به نام خدا
درس:کاربرد IT در پزشکی مقطع : کارشناسی ارشد
کاربرد کامپیوتر و MI در توانبخشی
فهرست
●مقدمه
● تعریف توانبخشی
●اقدامات توانبخشی
● اهداف
● کاربرد کامپیوتر در توانبخشی
● اهداف استفاده از کامپیوتر در امرتوانبخشی
● تجهیزات و اقدامات اختصاصی برای فرد ناتوان
● چند مثال : – FASTY
– CLICKER 4
– بیماران سکته مغزی
– بیماران P.T.S.D
– دفرمیتی های ستون فقرات
– برخی تجهیزات فیزیو تراپی : – TENS
– دستگاه تست تعادل
– E.M.G
– توانبخشی از راه دور TELE REHABILITATION
● محدودیت ها
● نتیجه گیری
● استفاده ازتجهیزات کامپیوتری جهت بازآموزی بیماران خاص در هلال احمر تهران
●منابع
● تعریف توانبخشی :
– تعریف عام : اقداماتی که برای بازگرداندن فرد ناتوان به جامعه انجام می گیرد .
– تعریف هداندر ( 1994) : توانبخشی شامل تمام اقدامات هدفمند برای کاهش اثر معلولیت در فرد ، قادر ساختن وی
برای دستیابی به استقلال ، کسب زندگی بهتر و خودشکوفایی است .
– توانبخشی شامل : بازتوانی و آموزش افراد ناتوان و مستقل کردن آنها تا حد امکان ، مداخله در ساختار عمومی
جامعه به منظور متناسب سازی محیط ، حفظ رعایت حقوق افراد ناتوان ، می باشد .
– ابو علی سینا از اولین دانشمندانی بود که برای بیماران خود از درمان فیزیکی استفاده می کرد .
– جمعیت افراد ناتوان : حدود 3 میلیون از افراد جامعه
– حضور در ایران : 1347 ( بدنبال تصویب قانون ایجاد انجمن توانبخشی )
– در برگیرنده ی 6 رشته ی : – فیزیوتراپی
– کاردرمانی
– اپتومتری
– شنوایی سنجی
– گفتار درمانی
– ارتوپدی فنی ( اعضای مصنوعی )
اقدامات توانبخشی شامل :
– ارزیابی وانجام تست افراد با ناتوانی جسمانی و روانی
– تعیین اهداف و برنامه ی درمانی هماهنگ با وضعیت جسمانی و روانی بیمار
– کاهش یا رفع مشکلات و ناتوانی ها تا حد امکان
– همکاری در تیم درمانی جهت رسیدن به هدف درمانی بیمار
– تشخیص و تجویز وسایل کمکی مورد نیاز
– کارگاه های آموزشی جهت بازگرداندن فرد به جامعه و محیط کار
اهداف توانبخشی :
تلاش جهت کاهش یا رفع ناتوانی پیش آمده
توانمند ساختن فرد برای رسیدن به استقلال و بازگشت به جامعه
خودگردانی و کسب زندگی با کیفیت بهتر
بیمارانی که از خدمات توانبخشی بهره می برند :
بیماران سکته ی مغزی (C.V.A)
بیماران ضربه ی مغزی ( HEAD INJURY)
بیماران نخاعی
کودکان C.P
افرادمبتلا به بیماری های نورون محرکه تحتانی مانند:شکستگی ها ، فلج اطفال ، گیلن باره ،…
افراد مبتلا به بیماری های عصبی روانشناختی
افراد دچار اختلال گفتار
افراد کم شنوا یا ناشنوا
….
کاربرد کامپیوتر در توانبخشی
تعریف :
از آنجا که کامپیوتر در تمام جنبه های زندگی بشر وارد شده ، استفاده از آن در توانبخشی نیز بطور
چشمگیری افزایش یافته است .
-آنچه برای تراپیست ها در این زمینه لازم است :
1 ) گذراندن دوره هایی در خصوص نحوه ی کارکرد مناسب با کامپیوتر
2) شناخت نرم افزار های مناسب : ( مثال : نرم افزار مربوط به ارتقای مهارت خواندن و نوشتن برای بیمارانی که
دچار اختلال در این زمینه گشته اند / نرم افزار آنالیز gateیا راه رفتن)
3) شناخت سخت افزار های مناسب با ناتوانی فرد :(مثال : keyboard مقلد )
اهداف استفاده از کامپیوتر در توانبخشی :
اهداف کلی :
– افزایش استقلال استفاده کنندگان در ارتباطات
– توانا ساختن بیمار برای بازگشت به کار و اجتماع
– بازگشت به برنامه های آموزشی
– برای فرد ناتوان : شرکت در محیط های شبیه سازی شده بطور امن و بدون محدودیت
– در سکته ی مغزی : پیشرفت دادن مهارت های حرکتی با استفاده از حقیقت مجازی و فیدبک مناسب و
تنظیم شدت تمرین ها و زمان انجام آنها
اقدامات و تجهیزات اختصاصی برای فرد ناتوان :
– ارسال نرم افزارهای خاص در خصوص چگونگی تطبیق با معلولیت یا نقص پیش آمده
– ارتقا دادن سیستم نرم افزاری و سخت افزاری موجود در کامپیوتر جهت run کردن نرم افزارهای تطبیقی و وسایل
جانبی
– ارسال تجهیزات جانبی تطبیقی
– نصب نرم افزار و سخت افزار و تجهیزات جانبی خاص جهت استقلال فرد آسیب دیده
مثال هایی از کاربرد کامپیوتر در توانبخشی :
سیستم تایپ کردن(Faster Typing for disabled persons) FASTY :
– طراحی از سال 2001 تا 2004
– به حرکت ، تلفظ ، و یادگیری افراد معلول کمک می کند بطوری که :- سریعتر صحبت می کنند
– نقص فیزیکی و شناختی آنان کاهش می یابد
– از نظر گرامر به انها کمک می شود
– هدف این برنامه ایجاد یک سیستم برای بهبود تولید کردن متون مختلف برای افراد معلول بوسیله ی تایپ کردن پیشگویانه و تجهیزات اختصاصی برای ورود داده ها به کامپیوتر است
CLICKER 4 :
– این برنامه قادر است به کودکانی که دچار اختلال در گفتار و نوشتار هستند کمک کند .
– کودکانی که دچار اختلال شناختی هستند می توانند از واژگانی که همراه با تصاویر است ، استفاده کنند .
CLICKER 4 :
– آموزش مهارت تولید صوت به سادگی به این سیستم منتقل می شود
– بازیهای مختلفی که توسط این سیستم اجرا می شوندکودک را راغب می کند تا بازی ها را هندلینگ کند
-بدنبال استفاده ی موثر از این برنامه ی کامپیوتر افراد می توانند حضور در اجتماع رابه طور مستقل تجربه کنند .
کاربرد کامپیوتر در توانبخشی بیماران سکته ی مغزی
– سکته ی مغزی : یک بیماری حاد عروق مغزی که فرد از نظر حرکتی ، گفتار ، درک ، شناخت و … (بسته به شدت سکته ) دچار اختلال می شود
– کامپیوتر از ابزارهای توانبخشی برای آن دسته از این بیماران است که قادربه کنترل فیزیکی برای ورود
درخواست و پاسخ باشند .
– ازسخت افزارهای تطبیقی برای این بیماران می توان ابزار ورودی مناسب ، ترکیب کننده های صدا ،
بزرگ کننده های تصویر ،… را نام برد
– استفاده از برنامه های حقیقت مجازی و آموزش ADL
کاربرد کامپیوتر در توانبخشی بیماران P.T.S.D
– باقی ماندن استرس آزارنده در فرد پس از برطرف شدن سانحه
– علائم بصورت : اضطراب مزمن ،یارآوری مکرر حادثه ،بی خوابی ، اختلال تمرکز و حافظه ، منزوی شدن ،…
– تحقیق انجام شده بر 3 گروه آسیب دیده انجام گرفت
– استفاده از حقیقت مجازی برای توانبخشی این افراد و شبیه سازی صحنه ای
که فرد با آن روبرو بوده، و حل مشکل با کمک تراپیست
کاربرد کامپیوتر درارزیابی دفرمیتی های ستون فقرات :
– برخی مشکلات ستون فقرات : اسکلیوز ، کایفوز، هایپر و هیپو لردز ، … می باشد
– سیستم گرافیکی کامپیوتری برای ارزیابی دفرمیتی های ستون فقرات و ارائه ی تصاویر سه بعدی
چند مثال از کاربرد کامپیوتر در تجهیزات فیزیوتراپی :
T E N S: Transcutaneus Electrical Nerve Stimulators
– بر تسکین درد از طریق تحریک زیر جلدی اعصاب محیطی
– به منظور تسکین درد ،بخصوص دردهای مزمن بکار می رود
– فرکانس دستگاه بین 50 الی 200 هرتز می باشد
– ضربانات الکتریکی ازطریق سیم به الکترودهارسیده وبه بدن منتقل می شوند،نخاع
بدین طریق مسیر درد در بلوکه می شود .
دستگاه تست تعادل
– به منظور بررسی عملکرد مخچه ، حس عمقی و قسمت تعادلی گوش داخلی می باشد
– این دستگاه دارای یک مانیتور کوچک است که بر روی آن یک نقطه ی روشن و یک علامت مثبت وجود دارد
– فرد بر روی دستگاه که ثابت و در حال تعادل است می ایستد
– مادامی که دستگاه در حال تعادل است علامت مثبت و نقطه ی روشن بر هم منطبقند
– آنگاه که ترمز دستگاه رها می شود نقطه ی روشن از علامت مثبت دور می شود
– فرد باید تلاش کند با حفظ تعادل خود نقطه ی روشن و علامت مثبت را مجددا به هم برساند .
E.M.G ( ElectroMyoGraphy)
– بدست آوردن اطلاعات در مورد سیگنال های الکتریکی که توسط عضله تولید می شوند
– تشخیص بیماری های عصبی عضلانی می باشد
– روش های ثبت سیگنال به دو صورت است . تهاجمی و سطحی
– سطحی و در عضلات ارادی مورد استفاده قرار می گیرد
– دو الکترود سطحی بصورت موازی روی فیبر های عضله ی مورد مطالعه قرار می گیرند
– میزان فعالیت عضله بر روی مونیتور ثبت می شود .
توانبخشی از راه دور (Tele Rehabilitation)
– نوعی از کاربرد تله مدیسن می باشدکه ارتباط بین فرد ناتوان و متخصص مربوطه را برقرار می کند
– سرویس هایی که در این زمینه ارائه می شوند شامل دو قسمت است : 1) ارزیابی بالینی 2) درمان
– کاربرد سیستم توانبخشی از راه دور بخصوص برای کودکانی که از شناختی مشکل داشتند بسیار کارا بوده
است .در بخش شنوایی سنجی نیز استفاده ی زیادی از این سیستم می شود .
محدودیت سیستم TELE REHABILITATION :
– این سیستم در همه ی حیطه های توانبخشی کارا نیست بلکه بیشتر در حیطه ی توانبخشی روانشناختی عصبی
برای بیمارانی که نقص شناختی دارند و یا آسیب های گفتاری دارند کاربرد دارد .
نتیجه :
– استفاده از تجهیزات کامپیوتری درتوانبخشی کمک زیادی به افزایش دقت عمل تراپیست ها کرده است .
– در تحقیقات مشخص شده ، بیمارانی که در مقابل خانواده خود گارد می گرفتند، و از دستورات تراپیست پیروی
نمی کردند ، اکنون با کمک کامپیوتر همکاری خوبی از خود نشان می دهند
استفاده از تجهیزات پیشرفته ی کامپیوتری جهت بازآموزی ADL به افراد با معلولیت های خاص در ایران :
– پیاده سازی سیستم در مرکز توانبخشی هلال احمر تهران
منابع
http://homepage.ntlworld.com/dallaway/papers/cwrr94.html
http://www.rehab.on.ca/cag/index.html
http://focus.haifa.ac.il/spring-2005/12-robotdog.htm
http://www.connsensebulletin.com/clicker.html
http://www.amazon.com/Computer-Applications-physical-Therapy-Health/dp
http://homepage.ntlworld.com/dallaway/papers/icorr97.html
اصول توانبخشی : دکتر سیامک خرمی مهر
مبانی توانبخشی : دکتر افسون نودهی مقدم
با تشکر از همراهی و توجه شما دوستان عزیز