پاورپوینت ریسک های اموال و دارایی


عنوان:

ریسک های اموال و دارایی

.

تعریف اموال

اموال به معنی چیزی است که تملک گردیده، مانند: زمین ، ساختمان یا بخشی از آن
به معنی یک ویژگی و کیفیت مشخص از چیزی
همچنین به معنی اشیای قابل حمل مثل لوازم و تجهیزات است.

تعریف دارایی

دارایی به معنی یک مهارت، کیفیت مفید و قابل تقویم است. همچنین یک شخص مفید یا چیز ارزشمندی است که توسط شخص یا موسسه ای تملک گردیده و می تواند مورد استفاده، فروش و یا پرداخت بدهی قرار گیرد.

از تعاریف ارائه شده برای اموال و دارایی چنین برداشت می شود که مفهوم دارایی بسیار گسترده تر از اموال است و اموال باید ویژگی های دیگری مانند مفید بودن و قابلیت سود آوری آینده برای مالک و ارزش گذاری و معامله را داشته باشد تا به عنوان یک دارایی محسوب گردد.
با توجه به تعاریف اموال حتی بیانگر نوع فیزیکی و ملموس دارایی می باشد.

طبقه بندی ریسک های اموال ودارایی

الف) طبقه بندی ریسک از لحاظ منشا ایجاد خسارت که به دو دسته تقسیم بندی می شود:
1) ریسکهای ناشی از فعالیت و عملکرد انسان
2) ریسکهای ناشی از عوامل طبیعی

ب) طبقه بندی ریسک از لحاظ ماهیت خسارت که به سه دسته تقسیم بندی می شود:
1) خسارت مشهود
2) خسارت نامشهود
3) ترکیب خسارت مشهود و نامشهود

الف) ریسک از لحاظ منشا ایجاد خسارت

1) ریسک های ناشی از عوامل انسانی

خطرات فیزیکی: مواردی مانند انفجار، آتش سوزی ، شکست ماشین آلات و تخریب و ایجاد هرگونه نقصان مشهود به دارایی ها و اموال فیزیکی جامعه که در نتیجه فعالیت آگاهانه و یا نا آگاهانه انسان ها به وجود می آید.
خطرات اجتماعی : در واقع نوعی از هنجار شکنی است که توسط فرد و یا گروهی از افراد جامعه انجام گیرد و باعث خسارت و زیان به افراد و یا جامعه شود . مواردی از قبیل اختلاس ، کلاهبرداری و تقلب ، سرقت ، اختشاش و عدم انجام تعهدات قانونی.
خطرات اقتصادی : خطراتی که منجر به تغییرات در اعتبار اقتصادی فرد یا گروه و گاهی جامعه می گردد. در سطح فردی ممکن است به دلیل عدم برنامه ریزی مالی یا عدم صرفه جوئی، میزان هزینه های زندگی بیش از مخارج گردد، یک بنگاه اقتصادی ممکن است به دلیل عدم فروش محصولات و یا افزایش ضایعات متضرر گردد و همچنین ممکن است در نتیجه نوسانات نرخ ارز، وقوع بحرانهای اقتصادی جهانی و یا نوسانات بورس افراد و یا سایر بنگاه های اقتصادی جامعه دچار اختلال مالی شوند.

2) ریسک های ناشی از عوامل طبیعی

بخشی از ریسکها خارج از اراده و خواست انسانها و دارای منشا طبیعی می باشند مانند حوادث طبیعی چون سیل، زلزله، آتشفشان، طوفانهای سهمگین و سایر بلایای طبیعی.

ب) ریسک از لحاظ ماهیت خسارت

1) ریسک دارای خسارت مشهود
بخشی از ریسکها منجر به خسارتهای عینی، فیزیکی و قابل لمس می باشد که باعث نقصان در ماهیت کالا و تغییر شکل وکاهش توان عملیاتی آن می گردد. مانند آتش سوزی ساختمان و تخریب منازل به علت زلزله و …
2) ریسک دارای خسارت نامشهود
بعضی از ریسکها منجر به ایجاد خسارتی می شوند که جنبه مادی و فیزیکی و قابل لمس ندارد و عمدتا در نتیجه وقوع حادثه برای مال و دارایی به وجود می آید مانند خسارت اجاره بها و سرقفلی، توقف در فرایند تولید یا فعالیت، کاهش قیمت خودرو در نتیجه صدمه فیزیکی و …
3) ریسکهای دارای خسارتهای مشهود و نامشهود
بیشتر ریسکها علاوه بر خسارت مشهود ،خسارت نامشهود نیز دارند به عنوان مثال سوختن یک کارگاه صنعتی علاوه بر خسارتهای مشهود باعث از دست دادن درآمد ناشی از تعطیلی کارگاه می شود که خود خسارتی نامشهود می باشد.

متخصصان و فعالان حوزه مدیریت ریسک دو الگو در زمینه مدیریت ریسک ارائه کرده اند

اول) الگوهای نحوه برخورد با ریسک که شامل :
1- پیش گیری کننده از بروز خسارت
2- کنترل کننده دامنه خسارت هستند.

دوم) الگوهای کنترل منشا خطرات که شامل:
1- کنترل خطرات ناشی از عوامل انسانی
2- کنترل خطرات ناشی از عوامل فیزیکی و مهندسی هستند.

اول) الگوهای نحوه برخورد با ریسک

1- الگوهای پیشگیری کننده از بروز خسارت :
مجموعه برنامه ها و دستورالعمل هائی که مانع بروز خسارت احتمالی می شوند مانند: استفاده از سازه مقاوم در مقابل زلزله / استفاده از وسایل هشدار دهنده / استفاده از رعدگیر برای تاسیسات انتقال نیرو و بازرسی فنی دوره ای و…

2- الگوی کنترل دامنه خسارت :
مجموعه فعالیت هایی که برای جلوگیری از افزایش میزان خسارت و یا سرایت به سایر دارایی ها صورت می پذیرد مانند: استفاده پیش بینی اورزانس / تخلیه ضایعات خسارت دیده / انبار کردن قطعات یدکی / ترمیم و بازسازی کالاهای خسارت دیده و…

دوم) الگوهای کنترل منشا خطرات

الگوی کنترل منشا خطرات ناشی از عوامل انسانی :
مطابق این نظریه، یک حادثه قابل پیشگیری معمولا در نتیجه 5 عامل انسانی متوالی به وقوع می پیوندد:
1) محیط اجتماعی و خانوادگی
2) عیب های شخصی
3) عمل خطرناک
4) حادثه
5) جراحت

تاثیر بر سلامتی
آستانه یا چاشنی
شرایط نا امین
حادثه
خطر
اعمال نا امین
آسیب به فرد
خسارت شبه حادثه
مدل هانریچ در مورد شرایط و اعمال نا ایمن

مدل عوامل انسانی :
تشکیلات مدیریت
شرایط القاگر خطا درفرد
ناکافی بودن موانع
رویدادهای اولیه انسانی یا سخت افزاری
خطر
شرایط نامناسب محیط کار
حادثه
ویژگی های درونی فرد
تمایلات درونی فرد به انجام خطا
ناکافی بودن تاسیسات بازدارنده
این مدل به دنبال آن است که چرا افراد به شکلی رفتار می کنند که خطرات به وجود بیایند.
که این مدل بر 2 واقعیت استوار است:
1- تمایلات درونی فرد به خطا 2- شرایطی که القاگر خطا در فرد میباشد.

تجزیه و تحلیل کارهای حساس
یکی از روش هایی است برای بررسی و تعیین ایجاد خطر و ریسک
این روش می گوید که اگر بعضی از کارها درست انجام نشود به صورت جدی خطر آفرین هستند و در مقابل کارهایی هم وجود دارند که تاثیر چندانی بر ایمنی افراد ندارند. برای تعیین کارهای حساس باید موارد ذیل را درنظر گرفت :
1) آسیب ها و رویدادهای مربوط به گذشته
2) کارهای غیر معمول وجدید
3) ظرفیت لازم در آسیب رساندن به افراد یا دستگاه

در سازمانها برای هریک از موارد فوق سوالات هدفداری مطرح می شود تا با رفع منبع ایجاد خطر، مشکلات ایمنی و رعایت دستور العمل های لازم بتوانیم ریسک را کنترل کنیم.

تجزیه و تحلیل درخت خطا
درخت خطا با استفاده از علایم منطقی، گرافیکی و
تحلیل های کمی و کیفی علت وقع حادثه را
مشخص می کند.

در اینجا خطا به معنی انحراف از نتایج تعیین شده است.
در این مدل درخت از بالا به پائین و از وقایع کلی تر و مهم تر به جزئی تر رسم می شود.

خطای اولیه : خطایی که در شرایط محیطی طبیعی و عملیاتی رخ دهد.
خطای ثانویه : نقصی که در خارج از شرایط محیطی و عملیاتی و یا در شرایط تعریف نشده رخ دهد.

الگوی تجزیه و تحلیل عوامل شکست وآثار آن
یک روش مهندسی است به منظور مشخص کردن و حذف خطا ها و مشکلات در سیستم و فرآیند تولید و ارائه خدمات که قبل از وقوع حادثه به کار گرفته می شود.

الگوی تخلیه مخرب انرژی
یکی از روش های کنترل ریسک بر مبنای کنترل منشا ایجاد حادثه است که توسط دکتر ویلیام هادون ارایه شده است.
او معتقد است حوادث از انتقال انرژی به شکل، مقدار و سرعت مشخص به وجود می آید و باعث صدمه و خسارت می شود لذا می توان با تعیین منشا ایجاد خطر و کنترل آن ریسک را کنترل نمود.

پس از شناسایی ریسک و الگوهای مرتبط با آن 5 روش عمده برای مدیریت ریسک اموال و دارایی وجود دارد.

1) اجتناب
2) کنترل
3) نگهداری
4) انتقال به روش غیر بیمه ای
5) بیمه

1) اجتناب :
بسیاری از اموال و دارایی ممکن است دارای خطر و ریسک زیاد باشند راحت ترین شیوه برخورد با این ریسک ها عدم تملک این حرفه ها و موسسات است مانند نگهداری مواد رادیو اکتیو، نیروگاه تامین سوخت هسته ای و یا آزمایشگاه تحقیقات مواد شیمیایی و میکروبی

2) کنترل :
شامل مجموعه فعالیت هایی می شود که باعث کاهش شدت خسارت می گردد در فرآیند کنترل ریسک دو مجموعه فعالیت داریم.
الف – فعالیت پیشگیرانه
ب – فعالیتهای محدود کننده خسارت.
یعنی تلاش میشود که اولا مانع بروز خسارت شویم و ثانیا در صورت بروز خسارت دامنه تلفات و میزان خسارت را کاهش دهیم.

3) نگهداری :
نگهداری ریسک به دو صورت است
الف- فعالانه و از روی آگاهی :
این شیوه به عنوان مناسب ترین روش اداره ریسک ها با تواتر زیاد و شدت بسیار کم می باشد. مثال : هزینه کسری صندوق فروشگاههای بزرگ
ب- انفعالی و به دلیل عدم آگاهی و یا نبودن ارزیابی مناسب از ریسک :
در این مورد که معمولا بعد از وقوع حادثه انجام میشود. ناچارا باید ابتدا نسبت به جبران خسارت اقدام نمود و سپس ریسک را مجدد ارزیابی و حوزه های خارج از کنترل را به حداقل رساند.

روشهای متدوال نگهداری ریسک در ارتباط با دارایی واموال

الف – ذخیره سازی : مانند ذخیره وجه نقد یا سیستم خط پشتیبان در خطوط حمل ونقل فرآورده های نفتی و یا ذخیره احتیاطی موجودی انبار

ب- ایجاد صندوق های خصوصی بیمه : مانند صندوق تامین خسارت حوادث طبیعی

ج- استفاده از کپتیو یا بیمه گران واسطه : بعضی ازسازمانها و موسسات و شرکت های بزرگ که دارای امکانات مالی و انسانی مناسب هستند اموال و دارایی خود را نزد شرکت بیمه گری که خود ایجاد کرده اند بیمه می کنند تفاوت اصلی بین کپتیوها و صندوق های خصوصی بیمه در این است که کپتیوها به عنوان یک بیمه گر عمل و در موارد خارج از حدود امکانات و ظرفیت ، خود را نزد دیگر شرکت ها بیمه اتکائی می کنند ولی صندوقها فقط تامین مالی خسارت را انجام میدهند ودر واقع ریسک اصلا متقل نمی گردد بعضی از کپتیوها در ایران: صندوق بیمه محصولات کشاورزی و صندوق بیمه صادرات ایران و صندوق بیمه فعالیت معدنی، که معمولا از نظر ساختاری دولتی هستند یعنی با سرمایه گذاری اولیه دولت تاسیس شدند.

آخرین ظرفیت مجاز نگهداری ریسک شرکتهای بیمه – نیمسال دوم 1393

4) انتقال به روش غیر بیمه ای

انتقال دارایی
انتقال ریسکهای مربوطه
انتقال تامین مالی ریسک
انتقال ریسک از طریق قرارداد
انتقال ریسک از طریق معاملات تامینی
انتقال ریسک از طریق مشارکت

5) بیمـه :

به عنوان ابزار اساسی اداره ریسک های اموال و دارایی محسوب می شود که عمده ترین ریسکهای مورد پوشش آن عبارتند از : ریسک آتش سوزی و خطرات تبعی مانند صاعقه و انفجار، سرقت ، زلزله، شکست شیشه ، توفان ، سقوط هواپیما ، عدم نفع ، ریسک حمل ونقل ، ریسک مهندسی

بیمه ریسک آتش سوزی :

یکی ازمواردی که دارای تواتر پایین و عمق زیاد است در هنگام ارزیابی و اداره ریسک آتش سوزی باید سه اصل غرامت و جانشینی و عدم انتفاع مد نظر قرار گیرد
اصل غرامت : حداکثر تعهد بیمه گر تا میزان سرمایه بیمه شده خواهد بود.
اصل جانشینی : وقتی که که بیمه گذار خسارت خود را به طور کامل از بیمه گر دریافت نماید کلیه حقوق او در مقابل مسئول حادثه به بیمه گر منتقل و دیگر حق مطالبه خسارت از مقصر حادثه را ندارد .
اصل عدم انتفاع : چنانچه شخصی سرمایه خود را نزد چند بیمه گر ،بیمه نماید تعهد بیمه گران حداکثر تا سقف سرمایه بیمه شده است و نباید مبلغی بیش از میزان خسارت واقعی پرداخت شود .

عمده دارایی ها و اموال مورد بحث در بیمه آتش سوزی عبارتند از :
1) ساختمان و تاسیسات متعارف آن
2) بیمه کارخانه ها ، تاسیسات و ماشین آلات و تاسیسات بهره برداری
3) بیمه وسایل و لوازم خانگی و شخصی
4) بیمه موجودی کالا و مواد و انبارها

موارد خارج از شمول بیمه آتش سوزی

موارد ناشی از عمد و سوء نیت
جنگ ،شورش و ….
فساد با عیب ذاتی کالا
استهلاک و فرسودگی ناشی از کارکرد
زیان ناشی از مواد رادیو اکتیو

موارد پوشش بیمه آتش سوزی

آتش سوزی ،صاعقه ، انفجار
انفجار حاصل از موادمنفجره
آتش سوزی حاصل از اتصال برق
خسارت ناشی از عملیات امداد و نجات

پوشش های تبعی بیمه آتش سوزی

1) بیمه شکست شیشه
2) بیمه سرقت با شکست حرز
3) بیمه توفان
4) بیمه زلزله
5) بیمه سقوط هواپیما
6) بیمه عدم نفع

بیمه و مدیریت ریسک های حمل و نقل

حمل ونقل عبارتست از جابه جائی کالا از یک مکان به مکان دیگر، چنانچه در محدوده جغرافیائی یک کشور باشد داخلی و در غیر اینصورت بین المللی گویند.

شرایط و مقررات حاکم بر بیمه حمل ونقل ( کلوزهای (A,B,C

بیمه مطابق شرایط A
بیمه گر همه حوادث و خطراتی که در جریان حمل و نقل باعث وارد آمدن زیان و خسارت به موضوع بیمه می شود را پرداخت می کند. مگر آنکه موردی استثنا شده باشد.
بیمه مطابق شرایط B
بیمه گر تنها آن بخش از خسارت هایی را زیر پوشش قرار میدهد که بر اثر وقوع حوادث مشخص و تعیین شده در قرار داد به وجود آمده باشد .
بیمه مطابق شرایط C
در این نوع بیمه پوشش نسبت به شرایط A,B محدود تر است و تنها خسارتهای ناشی از حوادث خاص مورد پوشش قرار می گیرد.

بیمه و مدیریت حمل و نقل دریایی

حوادث طبیعی نظیر توفان ، آتش سوزی،به گل نشستن کشتی
غرق شدن کشتی و تصادف
حوادث ناشی از افعال افراد خارج از کشتی مانند: حمله به کشتی

ریسک های خارج از پوشش بیمه های دریایی

عیب ذاتی
تغییر مقررات و حقوق و عوارض گمرکی
فعل و تقصیر بیمه گذار

ریسک های پوشش بیمه های دریایی

توفان
غرق شدن
به گل نشستن
تصادف
آتش سوزی و انفجار
سبک کردن کشتی
زیان های ناشی از تقصیر و خطاء ناخدا
و …

ریسک های حمل و نقل زمینی

عمده ترین عوامل در ارزیابی ریسک که تاثیر می گذارد شامل:
نوع و ماهیت اموال و کالا
شیوه حمل و تجهیزات مورد استفاده
وضعیت وسیله حمل
طول مسیر

بیمه بدنه اتومبیل و وسایل نقلیه زمینی

 خطرات مشمول بیمه بدنه : حوادث ، آتش سوزی ، انفجار ، تصادف ، سرقت و…
 موارد عدم پوشش بیمه : جنگ ، شورش ، اعتصاب ، تشعشعات هسته ای ، خسارت های تعمدی که ناشی از فعل و اداره بیمه گذار باشد و…

بیمه مسئولیت هواپیما

به 2 گروه تقسیم بندی می شود:
1) ریسک مربوط به مالکان و بهره برداران از هواپیما
2) ریسک مربوط به مالکان و بهره برداران فرودگاه ها

ریسک های گروه دوم شامل:

عملیات بهره برداری از فرودگاه
تجهیزات فرودگاهی
وسایل حمل و نقل مسافر، سوخت، بار یا هواپیما

ریسک های گروه اول شامل:

مسئولیت در قبال مسافران
غرامت ناشی از فوت و جرح
خسارت بار
تاخیر در پرواز
مسئولیت اشخاص ثالث

بیمه مسئولیت مهندسی

یکی از ریسکهای نسبتا جدیدی که عمدتا در ارتباط با مالکیت و بهره برداری از اموال صنعتی از جمله ماشین های بخار و بویلرها شروع شد و سپس به مواردی همچون نصب و آزمایش و راه اندازی ماشین آلات صنعتی و ساخت و بهره برداری از نیروگاهها و مهندسی تاسیسات شهری و فرودگاهها و سرانجام به ریسک های ساده ساختمانی ، آسانسورها و سایر بناها توسعه یافت.
بعضی از آن موارد بیمه های مهندسی شامل:
بیمه تمام خطر مقاطعه کاران
بیمه شکست ماشین آلات
بیمه عدم النفع ماشین آلات

ریسک همراه و بخشی از زندگی است و از آن نمی توان گریخت حتی در برخی موارد ممکن است عوارض ناشی از آن بسیار فراتر از یک فرد و یک خانواده گسترش یابد و جامعه را تحت تاثیر قرار دهد اما می توان با روشهای علمی و قبل از آنکه صدمات و خسارات فراوان وگاها جبران ناپذیر بر جای گذارد آن را تدبیر ومدیریت کرد.
پس باهم روش های مدیریت ریسک را بیاموزیم.

نتیجـه گیری

Risk classification طبقه بندی ریسک
Damage خسارت
Risks due to human factors ریسک ناشی از عوامل انسانی
Risks due to natural causes ریسک ناشی از عوامل طبیعی
Liability Insurance بیمه مسئولیت
Risks of land transportation ریسکهای حمل و نقل زمینی
Lack of insurance coverage عدم پوشش بیمه
Conditioned insurance coverage پوشش تبعی بیمه
Maintenance procedures, risk روشهای نگهداری ریسک
Discharge pattern of destructiv الگوی تخلیه انرژی مخرب
Classification of damage طبقه بندی خسارتها

لغت نامه ارائه

کتاب اصول مدیریت ریسک و بیمه
نوشته جورج ای . رجدا. – مترجم: کرامت الله افخمی
سایت بیمه مرکزی www.centinsur.ir
سایت ویکی پدیا www.wikipedia.org
مجله شرکت های بیمه
منابع

با تشکر از توجه شما