درس روشهای بازپروری و توانبخشی
توانبخشی عبارت است از مجموعه ای از خدمات و اقدامات هماهنگ پزشکی ، آموزشی ، حرفه ای و اجتماعی است که برای بازتوانی فرد معلول و ارتقای سطح کار آرایی او در بالاترین حد ممکن به منظور دستیابی به یک زندگی مستقل ودر جامعه عرضه می گردد .
تعریف توانبخشی :
تعریف مداوم که در واقع آسان کردن ( سازگاری اجتماعی Adjustment (Social در آن لحاظ شده است : توانبخشی عبارت است از فرآیندی هدف گرا و دارای محدودیت زمانی که هدفش توانا ساختن یک شخص دارای اختلال برای رسیدن به یک سطح ذهنی ، جسمی ، اجتماعی و کارکردی مناسب است که در این راه اورا برای تغییر دادن زندگیش با ابزارهایی مجهز می سازد .
توانبخشی شامل اقداماتی است که فقدان کارکرد را جبران می کند ( برای مثال به وسیله کمکهای فنی ) و همچنین شامل اقداماتی است که سازگاری اجتماعی را تسهیل می نماید .
«اهداف توانبخشی»
پیشگیری از ایجاد یا بروز معلولیت ( روانی ، اجتماعی )
جلوگیری از پیشرفت معلولیت
ارتقاء سطح آگاهی عمومی نسبت به معلولین و معلولیت
سـعی در خـود کـفایی فـرد معـلول و قـادر سازی Enabling ) ) وی در بـرخورد با مـشکـلات
تطابق زندگی معلولین با جامعه
«اهداف توانبخشی»
ارائه تسهیلات و خدمات شهری مناسب جهت استفاده معلولین
افزایـش آگاهی معلولین نسبت به توانایی های جسمی ، روانی ، اجتماعی خویش و تطبیق آنان با محیط
اهتمام به بازگشت فرد معلول به جامعه از طریق اشتغال و کسب استقلال مالی و تبدیل وی به یک فرد مولد وموثردر جامعه
تاریخچه توانبخشی در جهان
1– دوره تاریخ پـزشـکی یا پـزشـکی درمـانی ( Curative – Medicine )
از بدو خلقت بشر و تلاشهای درمانی در جهت رفع بیماری انسان بوده است .
تاریخچه توانبخشی در جهان
2- دوره پـیـشـگـیری
( Preventive Medicine )
پس از کشف میکروبها ، باکتریها ، ویروسها و توجه به علل بیماریهای عفونی و تولید واکسن ها و مصونیت های حاصله از ان در مقابل بسیاری از بیماریها مانند : آبله ، وبا ، طاعون که به منظور ریشه کن کردن آنها صورت گرفت .
تاریخچه توانبخشی در جهان
3- دوره تـوانـبخشی پزشکی (Medical Rehabilitation ) یا طب فیزیکی (Physical Medicine )
این دوره پس از جنگ جهانی اول اپیدمی فلج اطفال در آمریکا ، ازدیاد عده ای معلول و اینکه علمای پزشکی و متخصصان را بر آن داشت تا از این نیروی انسانی نهفته در فرد معلول به نفع جامعه و خود معلول استفاده نمایند . پیشرو این علم در کشور آمریکا ، پزشکی به نام « ادوارد راسک » بود که اولین مرکز توانبخـشی را در بیـمارستـان « بل ویو » ( Bellview ) تاسیس کرد .
نتیجه این رویکرد :
مشارکت فعال معلولین در روند زندگی فردی ، اجتماعی ، حضور در میادین حرفه ای ، تخصصی ، ورزشی ، پیشرفت امکانات و خدمات ویژه ی معلولین در نتیجه ی پیشرفت های تکنولوژی و ابتکارهای علمی .
تاریخچه توانبخشی در ایران
ابوعلی سینا از اولین دانشمندانی بود که که برای درمان بیـماران و مراجعه کـنندگـان خـود ، از درمان های فیزیـکی ( امثال حرارت و ماساژ برای درمان دردهای ستون فقرات ) و نیز استفاده از آبهای معدنی ایران استفاده کرد .
توانبخشی در ایران بر اساس قانون 1347 است که مورد تصویب و ت.ایید مسئولین قانون گذار وقت قرار گرفت . بر اساس این قانون دولت مکلف گردید تا جهت تجدید فعالیت و حرفه آموزی و تقویت روحی کسانی که به علت نقص عضوقادر به انجام کار نیستند انجمنی به نام انجمن توانبخشی وابسته به وزارت کار و امور اجتماعی ایجاد نمود .
تاریخچه توانبخشی در ایران
در سال 1348 ( پس از تشکیل توانبخـشی در ایران ) بیمارستان توانبخشی شفا یحیاییان برای امور پزشکی و درمانی معلولین از طرف وزارت بهداری به انجمن توانبخشی واگذار گردید .
در اردیبهشت ماه سال1353 باتشکیل وزارت رفاه ، انجمن توانبخشی از وزارت کاروامور اجتماعی منفک وزیر نظر وزارت رفاه ولیکن مستقل وبر مبنای اساسنامه تصویبی قرار گرفت .
در سال 1355 با انحلال وزارت رفاه اجتماعی ، انجمن توانبخشی زیر نظر وزارت بهداری و بهزیستی قرارگرفت .
تاریخچه توانبخشی در ایران
در سال 1359 « سازمان بهزیستی کشور» تشکیل و انجمن توانبخشی از وزارت بهداری منفک و در سازمان بهزیستی کشور ادغام گردید که به صورت یک حوزه ی معاونت توانبخشی در سازمان مربوطه فعالیت می نماید .
با تاسیس دانشکده علوم توانبخشی در سال 1352 رشته های مرتبط با توانبخشی همانند : فیزیوتراپی ، گفتاردرمانی ، مددکاری اجتماعی و… ایجاد گردید .
در سال 1372 دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در تهران تاسیس گردید .
جایگاه معلولین در جامعه
از گذشته تا حال
جایگاه معلولین در جامعه
از گذشته تا حال
الف ) نگرش اولـیه به معـلولیـن :
حذف و طرد معلولین از جامعه
* هلاک کردن ، قربانی کردن در سالهای قحطی ( در بعضی از تمدن های باستان ) به علت باورهای غلطی همچون وابسته به شیطان دانستن روح و جسمشان
* نگرش غالب در قرون وسطی علیرغم پذیرش در دربارها به عنوان دلقک ، همراه با نوعی خرافات و ترس بود . ( اعتماد به اینکه این ناتوانی های فکری و جسمی را شیطان داده است ) از این رو آنها را گناهکار و شرور به حساب می آورند .
جایگاه معلولین در جامعه
از گذشته تا حال
ب ) آغاز نگـرش های واقعی نسبت به پذیرش معلولین در جامعه :
افزایش آگاهی ، شکوفایی علوم و نیز کشف بعضی علل و عوامل . وقوع سوانح و تصادفات باعث شد که هر روز بر تعداد معلولین در جهان افزوده شده و بروز جنگ های اول و دوم جهانی و عوارض آن باعث گردید تا به تدریج مراقبت از معلولین عادی و اقداماتی در این زمینه انجام پذیرد .
جایگاه معلولین در جامعه
از گذشته تا حال
ج ) صدور اعلامیه حقوق معلولین در جامعه توسط سازمان ملل ( U.N ) :
پذیرش تدریجی معلولین که در واقع جزئی از زندگی بشری است باعث شد که سازمان ملل متحد در سال 1975 اعلامیه ای درباره حقوق معلولین به تصویب کشورهای عضو برساند که از مفاد آن عبارتند از :
1ـ منظور از معلول کسی است که به علت نقص جسمی و ذهنی ( چه مادرزاد و چه غیر آن ) تا حدی یا به کلی از تامین ضرورت های زندگی عادی ، فردی یا اجتماعی ناتوان است .
مفاد اعلامیه حقوق معلولین
2- برخورداری معلولین از تمامی حقوقی که در این اعلامیه مقرر شده است . بدون اعمال هر گونه تبعیض در زمینه نژاد ، رنگ ، مذهب ، پایگاه اجتماعی ، میزان ثروت ، زبان ، وضع تولد که به معلول و خانواده اش مربوط می شود .
3 – معلولین از همان حقوق اساسی برخوردارند که افراد عادی دارای آن حقوق هستند و حفظ حیثیت انسانی آنها ، حق ذاتی شان می باشد . در راس این حقوق ، حق برخورداری از یک زندگی شایسته و حتی المقدور عادی قرار دارد .
مفاد اعلامیه حقوق معلولین
4 – معلولین دارای همان حقوق مدنی و سیاسی هستند که انسان های دیگر از آن برخوردارند و اعلامیه های مربوط به حقوق عقب افتاده ، ناظر به رفع هر نوع محدودیت یا نقض این حقوق در مورد معلولین روانی است .
5 – اقداماتی باید به عمل آورد تا معلولین بتوانند حتی المقدور متکی به خود باشند .
مفاد اعلامیه حقوق معلولین
6 – معلولین حق برخورداری از معالجات پزشکی ، روانی ، توانبخشی طبی و اجتماعی ، خدمات فنی و ارتوپدی ، تحصیلات ، تعلیمات حرفه ای ، خدمات مشاوره و مددکاری ، خدمات کاریابی را دارند ، تا بتوانند قابلیت و استعدادهای خود را به حد اعلا ارتقاء دهند و سریعا به زندگی اجتماعی بازگردند .
7 – معلولین حق برخورداری از امنیت اقتصادی و اجتماعی و حق برخورداری از یک زندگی شایسته را دارند . آنان موافق استعدادهای خود ، حق استخدام شدن و اشتغال به حرفه ای سودمند و مولد و عضویت در واحدهای حرفه ای را دارند.
مفاد اعلامیه حقوق معلولین
8 – توصیه وتاکید می گردد نیازهای خاص معلولین در تمام مراحل برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی ، مد نظر قرار گیرد .
9 – معلولین حق زندگی کردن با خانواده یا خانوادهای که آنان را به فرزندی قبول می کند ، را دارند و می توانند در همه ی فعالیت های اجتماعی ، تفریحی یا خلاق شرکت کنند . هیچ فرد معلولی را نمی توان ملزم به سکونت در محلی ویژه کرد ، مگر آن که وضع وی و نفع وی ، مستلزم سکونت در آنجا باشد ، محیط و شرایط زیست وی در آن جا باید تا حد امکان نزدیک به شرایط زندگی افراد عادی همسن او باشد .
مفاد اعلامیه حقوق معلولین
10 – معلولین باید در قبال هرگونه استثمار ، مقررات و رفتار تبعیض آمیز ، اهانت آمیز و ناشایست ، مورد حمایت قرار گیرند .
11 – معلولین به هنگام لزوم باید حق برخورداری از کمک های حقوقی برای حمایت از نفس و دارائی شان را داشته باشند . چنانچه معلولی به محاکمه کشیده می شود دادگاه باید وضع جسمی و روانی اورا کاملادر نظر گیرد .
مفاد اعلامیه حقوق معلولین
12 – مشاوره با سازمان های معلولین در مورد مسائل مربوط به حقوق معلولین سودمند خواهد بود .
13 – معلولین ، خانواده ها و جامعه های آنان را باید به هر طریق مناسبی نسبت به حقوقی که در این اعلامیه قید شده است ، آگاه کرد . ( اطلاع رسانی درست و به موقع و حتی آموزش هایی در راستای حقوق آنها )
اهداف معاهده (که به صورت اعلامیه منتشر شد )
در رابطه با افراد معلول
1- رساندن افراد معلول به بالاترین سطح استانداردهای زندگی
2 – مهیا ساختن شرایط اقتصادی و پیشرفت و توسعه اجتماعی و استخدام قطعی و دایم افراد معلول
3 – رعایت اصول صلح ، احترام و ارزش گذاری بر شان و مقام انسانی و حقوق اجتماعی افراد معلول
4 – توجه به اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر ، پیمان نامه حقوق کودک و بیانیه حقوق افراد عقب مانده ذهنی
5 – رعایت استانداردهایی که از قبل برای پیشرفت های اجتماعی این افراد در تشکیلات ، کنوانسیون ها ، توصیه نامه ها و مصوبات تشکیلات بین المللی کارگری ، ارگان های علمی ، فرهنگی و آموزش سازمان ملل ( یونسکو ) سازمان بهداشت جهانی ، بخش کودکان سازمان ملل ( یونیسف ) و سایر ارگان های مربوطه در نظر گرفته شده اند .
اهداف معاهده
6 – پیشگیری از انواع معلولیت ها
7 – حمایت از حقوق افراد معلول ذهنی و جسمی، تامین رفاه و توانبخشی آن
8 – کمک به افراد معلول برای بازیابی توانایی هایشان در زمینه های مختلف و بازگرداندن آنها به زندگی عادی اجتماعی
اهداف معاهده
در دیدگاه سنتی معلولین افرادی مستحق حمایت تلقی می شدند . به این ترتیب معلولیت ، موجب شرمساری و فرد معلول محکوم به زندگی در آسایشگاه معلولین بود .
دیدگاه
سنتی
اما در راستای ، اعلامیه سازمان ملل متحد در سال 1975 در خصوص حقوق معلولین در جامعه و اعلام دهه معلولین (1992 – 1983) توسط این سازمان ، اعلام سال جهانی معلولین( 1981) تغییرات فاحشی در طرز تلقی از معلول و معلولیت به وجود آمد .
دیدگاه جدید
دیدگاه جدید به میزان توانایی فرد معلول – و نه توانایی وی – تاکید دارد و در ترویج حقوق معلولین ، آزادی انتخاب شغل و فرصت های مساوی گام برداشت و سعی دارد که محیط را با نیازهای معلولین هماهنگ کند .دیدگاه جدید جامعه را در تغییر نگرش به معلولین و کمک به آنها در جهت قبول مسئوولیت کامل ، به عنوان اعضای فعال جامعه تشویق می کند .
این نوع نگرش به معلولین ، مبنای ابزار جدید بین المللی ، یعنی قواعد استاندارد جهت تساوی فرصت ها برای افراد معلول را تشکیل می دهد .
افراد معلول به عنوان شهروندان جامعه باید از همه حقوق و مسئوولیت های دیگر برخوردار باشند . بر این اساس دولت ها در جامعه بین المللی موارد زیر را متعهدمی شوند :
زندگی آبرومندانه و مستقل تا سر حد امکان
مشارکت فعال در زمینه توسعه اجتماعی ، اقتصادی و عمومی جامعه
دسترسی به خدمات آموزشی ، پزشکی ، اجتماعی در ساختارهای عادی جوامع خود
اعلام دهه معلولین و نگرش جدید به معلولیت و دولت ها در قبال آنها
گذشته دور و نزدیک
حال
نمای چگونگی طرز تلقی افراد جامعه با فرد معلول بر حسب زمان
نمای چگونگی طرز تلقی افراد جامعه با فرد معلول بر حسب زمان
برای فهم مساله و مفهوم توانبخشی لازم است واژه ها و عبارت دقیق تر ، اصطلاحات ومفاهیمی که به نوعی در مباحث معلولیت و توانبخشی مورد استفاده قرار می گیرد مانند : نقص ، ناتوانی ، معلولیت ، پیشگیری از معلولیت و برابر سازی فرصت ها ، تعریف گردد .
اصطلاحات مرتبط با معلولیت و توانبخشی
امروزه در سطح بین المللی سه واژه در عین حال که بسیار متفاوتند ، معمولا به طور یکسان به کار برده می شوند که عبارتند از : نقص ( Impairment ) ، ناتوانی ( Disability ) ، معلولیت ( Handicap ) .
لیکن از نظر سازمان بهداشت جهانیW.H.O واژه معلولیت یک واژه کلی است که سه بعد اصلی را پوشش می دهد :
1 – مسائل مربوط به ساختار و عملکرد بدن
2 – مسائل مربوط به فعالیت های فرد معلول در جامعه
3 – مسائل مربوط به مشارکت فرد معلول در جامعه
اصطلاحات مرتبط با معلولیت
تعریف نقص : Impairment
مفهوم نقص که از آن تحت عنوان اختلال هم نام برده می شود مرتبط است با غیر عادی بودن ساختار ، نمود ظاهری بدن ، کارکرد ارگانیسم و تقسیم بدن که می تواند ناشی از هر دلیلی باشد .
به عبارت دیگر : هرگونه فقدان یا ناهنجاری در زمینه ی جسمی ، روانی ، عملکردی یا آناتومی انسان ، نقص نامیده می شود .
اصطلاحات مرتبط با معلولیت
ویژگی های نقص :
نقص ، نارسایی در سطح یک اندام و ساختار بدن است
نقص می تواند موقت یا دایمی ، پیش رونده یا ثابت باشد
نقص ارتباطی با اتیولوژی Etiology (سبب شناسی ) ندارد . راجع به عدم ارتباط نقص با سبب شناسی آن به عنوان مثال می توان گفت فردی که فاقد پا است ، علت آن می تواند مادرزادی یا بیماری قند ویا اینکه بر اثر تصادف باشد .
نقص به عنوان اختلالی در سلامتی محسوب می شود ، اما بدان معنی نیست که شخص دارای اختلال ، بیمار تلقی شود .
اصطلاحات مرتبط با معلولیت
تعریف ناتوانی : ِDisability
ناتوانی ، منعکس کننده پیامدهای نقص ( اختلال ) در عملکرد فرد است . به عبارت دیگر هر گونه محدودیت یا فقدان در توانایی انجام فعالیت هایی که در سطح طبیعی ، از هر انسانی انتظار می رود، ناتوانی نامیده می شود .
ویژگی های ناتوانی :
ناتوانی Disability بیانگر نارسایی در سطح فرد است
ناتوانی ممکن است : موقت یا دایمی ، قابل برگشت و یا غیر قابل برگشت ودر پاره ای از موارد پیشرونده باشد .
نقص یک پدیده ی بیو مدیکال ( زیستی – پزشکی ) است و شدت آن به عوامل محیطی – اجتماعی ارتباطی ندارد .اما ناتوانی یک پدیده ی زیستی پزشکی نیست ، بلکه پیامد نقص است که می تواند تحت تاثیر عوامل اجتماعی و نوع فعالیت های توان بخشی کاهش یا افزایش یابد .
تعریف معلولیت
Difinition Of Handicap
معلولیت مرتبط است با محرومیت هایی که فرد به عنوان نتیجه ی نقص ( اختلال ) و ناتوانی تجربه می کند . به عبارت دیگر معلولیت عبارت است از فقدان یا کاهش فرصت ها برای سهیم شدن در زندگی اجتماعی ، در سطحی برابر با دیگران .
ویژگی های معلولیت :
الف : معلولیت نتیجه ی متقابل بین فرد دارای نقص و ناتوانی ( اختلال ) از یک طرف و ویژگی شرایط محیط زندگی اجتماعی او از طرف دیگر می باشد . در واقع معلولیت تابعی از ارتباط شخصی ناتوان و محیط ( اجتماعی ) اطراف اش است و هنگامی به وقوع می پیوندد که این افراد با موانع فرهنگی ، اجتماعی مواجه می شوند که موجب عدم برخورداری ( فرد ) از سیستم های مختلف جامعه که برای سایر شهروندان قابل دست یابی است ، شود .
ویژگی های معلولیت :
ب : معلولیت که از آن تحت عنوان ” محدودیت مشارکت ” هم نام برده می شود دارای بار ارزشی که با هنجارهای فرهنگی ارتباط پیدا می کند ، واز آنجا که هنجارها و ارزش ها از یک جامعه با جامعه دیگر متفاوت است لذا معلولیت مفهومی نسبی پبدا می کند و تنها می توان با معیار ( مشارکت Participation ) آن را در هر جامعه سنجید . به عبارت دیگر مشارکت بیانگر ماهیت و میزان درگیری فرد معلول در فعالیت های مختلف اجتماعی است و میزان مشارکت ، با توجه به عوامل نقص ، دامنه ی فعالیت و شرایط محیطی می تواند ، متفاوت باشد .
تفاوت رویکردهای پزشکی و اجتماعی به معلولیت
مدل پزشکی در مورد معلولیت
Medical Model Of Disability
که از ابتدای قرن بیستم پذیرفته شده معلولیت را به عنوان نا به هنجاری توصیف می کند و این مسا له را برروی فرضیات آناتومی انسان و عملکرد آنها ارائه می دهد تا آن ها را توجیه کند .به عبارت دیگر در مدل پزشکی نقض عضو دلیل مستقیم معلولیت است .
تفاوت رویکردهای پزشکی و اجتماعی به معلولیت
مدل اجتماعی معلولیت
Social Model Of Disability
در این مدل بین نقض و معلولیت تفاوت قائل شده اند . بر این اساس صاحب نظران مدل اجتماعی اعتقاد دارند که معلولیت با موانع اجتماعی و فیزیکی در جامعه ایجاد می گردد و تا ثیر ناتوانی در آنهایی به وجود می آورد که نقض دارند . به عبارت دیگر مدل اجتماعی سبب معلولیت را محیط های اجتماعی و فیزیکی می داند .
در مدل پزشکی ، وظیفه شخص معلول تطبیق خود با جامعه است و شخص معلول تشویق می شود تا کارش را به بهترین نحو انجام دهد . ( محدودیت های معلول را قبول می کند )
در مدل اجتماعی وظیفه بر عکس می گردد . اجتماع مسئوول تطبیق و وفق دادن نیازهای فرد مبتلا به نقض است . مدل اجتماعی به سیاست گذاران اجتماعی تاکید می کند . معلولیت یک پدیده ی قابل تغییر است که بین مردم مبتلا به نقض و وضعیت اجتماعی آنها به وجود می آید .
تفاوت رویکردهای پزشکی و اجتماعی به معلولیت
سلامتی
برخورداری از رفاه و امکانات کامل جسمی ، اجتماعی ، روانی
بیماری
نقص
ناتوانی
معلولیت
بروز حادثه یا بیماری در زندگی شخص سالم
ایجاد نارسایی ها در سطح ارگانیگ
پیامدهای نقص درعملکرد و فعالیت فرد در اجتماع و جامعه
محرومیت فرد ازفعالیت ها و مشارکت فعال به عنوان نیمه نقص و ناتوانی
عوامل زمینه ساز:
محیطی اجتماعی
عوامل شخصی
نمونه :
فردی در اثر تصادف با ماشین پای خود را از دست می دهد .
نقص : فقدان پا از بالای زانو
ناتوانی : کاهش توانایی فرد در راه رفتن
معلولیت : کارایی کمتر در کار کردن ، عدم تمایل به شرکت در برخی از فعالیت های اجتماعی مانند ورزش ، اختلال در روابط اجتماعی .
پروتز : به وسیله ای اطلاق می شود که جانشین عضو از دست رفته می شود . فقدان یک عضو ممکت است بر اثر جراحی ، قطع عضو، نقص مادرزادی ، تصادفات و ….بوده و به وجود می آید که در این صورت نیاز به پروتز جهت جبران عملکرد عضو ، ضروری به نظر می آید .
وسایل کمکی مهم برای معلولین
پروتز قلب و دریچه ها
پروتز را متناسب با محل قطع عضو در دو دسته :
1 – پروتز اندام تحتانی ( مثل پروتز سایم برای قطع از مفصل مچ پا )
2 – فوقانی ( مثل پروتزهای قطع انگشتان دست تقسیم بندی می نمایند .
وسایل کمکی مهم برای معلولین
وسایل کمکی مهم برای معلولین
ارتز : به کلیه وسایل کمکی گفته می شود که جهت جلوگیری و تصحیح بدشکلی یا نگهداری و تثبیت قسمت های مختلف بدن به موزات آنها به کار می رود . ارتزها متناسب به محل قرارگیری روی اندام ها و تنه در سه دسته ی ارتزهای اندام تحتانی ، فوقانی و ستون فقرات تقسیم بندی می گردد .
نمونه هایی
از
ارتز
بریس میلواکی
وسایل کمکی مهم برای معلولین
بریس : منظور از بریس ، لوازم کمکی است که برای تحمل وزن بدن و جلوگیری از حرکات غیر اردی و گاهی اوقات تنظیم حرمات ، همچنین پیشگیری از تغییراتی که ممکن است در شکل اندام های مختلف رخ دهد ، مورد استفاده قرار می گیرند . این لوازم گاهی اوقات از جهت ترمیم بعضی از تغییرات شکل اندام ها و جلوگیری از پیشرفت آنها نیز به کار می رود.
وسایل کمکی مهم برای معلولین
کراچ : وسیله ای است که برای استفاده از نیروی اندام های فوقانی در راه رفتن و حرکت دادن بدن مورد استفاده قرار می گیرد . این وسیله کمکی باید به اندازه کافی استحکام داشته و متناسب با قد معلول تهیه گردد ، همچنین بایستی از موادی ساخته شده باشد که تا حد امکان سبک بوده و در محل تماس با زمین ، قابلیت سر خوردن نداشته باشد .
کراچ دارای 2 نوع کوتاه ( در سطح مفصل آرنج ) و بلند ( زیر بغل ) می باشد . کراچ زیر بغل باید به صورت دو طرفه یعنی هر دو دست استفاده شود .
استفاده از کراچ زیر بغل به صورت یکطرفه ، باعث تغییر شکل بدن میشود . بیمارانی که قادر به استفاده از کراچ می باشند و دارای قدرت راه رفتن بهتری هستند ، میتوانند از کراچ کوتاه استفاده نمایند .
وسایل کمکی مهم برای معلولین
واکر
برای آن دسته از معلولینی که جهت راه رفتن به تکیه گاه وسیع تری احتیاج دارند ، از این وسیله کمکی استفاده می شود .
وسایل کمکی مهم برای معلولین
واکرها انواع مختلفی دارند ، در واکرهای مجهزتر این وسیله ی کمکی دارای صندلی نیز می باشد تا مورد استفاده معلولینی که پس از طی مسافتی ، احتیاج به استراحت و نشستن دارند ، قرار گیرد .
وسایل کمکی مهم برای معلولین
صندلی چرخ دار : برای کسانی که امکان راه رفتن نداشته باشند ، استفاده می شود . از فلز ساخته شده دارای چهارچرخ و دستگیره ی مخصوص برای به حرکت در آوردن به وسیله ی دیگری و سطحی نیز در زیر کف پای بیمار می باشد . چرخ ها معمولا ترمز داشته و قابل تا شدن هستند . در بعضی از این صندلی های چرخ دار از موتورهای برقی نیز استفاده شده و خود معلول به تنهایی قادر به هدایت آن می باشد . سرعت این صندلیها بین 4 تا 6 کیلومتر است .
صندلی چرخ دار بهترین وسیله برای جابجایی برای معلولین در منزل یا خارج از آن محسوب می شود . بعضی از این صندلی ها که به فرمان الکترونیکی مجهز هستند ، حتی قابل استفاده توسط افراد ( تتراپلژیک ) نیز می باشد ، بدین صورت که شخص معلول روی صندلی چرخ دار قرار می گیرد و وی می تواند با فشار دادن چانه ی خود روی دکمه ای که زیر چانه قرار می گیرد ، دستگاه را به حرکت آورده و براند . در بعضی از انواع این صندلی ها ، حتی شخص می تواند با سوت زدن ، روی همان فرمان این کار را انجام دهد.
وسایل کمکی مهم برای معلولین
صندلی چرخ دار مخصوص مسابقات
تعریف کجروی :
کجروی را می توان ناهمنوایی با هنجار یا مجموعه ی هنجارهای معینی تعریف کرد که توسط تعداد قابل ملاحظه ای از مردم در اجتماع یا جامعه پذیرفته شده است .
کجروی و دیدگاه های تبیین آن
هیچ جامعه ای را نمی توان به سادگی و به کسانی که از هنجارها منحرف می شوند و کسانی که با آن ها همنوایی می کنند تقسیم کرد . بیشتر ما در بعضی مواقع از قواعد عموما پذیرفته شده ی رفتار سرپیچی می کنیم . بسیاری از افراد در یک زمانی مرتکب سرقت های جزئی گردیده اند ، مانند برداشتن چیزی ازیک فروشگاه بدون پرداختن پول آن ، یابردن چیزهای کوچکی مانند کاغذ یادداشت ، ممکن است سیگار کشیده باشند یا دارای غیر قانونی مصرف و یا در اعمال و روابط خاص غیر نرمال ( ممنوع ) شرکت کرده باشند.
دامنه ی مفهوم کجروی چنان که در مثال فوق نشان داده شده است بسیار گسترده است .
کجروی فقط به رفتار فردی اشاره نمی کند ، بلکه به فعالیت های گروه ها نیز مربوط می شود . مانند :گنگ ها ، فدال ها ، گروه های بی خانمان ها و …..( خرده فرهنگ کجرو)
همه ی هنجارهای اجتماعی با ضمانت های اجرایی همراه هستند که از آن ها در مقابل ناهمنوایی ( با کجروی ) حمایت می کنند . ضمانت اجرایی ، در واقع هر واکنشی از سوی دیگران نسبت به رفتار یک فرد یا گروه است که هدفش تا مین اطلاعات از هنجار معینی باشد .
ضمانت اجرایی ممکن است مثبت باشد ( دادن پاداش برای همنوایی ) یا منفی باشد ( تنبیه ، جریمه و…یرای رفتاری که همنوایی نمی کند ) . بعلاوه ممکن است رسمی و غیر رسمی باشند . ضمانت های اجرایی رسمی ( Formal Sanction ) در جایی وجود دارند که گروه معینی از مردم یا سازمانی که وظیفه اش تا مین اطاعت از مجموعه ی هنجارهای خاصی است وجو داشته باشد . ضمانت های غیر رسمی ( Informal Sanction ) واکنش های کمتر سازمان یافته ، و بیشتر خود به خودی ( و تعریف نشده ) نسبت به ناهمنوایی هستند .
انواع اصلی ضمانت اجرایی رسمی در جوامع امروزی مانند نظام کیفری دادگاه ها ، زندان ها ، پلیس ، راهنمایی و رانندگی ، ( جریمه ، محاکمح ، حبس ، اعدام و…..)
ضمانت اجرایی رسمی مثبت مانند : دادن مدال برای شجاعت ، درجه یا دیپلم به نشانه موفقیت تحصیلی و علمی و یا رویدادهای ورزشی
ضمانت اجرایی غیر رسمی ، مثبت یا منفی از ویژگی های معمولی همه ی زمینه های فعالیت اجتماعی است .
ضمانت اجرایی غیر رسمی مثبت : آفرین گفتن به کسی ، لبخند زدن ، دست زدن به شانه کسی
ضمانت اجرایی غیر رسمی منفی : سرزنش کردن ، توهین کردن ، دوری جستن از گروه یا فرد معینی
اگرچه ضمانت های اجرایی رسمی معمولا از ضمانت های اجرایی غیر رسمی برجسته تر و نمایان ترند ، لیکن ضمانت های اجرایی غیر رسمی در تامین همنوایی نسبت به هنجارها ، اهمیت اساسی دارند . ( به دست آوردن تایی خانواده ، دوستان و همکاران یا تمایل با احتراز از مورد تمسخر واقع شدن ، شرمنده شدن یا مورد قبول قرار نگرفتن ، اغلب بیش از پاداش ها یا تنبیه های رسمی بر رفتار مردم تاثیر می گذارد .)
تبیین کجروی
نا به هنجاری
1 – ماهیت و محتوای رفتار کجروانه و نا به هنجار از یک جامعه به جامعه ی دیگر بسیار فرق می کند
2 – ماهیت و محتوای رفتار کجروانه و نا به هنجار از گذشته تا کنون بسیار فرق کرده و متفاوت است
3 – در مجموع هیچ یک از نظریه های موجود و ارائه شده ، تبیین جامعی از ناهنجاری و کجروی فراهم نمی سازد
4 – هریک از ناهنجاری و کجروی را و حتی بخشی از کجروی را می توان صرفا با یک یا چند نظریه تبیین کرد .
لذا : بهترین تبیین این است که بعضی از نظریات را از پاره ای جهات ترکیب کرد تا درک معقولی از جنبه های عمده ی رفتار و نا به هنجار فراهم شود .
تبیین کجروی
نظریه زیست شناختی
برخی از نخستین کوشش ها برای تبیین جرم و اشکال ناهنجاری ، اساسا خصلتی زیست شناختی داشتند.
یکی از نخستین انسان شناسان فرانسوی ، بروکا (Broca ) مدعی کشف ویژگی هایی در جمجمه و مغز جنایتکاران گردید که در واقع آنها را از افراد پیرو قانون متمایز می ساخت .
جرم شناس ایتالیایی سزار لومبرزو که در سالهای دهه ی 1870 کار میکرد ، ادعا نمود که بعضی افراد با تمایلات جنایتکارانه متولد می شوند که بازگشت به اصل به نوعی انسان ابتدایی تر است . او معتقد بود که انواع جنایتکار را می توان از روی شکل جمجمه تشخیص داد .
اندیشه ی ارتباط میان ساختمان زیستی ( Biological Make up ) و تبهکاری در مطالعات ویلیام ا . شلدون ( William A . Sheldon ) در سال های 1940احیاء گردید . شلدون 3 نوع اصلی ساختمان بدنی انسانی را متمایز کرد و مدعی گردید یکی از آنها مستقیما با بزهکاری ارتباط دارد .
مزومورفMesomorphs دارای ماهیچه قوی و فعال
اکتو مورف ها Ectomorphs دارای ساختمان بدنی لاغر
اندومورف ها Endomorphs دارای اندامی فربه و چاق
بنا به نظر او تیپ نوع اول ( مزو مورف ها ) بیش از سایر افراد احتمال دارد که بزهکار شوند . این نظریه توسط صاحب نظران دیگر رد شده و بیان داشته اند حتی اگر رابطه ای کلی میان نوع ساختمان بدنی و بزهکاری فرد وجود داشته باشد ، این امر به هیچ وجه ، چیزی را درباره ی تاثیر وراثت نشان نمی دهد . بعلاوه افراد نوع ساختمان دارای ماهیچه ای که شلدون انها را ناهنجار و بزهکار مربوط می داند ، ممکن است از آن روی به سوی فعالیت های تبهکارانه کشانده شود که این نوع فعالیت ها فرصت هایی را برای نمایش ورزشکاری فراهم می کند ( پاسخ به نیازهای روانی ، اجتماعی )
افزون بر این ، تقریبا کلیه ی مطالعاتی که در این زمینه انجام گرفته است ، محدود به بزهکاران موسسات اصلاح و تربیت نوجوانان می شد . چنان که ارتباطی میان بزهکاری و ساختمان بدنی وجود داشته باشد ، ممکن است از این جهت باشد که بزهکارانی که قوی تر و ورزشکار به نظر می رسند بیشتر در معرض زندانی شدن قرار دارند ، تا بزهکاران لاغر که شکننده به نظر می آیند .
نظریه ی مرتن
مرتن از مفهوم بی هنجاری Anomy دورکیهام ، برای پروراندن نظریه ی خود بهره گیری کرد . با این وجود او مفهوم بی هنجاری را تعدیل کرده وبه فشاری اطلاق می کند که وقتی هنجارهای پذیرفته شده با واقعیت اجتماعی در ستیزند ، بر رفتار افراد وارد می آید .
مرتن 5 واکنش ممکن نسبت به تنش میان ارزش های ( اهداف ) از نظر اجتماعی پذیرفته شده و وسایل ( راه های ) محدود دستیابی با آن را تشخیص داد .
1 – همنوایان ( Conformists ) کسانی هستند که هم ارزش های عموما پذیرفته شده و هم وسایل رسمی تلاش برای تحقق انها را می پذیرند . صرف نظر از اینکه با موفقیت روبرو شوند یا نه . به باور مرتن اکثر افراد جامعه دراین گروه قرار دارند .
نظریه ی مرتن
2 – بدعت گزاران یا نوآوران ( Innovators ) کسانی هستند که ارزش ها ی مورد قبول اجتماعی (جامعه ) را می پذیرند ، ولی از وسایل ( راهها) غیر مشروع یا غیر قانونی جایگزین جدید که نرم نیست ، برای رسیدن به آنها استفاده می کنند .
گروهی از افراد جامعه که نابه هنجار ، کجرو ومشکل دار محسوب می شوند در واقع کسانی اند که در صدد رسیدن به اهداف مورد قبول جامعه از طریق راه هایی اند که مورد قبول جامعه نیست . مانند افرادی که از طریق فعالیت های غیر قانونی ثروتمند می شوند .کسانی که در کنکور ، نمره تقلب می کنند .
نظریه ی مرتن
3 – شعارگرایان (Ritualism ) مشخص کننده ی کسانی است که با راه ها و معیارهای اجتماعی پذیرفته شده همنوایی می کنند . با این وجود ارزش هایی ( اهدافی ) که در اصل محرک فعالیت بوده است ، فراموش شده و از نظر افتاده است .به عبارتی از قوانین و …..به خاطر خود آن ها و به شیوه ای اجباری ( تحت فشار جامعه ) تبعیت می شود بی آنکه هدف انجام کار و فراگرفتن عمل ، مدنظر باشد . گروهی از افراد که اعمال و رفتاری انجام می دهند و به صرف این که در جامعه رسم است انجام می دهند نمو نه ای از این دست هستند .
نظریه ی مرتن
4 – انزواگرایان ( Retreatists ) افرادی هستند که هم ارزش های مسلط و هم وسایل مورد قبول دستیابی به آن را رد می کنند . ( نوعی مقابله منفی و منفعلانه دارند ) . این گروه از افراد شیوه ی نگرش سبقت جویانه و رقابتی را به کلی رها می کنند .
5 – شورشیان ( Rebelions ) و یا انقلابیون : در واقع واکنش افرادی است که هم ارزش های موجود وهم وسایل و راههای به هنجار را رد می کنند وفعالانه ارزش ها ( اهداف ) و راههای جدید را جایگزین می نمایند و به این ترتیب نظام اجتماعی را بازسازی و جایگزین میکنند .
ریچارد ا. کلووارد_ لویدای اولین :
باندهای جوانان بزهکاری را مورد مطالعه قرار دادند. آنها استدلال کردند که این گونه باندها در اجتماعات خرده فرهنگی که احتمال دستیابی به موفقیت از راه مشروع اندک است به وجود می آیند . مانند اجتماعات اقلیت های قومی محروم . می توان گفت هر گاه شکاف بزرگی میان آرزوها و فرصت ها وجود داشته باشد فشارهایی در جهت فعالیت مجرمانه و……و شاید برخی انواع دیگر کجروی که مرتون بیان کرده است ، وجود دارند.برای مثال ، چنین شکافی می تواند با جرایم اختلاس ، کلاه برداری یا فراراز مالیات“ یقه سفیدان ” ارتباط داشته باشد .
نظریه برچسب زنی
یکی از مهم ترین رویکردها برای درک تبهکاری نظریه برچسب زنی ، نام گرفته است اگر چه خود این اصطلاح بیشتر برچسبی برای مجموعه ای از اندیشه های به هم وابسته است ، تا یک رویکرد یگانه
نظریه سازان برچسب زنی کجروی را نه به عنوان مجموعه ای از ویژگی های افراد یا گروهها ، بلکه به عنوان یک فرآیند کنش متقابل میان کجروان و ناکجروان تبیین می کنند .
به نظر آنها برای درک ماهیت کجروی باید ببینیم :
چرابه بعضی برچسب کجروی زده می شود ؟
نظریه برچسب زنی
کسانی که نماینده نیروهای نظم و قانون هستند یا می توانند تعاریف اخلاق متعارف را بر دیگران تحمیل کنند ، منابع اصلی برچسب زنی را فراهم می سازند و به این سان برچسب هایی که برای ایجاد مقولات کجروی بکار گرفته میشوند ، ساخت قدرت جامعه را بیان می کنند .(توسط ثروتمندان بر فقرا ، مردان بر زنان و یا برعکس توسط مسن ترها بر افراد جوان تر . توسط اکثریت قومی بر گروههای اقلیت ، قدرتمندان بر فاقدین قدرت ) .
نظریه برچسب زنی
نظریه برچسب زنی
همین که برچسب بزه کار به کسی زده شد ، به عنوان مجرم و کجرو بد نام می شود و ممکن است توسط افراد بعدی مرتبط با او ( معلم ، کارفرما و …) به عنوان فردی غیر قابل اعتماد در نظر گرفته شود. و آن گاه است که فرد به ورطه ی رفتار تبهکارانه بیشتری سقوط می کند و فاصله اش با میثاق های اجتماعی رسمی زیادتر می شود .
ادوین لمرت نخستین عمل خطا را کجروی نخستین ( Primary Deviation ) می نامد . کجروی دومین ( Secondy Deviation ) هنگامی رخ می دهد که فرد برچسبی را که به او زده شده می پذیرد و خود را به عنوان کجرو می بیند .
عدم توجه و دقت که گاهی ممکن است کجروی نخستین بر اثر برخورد به وسیله ی بازداشت و برخوردهای سازمان رسمی ( همان سازمانهایی که ظاهرا برای اصلاح رفتار کجروانه تاسیس شده اند مانند زندان ، موسسات اصلاح و تربیت و آسایشگاهها ) به کجروی دومین یا ثانویه تبدیل شود .
نظریه برچسب زنی متهم است زیرا مبتنی بر این فرض است که هیچ عملی ذاتا تبهکارانه نیست .
نظریه برچسب زنی از این نظر مورد نقد است که گاهی عوامل دیگر مانند ارتباط متقابل با سایر کجروها و بزهکاران ، یا یادگیری فرصت های تبهکارانه ی جدید ، ممکن است در این امر دخالت داشته باشند .