سازمان آموزش و پرورش استان
اداره آموزش و پرورش ناحیه
دبستان دخترانه
نام درس : علوم تجربی
موضوع :
سالم بمانیم
(درس 13 )
نام دانش آموزان:
نام معلم :
سال تحصیلی :
از فردی به فرد دیگر
چرا پزشک به فردی که سرما خورده می گوید که از روبوسی و تماس با دیگران بپرهیز ولی به فردی که مثلا بیماری دیابت دارد نمی گوید؟
انواع بیماری ها
بیماری ها به دو دسته تقسیم می شوند: بیماری های واگیر دار: به بیماری هایی که می تواند از طریق تماس از فردی به فرد دیگری منتقل شود بیماری واگیر دار گفته می شود. بیماری های غیر واگیر دار: به بیماری هایی که علت آنها اختلال در کار دستگاه ها و سیستم های بدن است بیماری های غیر واگیر دار گفته می شود.
بیماری های واگیر دار
بیماری هایی که می تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند بیماری های واگیر دارنامیده می شوند. عامل ییماری های واگیر دار گروهی به نام میکروب است. چرا به این دسته میکروب گفته می شود؟ چون دیدن اکثر عوامل بیماری زا فقط با میکروسکوپ امکان پذیر است.
ویروس آنفولانزا
عامل بیماری سالک
باکتری سل
گفت و گو کنید صفحه 89 .
میکروب سرما خوردگی از چه راهی وارد بدن ما می شود؟ ویروس سرما خوردگی از طریق دهان و بینی وارد دستگاه تنفس انسان می شود و چون یک بیماری واگیر دار است اگر فرد بیمار جلوی دهان خود را هنگام عطسه و یا سرفه نگیرد این میکروب ها در فضا پخش شده و اگر فردی دیگر در آن فضا باشد او نیز دچار بیماری سرما خوردگی می شود.
جمع آوری اطلاعات صفحه 89 .
با مراجعه به خانه ی بهداشت محله ی خود درباره ی بیماری((وبا)) اطلاعات جمع آوری کنید. وَبا بیماری است که از طریق آب توسط باکتری ویبریو کلرا ایجاد می شود. این بیماری در گذشته در ایران به نام مرگامرگیخوانده می شده است. این باکتری با نوشیدن آب آلوده یا خوردن ماهی نپخته یا خوردن صدف ها وارد بدن می شود. در ایران بیشترین راه انتقال وبا، سبزی های آلوده است. سبزی هایی که در هنگام کاشته شدن با کود انسانی (پساب) تغذیه می شوند دارای بیشترین آلودگی هستند. وبا در طول تاریخ هفت بار همه گیری جهان گستر داشته است. در قرن نوزدهم چندین بار در اروپا همه گیر شد اما امروزه وبا بیشتر در کشورهای جهان سوم به علت وضعیت ناسالم و غیر بهداشتی آبهای آشامیدنی دیده می شود.
نشانه های وبا
آغاز ناگهانی اسهال آبکی شدید و بدون درد و تب از نشانه های بیماری وبا است. اسهال وبا به اسهال آب برنجی معروف است وفرد بیمار گاه روزانه بیش از ۳۰لیتر آب دفع می کند که این مقدار دفع آب باعث اسیدوز و نهایتاً می تواند منجر به مرگ فرد شود. کمتر از ۵٪ بیماران وبایی تب دارند. گاهی در آغاز بیماری استفراغ دیده می شود. بیمار احساس تشنگی دارد و بی قرار است از درد پشت ساق پا شاکی است، زبان خشک، چشم ها گودرفته، نبض ناتوان است.
تشنگی زیاد
استفراغ بدون حالت تهوع
اسهال آبکی و پرفشار و بدون دل درد که بیمار نتواند آن را کنترل کند.
گرفتن ماهیچه های پشت ساق پا
کم شدن ادرار
ادرار با رنگ زرد
البته باید توجه داشته باشید که هر کدام از این موارد بالا به تنهایی نشان گر وبا نیستند یک فرد ممکن است همه نشانه های بالا را نداشته باشد.
مدت زمان بروز بیماری از ۲ تا ۵ روز متغیر است.
ایستگاه فکر صفحه ی 89
به تصویر زیر نگاه کنید. به نظر شما آیا این محیط می تواند سبب گسترش بیماری های واگیر دار شود؟ چگونه؟بله . به دلیل وجود انبوهی از زباله می تواند محل خوبی برای رشد بیماری ها شود. بوی زباله ها و میکروب های درون آن در فضا پخش می شود و باعث انواع بیماری می شود
بیماری های باکتریایی
بیماری های ویروسی
قارچ های ذره بینی
بیماری های مشترک انسان هاو جانوران
جانوران ناقل بیماری
بعضی میکروب ها در بدن جانوران زندگی می کنند. به این جانوران ناقل بیماری می گویند .
خواب آفریقایی
مگس تسه تسه
بیماری سالک
پشه خاکی
.
پشه آنوفل
خوک
گاو
موش
سگ
پرندگان
.
پشه خاکی
پشه تسه تسه
بچه ای که به بیماری سالک مبتلا شده
مراحل بیماری های واگیردار
1-مرحله ی جای گیری
دراین مرحله میکروب وارد بدن شده و خود را به محل مناسب می رساند . بسته به به نوع
میکروب طول مرحله جای گیری ، متفاوت است . برای مثال مرحله ی جای گیری در
بیماری اوریون ، 15 تا 22 روز و در بیماری سیاه سرفه 7 تا 10 روز طول می کشد .
2- مرحله ی حاد
در این مرحله مبارزه ی میکروب ها و گلبول های سفید به اوج خود می رسد و
علا یم بیماری ظاهر می شود و اگر بدن در این مبارزه پیروز شود مرحله ی سوم
پیش می آید .
3- مرحله ی نقاهت
در این مرحله بدن به تدریج قدرت از دست رفته را به دست می آورد ، حال شخص
رو به بهبودی می رود.
بیماری مزمن
برخی بیماری ها مرحله ی حاد ندارند ، به این معنی که پس از ظهور بیماری ، پ
شخص به مدت طولانی به آن بیماری مبتلا می باشد و در این مرحله ، نه بدن
می تواند میکروب ها را از میان ببرد و نه میکروب بیمار را از پای در می آورد .
بیماری های مزمن مثل سل و ایدز ، به دلیل طولانی بودن مرحله ی جای گیری .
میکروب های بیماری زا می توانند در هر سه مرحله ی بیماری به اشخاص سالم
سرایت کنند . البته خطر سرایت بیماری در مرحله ی نقاهت کمتر است .
مبارزه با همه ی وجود
آیا می توان جایی را پیدا کرد که آنجا میکروب نباشد؟ خیر پس چرا فقط بعضی مواقع بیمار می شویم؟چون فقط در بعضی شرایط است که میکروب ها می توانند از همه ی محافظان بدن بگذرند و بتوانند درون بدن منتشر شوند.
میکروب ها برای اینکه ما را بیمار کنند باید از دو سد دفاعی بدن عبور کنند.
سد های بدن
پوست و مخاط
گلبول های سفید
سد اول :پوست و مخاط
پوست بدن از ورود میکروب ها جلوگیری می کند. اما اگر زخم یا خراشی در پوست ایجاد شود چه اتفاقی می افتد؟ وقتی نفس می کشیم میکروب ها وارد بینی می شوند. اما چرا نمی توانند به راحتی پایین تر بروند و وارد شش ها شوند ؟
سد دوم : گلبول های سفید
اگر میکروب ها از سد اول عبور کنند با سد دوم دفاعی بدن یعنی گلبول های سفید مواجه می شوند. بعضی گلبول های سفید به میکروب حمله می کنند و آن ها را می خورند! به این گلبول های سفید بیگانه خوارنیز می گویند . بعضی از گلبول های سفید موادی به نام پادتن ترشح می کنند. پادتن میکروب ها را غیر فعال می کند. گلبول های سفید بیگانه خوار این میکروب های غیر فعال را راحت تر می خورند. اما اگر میکروب ها از این سد نیز عبور کنند ما مریض می شویم.
شگفتی های آفرینش
آیا می دانید در روده ی ما باکتری هایی وجود دارند که ویتامین تولید می کنند و بعضی باکتری ها که در پوست ما زندگی می کنند باکتری های زیان آور را از بین می برند
باکتری های مفید پوست
باکتری های مفید روده
وقتی میکروب ها پیروز می شوند
میکروب هایی که موفق شده اند از سد های دفاععی بدن عبور کنند در جاهای متفاوت بدن ساکن می شوند . مثلا میکروب سل در شش ها قرار می گیرد و سبب تخریب شش ها می شود. بعضی میکروب ها با ترشح سم به بدن آسیب می رسانند. مثلا میکروب گلو درد چرکی که در گلو قرار می گیرد سمی ترشح می کند که با جریان خون به قلب می رود و به آن آسیب می رساند.
باکتری روماتیسم قلبی
گفت و گو کنید صفحه 91
بیماری ها نشانه ها و علامت هایی دارند. بوی بد دهان درد ماهیچه ها و سوزش در ادرار نشانه های بعضی از بیماری ها هستند. شما چه نشانه های دیگری از بیماری ها می شناسید؟تب و حالت تهوع و استفراغ .سرگیجه .عطسه. آبریزش بینی .دفع خون .متورم شدن برخی از اندام. تغییر در وضعیت دفع. تغییر در شنوایی و بینایی .سرفه و تغییر در رنگ پوست فرد بیمار در صورت داشتن چنین شرایطی چه کاری باید انجام دهد و چه کاری نباید انجام دهد؟ باید سریع به پزشک مراجه کند و خود درمانی نکند و از تماس با دیگران بپرهیزد.
آنتی بیوتیک ها را چگونه مصرف کنیم
آنتی بیوتیک ها هنگامی که بجا مصرف شوند بی نهایت مفیدند و داروهای مهمی به شمار می آیند. آنها با عفونت ها و بیماری های ناشی از باکتری ها مبارزه می کنند.
اهمیت مصرف محدود آنتی بیوتیک
استفاده از داروها باید محدود باشد . این امر به ویژه در مورد آنتی بیوتیک ها صحت دارد بخاطر دلایل زیر:
.
مسمومیت و واکنش های آلرژیک :آنتی بیوتیک ها نه تنها باکتری ها را می کشند بلکه به بدن هم آسیب وارد می کنند. یا با ایجاد مسمومیت و یا با ایجاد حساسیت. تعادل طبیعی بدن را به هم می زند: همه ی باکتری های بدنزیان بخش نیستند برخی از آن ها برای اعمال طبیعی بدن ضروری اند. آنتی بیوتیک هاغالبا باکتری های مفید را هم همراه با باکتری های زیان آور می کشند. مقاومت در برابر درمان: مهم ترین دلیل محدود کردن مصرف آنتی بیوتیک ها در دراز مدت این است که اگر از آنتی بیوتیک بیش از حد استفاده شود اثرش کمتر می شود . وقتی آنتی بیوتیکی بار ها به باکتری ها حمله کند آن باکتری ها دربرابر آنتی بیوتیک مقاوم می شوند.
!!!هشدار!!!
همان طور که در سال پیش یاد گرفته اید آنتی بیوتیک ها را همیشه باید با تایید پزشک خورد و اگر پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز کرده باید آن را سر موقع و به تعداد مناسب بخورید چون اگر این کار را نکنید به میکروب ها اجازه می دهید تا در برابر آنتی بیوتیک ها مقاوم شوند.
بالا بردن مقاومت بدن
چرا بعضی افراد بیشتر سرما می خورند و یا این که زود به زود بیمار می شوند ؟ چون هر چه بدن مقاوم تر باشد میکروب ها را سریع تر از بین می برد. ورزش کردن . خوردن غذای کافی و متنوع مقاومت بدن را در برابر میکروب ها افزایش می دهد.
واکسن
واکسن میکروب کشته شده و یا ضعیف از یک بیماری است . وقتی واکسن وارد بدن می شود گلبول های سفید علیه آن پادتن می سازند. هر بیماری واکسن مخصوص به خود را دارد. بعضی واکسن ها فرد را برای تمام عمر نسبت به آن بیماری مقاوم می کند اما برای مقاومت در برابر بعضی از بیماری ها باید در چند نوبت واکسن دریافت کرد.
.
بیماری های غیر واگیر دار
این بیماری ها به خاطر اختلال در کار دستگاه های بدن ایجاد می شوند. افرادی که غذاهای پر نمک و سرخ شده توسط روغن را زیاد مصرف می کنند دچار این نوع از بیماری ها می شوند.
غذاهایی خوشمزه اما زیان بار
غذا هایی نسبتا بد مزه ولی مفید
.
.
سرطان چیست
سرطان بیماری است که در آن گروه خاصی از سلول های بدن بدون کنترل شروع به افزایش کرده و به بافت های سالم آیسب وارد می کنند . سرطان یک بیماری کشنده است زیرا تا به حال درمان موثری برای آن کشف نشده همه ساله در دنیا هزاران نفر در اثر ابتلا به سرطان از بین می روند.در بدن انسان بیش از 100 نوع سرطان مختلف تشخیص داده شده است.
بعضی از سرطان ها : سرطان پوست و سرطان ریه و سرطان خون و سرطان رحم و سرطان سینه و غیره اگر چه دانشمندان در سراسر دنیا مشغول تحقیق درباره سرطان هستند ولی هنوز درمان مطمئن و موثری برای سرطان کشف نشده است.
سلول سرطانی
ایدز چیست؟
HIV یکی ازهزاران ویروسی است که باعث بیماری افراد می شود. ویروس ایدز با سایر ویروس ها تفاوت دارد . آن به یک نوع ویژه از گلبول ها که گلبول های مدافع نامیده می شوند حمله می کنند . گلبول های مدافع بدن با ویروس ایدز جنگ می کنند . اما هنگامی که HIV وارد گلبول های مدافع می شود گلبول را از انجام کار طبیعیش باز می دارد .سپس ویروس به تدریج گلبول های مدافع را با تکثیر انواع خود نابود می کند. ویروس ها به بدن هجوم آورده به سایر گلبول های مدافع حمله کرده و آنها را نابود می سازند . هنگامی که گلبول های مدافع نابود شدند بدن خودش علیه بیماری مقابله می کند.
HIV می تواند برای مدت کوتاهی خارج از بدن شخص زندگی کند .فرد می تواند تنها هنگامی که خون دارای ویروس ایدز وارد جریان خونش شد ایدز بگیرد. این انتقال می تواند در طی رابطه و تماس جنسی بین یک فرد سالم با فرد دیگری که مبتلا به HIV است صورت گیرد .استفاده از سرنگ ها توسط افرادی که از مواد مخدر استفاده می کنند نیز باعث سرایت HIV می شود. مادری که مبتلا به HIV است نیز می تواند ویروس ایدز را به بدن جنین منتقل سازد.
سوالات
1 ) نام چند جانور ناقل بیماری را با نام بیماریشان بنویسید. ( 6 مورد ) 2 ) بیماری های واگیر دار و غیر واگیر دار چه تفاوتی با هم دارند؟ 3 ) چرا آنتی بیوتیک ها را باید با نظارت پزشک و کامل بخوریم ؟ 4 ) سه مورد از بیماری های غیر واگیر دار را نام ببرید . 5 ) واکسن چیست و 5 مورد از بیماری های واکسینه شده را نام ببرید. 6 ) سدهای دغاعی بدن چیست ؟ توضیح دهید. 7 ) 4 مورد از علائم و نشانه های بیماری ها را نام ببرید.
منابع
کتاب دانستنی های پزشکی برای همه سایت ویکی پدیا و دانشنامه ی آزاد و کتاب علوم سال ششم ابتدایی
امیدوارم مورد نظر شما دوستان عزیز قرار گرفته باشد
پایان