موضوع بحث: برنج دیم UPLAND RICE
مقدمه
برنج یکی از اصلی ترین منابع تامین نیازهای غذایی انسان بوده که پس از گندم مهمترین محصول زراعی محسوب شده و بیشترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص اداده است و تنها غله ای بشمار می رود که منحصرا برای تغذیه انسان کشت می شود.
اهمیت برنج تا حدی است که در بخش عظیمی از قاره آسیا تامین کننده هشتاد درصد کالری و 75% از پروتئین مصرفی مردم است .
در کشور ما سطح زیر کشت برنج حدود 587 هزار هکتار برآورد شده که حدوداً 4درصد از کل سطح زیر کشت برنج چهان است و بیش از 75% از اراضی زیر کشت برنج در استانهای شمالی یعنی گیلان و مازندران قرار دارند.
عوامل موثر در کاشت برنج دیم
الف- نزولات جوی
( میانگین نزولات جوی در طول دوره رشد، یکنواختی پراکنش بارندگی)
ب- خاک : نوع و شرایط خاص خاک در کشت دیم برنج مهم است
ج- شیب زمین
مشکلات و تنگناهای عمده در کشت برنج دیم
1- علفهای هرز
2- کاهش حاصلخیزی خاک
3- خشکسالی
4- بیماریها
5-حشرات و پرندگان
6- مشکلات برداشت
7- کمبود امکانات مالی
انتحاب رقم
انتخاب رقم بایستی بر مبنای دو معیار زیر صورت گیرد:
1- سازگاری رقم با شرایط بیعی محیطی
الف- مقاوم بودن به فصل خشک و یا به تغییرات دما یا مقاومت به افزایش رطوبت
در طول فصل بارانی
ب- مقاوم بودن به آفات و امراض
ج- سازگاری به نواحی از قبیل جنگها و پوشش های گیاهی
د- سازگاری طول دوره رویش رقم با طول فصل بارانی
2- سازگارری رقم با روش کشت و زرع :
الف- درجه فشردگی زراعت
ب- مکانیزاسیون
تناوب زراعی
مناطقی با 1000 الی 1400 میلی متر نزولات جوی و یک محصول در سال سال اول: ذرت ، سال دوم: پنبه ، سال سوم: برنج دیم و سال چهارم بادام زمینی .
مناطقی با نزولات جوی 1000 تا 1400 میلی متر و دوبار محصول در سال
کوددهی
برنج شدیداً به مقدار و تعادل مواد غذایی در خاک حساس است و البته مثل سایر گیاهان مواد غذایی اصلی آن شامل ازت ، فسفر، پتاسیم است .
استفاده از کودهای فسفره و ازته عملکرد زیاد
استفاده از کودهای پتاسه سلامتی گیاه
محصول خوب با کیفیت عالی
انواع کود ها
کودهای خالص ( یک عنصری)
– کودهای مخلوط ( مرکب)
مقدار کوددهی به زمین
مقدار کوددهی به زمین به عوامل زیر بستگی دارد :
نیازهای اختصاصی خود گیاه
سطح افزایش محصول
میزان تامین عناصر از طریق خاک
میزان اتلاف عناصر
روشهای پخش کود
پخش کود به صورت دستی و استفاده از نیروی انسانی
پخش کود به صورت مکانیکی
ِِِ
مشکلات خاص خاکهای مناطق حاره
اسیدی شدن
کمبود عناصر
روشهای کاهش مقدار مصرف کود
1- استفاده از نباتات لگومینوزه
2- استفاده از کود آلی
3- کنترل فرسایش ، استفاده از بقایای گیاهی، کنترل صحیح علفهای هرز در اوایل رشد.
کشت بذر
بذر: توصیه می شود در کشت برنج دیم از بذور اصلاح شده استفاده شود
زمان کاشت : بایستی بر اساس نیازهای رطوبتی برنج زمان کشت را تعیین کرد.
رو.شهای کشت
کشت کپه ای
کشت به صورت بذر پاشی
استفاده از ردیف کار غلات دانه ریز
علفهای هرز
علفهای هرز یکی از عوامل محدودکننده اصلی در زراعت برنج دیم هستند و باعث افت محصول می شوند زیرا این علفها برای نور، آب و مواد غذایی با گیاه برنج رقابت کرده و در نهایت باعث افت محصول می شوند. لازم به ذکر است که مشکل آلودگی علفهای هرز در زراعت ثابت یا تک کشتی شدیدتر است . کنترل علفهای هرز به روش سنتی و مکانیزه انجام می گیرد.
مشکلات خاص خاکهای مناطق حاره
اسیدی شدن
کمبود عناصر
آفات و بیماریهای برنج دیم
برنج دیم در اثر حمله چندین نوع آفت و بیماری دچار خسارت می شوند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد :
آفات ساقه خوار مثل شب پره تک نقطه ای سسامینا
آفات برگخوار مثل پروانه تک نقطه ای
تعدادی از آفات خانواده سسیدومیا باعث می شوند پهنک برگهای انتهایی به صورت لوله رشد کرده و سفید شوند.
حشرات مکنده نیز با مکیدن محتوای دانه ها در مرحله شیری به گیاه آسیب می زند.
برخی از آفات برگخوار باعث انتقال بیماریها و ویروس می شوند.
بیماری بلاست برنج
بیماری لکه قهوه ای برنج
راههای مبارزه با آفات و بیماریها
ارقام مقاوم
کنترل زراعی
کنترل شیمیایی
کنترل بیولوژیک
برداشت
زمان برداشت برنج دیم بستگی به نحوه استفاده از آن دارد . برداشت برای غذای انسان بر اساس رسیدگی تکنولوژی و برای بذر بر اساس رسیدگی فیزیولوژیکی صورت می گیرد.
روشهای برداشت
برداشت سنتی
برداشت مکانیزه
خشک کردن
عمل خشک کردن یکی از عملیات مهم جهت نگهداری مطلوب برنج می باشد. اگر خوشه ها توسط نیروی انسانی دسته بندی شده باشند می توان آنها را به صورت معلق در زیر یک سایه بان با تهویه مناسب خشک کرد. و اگر به صورت مکانیزه برداشت شده باشند به روشهای زیر عمل می کنیم :
دسته بندی کردن
تیرک قفس شکل
قرار دادن ساقه ها در پشت بام به صورت آویزان
استفاده از خشک کن مصنوعی
جداسازی شلتوک از ساقه
روش سنتی
خرمنکوب پدالی ژاپنی
خرمنکوب موتوری
منابع
برنج دیم، میشل ژاکو و بریژیت کورتووا، ترجمه: مهندس جواهر دشتی و دکتر مسعود اصفهانی
برنج، کاشت، داشت و برداشت، تالیف: محمود اخوت، دانش وکیلی
دشمنان طبیعی آفات برنج، عوامل مبارزه بیولوژیک، تالیف: شپارد باریون و لیتزینگر، ترجمه: ابراهیم مرعشی
بیماری های غلات، جو، گندم، برنج، ذرت تالیف محمود اخوت
تقدیر و تشکر
با تشکر از حضور تمامی اساتید محترم و دوستان و عزیزان و با تشکر فراوان از زحمات استاد راهنما، جناب آقای مهندس رحیم علیمحمدی که در ارائه و جمع آوری مطالب مرا یاری نمودند.