گل آذین Infloressence
گل آذین طرز قرار گرفتن گل روی شاخه -ساقه گل دهنده بعضی نباتات فاقد انشعابات فرعی است(زعفران و لاله گلها در انتهای ساقه قرار گرفته اند.) و در برخی (پیچ تلگرافی و بنفشه ) محوری است که گل آذین منفرد نام دارد. هر چقدر تعداد گلهای یک گل آذین بیشتر باشد رشد گلها محدود و از درشتی آنها می کاهد. انواع گل آذین: 1- نامحدود 2- محدود
گل آذین نامحدود محور اصلی حامل گلها دارای چند شاخه و هر شاخه به یک گل منتهی می شود. هر گل روی شاخه کوتاه (دمگل) قرار گرفته و ساقه گل دهنده بطور نامحدود رشد میکند و تولید گل جدید می کند. شکفتن گل از پائین به بالا و یا از خارج به داخل است(در پائین ساقه میوه ها رسیده و در راس گل به میوه تبدیل نشده است.) گل آذین نامحدود
1-ساده – خوشه ای
– چتری
– دیهیم
2- مرکب
خوشه ای
سنبله ای
چتری
گل آذین خوشه ای
گل ها در طول محور اصلی به فواصل نسبتا مساوی قرار گرفته که هر گل دارای دمگل
و برروی برگکی قرار گرفته است.
(شب بو و انگور فرنگی )
1- خوشه ای ساده : شاخه های فرعی انشعاب ندارند-شب بو
2- خوشه ای مرکب : شاخه های فرعی منشعب می شود- یاس
گل آذین سنبله
همان گل آذین خوشه ولی گلها فاقد دمگل و مستقیما به محور اصلی یا فرعی متصل اند.
1- سنبله ساده : بارهنگ
2- سنبله مرکب:غلات(هر سنبله شامل چند سنبلچه)
اسپادیس – گل آذین سنبله نر ماده – در گل آذین سنبله گلهای نر در بالا و گلهای ماده در پائین شاتون گل آذین سنبله با گل های نر و ماده – بلوط و بید و توس گل آذین سنبله با گل های نریا فقط ماده –گردو
گل آذین دیهیم دارای دمگل های نابرابر (دمگل های پائینی درازتر و دمگل های بالائی بتدریج کوتاهترو بنحوی که گلها در یک سطح قرار می گیرند- آلبالو و گیلاس و گلابی گل آذین چتری رشد ساقه گل دهنده متوقف شده است و ظاهرا شبیه گل آذین دیهیم است اما دمگل ها به یک اندازه از انتهای محور اصلی خارج و منشعب می گردد. 1- چتری ساده : عشقه و شمعدانی 2- چتری مرکب: هویج و جعفری چترک : در گل آذین چتری مرکب درهر گل پایک گل به چتر کوچکی متصل شده گریبان: مجموعه برگک های در قاعده پایه اصلی گریبانک: مجموع برگک های قاعده پایک های فرعی گل آذین کپه ای یا کلا پرکی: نوعی چتری است که در آن پایک ها از بین رفته و یا خیلی کوتاه شده اند و گل ها فاقد دمگل روی نهنج قرار دارند-مینا
گل آذین محدود یا گرزنی -محور اصلی به یک گل ختم می شود و در نتیجه رشد محورگل متوقف می شود.یعنی ساقه اصلی و شاخه ها به گل منتهی می شوند. همودروم: جهت فیلوتاکسی ساقه همیشه ثابت است. آنتی دروم: جهت فیلوتاکسی تغییر کرده و مخالف جهت اولیه قرار می گیرد. هترودروم: دارای هر دو انشعاب همودروم و آنتی دروم است. انواع گل آذین گرزن بر حسب تعداد محور های فرعی 1- گرزن یک سویه یا جانبی:فقط یک محور فرعی رشد می کند.خانواده گل گاوزبانیان – گل آذین مارپیچی یا بال ملخی:اگر فقط ساقه های آنتی دروم باقی بمانند،گل آذین به شکل مارپیچ در می آید. – گل آذین حلزونی: انشعابات آنتی دورم ساقه حذف شده است.محورها در یک سمت راست یا چپ ایجاد شوند و به همان طرف خم شوند.
گرزن دوسویه یا دو جانبی: انشعابات فرعی از دو جانب خارج می شوند اگر انشعابات فرعی انشعابات یگری نداشته باشند گل آذین فقط دارای 3 گل است. گرزن چند سویه یا چند جانبی: در زیر گل انتهائی بیش از 2 محور فرعی ایجاد می شود-تیره فرفیون
انواع گل آذین
انواع گل آذین
دیاگرام گل نمایش وضع ساختمانی گل و موقعیت قطعات آن نسبت به هم را در روی یک صفحه فرعی عمود بر محور گل 1- دیاگرام تجربی(آمپریک): اگر اجزاء و قطعات گل به همان صورتی که دیده می شوند تصویر شوند. 2- دیاگرام تئوریک: رسم دیاگرام بمنظور اطلاع از چگونگی اعضاء یا عضو از دست رفته باشد
1- گرده افشانی
2- جوانه زدن دانه گرده
3-آمیزش
لقاح
1- گرده افشانی
انتقال دانه گرده از بساک به کلاله:
1-مستقیم 2- غیر مستقیم(توسط باد – آب –حشرات-انسان)
اتوگام: گیاهان با گرده افشانی مستقیم- دانه گرده یک پرچم روی کلاله همان گل قرار گیرد.
آلوگام: گیاهان با گرده افشانی غیر مستقیم- قرار گرفتن دانه گرده یک گل روی کلاله گل دیگر
دلایل گرده افشانی غیر مستقیم:
دو پایه بودن گیاه
عدم رسیدن همزمان مادگی و بساک یک گل
وضع ساختمانی و قرار گرفتن پرچم ها و تخمدان و کلاله در گیاهان
2- جوانه زدن دانه گرده
کلاله به دلیل چسبندگی و کرکهای آن ، محل مناسب برای جوانه زنی دانه گرده است.
مراحل جوانه زنی
1-پاره کردن غشاء خارجی
2- تغذیه از مواد روی کلاله
3- تولید لوله گرده توسط هسته رویشی
4- ورود لوله گرده به خامه
5- ورود به جدار تخمدان و رسیدن به یکی از تخمک ها
6- ورود به تخمک از میکروپیل
7- تحلیل هسته رویشی تولید کننده لوله گرده
8- تقسیم هسته زایشی و تبدیل به دو سلول (آنتروزوئید)
تولید سلول جنسی در اندام ماده و نرگیاهان
3-آمیزش(تولید سلول تخم در گیاهان)
آنتروزوئید اول n+ سلول تخمزاn= سلول تخم2n
آنتروزوئید دوم n+ سلول ثانوی2n = آندوسپرم3n تریپلوئید
میوه و دانه
تشکیل دانه آندوسپرم خیلی سریع رشد کرده و تولید بافت آندوسپرم را می کند. سلول تخم با کمی تاخیر شروع به تقسیم می کند.که طی تقسیمات متوالی تولید جنین می کند. جنین در ابتدا گرد و سپس استوانه ای می شود و پس از مدتی تولید ساقه چه و گیاهچه می کند. از این مرحله به بعد تفاوت بین تک لپه ایها و دولپه ایها ایجاد می شود: در دو لپه ایها دو لپه و در تک لپه ایها 1 لپه تولید می شود.
پوسته
دانه دارای دو پوسته است:1- داخلی(tegmen) 2- خارجی(testa )
سطح خارجی: صاف یا دندانه دار
پوشیده از مو
سخت شده (دانه انگور)
گوشتی(انار)
نازک (بادام و زرد آلو)
لعابی(به دانه)
ساختمان دانه
مغز
1- جنین 2- آلبومن
جنین: نهال فوق العاده کوچک
(شامل ریشه اولیه،لپه ها و جوانه اولیه)
دانه های آلبومن دار: دانه هائی که مواد غذائی داخل آلبومن ذخیره شده و لپه ها نازک -غلات و خشخاش
دانه های بدون آلبومن: تجمع مواد غذائی در لپه ها و لپه ها حجیم-لوبیا و نخود
با جذب رطوبت متورم می شود با استفاده از مواد غذائی رشد می کند. از جنین ریشه چه و سپس ساقه چه تولید می شود. از رشد ریشه چه اندام های زیر زمینی از رشد ساقه چه اندام های هوائی تولید می شود.
مراحل رشد دانه
در گندم
جنین دارای ریشه و جوانه اولیه می باشد . جوانه در غلاف خاصی بنام کلئوپتیل است.
ریشه در غلاف ریشه یا کولئوریز است.
هیپوکوتیل: فاصله بین لپه ها و واولین تارهای کشنده
اپی کوتیل: فاصله بالای لپه ها که بعدا ساقه تولید می کند.
میوه: تخمدان رسیده البته برخی گیاهان از رشد قسمتهای دیگر گل : نهنج همراه با تخمدان رشد کرده و میوه را تولید می کنند. شامل:1- فرابر(پریکارپ) 2- دانه پریکارپ
میوه
درونبر(آندوکارپ)
میانبر(مزوکارپ)
برونبر(اپی کارپ)
پارتنوکارپی تشکیل میوه بدون گرده افشانی و لقاح- که میوه دانه دار یا بدون دانه باشد.
انواع مختلف میوه 1- ساده: میوه هائی که از رشد یک تخمدان ایجاد شده اند. 2- مرکب:حاصل از اجتماع چند میوه- میوه هائی که از رشد برچه های یک یا چند گل ایجاد شوند.
میوه کاذب: تولید میوه از بخش های دیگر گل به جز مادگی
از رشد نهنج: توت فرنگی و انجیر
از رشد کاسبرگ: توت
میوه ساده
میوه های گوشتی و آبدار
جدار تخمدان ضخیم شده،مواد ذخیره شده در میانبر و درونبر
1- سته
پریکارپ گوشتی و دانه ها داخل آن
پوشش داخلی دانه ها سخت
خرما-انگور-گوجه فرنگی-مرکبات
پرتقال:پوست :برونبر و میانبر:پوسته نازکی که قاچ ها را در برگرفته درونبر:قاچهای آن زائده هائی از درونبر که رشد کرده و آبدارشدند.
کدو و خیار و هندوانه و طالبی سته مخصوص اند. نهنج با درونبر یکی شده و پوست میوه را ایجاد می کند وبخش خوراکی میانبر و درونبر است.
میوه های گوشتی و آبدار
1- شفت
میانبر میوه ضخیم و گوشتی
درونبر سخت
پوست داخلی دانه نازک و غشائی
هسته شامل دانه و درونبر
زردآلو-گیلاس – هلو
نارگیل:میوه شفت-میانبر دارای الیاف سخت و چوبی و درونبر سخت و اسکلرانشیمی میوه را احاطه کرده
2-میوه های خشک جدار تخمدان و میانبر نازک مانده و پس از رسیدن میوه خشک می شوند. میوه خشک ناشکوفا: میوه پس از رسیدن دانه را در خود محبوس می کند. میوه خشک شکوفا: میوه پس از رسیدن شکافته شده ودانه را بخارج می ریزد.
میوه خشک
1-ناشکوفا
2- شکوفا
1-فندقه(آکن)
2-سامار(فندقه بالدار)
گندمه (کاریوپس)
1-برگه (فولیکول)
2-نیام (گوس)
3-کپسول
4-خورجین(سیلیک)
میوه های خشک ناشکوفا 1-فندقه پریکارپ سخت در اطراف دانه قرار دارد. دارای یک دانه آزاد که به پریکارپ متصل نیست. فندق – بلوط -آفتابگردان 2- فندقه بالدار(سامار) در برخی میوه های فندقه اپیدرم برچه های یک تخمدان رشد کرده و بصورت یک زائده بالدار درآمده یک دانه ای: زبان گنجشک و نارون دو دانه ای: افرا 3- گندمه(کاریوپس) میوه فندقه ای است که دانه آن کاملا به پریکارپ چسبیده و دانه واحدی را تشکیل می دهد. گندم و سایر غلات
میوه های خشک شکوفا میوه پس از رسیدن به اشکال مختلفی شکفته شده و دانه را به خارج می ریزد. تعداد شکافها و طرز قرار گرفتن آنها متفاوت است و متناسب با تعداد برچه ها 1-برگه (فولیکول) میوه یک برچه ای و با یک شکاف باز می شود.زبان پس قفا – ماگنولیا 2- نیام (گوس) میوه از یک برچه تشکیل شده و دارای دو ردیف دانه که پس از رسیدن بوسیله دو شکاف باز می شود.تیره نخود 3-خورجین شامل دو برچه که ر حین رشد در فاصله دو برچه جدار اضافی تولید می شود و پس از رسیدن با 4 شکاف باز می شود.شب بو 4- کپسول از چند برچه تشکیل شده و در هر برچه چند دانه تولید شده و پس از رسیدن دانه ها بخارج می ریزند.
انواع کپسولها بر اساس شکفتن آن
1- پوریسید: بوسیله ایجاد سوراخ هائی در بالای برچه شکوفا شود- خشخاش
2- پیکسید: شکاف بوسیله شیار عرضی در وسط برچه ها-بارهنگ
3- لوکولیسید: شکاف بوسیله شیار طولی در امتداد شکاف برچه-زنبق و بنفشه
ب- میوه مرکب
از تجمع چند میوه ساده تولید شده که از رشد برچه های یک یا چند گل ایجاد شده اند.
1- میوه مرکب تک گلی: از رشد برچه های جدا از هم یک گل که بر روی یک نهنج مشترک قرار دارند تولید شده- توت فرنگی
2-میوه مرکب چند گلی: از رشد تخمدانهای چند گل بهم پیوسته تولید می شود.
انجیر (قسمت آبدار و خوراکی نهنج گل است)
آناناس
Good luck