ارتقاء سلامت نوجوان
Adolescence
نوجوانی شامل 3 مرحله اساسی :
ابتدای نوجوانی (11-14 سالگی )(Early)
اواسط نوجوانی (15-17 سالگی )( Middle)
انتهای نوجوانی (18-20 سالگی )(Late )
دوره نوجوانی
معمولاً بین سنین 12 تا حدود 22 سالگی دوره نوجوانی گفته می شود. این دوره، یکی ازمهم ترین دوره های زندگی انسان است که با تغییرات بسیار سنگین و متعدد در همه ابعاد وجود انسان همراه است و به همین دلیل دوره پر استرسی محسوب می شود .
یک مرحله رشدی بین کودکی و بزرگسالی است.
مرحله گذر از وابستگی بسمت استقلال، خود مختاری و پختگی است.
نوجوان از سمت خانواده به سمت گروه همتا ها حرکت می کند.
فرصتها ، فشارها ، مهارتها و منابع در نوجوانی :
ابتدای نوجوانی : تغییرات بلوغ
اواسط نوجوانی :گرایش به هم سن و سالان از لحاظ ظاهر ، زبان و رفتار
انتهای نوجوانی :انتقال به زندگی بزرگسالی و پیدایش ارتباطات بزرگسالی
تکامل بیولوژیک
بلوغ: توالی قابل پیش بینی تغییرات هورمونی و فیزیکی
شامل : بلوغ جنسی ، بلوغ جسمی
رویدادهای بلوغ تحت تاثیر هورمونهای هیپوفیز قدامی و در پاسخ به تحریک هیپوتالاموس است.
شروع بلوغ
مکانیسم دقیق تغییرات بلوغ کاملا روشن نیست
مکانیسم مهارکنندگی سیستم عصبی مرکزی در دوره کودکی مانع تغییرات بلوغ تا نوجوانی می شود
مقدار اندک هورمونهای جنسی مانع ترشح گونادوتروپین از هیپوتالاموس می شود .
از دست دادن حساسیت منفی هیپوتالاموس = شروع بلوغ
رویدادهای نامشخص تحریک هیپوتالاموس ترشح GnRH هیپوفیز قدامی ترشح FSH و LH
FSH : باعث رشد فولیکولی و ترشح استروژن
LH : شروع تخمک گذاری ، تشکیل جسم زرد و تولید پروژسترون (در دختران )
LH: رشد بیضه و تولید تستوسترون
افزایش FSH , LH باعث کاهش GnRH شده و بالعکس
تکامل جنسی بلوغ
بلوغ جنسی در دختران (سن متوسط 11سالگی ) (تلارک ،آدرنارک ، منارک ، لکوره فیزیولوژیک )
بلوغ جنسی در پسران (9/5 تا 14 سالگی )
بلوغ دیررس دختران : تلارک در 13 سالگی ایجاد نشده باشد و یا منارک تا 4 سال بعد از تلارک رخ ندهد
بلوغ دیررس پسران : 13/5 تا 14 سالگی اسکروتوم رشد نکرده باشد یا رشد ژنیتال 4 سال پس از بزرگی Testis رخ ندهد .
رشد فیزیکی در بلوغ
20 تا 25 ٪ رشد قدی
50٪ وزن بدنی ایده آل
جهش رشدی بلوغ: افزایش رشد استخوان ، عضلات و ارگانهای داخلی ( 12 سالگی در دختران ) و (14 سالگی در پسران )
عامل مهم در شروع ، سرعت و طول مدت تغییرات بلوغ : ژنتیک
مشخصات طبیعی رشد جسمی
دختران 1/5 تا 2 سال زودتر از پسران
جهش رشدی بلوغ : 9/5-14 سالگی در دختران و 10/5-16 سالگی در پسران
رشد عمومی شامل : رشد توده بدنی توام با رشد قد و وزن
رشد توده بدنی : ابتدا در عضلات (در دختران اوج رشد عضله ابتدا در منارک و سپس کند می شود – در پسران در تمام طول بلوغ ادامه می یابد )
رشد جسمی
افزایش توده چربی : ( در دختران از ابتدای بلوغ شروع شده و پس از منارک نیز ادامه می یابد – در پسران اوج توده چربی در زمان رشد سریع و بتدریج کاسته شده و در مجموع کمتر از دختران است)
افزایش قد :
در دختران در ابتدای بلوغ و در 12 سالگی (6- 12 ماه قبل از منارک )به اوج می رسد . قد در زمان منارک پیش گو کننده قد در بزرگسالی است – رشد قد 2-2/5 سال پس از منارک متوقف می شود )
رشد جسمی
رشد قد :قد پسران : اوج قد در 14 سالگی ، اکثرا 18-20 سالگی متوقف می شود .افزایش طول ساقها 6-9 ماه زودتر از تنه و 4 ماه زودتر از شانه ها و قفسه سینه است .جهش قد و وزن در پسران همزمان است
اوج وزن دختران 6 ماه بعد از اوج قد است
رشد جسمی
در طی نوجوانی :
دختران : افزایش 5-20 سانتی متر قد و 7-25 کیلوگرم وزن
پسران : 10-30 سانتی متر قد و 7-30 کیلوگرم افزایش وزن خواهند داشت.
تغییرات فیزیولوژیک در نوجوانی
افزایش اندازه قلب ، افزایش فشار سیستولیک ، کاهش تعداد ضربان قلب ، کاهش تعداد تنفس که به تعداد بالغین می رسد.
متابولیسم از تولد تا بزرگسالی به طور یکنواخت کاهش می یابد و در بلوغ اهسته تر می شود
متابولیسم مختصر بیشتر پسران نسبت به دختران به دلیل هورمون اندروژن می باشد
تکامل شناختی
پیدایش تفکر عملیات رسمی ژان پیاژه : 11-14 سالگی
حرکت از افکار ملموس به عملیات رسمی ( توانایی تفکر در مورد احتمالات و فرضیه ها ، آینده نگر بودن ، تشخیص پیامدهای آینده )
توانایی تصمیم گیری
توانایی استدلال مانند افراد بالغ
بسیاری از نوجوانان خلاقیت قابل ملاحظه ای نشان می دهند ، که در زمینه نگارش ، موسیقی ، هنر و شعر تظاهر می کند.
خلاقیت همچنین در زمینه ورزش و علاقه نوجوان به دنیای اندیشه ها نیز ظاهر می شود ( بشر دوستی ، اخلاق ، وجدان و مذهب)
توانایی تحلیل منطقی موقعیت ها به صورت روابط علت و معلولی و توانایی بررسی موقعیت های فرضی،
استفاده از نمادها از جمله استعاره ها،
استفاده از تجسم و تخیل قوی،
توانایی تفکر در مورد آینده، ارزیابی موقعیت های محتمل و در نهایت هدف گزاری،
توانایی تصمیم گیری پخته و منطقی،
تسلط بر توانایی های شناختی عمیق مانند برنامه ریزی، استدلال، حل مسئله، تفکر انتزاعی، برنامه ریزی برای آینده.
درک نوجوان از خویشتن
با پیشرفت تفکر رسمی ،خود را به شکل انتزاعی توصیف می کنند.
با بررسی رفتار خود در موقعیتهای مختلف خودپنداری (به تصور از خویشتن دست می یابند )
خود مداری نوجوانی :
1- تماشاگران خیالی : فکر می کند همه به او توجه می کنند .
2-غرور بی جا (تافته جدابافته )
منفی گرایی
"نه ، من خودم می دانم چکار کنم. لازم نیست به من بگویید بلندی موهایم چقدر باید باشد. به من نگویید قد دامنم چقدر باید باشد. "
این منفی کاریها به این دلیل ظاهر می شود که در درجه اول به والدین و پس از آن به دنیا اعلام می شود که این نوجوان خود صاحب عقل است .
سیستم ارزشی شخصی
با کسب استقلال عاطفی از والدین ، اعتماد کمتری به ارزشها و اعتقادات والدین پیدا می کنند
نوجوان استقلال در رفتار پیدا می کند
مقایسه توصیه والدین با دوستان و انتخاب رفتار مورد نظر خود
استقلال رفتاری پیدا می کنند (سیستم ارزشی شخصی )
در انتهای نوجوانی (18-20 سالگی ) ظاهر می شود.
تکامل اخلاقی
سطح قراردادی استدلال اخلاقی :
اصول اخلاقی بطور مطلق از والدین و معلم منشا می گیرد .
معتقدند هر کسی باید با احترام به قوانین اجتماعی وظیفه خود را انجام دهند .
رشد اخلاقی
به دنبال رشد شناختی و ذهنی، رشد اخلاقی نوجوانان نیز در این دوره اوج می گیرد .
نوجوانان وارد مباحث ارزشی ، اخلاقی و معنوی مهمی می شوند از جمله:
صداقت، انسانیت
فعالیت های مثبت و خیرخواهانه اجتماعی از جمله کمک به دیگران، فعالیت های خیرخواهانه، انسان دوستانه و داوطلبانه.
تکامل معنوی
در نوجوانی :
اعتقادات مذهبی انتزاعی و اصولی می شوند .
اعتقادات شخصی نوجوان از تظاهربیرونی این اعتقادات بیشتر و مهمتر است ( رعایت کمتر انجام فعالیتهای مذهبی )
در انتهای نوجوانی ، اعتقادات مذهبی فرد بیشتر شخصی (خصوصی ) است تا سنتی و پایبند به عادات مذهبی
تکامل روانی – اجتماعی
تکامل هویت :
دسترسی به هویت یکی از وظایف روانی – اجتماعی نوجوان است :
پیدایش یک تصویر ثابت از خویش با تلفیق تجربیات گذشته و حال و رسیدن به حسی که در آینده خود را ببیند
هویت شخصی، یک ساختار روانی اجتماعی است یعنی هم شامل طرز تفکرها و عقاید می شود که معرف فرد است و هم نحوه ارتباط فرد با دیگران را می رساند.
تکامل هویت
نیروهای اجتماعی نقش مهمی در تشکیل حس خویشتن در نوجوان دارند :
تعامل با دیگران
باید ها و نبایدها در انجام امور
امکانات اجتماعی در دسترس
بحران هویت
عدم موفقیت یک نوجوان در شکل دادن به هویت فردی خود اعم از اینکه به علت تجارب نامطلوب کودکی باشد یا شرایط نامساعد فعلی، بحران ایجاد می کند که بحران هویت یا گم گشتگی نام دارد.
در هنگام بحران هویت، نوجوان دچار تضادها و کشمکش های ضد و نقیض می شود، به پدر و مادر خود علاقه دارد و از طرفی به خاطر امر و نهی های مکرر، از آنها تنفر هم دارد، هم از نظر اقتصادی و عاطفی وابسته به آنان است و هم می خواهد مستقل عمل کند و با آنها مخالفت می کند، این تضادهای درونی به رفتارهای ضد و نقیض می انجامد و نوجوان را شدیداً دچار اضطراب و ناراحتی ذهنی می کند.
شیوه های شناخت نوجوانان دارای هویت مثبت و موفق
1- جدایی و استقلال کامل از والدین
2- تکامل و درک جنسیت خود ( پسر بودن یا دختر بودن. )
3- توسعه و تکامل وجدان و اخلاقیات
4- اقدام و تعهد به کار کردن و از دسترنج خویش بهره بردن
5- گرایش و علاقه برای ارتباط عاطفی با جنس مخالف و تشکیل خانواده و تربیت فرزندان
5- رسیدن به ثبات عاطفی بیشتر، نزدیکی و صمیمیت، پختگی و تعادل
6- قابلیت انطباق به دلیل ثبات عاطفی و عقلانی و فلسفی و قدرت سازگاری بیشتر با اجتماع
7- واقعیت گرایی، کمال طلبی، خود رهبری و خودکفایی.
تعهدات شخصی
تعهدات شخصی ، پیشرفت به سوی تکامل هویت با چگونگی تعهدات شخصی در حیطه شغلی ، اجتماعی و ایدئولوژی اندازه گیری میشود.تجربیات و فرصتهای اجتماعی در پیشرفت به سوی هویت نقش دارند
1- به هویت ثابت دسترسی پیدا کرده
2- در حال تجسس است
3-هویت بدوت فرصت تجسس یا آزمایش
4- فقدان هویت ثابت
نوجوانان ممکن است از پایین به بالا یا برعکس مراحل فوق را طی کنند.
تکامل خود مختاری
مستقل بودن و خودمختاری یکی دیگر از وظایف روانی – اجتماعی در دوره نوجوانی است .
انواع خودمختاری :
1- عاطفی ( تغییر در روابط شخصی نزدیک )- ( در ابتدای نوجوانی )
2- شناختی ( ارزشی ) – در انتهای نوجوانی
3- رفتاری( ظرفیت تصمیم گیری مستقل و رفتار بر اساس آن نه سازش با اختیارات دیگران
اشکال خودمختاری عاطفی :
1- در زمان ناراحتی یا نگرانی به والدین خود تعرض نمی کنند
2- والدین بر خلاف سابق قادر مطلق و دانا نیستند.
3- انرژی زیاد عاطفی صرف خارج از خانواده می کنند.
4- با والدین خود به شکل عموم مردم تبادل می کنند ( نه بعنوان والدین )
خودمختاری رفتاری:
با توجه به توصیه دیگران ( در صورتی که مناسب باشد ) و قضاوت خودش ، تصمیم می گیرد چگونه عمل کند .
در ابتدای نوجوانی پیروی از والدین کاهش و هم سالان افزایش می یابد
در انتهای نوجوانی پیروی از والدین و هم سالان کم و خودمختاری افزایش می یابد .
خودمختاری رفتاری
عواملی چون :
اصول رفتاری ثابت و شفاف
ارتباط صمیمی بین اعضای خانواده
باعث می شود
نوجوان از این دوره به ارامی عبور کند
نقش والدین و همسالان مخالف نیست بلکه تکمیل کننده استقلال فردی نوجوان است .
محیطهای اجتماعی
تغییرات یکسان دوره نوجوانی در محیطهای متفاوت اجتماعی صورت می گیرد
محیط اجتماعی بوجود آورنده :
فرصتها
موانع
الگوها
حمایت از تکامل و سلامت شخصی
محیطهای اجتماعی
میکروسیستم(خانواده ،هم سالان ،مدرسه ، محل کار )
مزوسیستم( ارتباط بین میکروسیستم ها : مانند والدین و مدرسه )
اگزوسیستم( محیطهایی که به طور غیر مستقیم در رفتار و تکامل نوجوان تاثیر دارند. مانند موسساتی که امکانات ارتقاء سلامتی را تامین می کنند )
ماکروسیستم (سیستم های فرهنگی و اقتصادی و سیاسی ، تاثیر عمیقی در سیستمهای خیلی نزدیک دارند )
خانواده و تکامل نوجوان
تغییرات در خانواده (طلاق ، تک والدی ، اشتغال مادران ) باعث کاهش نظارت شده است .
در ابتدای نوجوانی موجب رفتارهای خطر پذیر (مصرف مواد یا مسائل جنسی ) ولی با بلوغ فکری خطرات کاهش می یابد.
سبک والدینی ( محدودیت معقول ، حل و فصل موثر کشمکشها)
رفتارهای نامناسب نوجوان : اختلال عاطفی ، خودکشی ، کشیدن سیگار ، مسائل جنسی و…
کوتاه سخن اینکه در دوره نوجوانی پیوند میان والدین و نوجوان از بین نمی رود، بلکه شکل تازه ای به خود می گیرد.
بنابراین اگر والدین مقررات مورد نظر خود را همراه با استدلال های منطقی با نوجوان در میان بگذارند درباره انتظارات و خواسته های خود توضیح های قانع کننده ارائه دهند و رابطه صمیمی و حمایت کننده خود را همچنین حفظ کنند ، نوجوان نیز استقلال خود را بدست می آورد.
والدین با حفظ روابط دوستانه، نوجوان را به سمت استقلال مورد نیاز سوق می دهند. در حالیکه در فضای سخت گیرانه، طرد کننده و یا سهل گیری، عصیان و سرکشی نوجوان بیشتر اتفاق می افتد.
هم سالان
نوجوان ارزش زیاد به دوستی و ارتباط با هم سالان دارد .
خودمختاری بیشتری از سالیان قبل داشته و با هم سالان جنس مخالف رابطه دارد .
هم سالان :
الگوی اطلاعات و رفتارهای جدید اجتماعی و پلی برای سبک زندگی متفاوت هستند.
نوجوان در ابتدای نوجوانی نیاز به نظارت والدین دارد
تاثیر منفی هم سالان ( مصرف مواد مخدر ) و تاثیر مثبت (پیشرفت تحصیلی و ارتباط با گروههای مذهبی )
مدرسه
مدرسه رفتن در موفقیت آتی نوجوان موثر است .
عدم تکمیل تحصیلات ،موفقیتهای آتی را می کاهد.
ارتباط والدین با مدرسه اثر مثبت در پیشرفت نوجوان دارد .
محیط اجتماعی مدرسه ( حفظ شان شاگردان ) و محیط فیزیکی در نتایج حاصل از تحصیل موثر است.
کار
کار متنوع که با ابتکار همراه باشد به تکامل هویت کمک می کند و تجربه با ارزشی برای شغل اینده است .
کار طولانی و خسته کننده باعث خستگی ، کاهش علاقه به مدرسه ، کاهش شرکت در فعالیتهای فوق برنامه و اخذ نمرات پایین می شود
ارتقاء سلامت در نوجوانی
ارتقاء سلامت باید در بر گیرنده حیطه های فیزیکی ،شناختی ، عاطفی و اجتماعی باشد .
ارتقاء سلامت نوجوان یعنی : کمک برای دستیابی به :
قدرت (دانش و نگرش و مهارتها )
خودمختاری ( دادن مجوز استفاده از نیروی خود )
دادن فرصتهایی برای انتخاب
جامعه و موسسات اجتماعی
جامعه به طور غیر مستقیم از طریق موسسات اجتماعی و قوانین اجتماعی در سلامت و تکامل نوجوان موثر است .
مجموعه ای از ارزشها و انتظارات از طریق رسانه ها و شبکه های اجتماعی منتقل می شود .
جامعه مداخله نوجوان در رفتارهای پرخطر را محدود می کند .
جامعه متعالی با تحصیلات و امکانات مناسب بر انتظارات جوان از آینده تاثیر مثبت دارد
اقتصاد بهتر با ایجاد تسهیلات و خدمات بیشتر ،نقش موثری در ارتقاء سلامت نوجوان دارد
ارتقاء سلامت در نوجوانی
یک اقدام جامع برای ارتقاء سلامت :
انجام فعالیتهایی توسط فرد با در نظر گرفتن نگرشها و رفتارهای هنجار هم سالا ن و خانواده و انجمن ها و جامعه
ارتقاء سلامتی یعنی سلامت جسمی و روانی و اجتماعی
دلیل تمرکز بر ارتقاء سلامت نوجوان ، منابع مرگ و میر در نوجوانی است ( صدمات ،قتل ، خودکشی ، سوء رفتار جنسی ، سوء مصرف مواد و بیماریهای مزمن )
تصورات نوجوان از سلامتی
برا ی موثر بودن اقدامات ارتقاء سلامت باید نظر نوجوان در رابطه با سلامتی را مد نظر داشت .
کنجکاوی نوجوان برای خودمختاری ، فرصتی برای ارتقاء سلامتی ایجاد می کند .
نوجوانان سلامتی را توان فعالیت فیزیکی ، روانی و اجتماعی ( مانند بالغین ) تعریف می کنند.
تصورات نوجوان از سلامتی
در ابتدای نوجوانی : علاقه به موضوعاتی در رابطه با رشدو تکامل
در اواسط نوجوانی : نگران ظاهی فیزیکی و ارتباط با هم سالان
در انتهای نوجوانی : تمرکز بر عملکرد تحصیلی ، شغل و استخدام
تصورات نوجوان از کادر بهداشتی
اگر نوجوان محترم شمرده شود ، به خدمات بهداشتی بیشتر متمایل می شود.
نوجوان به پرسنلی علاقه دارد که صداقت داشته و محرم اسرار او باشد
نوجوان زمانی احساس بی احترامی می کند که مسائل طبی با عجله و بی حوصلگی انجام شود و پروسیجر دردناک بدون مکث و توضیح برای آنان انجام شود
منابع ارتقاء سلامتی نوجوان
مدارس ( آموزش بهداشت ، ارئه خط مشی ها و تغییرات محیطی ) – آموزش عادات سالم غذایی ، پیشگیری از سوء مصرف مواد و ارتقاء رفتار جنسی مسئولانه
انجمن ها و رسانه ها
عرصه های مراقبت بهداشتی ( ارائه خدمات به تعداد معدودی از نوجوانان ، ارائه خدمات در مدارس و مراکز خرید )
برای ارائه خدمات در عرصه های مراقبت بهداشتی باید به جنبه های فرهنگی و شخصی ( محرمانه بودن ) و تکاملی توجه داشت.
عوامل موثر در ارتقاء سلامت نوجوان
عوامل شخصیتی و محیطی
توانایی سازش با موقعیتها و افراد جدید
خانواده حمایت کننده
پرستاران بهداشت ( کاهش عوامل خطر و آموزش مهارتهای حل مساله و حمایت عاطفی )
سازگاری نوجوان با خانواده
توازن بین خودمختاری در حال توسعه نوجوان با کاهش کنترل والدینی ضروری است .
کسب آگاهی والدین از:
مراحل تکامل طبیعی ، علایم نوجوان آشفته ، برقراری ارتباط ، محدودیتهای مناسب ، کنترل فعالیتهای تفریحی و اجتماعی و الگو بودن در رفتارهای سلامتی
در صورت وجود کشمکش و ارتباط نامناسب خانواده با نوجوان : ارجاع به فرد حرفه ای
سازگاری نوجوان با خانواده
رابطه بین والدین و نوجوان باید به رابطه مطلوب که رابطه ای افقی است، تغییر یابد.
والدین به عوض اینکه از موضع بالا به پائین برخورد کنند، خود را در سطحی مساوی نوجوان خویش قرار می دهند و رابطه به جای آن که دستوری و تحمیلی باشد، رابطه ای است بر اساس همدلی ، تفاهم و درک وضعیت نوجوان که مطلوب ترین نوع چارچوب ارتباطی محسوب می شود.
به عبارتی نوجوان به جای اینکه والدین را در موضعی بالاتر از خود و دست نیافتنی احساس کند، آنها را در کنار خود می یابد.
سازگاری نوجوان با خانواده
یک کلید اساسی در سلامت نوجوان : خانواده ای که از نظر عاطفی قابل دستیابی بوده و وظایف روزانه به طور مناسب انجام شود .
اختلالات خانوادگی مشکل ساز : نزاع والدین ، سوء مصرف مواد ،بیماری های روانی ، سوء رفتار با نوجوان
مشکلات نوجوان : نارسایی در مدرسه ، افسردگی ، سوء مصرف مواد و …
راهبردهای عملی در ارتباط والدین با نوجوان
خودداری از نظارتهای بازپرس گونه :
خودداری از انتقادهای ویرانگر و مخرب
ایجاد فرصتهای مناسب برای درد دل نوجوانان
برقراری ارتباطات خانوادگی با دوستان نوجوان
راهبردهای عملی در ارتباط والدین با نوجوان
عدم ایجاد محدودیت و سخت گیری شدید و همچنین خودداری از سهل گیری و آزادگذاری
عدم اعمال اجبار در پذیرش تفکرات والدین
ناتوانی والدین در کنترل هیجانات خود :هدف از اعمال شیوه های احیانا تنبیهی نباید تخلیه هیجان پرخاشگری والدین باشد.
توجه به ارزشها ، استعدادها و تواناییهای نوجوان :توجه به ویژگیهای مثبت و مفید نوجوان و ارزش و بها دادن به آنها بسیاری از نیازهای روحی نوجوان را ارضا می کند
سازگاری روانی – اجتماعی
اعتقاد اکثر نوجوانان : نوجوانی یک مرحله طوفانی و استرس زا است .
اگر بلوغ طبیعی با بحران ها همراه شود سبب اختلال شدید عاطفی می شود
تغییرات در حیطه های مختلف ، مشخصه نوجوانی است .
ابتدای نوجوانی : تغییرات فیزیکی مربوط به بلوغ
اواسط نوجوانی : تغییر در سطح تحصیلات (دبیرستان ) و ارتباط با هم سالان هم جنس و غیر هم جنس
انتهای نوجوانی : نگرانی در مورد شغل آینده
سازگاری روانی – اجتماعی
پرسش سوالاتی در مورد نگرانی های نوجوان جهت تعیین منبع استرس
آموزش مهارتهای سازش با استرس
صدمات عمدی و غیر عمدی نوجوان
عمده ترین نوع صدمه : صدمات موتوری
وسائط نقلیه ، اسلحه گرم ، غرق شدگی ، مسمومیت ، سوختگی و سقوط
عادات غذایی
بلوغ نیاز نوجوان را به آهن ،کلسیم ، روی و پروتئین دو برابر می کند
بدلیل نگرانی از پذیرفته شدن در گروه همسال ، ظاهر فیزیکی و سبک زندگی فعال ، عادات غذایی تغییر می کند .
افزایش چربی ، کلسترول و سدیم و کاهش اسیدفولیک ، مواد معدنی خاصه در طبقه پایین اقتصادی – اجتماعی شده که منجر به بیماری های قلبی ، استوپروز ،برخی از انواع سرطانها
نگرانی های غذایی
آنمی فقر آهن در منارک
استوپروز به دلیل کمبود کلسیم و افزایش نیاز به آن در کسب حداکثر توده استخوانی
پرخوری عصبی و بی اشتهایی عصبی
انجمن پزشکان آمریکا : سنجش سالیانه قد و وزن و شاخص توده بدنی
موارد خطر مسائل روانی – اجتماعی و جسمی
1- افزایش شاخص توده بدنی 2 واحد یا بیشتر طی یک سال گذشته
2- تاریخچه ای از بیماری قلبی زودرس ، فشارخون یا دیابت
3- نوجوان نگران وزن باشد
4- سطح بالای کلسترول
عوامل خطر
از دست دادن بیش از 10٪ وزن قبلی
خود انگیزی استفراغ
مصرف مسهل
گرسنگی
مصرف مدر برای کاهش وزن
شاخص توده بدنی پایین تر از صدک 5 نسبت به جنس و گروه سنی
تناسب جسمی
فعالیت فیزیکی توام با عرق کردن و تنفس عمیق حداقل به مدت 20 دقیقه
باعث
کاهش چاقی
کاهش فشارخون
کاهش چربی خون
کاهش افسردگی و اختلال عاطفی
تناسب جسمی
یکی از اهداف مردم سالم 2010 :
85٪ نوجوانان هفته ای 3 جلسه یا بیشتر و هر جلسه به مدت 20 دقیقه فغالیت فیزیکی متوسط تا شدید داشته باشند
اعتیاد
مصرف مواد با مسائل رفتاری همراه است : بزهکاری ، اخراج از مدرسه رفتار زودتر جنسی و…
نحوه و میزان مصرف مواد گوناگون توسط نوجوان یا دوستان وی باید سوال شود.
باید خطرات مصرف مواد را حتی به صورت آزمایشی به نوجوان آموزش داد
افسردگی و خودکشی
غربالگری افسردگی :
1- نوجوان با نمرات پایین در مدرسه
2- نابسامانی خانواده
3- مصرف الکل یا سایر مواد
4- نوجوان با مسائل جنسی ( هم جنس بازی و…)
5- نوجوان با سابقه سوء رفتار
نوجوانانی که قصد خودکشی ندارند ولی غمگین هستند ، گرچه ظاهرا افسرده نیستند باید به فرد حرفه ای ( روان درمانگر ) ارجاع شوند
سوء رفتار جسمی ،جنسی ،عاطفی
آمار سوء رفتار در دو دهه گذشته افزایش یافته است
نوجوانان در معرض سوء رفتار :
افراط در فعالیت جنسی با هم جنس یا غیر هم جنس
علایم سوء رفتار جنسی :
سوء مصرف مواد
افسردگی
گوشه گیری
گرایش به خودکشی
شکایتهای جسمی
سوء رفتار جسمی ،جنسی ،عاطفی
نحوه برخورد با سوء رفتار :
شناسایی زودتر سوء رفتار برای محافظت از نوجوان
باید محیط بررسی خلوت باشد .
به محض وجود تاریخچه ای از بدرفتاری باید به منابع حمایتی اطلاع داده شود
مشکلات یادگیری
با رسیدن به بلوغ، سیستم عصبی دچار تغییرات فراوانی می شود. به نظر می رسد افزایش گیرنده های شیمیایی خاصی در مغز، توانایی یادگیری نوجوان را تا هفت برابر کاهش می دهد
مشکلات یادگیری
اخذ نمرات پایین توام با سطح بالای اختلال عاطفی ، مصرف سیگار و شروع زودتر مسائل جنسی بوده است .
اخراج از مدرسه نشانه ای از ناتوانی یادگیری ، مشکلات زبان ، مسائل خانوادگی ، فقدان حمایتهای لازم در مدرسه و… می باشد
افزایش فشارخون
فشار خون از ابتدای بلوغ شروع به افزایش نموده و تا انتهای بلوغ ادامه می یابد .
در پسر ها بارز تر است .
افزایش فشارخون : افزایش بیش از صدک 95 استاندارد
افزایش فشارخون در نوجوانی : یک عامل خطر اصلی بیماری های قلبی – عروقی در بزرگسالی است.
سالانه فشارخون نوجوان باید بررسی شود.
In childhood blood pressure correlates better with height than with either body weight or age
A height is taken into account in the childhood blood pressure standards
Definition
Hypertension: Average SBP and/or DBP that is >= 95th percentile for age, gender and height on >= 3 occasions
Prehypertension: average SBP or DBP levels that are >= 90th percentile but < 95th percentile
A patient with BP levels > 95th percentile in a physician’s office or clinic, who is normotensive outside a clinical setting, has „white-coat hypertension”.
افزایش لیپید خون
افزایش لیپیدخون
افزایش فشارخون
سیگار
چاقی
افزایش کلسترول و تر گلیسیرید
از عوامل خطر بیماری قلبی در بزرگسالی است
طبق آمار بیش از 20-30٪ نوجوانان کلسترول بیش از 170 میلیگرم درصد دارند
انجمن پزشکان آمریکا : تمام نوجوانان بالای 19 سال از نظر سطح کلسترول غربالگری شوند.
نوجوانان در معرض خطر
1- نوجوانان با والدین دارای کلسترول بیش از 240mg/dl
2- نوجوانان با سابقه رفتارهای پرخطر ( سیگار ،فشارخون بالا ،چاقی ،دیابت ، مصرف زیاد چربی های اشباع و کلسترول
3- نوجوانان با یکی از والدین یا جد پدری یا مادری مبتلا به بیماری شریان کرونر ، بیماری عروق محیطی ، بیماری قلبی عروقی و یا مرگ ناگهانی (قلبی ) در 55 سالگی یا زودتر
آکنه
یک اختلال عمده پوستی در سن نوجوانی است
دلایل آکنه :
عوامل آناتومی
فیزیولوژی
بیوشیمی
ژنتیک
دفاعی و روانی
آکنه
اوج شیوع آکنه اواسط و انتهای نوجوانی است
در دختران : 16-17 سالگی
در پسران : 17-18 سالگی
شدت آن پس از این سنین کم و تا بزرگسالی ادامه دارد.
خودبخود محدود شونده است و تهدید کننده زندگی نمی باشد .
آکنه
اتیولوژی :
1- تاریخچه خانوادگی
2- آکنه قبل از منارک در 70٪ موارد علت هورمونی دارد هیچگونه ارتباط بین مصرف غذا و بروز یا شدت آکنه وجود ندارد
مطالعات ارتباط بین آکنه و استرس را تایید نمی کند.
مواد آرایشی حاوی لانولین ، پترولاتوم ،روغنهای نباتی ، بوتیل استئارات و اسیداولئیک تولید کمدون را زیاد می کند.
آکنه
پاتوفیزیولوژی:
بیماری درگیر کننده غدد سباسه و فولیکولهای مو
تقریبا 900 غده در هر سانتی متر مربع (صورت ،سینه ،گردن و قسمت بالایی پشت ) در مقایسه با 100 غده در هر سانتی متر مربع در مابقی بدن
سه عامل پاتوفیزیولوژی بروز آکنه :
تولید زیاد سبوم
تشکیل کمدون
عفونت (پروپیونی باکتریوم اکنه )
درمان آکنه
معیارهای عمومی :
( استراحت کافی ،ورزش متوسط ، غذای متعادل ، کاهش استرس عاطفی و رفع هرگونه کانون عفونت )
درمانهای اختصاصی :
پاک کردن کامل پوست با یک تمیزکننده ملایم یک تا دو بار در روز