نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی
نظام (سیستم) سلامت
نظام سلامت شامل تمام سازمان ها، موسسات، منابع و افرادی است که قصد اولیه آنها، بهبود سلامتی است.
اجزای اصلی نظام سلامت
ارائه خدمات
نیروی انسانی
نظام اطلاعات سلامت
محصولات، واکسن ها و فن آوری های پزشکی
گردش مالی نظام های سلامت
رهبری و حاکمیت در نظام سلامت
تامین هزینه مراقبت های سلامت
Public
Private
انواع نظام های عرضه خدمات سلامت در دنیا
بیمه خدمات بهداشتی درمانی
قرارداشتن مردم تحت پوشش بیمه ها و مشارکت آنها در تامین هزینه ها از طریق پرداخت حق بیمه
طب ملی
قرار گرفتن یکسان مردم تحت پوشش تمامی خدمات و تامین هزینه های آن از طریق صندوق عمومی کشور (مالیات ها و سایر درآمدهای دولتی)
معاونت عمومی (Public assistance)
ارائه خدمات به اغلب مردم از طریق مراکز و بیمارستانهای دولتی؛ ارائه خدمات خاص به گروه هایی از مردم توسط ساز مانهای آنها در کنار فعالیت بخش خصوصی
اشکال بینابینی
مراقبت بهداشتی اولیه Primary Health Care
مراقبت بهداشتی اولیه، جزء ضروری مراقبت های سلامت هستند که بایستی به شکل یکسان در دسترس همه افراد و خانواده های یک جامعه باشد؛ شکل ارائه آن بایستی برای افراد و خانواده ها قابل قبول بوده، با مشارکت کامل آنها و با صرف هزینه ای که از سوی جامعه و کشور قابل پرداخت باشد، ارائه گردد. مراقبت های بهداشتی اولیه، هسته اصلی نظام سلامت هر کشور و جزئی اصلی از توسعه اجتماعی و اقتصادی آن کشور است.
شکل گیری شبکه مراقبت های بهداشتی اولیه در ایران – 1
گروه های سیار واکسیناسیون و مبارزه با بیماریهای واگیر (بعد از جنگ جهانی دوم)
بهدارها (فارغ التحصیلان دوره های 4 ساله آموزشی) از سال 1319 تا دهه 40
سپاه بهداشت (از 1343) برای گذراندن خدمت سربازی در وزارت بهداری
استفاده از کادر کمکی (بهورز) در طرح رضائیه آذربایجان غربی (طرح تحقیقاتی نحوه توسعه خدمات پزشکی و بهداشتی در ایران) در اوایل دهه 50 توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO)، دانشکده بهداشت و وزارت بهداری وقت که بیشترین شباهت را با شبکه فعلی کشور دارد
تربیت بهورز در کوار فارس توسط بخش پزشکی اجتماعی دانشگاه شیراز و مرکز تحقیقات توسعه بین المللی (IDRC)
سایر طرح ها (مردم یار در الشتر لرستان، بهداشت یاران در عشایر فارس و نیز در شمیران)
شکل گیری شبکه مراقبت های اولیه در ایران – 2
ارزشیابی طرح های استفاده از نیروهای کمکی توسط WHO (1355)
اعلامیه آلما آتا: 12 سپتامبر 1978 (21 شهریور 1357)
تدوین سیاست ها و استراتژی های نظام ارائه خدمات (1358):
اولویت روستاها و مناطق محروم بر شهرها
اولویت بهداشت و فعالیت های پیشگیری (اولیه) بر درمان (پیشگیری ثانویه)
اولویت درمان سرپایی بر بستری
اولویت درمان عمومی بر تخصصی
مفاهیم پایه در نظام عرضه خدمات بهداشتی درمانی کشور
اصول مراقبتهای بهداشتی اولیه
توزیع عادلانه، مشارکت جامعه، هماهنگی بین بخشی و فن آوری مناسب
سطح بندی خدمات
نظام ارجاع
همین اصول در طراحی برنامه پزشک خانواده در سال های اخیر نیز مد نظر قرار گرفته است.
نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی کشور
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
معاونت سلامت
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی
معاونت بهداشتی
و معاونت درمان
معاونت غذا و دارو
شبکه بهداشت و درمان شهرستان
معاونت بهداشتی
معاونت دارو و درمان
معاونت غذا و دارو
سازمان
تامین اجتماعی
سازمان
خدمات درمانی
نیروهای مسلح
بخش مستقیم
بخش مستقیم
بخش
خصوصی
سازمان های
بهداشت و درمان
وابسته به وزارتها
سازمانها و نهادها
سایر معاونت
بخش
خصوصی
سایر معاونت ها
سطوح شبکه بهداشت و درمان شهرستان
خانه بهداشت
خانه بهداشت
خانه بهداشت
خانه بهداشت
اصلی
قمر
مرکز بهداشتی
درمانی روستایی
مرکز بهداشتی
درمانی شهری
بیمارستان
شهرستان
مرکز بهداشت
شهرستان
مدیر شبکه بهداشتی درمانی شهرستان
مرکز آموزش
بهورزی
پلی کلینیک
تخصصی
پایگاه بهداشت
پایگاه بهداشت
خانه بهداشت
ضمیمه
سطح اول
سطح دوم
سطح سوم
مشکلات اصلی شبکه مراقبت های اولیه بهداشتی کشور
این نظام که برای عرضه مراقبتهای بهداشتی اولیه طراحی شده، در مواردی از ظرفیت کافی برای ارائه سایر خدمات (و متناسب با نیازهای جدید مردم) برخوردار نیست.
نقطه قوت آن، خانه های بهداشت هستند و سایر بخشها متناسب با آنها توسعه نیافته اند.
نظام ارجاع در آن هیچگاه به شکل موثر ایجاد نشده است.
خدمت رسانی در شهرها غیرفعال تر از روستاهاست.
مشارکت مردم و همکاری بین بخشی در آن ضعیف است.
سنجش
رضایت
تبیین
مسیر ارجاع
جمعیت
تعریف شده
وجود
بسته خدمت
ساختار شبکه
محورهای اجرای
طرح پزشک خانواده
طرح پزشک خانواده
مکانیسم پرداخت
و
پایش عملکرد
این طرح در حال حاضر در مناطق روستایی و شهرهای کوچک
(با جمعیت زیر 20 هزار نفر جمعیت) تعدادی از استان ها اجرا می شود.
سازمان های بین المللی و سلامت
United Nations Development Programme (UNDP)
United Nations Children's Fund (UNICEF)
World Food Programme (WFP)
Food and Agriculture Organization (FAO)
United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR)
World Health Organization (WHO)
United Nations Population Fund (UNFPA)
UN Educational, Scientific, and Cultural Organization (UNESCO)
International Atomic Energy Agency (IAEA)
International Civil Aviation Organization (ICAO)
International Labour Organization (ILO)
World Trade Organization (WTO)