنها تهیه نموده و جهت سهولت کسب تجربه به آنها بهبود بخشد.
چنین دستورالعمل هایی باید در محلی مناسب و در دسترس قرارگیرد همچنین بمنظور سهولت استفاده در هنگام ارزیابی دوره ای تجهیزات شرایط اضطراری، تعمیرات و نگهداری، این تجهیزات در دسترس باشند.
www.jalali-hse.blogfa.com
6- اجراء و پایش
این قسمت مشخص می کند که فعالیتها چگونه انجام و پایش شوند و چگونه اقدامات اصلاحی در زمان مورد نیاز بکار گرفته شوند.
www.jalali-hse.blogfa.com
6-1. فعالیتها و وظایف
فعالیتها و وظایف باید با دستورالعمل ها و آموزش های کاری مطابق بوده و در مرحله طراحی و یا پایش از آن منطبق با خط مشی HSE توسعه یابند بطوریکه:
در سطح مدیریت ارشد، باید توسعه استراتژیک ، اهداف و فعالیت های طراحی بالا دستی با توجه به سیاست HSE اداره شوند.
در سطح مدیریت و سرپرستی دستورات کتبی در مورد فعالیتها (در حالیکه خیلی از وظایف با هم درگیر هستند) به صورت روشهای کاری و برنامه ها شکل گرفته باشد.
در محل کار، دستورات کتبی راجع به وظایف به صورت آموزش های کاری همراه با شناخت دستورالعمل های سیستمهای ایمن کار(مجوز مهندسی کار، همزمانی روشها عملیاتی، روش کار مجزا، مقررات عملیاتهای مجوز دار) باشند.
www.jalali-hse.blogfa.com
مدیریت باید از صحت انجام کارها اطمینان یابد و در هدایت کار و اطمینان از فعالیتها و وظایف بر طبق دستورالعمل های مرتبط مسئول باشد. این مسئولیت و تعهد مدیریت تضمین می کند که با اجرای طرح ها و خط مشی تدوین شده در کنار دیگر وظایف اهداف HSE اجرا شده و معیار اجرا و حدود کنترل نقض نمی شوند.
مدیریت باید از طریق فعالیتهای پایش از ادامه کفایت اجرای HSE شرکت اطمینان یابد.
www.jalali-hse.blogfa.com
6-2. پایش
شرکت باید دستورالعمل هایی برای پایش جنبه های مرتبط با اجرای HSE ایجاد و نتایج را ثبت و نگهداری نماید. برای هر ناحیه یا فعالیت مرتبط، شرکت باید:
اطلاعات بدست آمده از پایش را شناسایی و مستند نماید . همچنین باید بیان واضح و شفافی از صحت موارد مورد نیاز و نتایج داشته باشد.
دستورالعمل های پایش، موقعیت ها و تعدد سنجش ها را بطور واضح و شفاف بیان و ثبت نماید.
www.jalali-hse.blogfa.com
دستورالعمل های سنجش کنترل کیفیت را ساماندهی، مستند و نگهداری نماید.
دستورالعمل ها و روش های اجرایی را بمنظور در دسترس بودن اطلاعات و توضیحات مربوطه، ساماندهی و مستند نماید.
فعالیتهایی را که نتایج آن شروط اجرا را نقض می نماید ارزیابی و مستند نماید.
اعتبار و ارزش اطلاعات موثر را هنگامیکه پایش سیستم ها بخوبی عمل نمیکند ارزیابی و مستند نماید.
www.jalali-hse.blogfa.com
از سیستم های سنجش ( اندازه گیری) در مقابل هر گونه تغییر بدون مجوز و یا زیانهای دیگر محافظت نماید.
روشهای اجرای الزاماتی برای پایش فعال و دوباره فعال شده هستند.
پایش فعال اطلاعات را در غیاب هر رویداد، بیماری یا زیانهای زیست محیطی فراهم می کند که شامل چک کردن الزامات HSE MS مانند: روشهای اجرایی و دستورالعمل ها است که با هم بیان می گردند همچنین شامل اهداف و معیارهایی است که به هم مرتبطند.
پایش دوباره فعال شده اطلاعات رویدادهایی که اتفاق افتاده اند( شامل رویدادهای نزدیک به وقوع، بیماری یا زیانهای زیست محیطی ) مشخص می کند و بینشی برای پیشگیری از حوادث مشابه در آینده فراهم می کند.
www.jalali-hse.blogfa.com
6-3. سوابق
برای نشان دادن اینکه کارها با خط مشی HSE و الزامات آن مطابقت دارد شرکت باید یک سیستم از آنچه که شده است ایجاد نماید بطوریکه کارهای ثبت شده با اهداف برنامه ریزی شده و معیار اجرا مطابقت داشته باشد.
برای اطمینان از کامل بودن، قابل دسترس بودن و کنترل ثبت ها(مانند ثبت پیمانکاران) باید روشهای اجرایی تهیه شود.
این روش های اجرایی باید در دسترس بودن و کنترل چنین نتایج حاصل از ممیزی و بازنگری ثبتهای آموزشی و ثبتهای پزشکی کارکنان را بدون هر گونه نقص و عیبی تضمین نماید.
www.jalali-hse.blogfa.com
6-4. عدم انطباق و اقدام اصلاحی
شرکت برای فعالیتهایش باید مسئولیت ها و اختیارها را برای تحقیقات مقدماتی و اقدامات اصلاحی در رویدادهایی که مطابقت با الزامات خاص HSE MS ندارد مشخص و تعریف نماید.
چگونگی عدم انطباق می تواند توسط برنامه های پایش از طریق ارتباط با کارکنان، پیمانکاران، مشتریان – آژانس های دولتی و عمومی و یا از تحقیقات رویدادها شناسایی شود.
www.jalali-hse.blogfa.com
برای چنین تحقیقات و اقدامات اصلاح کننده ای از طریق بررسی کردن شرح وظایف افراد یا فعالیتهای مرتبط یا مشاوره با نماینده مدیریت، موارد زیر را تعریف نماید:
گروه های مربوط و مرتبط را مشخص و آنها را مطلع نماید.
سلسله علتها وعلت اصلی و ریشه ای را مشخص نماید.
یک طرح از نحوه عملکرد یا یک طرح پیشرفته ایجاد کند.
شرح نقطه آغازین اقدامات پیشگیری کننده متناسب با طبیعت عدم انطباقی که رخ داده جهت پیشگیری موثر، روش های اصلاح و تغییر روش های اجرایی را برای یکپارچه کردن اقدامات پیشگیری، ارتباطات بین افراد مربوطه و اجرای آنها را اعلام نماید.
برنامه ها را در جهت یکی کردن فعالیتهای پیشگیرانه اصلاح کند، این برنامه با کارکنان مربوطه و عملکرد آنها تغییر می کند.
www.jalali-hse.blogfa.com
6-5. گزارش وقایع
سازمان باید روشهای اجرایی برای ثبت داخلی و گزارش کردن رویدادهایی که می تواند بر اجرای HSE اثر بگذارد ایجاد نماید. آموزشهای مرتبط میتواند برای انجام اقدامات اصلاحی آموزش داده شود. همچنین باید مکانیزمی مشخص برای گزارش کردن رویدادها به مراجع قانونی، در راستای قانون یا خط مشی شرکت و با توجه به ارتباطات خارجی مورد نیاز وجود داشته باشد.
www.jalali-hse.blogfa.com
6-6. پیگیری وقایع
در هر رویدادی، دو مورد شرایط آنی بروز رویداد و ضعف در سیستم مدیریت HSE که عامل بروز آن رویداد بوده، باید جهت داوری و قضاوت توسط مسئولان صلاحیت دار برای پیگیری لازم مشخص شود.
باید برای پیگیری مکانیزم و مسئولیتها به طور واضح مشخص شود. مکانیزم باید بصورت گسترده شبیه به روشهای اجرایی اصلاحی در موارد عدم انطباق با HSE MS باشد.
مسئولیتهای مشخص شده برای پی گیری رویداد باید دقیقاً مناسب با شدت تاثیرات بالقوه یا بالفعل باشد.
www.jalali-hse.blogfa.com
7- ممیزی و بازنگری
این بخش ارزیابی دوره ای سیستم، اجرا، اثر بخشی و تناسب نظام را مخاطب قرار میدهد.
www.jalali-hse.blogfa.com
7-1. ممیزی
شرکت باید همانند یکی از فعالیتهای عادی در کنترل مشاغل روش های اجرایی برای ممیزی داشته باشد، در این روش های اجرایی باید دستیابی به موارد زیر تسهیل گردد.
عناصر و فعایتهای سیستم مدیریت HSE با عملیات از قبل طرح ریزی شده مطابقت داشته، به طور موثر اجرا شوند.
عملکرد موثر HSE MS بطور کامل با خط مشی HSE ، اهداف ومعیار اجرا مطابقت داشته باشد.
www.jalali-hse.blogfa.com
تطابق با الزامات قانونی مرتبط وجود دارد.
شناسایی نواحی بهبود که می تواند منجر به پیشرفت نظام مدیریت HSE ، به درستی انجام می گیرد.
برای این اهداف، باید یک طرح ممیزی طبق تقسیم بندی زیر تدوین گردد:
مناطق و فعالیتهای ویژه باید ممیزی شوند. ممیزی باید کلیه عملیات HSE MS را پوشش دهد و باید به طور خاص عناصر زیر را در مدل HSE MS شناسایی کند:
سازماندهی، تعیین منابع و مستندات
ارزیابی و مدیریت ریسک
طرح ریزی
اجرا و کنترل
تکرار ممیزی فعالیتها / مناطق ویژه ممیزی باید بر مبنای اثر یا اثر بالقوه از فعالیتهای در ارتباط با اجرای HSE و نیز نتایج ممیزی های قبل، جدول بندی شوند.
تعیین مسئولیتها برای ممیزی مناطق/ فعالیتهای ویژه
www.jalali-hse.blogfa.com
قوانین و روشهای اجرایی ممیزی باید پایه ریزی شده و نگهداری گردند، نکات زیر باید تامین گردد:
تخصیص منابع برای فرآیند ممیزی
نیازهای پرسنلی و خصوصیاتی که تیم و سیستم ممیزی دارند شامل:
استقلال کافی از فعالیتهای ممیزی شده از جهت رسیدن به اهداف و داوری منصفانه، کارشناسی لازم با نظم و ترتیب لازم( در صورت لزوم با پشتیبانی وسیع از متخصصین)
www.jalali-hse.blogfa.com
روش هایی برای انجام و مستند سایز ممیزی ها، که ممکن است شامل پرسشنامه ها، چک لیست ها، مصاحبه ها، اندازه گیری ها و مشاهدات باشد. (بستگی به نوع عملیاتی دارد که ممیزی می شود.)
روش های اجرایی برای گزارش کردن یافته های ممیزی به مسئولان باید از طریق روش کنترل شده ای باشد که آنان بمنظور بهبود کار بتوانند در زمانهای مشخص نسبت به انجام اقدامات اصلاحی اقدام نمایند. این گزارشات باید موارد زیر را در برداشته باشد:
انطباق یا عدم انطباق عناصر HSE MS با الزامات ویژه
www.jalali-hse.blogfa.com
اثر بخشی و اجرای HSE MS در اهداف تعیین شده و معیار اجرایی که انتخاب شده است.
اجرا و اثر بخشی اقدامات اصلاحی ممیزی های قبلی
نتیجه گیری و نظریه ها
سیستم برای ممیزی و پیگیری بر وضعیت اجرای نظریه های ممیزی
توزیع و کنترل گزارشات ممیزی
www.jalali-hse.blogfa.com
7-2. بازنگری
مدیریت ارشد شرکت باید درفاصله مناسب، سیستم مدیریت HSE و اجرای آن را مرور کندتا از اثر بخشی و مناسب بودن آن اطمینان حاصل نماید. بازنگری باید بصورت ویژه، اما نه انحصاری تنظمیم شود و موارد زیر را مخاطب قرار دهد:
نیاز به تغییرات در خط مشی و هدف ها، درسایه تغییر اوضاع و تعهد برای تلاش در جهت بهبود مستمر
www.jalali-hse.blogfa.com
تخصیص منابع برای اجرا و نگهداری HSE MS
سایتها یا مکانها بر مبنای خطرات و ریسک های ارزیابی شده و طرح های اضطراری
بازنگری باید بصورت کوششهای مستمر تقویت شده در جهت پیشبرد اجرای HSE باشد.
مرحله بازنگری باید مستند شده و نتایج ثبت گردد تا اینکه اجرای تغییر پیامدها تسهیل گردد.
www.jalali-hse.blogfa.com