روان شناسی نوجوان
فهرست مباحث
1. نوجوان در روایات
2. ویژگی های نوجوان
3. نیازهای نوجوان
4. مشکلات نوجوان
ارتباط با جنس مخالف
مشکلات جنسی
تلفن همراه
سفارش های دینی
پیامبر اکرم(ص):«من به شما سفارش می کنم که به نوجوانان و جوانان نیکی کنید، زیرا آنان دلی رقیق تر و قلبی فضیلت پذیرتر دارند».) رفتار پیامبر(ص) با کودکان و نوجوانان، ص65)
امام صادق(ع):«نوجوانان را دریابید زیرا زودتر از دیگران به کارهای خیر روی می آورند».(وافی، ج1، ص210)
نوجوان و مهارت های زندگی
امام علی علیه السلام:
اولی الاشیاءِ ان یتعلّمها الاحداثُ ، الاشیاءَ التی اذا صاروا رجالا احتاجوا الیها؛ بهترین چیزی که نوجوانان باید فراگیرند، آنهایی است که در بزرگسالی به آنها نیاز خواهند داشت.
حکمت نامه جوان، حدیث 51
ویژگی های نوجوان در کلام امیر(ع)
قلب نوجوان مثل زمین مساعدی است که هر بذری در آن بپاشند، همان را قبول خواهد کرد. (نهج البلاغه، نامه 31)
پیوسته عقل و حماقت در ضمیر نوجوان در ستیزند تا بحران بلوغ را پشت سر بگذارد و به سن هجده سالگی برسد؛ در آن هنگام با غلبه عقل یا حماقت به یک سو گرایش می یابد. (بحارالانوار، ج1، ص96)
نام های نوجوانی
سرزمین بی صاحب
دوره توفانی
دوره بحران
سونامی طبیعی
دوره سنی
پسران: 12 تا 18سال
دختران: 11تا 17سال
ویژگی های نوجوان
خودمحوری
تردید
استقلال خواهی
هویت جویی
خودمحوری نوجوان
خصوصیات
خودخواهی و خودشیفتگی
انزوا
در صدد اجرایی کردن سلیقه های خود
برداشت همراهان از این ویژگی:
تمرد، غرور، در صدد عصبانی کردن
راهکار مناسب:
همدلی، ورود به دنیای نوجوان، همراهی
تردیدهای نوجوان
قلمرو تردیدها:
نسبت به اطرافیان
نسبت به دانسته های قبلی خود
نسبت به مسائل دینی
نقش همراهان:
پاسخگویی به شبهات
ایجاد فرصت اظهار نظر
توجه به افکار درست نوجوان
معرفی منابع مفید مطالعاتی
استقلال خواهی نوجوان
خصوصیات:
حرکت به سمت استقلال و قطع وابستگی از دیگران
همانند تاجر نوکیسه
نقش همراه نوجوان:
احترام به این روحیه
تبیین نقشه راه
پیش بینی مشکلات و ارائه راهکار
خودیابی
نشانه ها:
به هم ریختگی روانی و گم گشتگی
به دنبال فکر و روش درست زندگی
در جستجوی جایگاه کنونی خود
تکاپو برای تشخیص درست از نادرست
به دنبال یک تصویر جامع و درست از خویش
نقش همراهان
کمک به نوجوان در شناختن بهتر توانایی ها و ضعف ها
فراهم کردن زمینه مسئولیت پذیری
تصحیح برداشت های شخصی نوجوان نسبت به خود (ناشی از اظهار نظر دیگران)
باز آفرینی خاطرات موفقیت آمیز دوره های پیشین
تقویت روحیه مثبت گرایی
پرورش توانایی های فردی نوجوان
تعدیل انتظارات از نوجوان
موضوعات پژوهشی نوجوان
راهکارهای ارتباط موثر با نوجوان
نوجوان و شبکه های اجتماعی
نوجوان و گرایش به هنر
مقابله با افسردگی نوجوان
نوجوان و والدین مذهبی
نوجوان و گرایش به سیگار
مدیریت مالی نوجوان
نوجوان و ارزش ها
نیازهای نوجوان
سازگاری با تغییرات
نیازهای معنوی
رهایی از حالات کودکانه
تشنه محبت
خودنمایی و مهم جلوه کردن
بهداشت جسمی و روانی
نیاز به الگوی مناسب
نیاز به پرورش اعتماد به نفس
سازگاری با تغییرات
نامتقارن بودن بدن
جوش های صورت
وضعیت های جدید جنسیتی
نابسامانی روحی
نقش همراهان
دادن اطلاعات اولیه درباره تغییرات بدنی ناشی از بلوغ
در اختیار گذاشتن کتاب های مفید
نیازهای معنوی
در جستجوی خداست
احساس گناه با کوچک ترین اشتباه
تمایل به فضایل
نقش همراهان
افزایش ایمان و تجارب معنوی با ایجاد زمینه
توصیه به اعتدال
ارائه اطلاعات دینی مورد نیاز
پرهیز از تحمیل و تطویل
تشنه محبت
غرور مانع ابراز
تظاهر به بی نیازی
نقش همراهان
تفاوت روش های محبت به نوجوان
تحویل گرفتن
احترام
اجرایی شدن برخی از ایده ها
بی تفاوت نبودن به حالات عاطفی او
تامین حس مقبولیت
خودنمایی و جلوه گری
در پوشش
در اظهار نظرها
مبالغه گویی
متفاوت بودن
نقش همراهان
ترجمه تازه ای از متفاوت بودن
شناخت تمایلات و توانایی و به کارگیری آن (صدای خوب)
هدایت استعدادها به سمت تعالی و بهره وری
دادن فرصت برای تغییر
نمونه اول
شهید سعید گلاب
نمونه دوم شهید ناصر شیری
نمونه سوم
شهید همت
بهداشت روانی و جسمی
ارائه اطلاعات مورد نیاز نوجوان، عامل جذب و همراهی
احسان علمی، یادگاری برای همه ایام
تشویق نوجوان به مدیریت خود در ابعاد گوناگون
ترغیب به شکوفایی
ارتباط با خانواده برای ایجاد شرایط مناسب تر برای نوجوان
ترغیب به مشارکت های گروهی در زمینه های ورزشی، هنری، مذهبی و …
الگوی مناسب
آگاهی از الگوهای فعلی
ایجاد زمینه انس، مقدمه ای برای الگوگیری
الگوهای قابل پیروی
معرفی الگوهای والا
تشویق به مطالعه شخصیت های موفق
معرفی مناسب و جذاب الگو
نیاز به اعتماد به نفس
معنای اعتماد به نفس
نگاه توحیدی به آن
طولانی بودن شکل گیری
اکتسابی بودن نه ارثی
دلایل کاهش خودباوری
محرومیت و ناکامی ها و بیماری های مداوم
بدبینی راجع به زندگی
سردرگمی به خاطر تعدد مشکلات
وجود تبعیض ها
به رخ کشیدن عیب ها و ضعف ها
زورگویی، سخت گیری و مراقبت شدید
دلایل کاهش خودباوری
مقایسه
سرزنش
حمایت های نابجا
تصور غلط از خود
برترانگاشتن افراطی دیگران
عدم آموزش استقلال و اتکای به نفس از سوی خانواده
راهکارهای ارتقای خودباوری
خودپنداشت جدید
ایجاد زمینه برای موفقیت های کوچک
جدا کردن برچسب های منفی گذشته
دادن حس تازه به نوجوان
روکش شخصیتی جدید
مثبت نگری
تحسین های متعادل
دادن حق اشتباه و فرصت جبران
مشکلات نوجوان
ارتباط با جنس مخالف
دوستی های افراطی
سرپیچی و نافرمانی
پرخاشگری
افت تحصیلی
وابستگی به تلفن همراه
مشکلات جنسی
دوستی پسر و دختر
چرا؟
1. انگیزه های فردی
آرامش جویی
محبت خواهی
ازدواج خیالی
ابراز شخصیت
ناآگاهی از جنس مخالف
تامین نیازهای جنسی
سرگرمی
2. زمینه های خانوادگی
ضعف های اخلاقی و معنوی
از بین رفتن حریم های ارتباطی
کمبود فضای گفتگو و تفاهم
اشتغال والدین و کم توجهی به فرزندان
خانه های پرمشاجره
بلوغ زودرس، دشواری های ازدواج، دوره طولانی تجرد
وجود الگوی ارتباطی نامناسب در اعضای خانواده
3. عوامل دیگر
دوستان مشوق
همه گیری اجتماعی
رسانه های داخلی و ماهواره
فناوری ها و سهولت ارتباط
فضای وب
تلفن همراه
آسیب ها
1.فردی
الف)اخلاقی
ب)روحی
ج)تحصیلی
2.خانوادگی
3.اجتماعی
الف)آسیب های اخلاقی و معنوی
احساس گناه و از دست رفتن زلالی معنوی
از بین رفتن کرامت و شرافت انسانی
دوری از خدا و خوبی ها
فاصله گرفتن تدریجی از دیگر دستورات دینی
فاصله گرفتن از محیط های معنوی
شکسته شدن قبح گناه و احتمال گناهان بعدی
ب)آسیب های روحی و روانی
پرخاشگری ناشی از ناکامی و استرس
ایجاد بدبینی نسبت به همه افراد جنس مخالف
تجربه های ناموفق و نقش آن در زندگی آینده
وابستگی های دراز مدت
سردرگمی نقش
افسردگی ناشی از قطع ارتباط و احتمال خودکشی
اضطراب ناشی از کتمان ارتباط
بی توجهی به تفاوت دو جنس در ارتباط
خطرات جسمی ناشی از ارتباط
ج)آسیب های تحصیلی
افت تحصیلی
از دست دادن تمرکز
سردرگمی در هدف گذاری تحصیلی
تغییر مسیر ناگهانی
تمایل زودهنگام به پول جهت استقلال
2. آسیب های خانوادگی
دوری از خانواده و بی اعتمادی به آنها
نزاع دائمی میان ارزش های خانواده و خواسته ها
استرس ناشی از دور شدن
از دست دادن حمایت خانوادگی
بدگمانی ها و تردیدهای پس از ازدواج
از دست رفتن اعتبار خانوادگی
بی ثباتی خانوادگی و از دست رفتن آرامش جمعی
فزون خواهی مالی
3.آسیب های اجتماعی
گسترش انحرافات اجتماعی
نابودی استعدادهای ارزشمند
تنوع خواهی و تخریب زمینه ازدواج
از بین رفتن امنیت اجتماعی خصوصا برای دختران
از دست دادن اعتبار اجتماعی
دوستی پسر و دختر
چه باید کرد؟
الف) پیشگیری
ارتقای مهارت فرزندپروری
تقویت نقش پدری
توجه به نیازهای روان شناختی
ارتقای خودآگاهی نوجوان
ارتقای معنوی نوجوان
آموزش مدیریت ارتباط
پیشگیری
ارتقای شخصیت با شکوفاسازی استعدادها
تقویت هدف گذاری
آموزش های ایجابی
فقهی : احکام ارتباط
اخلاقی: تشکیل کلاس های خانوادگی و تربیتی
آموزش خانواده ها
ب) درمان
تغییر باورهای نادرست
حاکم ساختن منطق بر احساس با بازگویی آسیب ها
تقویت دوستی های هدفمند با جنس موافق
تقویت گروه گرایی های سالم
ایجاد محدودیت های منطقی
تدارک برنامه های سودمند و جذاب
ب) درمان
شناسایی کمبودها و تلاش برای تامین
توجه دادن به سود و زیان ارتباط
کلاس عشق و ضرورت صیانت از آن
ارتباطات معنوی جایگزین
تشویق به کامیابی واقعی(ازدواج، پیشرفت) به جای زندگی ذهنی
ارجاع به مشاور(احتمال اختلال های جدی مانند شخصیت)
دوستی های افراطی
چرا دوستان ترجیح داده می شوند؟
راحت بودن
هم جهت بودن
تحویل گرفتن
فرصت اظهار و ابراز
محرم اسرار
تنوع در ارتباط در قالب های درسی، ورزش و …
سرپیچی و نافرمانی
چرا؟
برخورد با کار نه شخصیت
شفاف سازی قوانین و تاکید بر اجرایی شدن
توجه به موارد مثبت(انصاف)
ثبات شخصیتی والدین و مربیان
پرخاشگری
بهنجار و نابهنجار
شکل های بروز پرخاشگری
مخالفت با طرز فکر و سلیقه بزرگسال؛
تمرد و سرکشی؛
پاسخ های کلامی و حاضر جوابی ها؛
پاسخ های حرکتی و فیزیکی؛
تغییر قیافه ؛
سرزنش خود؛
رک گویی.
کمک به نوجوان پرخاشگر
آموزش روش های ابراز خواسته
آرامش همراهان
توصیه به تغییر وضعیت فیزیکی(هوای تازه)
آگاه سازی نوجوان از درک شدن توسط همراهان
صحبت نکردن به هنگام عصبانیت
شنونده فعال
افت تحصیلی
دلایل
ناتوانی در سازگاری
افت انگیزه
تغییر نگرش به تحصیل
فشار بیش از حد خانواده
عدم تمرکز
خانواده پرمشکل و میل به استقلال زودهنگام
آسیب های نوجوانان از تلفن همراه
القای شخصیت کاذب
بی اهمیت شدن وقت و فرصت ها
وابستگی و اعتیاد به همراه
عادت به مصرف گرایی بی هدف
کنجکاوی های جنسی و سهولت ارتباط با جنس مخالف
بی اهمیت شدن همه مسائل زندگی
شکسته شدن حریم های اخلاقی(قبح گناه)
بازی با همه مقدسات
پناهگاهی با سقف کاذب
شبهه اندوزی بی پاسخ
راهکارها
منبع لذت نکردن موبایل
تغییر نگاه از سرگرمی به ارتباطی
استفاده تدریجی
تاخیر در خرید و خرید ساده ترین
آموزش و آگاهی بخشی
آموزش احکام موبایل
آموزش بهره وری درست
آگاهی از آسیب
راهکارها
وضع قوانین و شرایط
اجازه بازدید
نگذاشتن رمز
اجازه محرومیت و محدود سازی
الگو شدن والدین
شخصیت بخشی و تقویت هدف گذاری
ایجاد سرگرمی های سالم
مدیریت غریزه
چرا؟
چگونه؟
انواع مشکلات جنسی
خیال پردازی های جنسی
ابتذال گرایی(فیلم، عکس، وبلاگ نویسی، سایت ها و…)
ارتباطات نامشروع(موافق و مخالف)
تماشاگری جنسی
خودارضایی
دلایل و زمینه ها
انزوا و تنهایی
کمبود محبت
تربیت نادرست
تظاهر جنسی والدین
محیط ناسالم
بلوغ زودرس
کنجکاوی جنسی
دلایل و زمینه ها
بی کاری و نداشتن برنامه
دوستی با جنس مخالف
اضطراب و نگرانی
تبلیغات هم سالان
ضعف اخلاقی خانوادگی
وجود وسایل و کتاب های تحریک کننده
سهولت دسترسی به اطلاعات جنسی
حریم های شکسته شده
آسیب ها
روحی ـ روانی
جسمی
معنوی
اجتماعی
رهایی از خودارضایی
یاری خواستن از خدا
تغییر باورها
بی ضرر بودن
نیاز به تخلیه
بد به جای بدتر
محال بودن ترک و ناتوانی
مدیریت نگاه
تنوع قلمرو لذت های صحیح
رهایی از خودارضایی
حذف همه محرک ها
مدیریت تغذیه و پوشاک
ارتقای شخصیت(افزایش حرمت خود و تقویت اراده)
قانون جریمه(به ویژه برای مقدمات آن)
تبدیل انرژی(ورزش)
زندگی با برنامه
تقویت اهداف مهم
کتاب درمانی