بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
چند اصطلاح
مقارنه ماه و خورشید (ماه نو)، لحظه تولد ماه، هلال، سن هلال، مدت مکث، حد دانژون، دوره تناوب نجومی، دوره تناوب هلالی
ماه قمری
ـ ماه گره ای:
2122/ 27 روز متوسط
ـ ماه آنومالی:
27/5546 روز متوسط
ماه قمری
ـ ماه نجومی: 27/3217 روز متوسط
ـ ماه هلالی: 29/5306 روز متوسط
تقویم قمری
تقویم قمری قراردادی
تقویم قمری
تقویم قمری شرعی
ـ تعداد روزهای هر ماه
عوامل اختلاف در تقویم قمری شرعی!
انسانی بودن مسئله رویت
اوضاع جغرافیایی و جوّی
عوامل نجومی موثر در رویت هلال (مدت مکث، زمان غروب خورشید، فاصله ماه از زمین و…)
برخی قراردادها و عدم توجه به مسئله رویت
اختلاف فتوا در مورد رویت هلال (اتحاد افق، استفاده از ابزار و …)
اختلاف فتوا در مورد رویت هلال
1. شکل رویت
ـ با چشم غیر مسلح
ـ اعمّ از چشم غیر مسلح
اختلاف فتوا در مورد رویت هلال
2. دو گروه فتوا برای نقش افق:
گروه اول: اشتراک در شب
در تمام نقاطی که در محل رویت در شب مشترکند، اول ماه ثابت می گردد.
گروه دوم: مناطق هم افق و افق های نزدیک به هم
اگر در شهری اول ماه ثابت شود، برای مردم شهر دیگر فایده ندارد، مگر آنکه دو شهر به هم نزدیک باشند یا انسان بداند که افق آنها یکی است.
اختلاف فتوا در مورد رویت هلال
3. نقش افق
ـ اشتراک در شب (اتحاد آفاق)
ـ هم افق بودن (اتحاد افق)
ـ افق های نزدیک به هم
رویت هلال و اشتراک در شب (اتحاد آفاق)
ـ مکان های غربی رویت
ـ مکان های شرقی رویت: در تمام نقاطی که در محل رویت در شب مشترکند، اول ماه ثابت می گردد.
رویت هلال و اشتراک در شب (اتحاد آفاق)
تعیین محدوده مکان های شرقی رویت
1. زمان غروب خورشید محل رویت مشخص گردد.
2. نقاطی که اذان صبح آن ها مقارن با غروب خورشید محل رویت است، مشخص گردند (مکان های مرزی).
3. در محل هایی که بین مکان های مرزی و محل رویت قرار دارند، اول ماه ثابت می شود.
رویت هلال و هم افق بودن (اتحاد افق)
شهرهای هم افق (اتحاد افق)
1. نقش عرض جغرافیایی
– زمان های ظهر و غروب آفتاب
رویت هلال و هم افق بودن (اتحاد افق)
شهرهای هم افق (اتحاد افق)
2. نقش روز های سال خورشیدی
رویت هلال و هم افق بودن (اتحاد افق)
شهرهای هم افق (اتحاد افق)
2. نقش روز های سال خورشیدی
رویت هلال و هم افق بودن (اتحاد افق)
شهرهای هم افق (اتحاد افق)
2. نقش روز های سال خورشیدی
رویت هلال و افق های نزدیک به هم
ـ مکان های غربی رویت
ـ مکان های شرقی رویت: زمان مکث ماه در افق محل رویت، بیش از مقدار اختلاف بین غروب خورشید در دو شهر باشد.
رویت هلال و افق های نزدیک به هم
تعیین محدوده مکان های شرقی رویت:
1. یافتن اختلاف زمان غروب خورشید در محل رویت و محل مورد نظر شرقی؛
2. یافتن زمان مکث ماه را در محل مورد نظر؛
3. مقایسه اختلاف زمان های غروب با مدت مکث به دست آمده.
نتیجه: اگر «اختلاف زمان های غروب < زمان مکث» باشد، دو محل در افق با هم نزدیکند و اول ماه در محل شرقی هم ثابت می شود.
رویت هلال و افق های نزدیک به هم
مثال برای نزدیکی افق دو مکان:
در یک روز سال:
غروب خورشید در اهواز: ساعت 19 و 28 دقیقه
غروب خورشید در تهران: ساعت 19 و 10 دقیقه
مدت مکث ماه در اهواز: 25 دقیقه
m18 = m10 h19 – m28 h19
چون 18< 25 است، تهران و اهواز در افق به هم نزدیکند (در روز مزبور).
راه های ثابت شدن اول ماه
1. خود شخص هلال را ببیند.
ـ رویت با چشم مسلح
ـ یقین و اطمینان
ـ اطمینان از یک منشا عقلایی
ـ اطمینان نوعی نه شخصی خلاف متعارف
راه های ثابت شدن اول ماه
2. عده ای که از گفته آنان یقین حاصل می شود، بگویند هلال را دیده ایم. همچنین چیزی که به واسطه آن یقین پیدا می شود.
ـ پیشگویی منجمین (اگر اطمینان حاصل شود).
راه های ثابت شدن اول ماه
3. شهادت دو مرد عادل، که بگویند در شب ماه را دیده ایم.
ـ اوصاف مهم ماه را بر خلاف یکدیگر بیان نکنند.
ـ شهادت شهود معارض مهم نداشته باشد (راصدین دیگر و منجمین).
ـ انسان یقین یا اطمینان به اشتباه شهود نداشته باشد.
راه های ثابت شدن اول ماه
4. سی روز از ماه قبلی بگذرد.
5. حکم حاکم شرع.
ـ تکلیف مقلدینی که از غیر حاکم تقلید می کنند.
ـ تکلیف کسی که می داند حاکم اشتباه کرده است.
ـ جایگاه اطمینان در حکم حاکم.
راه های غیر مشهور در ثبوت اول ماه
1. رویت هلال پیش از ظهر
2. تطوّق
3. دیده شدن ماه در شب سیزدهم به صورت بدر
چند نکته
ـ ارتفاع زیاد و مدت مکث زیاد ماه
ـ رویت هلال بعد از ظهر
ـ رصد در هواپیما از ارتفاع بالا
ـ پردازش تصویر
چگونگی اثبات ماه های قمری در کشورهای مختلف
۱ـ فقط رویت هلال.
۲ـ محاسبات نجومی.
۳ـ رویت هلال و محاسبات نجومی.
۴ـ بدون ملاک و معیار .
5- متابعت از دیگر کشورها.
فقط رویت هلال
الف) دیدن هلال با چشم غیر مسلح در غروب روز قبل از اول ماه
کشور های هند، پاکستان، بنگلادش، موروکو و نظر اکثر علماء شیعه
ب) دیدن هلال حتی با چشم مسلح در غروب روز قبل از اول ماه
کشور ایران در بعضی ماه ها و نظر بعضی از علماء شیعه
ج) ادعای دیدن هلال در غروب روز اول ماه های حساس
کشور عربستان در رمضان، شوال، ذیقعده و ذی الحجه
محاسبات نجومی
الف) معیار عربستان:
قبل از 16 آوریل 1999: در روز اول ماه، سن ماه در لحظه غروب خورشید مکه بیشتر از 12 ساعت باشد.
بعد از 16 آوریل 1999: بعد از مقارنه، غروب ماه بعد از غروب خورشید در شهر مکه باشد.
(تقویم ام القراء)
(در 85 درصد مواقع، روز اول ماه قبل از رویت خواهد بود)
ب) معیار مصر: در مناطق غربی مصر، زمان غروب خورشید بعد از مقارنه بوده و مدت مکث ماه حداقل پنج دقیقه باشد.
محاسبات نجومی
د) معیار کامل نجومی:
بر اساس پارامترهای مختلف ماه، در لحظه غروب خورشید هلال شرایط رویت را داشته باشد. کشورهای ایران، الجزایر و تونس
ج) معیار مابیمز:
سن هلال حداقل 8 ساعت، ارتفاع ماه حداقل 2 درجه و جدایی زاویه های ماه از خورشید حداقل 3 درجه باشد. کشورهای مالزی، سنگاپور، اندونزی و برونوئی
ه) معیار لیبی: در شرقی ترین مناطق کشور لیبی، زمان مقارنه قبل از طلوع خورشید باشد.
رویت هلال و محاسبات نجومی
اگر محاسبات نجومی امکان دیدن هلال را معتبر و قطعی بشناسد، رویت هلال ملاک است. محاسبات تنها برای جلوگیری از اشتباه و خطای دید استفاده می شود.
دفتر مقام معظم رهبری، علماء اسلام، سازمانهای نجومی کشورهای گویانا، ترینیدا و توباگو.
بدون ملاک و معیار
بدون ملاک: بعضی کشورها هیچ ملاکی ندارند و هر سال روش تعیین اول ماه آنها عوض می شود. مثل : کشور نیجریه
متابعت از دیگر کشورها
الف) متابعت از کشور عربستان: کشور های قطر، کویت، امارات، عمان، یمن، بحرین، ، سوریه، لبنان، ترکیه، افغانستان و …
ب) متابعت کشورهای کوچک از کشورهای بزرگ همسایه
نیوزلند از استرالیا – سورینیم از گویانا
ج) متابعت از کشورهای مسلمان تابعه
اکثر کشورهای اروپایی و حوزه دریای بالتیک و ایسلند