بنام خدا
موضوع کنفرانس : بیماری بلاست برنج
Blast Disease Of Rice
مقد مه :
پس از گندم ، برنج مهمترین محصول زراعی به حساب می آ ید و نقش مهمی درتغذیه مردم جهان دارد و پس از
گندم ، بیشترین سطح زیرکشت را به خودش اختصاص
داده است .
دراین زراعت عواملی زیان آور وجود دارد که عملکرد
را در برنج تحت تا ثیر قرارمی دهد و از عوامل زیان آور در زراعت برنج می توان آفات ، بیماریها ، کمبودها
و علفهای هرز را نام ببریم که نقش عمده ای در کاهش
محصول برنج ایفا می کنند .
واز آنجائیکه تولیدات داخلی جوابگوی مصرف داخلی نیست دولت به اجبار اقدام به واردات برنج کرده است وبا توجه به افزایش سالیانه جمعیت و ا فزایش نیاز مردم ، شناخت این عوامل زیان آور ومبارزه با آنها امر اجتناب ناپذیر است که یکی از این عوامل زیان آور بیماری بلاست برنج است .
بیماری بلاست برنج Blasst Disease Of Rice
نام بیماری ، بلاست برنج یا گردن پوسیده
است که درگیلان معروف به پر (Rotten neek )
سوز یا گل خشک است که مهمترین بیماری برنج در
سراسر جهان است .
خسارت بیماری :
این بیماری بعلت انتشار وسیع و تاثیر مخرب آن در شرایط
مناسب ،بیماری اصلی برنج بوده و مورد توجه است و میزان کاهش محصول به زمان آلودگی بستگی دارد . یعنی هر چه
آلودگی زودتر صورت بگیرد خسارت بیشتر است ویا اگر بلاست برگ بیشتر باشد خسارت در مراحل بعدی بیشتر است .
گیاهچه های برنج درمرحله پنجه زدن اغلب کاملا از بین می
روند و در مورد کاهش محصول در اثر بلاست برگ نیز کوششهایی شده است و تحقیقات نشان داد که بلاست برگ سبب کوتولگی بوته ها ، کاهش محصول خوشه های کامل و وزن هزاردانه و وزن شالی می شود .
الف ) آلودگی برگ
آلود گی برگ
آلود گی برگ
ب ) آلودگی بند یا گره :
آلودگی درروی بند یا گره بصورت لکه های خاکستری مایل به سیاه بوده که در بند های پایین ساقه بیشتر است که معمولا ساقه هایی که گره آنها بلاست زده باشد به آسانی شکسته می شوند .
آلودگی بند یا گره :
آلودگی بند یا گره :
آلودگی بند یا گره :
ج ) آلود گی خوشه :
Panicul blast آلودگی خوشه که به بلاست خوشه
نامیده می شود و Neek blast یا بلاست گردن
بیشترین خسارت را خواهد داشت ،خسارت در این مرحله بستگی به زمان آلودگی خوشه دارد و چنا نچه
آلودگی در مرحله گل دهی یا شیری شدن دانه ها رخ White_ panicle دهد دانه ها کاملا پوک وخوشه سفید میگردد و اگر حمله د یرتر شروع شود ، دانه ها قسمتی پرشده ولی مغز آنها به رنگ سفید یا سبز وخرد وشکننده درمی آید ، برای هردو نوع خسارت به ازای هر 10% بلاست گردن حدود 6% کاهش محصول و 5%
افزایش مغزسفیدی تخمین زده می شود ویک تا دو درجه کیفیت برنج را پایین می آورد .
آلودگی خوشه :
آلودگی خوشه :
عامل بیماری یا پاتوژن :
برای قارچ عامل بیماری در مراحل مختلف نامهایی از قبیل
Pyricularia grisea الف )
Dactylaria grisea ب )ِ
P – oryzae ج )
D – oryzae د )
توسط محققین بکار رفته است اما در واقع بیماری بلاست تولید می شود. Pyricularia grisea برنج در اثر قارچ
که منحصرا به حالت غیر جنسی ( فرم ناقص ) یعنی تشکیل کنیدی ومیسیلیوم تکثیر یافته وفرم کامل قارچ یعنی فرم جنسی تا کنون در طبیعت یافت نشده است ولی فرم جنسی آن
است .Magnaporthe grisea
در خانوادهAscomycotina که این قارچ یک
است که تولید آسکوسپورهای Physosporthe
شفاف ،دوکی شکل وبا سه حجره در آسک های دو لایه میکند
سیکل بیماری :
زمستانگذرانی قارچ به صورت میسیلیوم وکنیدی بر روی اندامهای آلوده برنج وعلفهای هرز و بقایای گیاهی و یا غلات زمستانه است که در بهار با مساعد شدن هوا اسپورها
بوسیله باد بر روی برگ گیاه میزبان قرار می گیرند که آلودگی پس از تندش کنیدی وتشکیل آپرسوریوم و نفوذ بداخل
اپیدرم وکوتیکول صورت میگیرد .
پس میسیلیوم ها درداخل سلول های گیاه رشد می کنند واز آنها تغذیه می کنند وعلایم بیماری پس از چند روز ظاهر می شود یعنی ایجاد لکه روی گیاه می کنند .
سیکل بیماری :
سیکل بیماری :
تاثیر مواد غذایی روی بیماری :
1 ) ازت
اثر ازت روی بیماری با شرایط خاک وهوا وهمچنین روش کاربرد کودهای ازته فرق می کند .
الف ) استفاده از کود ازته زود اثر( سولفات دوآمونیوم )در
یکبار وبه مقدار زیا د
ب ) اثر بر روی سیلیکاته شدن سلولهای اپیدرمی
ج ) استفاده از کود سرک و کود سبز
د ) فرم ازت
2 ) فسفر
اثر فسفر روی بیماری بلاست معمولا زیاد نیست و فقط وقتی که ازت به میزان زیاد مصرف شود مصرف کودهای فسفره بیماری را تشدید می کند ، در حالیکه اگر مقدار فسفر
کم باشد و رشد گیاه کم شود استفاده از کودهای فسفره بیماری را کاهش می دهد .
3 ) پتاس
مصرف کود پتاس آلودگی را کاهش می دهد ولی اگر
بوته ها مقدار زیادی ازت کسب کرده باشند مصرف زیاد پتاس بیماری راتشدید می کند .
4 ) سیلیس :
بوته های برنجی که سلولهای اپیدرمی آنها حاوی مقدار زیادی ترکیبات سیلیس باشند و سیلیکاته شده باشند از بیماری بلاست کمتر خسارت می بینند و با افزایش سیلیس بوته برنج مقاوم می شود که در واقع وجود سیلیس در سلولها در مراحل اولیه نفوذ قارچ به اپیدرم می تواند به عنوان یک سد باشد ولی بعد ازآلودگی ونفوذ قارچ لایه سیلیس نمی تواند مانع رشد بیشتر قارچ شود .
کنترل ومبارزه :
روشهای مبارزه با بیماریهای گیاهی بسیار متنوع است و بستگی به عامل بیماری و نوع میزبان دارد که این روشها عبارتند از :
1 ) روش قانونی
2 ) روش فیزیکی
3 ) روش زراعی
4 ) روش بیولوژیکی
5 ) روش شیمیایی
که برای کنترل بیما ری بلاست برنج ممکن است وجود داشته باشد .
روش زراعی
الف ) استفاده نکردن بیش از حد کودهای ازته
ب ) مصرف کودهای فسفره وپتاسه
ج ) استفاده از بذور سالم و ضدعفونی شده
د ) از بین بردن نشاءهای مازاد
ه ) انجام تهویه مناسب و خشکاندن مزرعه در زمانهای
توصیه شده که برای مبارزه زراعی بهتر است تلفیقی از آنها
استفاده شود همچنین در تاریخهای زود کاشت شدت بیماری کمتر است .
مبارزه شیمیا یی :
عمومی ترین راه مبارزه با بیماریهای گیاهی استفاده از سموم شیمیایی است که روشهای شیمیایی مبارزه با بیماری بلاست عبارتند از :
الف ) ضدعفونی بذر:
برای این کار بذر را به مدت 24 ساعت درمحلول 2% کالیمات
خیس میکنیم .
ضمنا میتوان ازقارچ کش بنومیل به نسبت 3گرم برای هر کیلو بذر استفاده کردونیز از مخلوط بنومیل 20% وتیرام 20% به
مقدار 5در هزار استفاده نمود .
ب ) ضدعفونی ریشه گیاهچه :
برای این کار از محلول 5/1 در هزار ماده موثره سم تری سیکلازول به مدت 20 دقیقه استفاده کرد .
ج ) سمپاشی بوته ها :
معمولا باید در دو مرحله انجام شود :
1 ) مرحله برگی :
چنانچه شدت یاکانون آلودگی 30 – 15 روز بعد از نشاء یعنی تا قبل از تشکیل خوشه اولیه باشد باید بلافاصله اقدام به استفاده از قارچ کش می کنیم .
2 ) مرحله خوشه :
بار اول هنگامی که 25 تا 30 درصد خوشه ها ظاهر شدهاند محلول پاشی باید صورت بگیرد و10 تا 12 روز بعد باید سمپاشی تکرار شود ودر صورتیکه به هر دلیلی امکان دو بار سمپاشی نباشد بهتر است سمپاشی زمانی صورت بگیرد که 70 تا 80 درصد خوشه ها ظاهر شده باشند و عمل سمپاشی بهتر است در بعداز ظهر انجام شود .
نوع ومقدار سم :
برای سمپاشی می توان از سم کاسومین 2 % به میزان یک لیتر در هکتار در دو مرتبه استفاده کنیم همچنین از قارچ کشهای تری سیکلازول ، هینوزان و بنومیل می توانیم در مرحله خوشه دهی به میزان 1 کیلوگرم سم خالص در هکتار می توانیم استفاده کنیم .
امروزه بیشتر از قارچ کش های تری سیکلازول ، هینوزان ، پیروکیلون و ادی فنفوس استفاده می شود .
سمپاشی بوته ها :
با تشکر از استاد گرامی
جناب مهندس علی فرساد
دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
تابستان 84
پایان