تشخیص و اصلاح غلبه مزاج بلغم
دکتر رضا منتظر
Dr_rezamontazer@yahoo.com
اهمیت شناخت مزاج بلغم
در میان مزاج های چهارگانه تشخیص مزاج بلغم اهمیت ویژه ای
در درمان با حجامت تر دارد زیرا افراد دارای سه مزاج دیگر
معمولا تاثیر خوبی از حجامت تر می پذیرند و حداقل می توان
گفت اگر باعث بهبود علائم شان نشود، باعث بدتر شدنشان هم نمی شود ولی در مورد مزاج بلغم این طور نیست
1 – حجامت تر به تنهایی تاثیر چندانی در بهبودشان ندارد
2 – تکرار حجامت تر بدون تمهیدات لازم باعث بدتر
شدن بیماری آنها می شود به همین علت ضروری
است همه مزاج بلغم را شناخته و نحوه ی مواجهه با
غلبه آن را بدانیم.
مشخصات بلغمی مزاج ها
الف – ظاهر
ب – شکایات بیمار(symptoms)
ج – معاینه
د – تشخیص
الف – ظاهر
اغلب خانم ، اغلب چاق ، غالبا بالای 40 سال ، معمولا رنگ
پوست سفید و چهره پف آلود است (خصوصا صبح حین بیدار شدن از
خواب پای چشم ها ورم دارد). پوست و عضلات صورت معمولا شل
است و حالت آویخته دارد .
نکته: این که می گوییم اغلب چنین اند به این علت است که
می خواهیم ویژگی های فردی را که غلبه کامل بلغم دارد
توصیف و تابلوی آن را ترسیم کنیم و الا امکان دارد فردی غلبه
بلغم داشته ولی خانم نباشد یا کمتر از 40 سال سن داشته باشد .
ب – شکایات بیمار (symptoms )
1 – احساس سرما یا عدم تحمل آن (سرمایی هستند)
نکته : علائم یائسگی (گر گرفتگی) شما را به اشتباه نیندازد .
2 – بدتر شدن علائم با سرما یا خوردن سردیجات
3 – ضعف و بیحالی
4 – درد اندام و مفاصل
نکته قابل توجه اینکه درد مفاصل در بلغمی ها معمولا همراه با
ورم است .
نکته 2: بدترین زمان شبانه روز برای بلغمی ها صبح موقع بیدار
شدن از خواب است زیرا به علت سرد بودن طبیعتِ خواب ،
صبح ها بدن سردتر است لذا ضعف و بیحالی و دردهای
آنها بیشترین میزان را دارد .
نکته 3: دردهای بلغمی ها معمولا در ابتدای حرکت زیادتر است
به همین علت میل زیادی به تحرک ندارند ولی بعد از
مدتی کار و فعالیت که بدنشان گرم می شود احساس
راحتی کرده فعالیت شان را ادامه می دهند لیکن بعد از
استراحت که بدن سرد می شود مجددا دردهایشان زیاد
می شود .
5 – ضعف گوارش (نفخ معده)
علت نفخ معده : سردی معده
هر عاملی که باعث شود معده حرارت طبیعی خود را از دست بدهد. اطبای سنتی این حالت را به سوختن هیزم تر تشبیه کرده اند .
علائم : با خوردن میوه ، سردیجات یا غذاهای نفاخ دچار احساس ورم و
پری در معده می شوند که گاه با احساس درد در قفسه سینه همراه است.
نفخ معده در چه کسانی بیشتر دیده می شود ؟
امروزه نفخ معده را در بسیاری از جوانان هم می بینیم یعنی با وجود
اینکه طبع شان گرم است ، معده سرد شده است .
علت این پدیده تغذیه غلط است
درمان نفخ معده
الف ) اصلاح تغذیه :(نوشابه ، مصرف آب و هر نوع نوشیدنی نیم ساعت قبل تا بعد ازغذا)
ب ) گرم کردن معده : زیره سیاه
نکته 1 : در میان سبزیجات ، تره / مغز گردو بعد از غذا
نکته 2 : در جوانانی که طبع گرم دارند ، زیره سبز
نکته 3 : برخی متخصصین تغذیه بیماران را از خوردن میوه ، سبزی وآش
منع می کنند
نتیجه : طب رایج هنوز توجیه کاملی برای علت بروز نفخ ندارد و در درمان
آن علیرغم تجویز انواع داروها توفیق زیادی به دست نیاورده اما طب اسلامی
سنتی از هزار سال قبل ریشه مزاجی بیماری را تبیین و آن را درمان کرده
6- اشتهای زیاد ، عدم تحمل گرسنگی و استعداد چاقی
بلغمی مزاج ها معمولا نسبت به گرسنگی حساس هستند و به محض
گرسنگی دچار ضعف و لرزش دست و پا می شوند .
سید اسماعیل جرجانی در کتاب ذخیره خوارزمشاهی :
« کسی که مزاج او گرم باشد ، پیه بر تن او کمتر باشد و رگ های
او فراخ تر باشد . بر گرسنگی صبر تواند کرد از بهرآنکه چربی
خون او به سبب گرمی مزاج غذای او گردد .»
نتیجه اول : صفراوی مزاج ها به علت سوخت و ساز (متابولیسم) بالا ،
چربی خورده شده را می سوزانند لذا استعداد چاقی ندارند و
هرچه می خورند چاق نمی شوند . این افراد تحملشان به
گرسنکی زیاد است زیرا به محض گرسنگی گرمی مزاج آنها موجب
سوزاندن چربی و مصرف آن می شود .
نتیجه دوم : افراد بلغمی به علت سردی مزاج قادر به سوخت و ساز
چربی نیستند لذا با کمترین میزان مصرف چربی ، آن را ذخیره
کرده چاق می شوند (می گویند آب هم بخوریم چاق می شویم) و چون
در مواقع گرسنگی نمی توانند چربی ذخیره شده را سوزانده و
مصرف کنند ، تحمل گرسنگی را ندارند و باید فورا چیزی بخورند
تا قند خون شان بالا برود .
نتیجه کلی : هرچه مزاج سردتر باشد سوخت و ساز چربی کمتر ،
ذخیره چربی بیشتر و تحمل گرسنگی کمتر است .
7 – ضعف حافظه و حواس پرتی :
وقتی بافت مغز سردتر از معمول شود ، حافظه ضعیف می شود .
8 – کاهش میل جنسی :
بلغمی ها معمولا در روابط زناشویی مشکل داشته تمایلی به آن نشان
نمی دهند
9 – خواب بدون بازده و سبک :
در خیلی از منابع ذکر شده که بلغمیها پرخوابند که چنین نیست .
– ساعات زیادی را در بستر می گذرانند .
– دیر به خواب می روند و زود هم از خواب می پرند .
– به علت سبک بودن خواب ، احساس می کنند که بیدارند و نخوابیده اند
و چون به خواب عمیق نمی روند وقتی بیدار می شوند خسته و کوفته و
بد اخلاق هستند .
– یکی از زمینه های اختلاف خانم های بلغمی با همسران شان علاوه بر
روابط سرد زناشویی مسئله خواب است .
نتیجه : با دقت در حالات و رفتار و شکایات بلغمی ها متوجه می شویم که همه
چیز آنها کند ، ضعیف و به اصطلاح آبکی است (معادل مزاج بلغم در طبیعت ،
آب است). بلغمی ها در مسافرت حالشان بهتر می شود (شبیه آب).
ج – معاینه
1 – حین لمس نبض متوجه سردی و گاه رطوبت پوست می شویم .
2 – نبض معمولا ضعیف است و گاه به زحمت لمس می شود .
3 – فشار خون ممکن است بالا باشد (در مواردی که آنمی وجود
دارد پایین است)
4 – در مشاهده ، رگهای دست بلغمی ها برخلاف مزاج های خشک
(صفرا و سودا) که مثل طناب دیده می شود ، نامشخص اند .
5 – ممکن است تورم اندام و مفاصل و بار سفید رنگ بر روی زبان دیده شود .
6 – علائم احتمالی: زیاد بودن بزاق ، بی رنگ بودن ادرار ،
نداشتن عطش ، رویای آب ، باران و برف به صورت مکرر
نکته : محل بادکش درآن ها معمولا قرمز نمی شود (صورتی) و نیز
خون حجامتشان ممکن است روشن و رقیق باشد .
د – تشخیص نوع بیماری
نوع بیماری هایی که بلغمی مزاج ها مستعد ابتلا به آن هستند :
1 – مغز و اعصاب (سرد و تر) : ضعف حافظه و فراموشی ، آلزایمر، پارکینسون،
MS ، افسردگی (در سودایی ها هم دیده می شود) ، تشنج، CVA ، فلج و رعشه
2 – سیستم تنفسی (سرد و تر) : سرماخوردگی مکرر ، آسم ، برونشیت ، سینوزیت
3 – استخوان و مفاصل (سرد و خشک) : آرتریت روماتوئید ، نقرس ، آرتروز
4 – سیستم تناسلی : عفونتهای تناسلی ، کیست تخمدان
5 – سیستم گوارش : نفخ معده و گاه ریفلاکس (ترش کردن)
6 – انواع سرطان ها
نکته : اصولا در بلغمی مزاج ها به علت رطوبت بیش از حد ، ترشحات زیادی
در بدن وجود دارد که یا جاری هستند (مثل سینوزیت ، عفونتهای
رحمی و …) و یا در فضایی بسته محصور می شود مثل تخمدان یا
پریکارد (نارسایی قلبی)
تاثیرات مزاجی حجامت و فصد
نکته 1: سردیجات (کاهو ، ترشی) و سرما (زمستان) باعث افزایش و گرمیجات
(شیرینی) و گرما (تابستان) باعث کاهش اشتها و وزن می شوند .
طبیعت حجامت سرد و تر است لذا انتظار داریم که باعث افزایش اشتها
شود. در نقطه ی مقابل ، طبیعت فصد و بادکش ، گرم و خشک است و باعث
کاهش اشتها می شود . در عمل نیز شاهدیم بسیاری از بیماران که از
لاغری و کم اشتهایی شکایت داشته و می گویند هرچه می خوریم چاق نمی
شویم ، بعد از چند نوبت حجامت بدنشان خنک شده و اشتها و وزن بیشتری
پیدا می کنند . همچنین بعد از انجام فصد سنتی ، عده ی زیادی از بیماران
که از چاقی و یخ شدن دست و پا شکایت دارند ، اظهار می کنند که
بدنشان گرم تر شده و اشتهای کمتری به غذا دارند و دیگر مثل سابق در
برابر گرسنگی کم طاقت نیستند . این شواهد اثبات می کند که حجامت با
کاهش متابولیسم (سوخت و ساز) موجب می شود تا بدن بیش از قبل
چربی را ذخیره کند و بر عکس فصد با افزایش متابولیسم ، باعث سوختن
چربی های ذخیره شده در بدن و کاهش چربی خون می شود .
نکته 2 : افراد گرم مزاج نیز ممکن است به علت پرخوری و مصرف
بیش از حد چربی و کالری دچار چاقی و چربی خون
شوند . حجامت در این افراد با مکانیسم پالایشی خود
باعث کاهش چربی خون ( TG و کلسترول) می شود .
حجامت معمولا چربی خون افراد بلغمی مزاج را پایین نمی آورد
بلکه بر عکس گاهی اوقات به علت پایین آوردن متابولیسم ، باعث
ذخیره ی بیشتر چربی در بدن و بالا رفتن میزان چربی خون در
آزمایش می شود لذا بیماران بلغمی که چربی خون دارند را باید
با فصد (نه حجامت) درمان کرد .
نتیجه 1: با توجه به مطالب گفته شده حجامت موجب افزایش
سردی و تری می شود لذا در طبایع گرم (خون و صفرا)
بهتر اثر می کند . فصد موجب افزایش گرمی و خشکی
شده بنابراین در طبایع سرد (بلغم و سودا) موثرتر است .
نتیجه 2: حجامت و فصد از نظر مزاجی در دو جهت مختلف اثر
می کنند بنابراین سخن کسانی که این دو را با هم مقایسه
کرده و می گویند حجامت همان خون دادن (اهدای
خون) است ، ناشی از عدم فهم اثرات مزاجی این دو
روش است .
تذکر : اثرات درمانی فصد زمانی به طور کامل بروز می کند که به
روش سنتی انجام شود .
با توجه به مطالبی که گفته شد ، انجام حجامت مکرر و
غیر اصولی در فردی که بلغمی مزاج است می تواند
باعث غلبه بیشتر بلغم و افزایش ورم مفاصل و چربی
خون و وزن شده مشکلات آن ها را شدیدتر کند .
اینگونه افراد ممکن است به صورت مقطعی و تا مدتی
بعد از حجامت دردهای اندام و مفاصل شان کمتر شود
(به علت مکانیسم ضد درد حجامت) ولی بعد از مدتی
مجددا عود خواهند داشت و به علت غلبه ی بیشتر بلغم
درمان شان دشوارتر می شود .
آقای 59 ساله ، چاق ، سفید ، اهل آذربایجان
شکایت از نفخ معده
سرد شدن مچ پای چپ از یکسال قبل
مزاج ؟
Hb : 8.5
Occult blood : Positive
Recto sigmoid. : Normal
Endoscope : Tumor
Pathology : Adenocarcinom
نتیجه 3: مفهوم حدیث « اَلحِجامَهُ دَواءٌ لِکُلِّ داء »
آیا هرکس با هر نوع بیماری با حجامت خوب می شود ؟
اگر چنین بود دیگر در مورد فصد ، خوردن سیاهدانه و سایر تدابیر
درمانی سفارشی نداشتیم و می فرمودند همه فقط حجامت کنند .
حجامت همه بیماری ها را خوب می کند نه همه بیماران را
(لکل داء نه لکل مریض). حجامت داروی موثری برای همه
بیماریها است به شرطی که منطبق با مزاج بیمار مبتلا باشد . چربی
خون و قند خون دموی مزاج را درمان می کند ولی چربی و قند
خون بلغمی را ممکن است افزایش نیز بدهد . پس بر همه بیماریها
موثر است نه بر همه بیماران لذا این سوال که حجامت برای فلان
بیماری خوب است یا خیر؟ سوال اشتباهی است .
درمان بلغمی مزاج ها
الف – غلبه واضح و بارز بلغم وجود دارد :
یعنی بیمار بیش از 80% علائمی که در مورد بلغمی مزاج ها گفتیم
را دارد .
1 – حجامت تر نباید انجام شود .
2 – اگر نیاز به خون گیری باشد و بیمار آنمی (کم خونی) نداشته
باشد ، او را فصد می کنیم .
3 – بسته به نوع بیماری از حجامت های گرم وخشک (بادکش) و
داروهای ضد بلغم استفاده میشود
4 – او را ازخوردن سردیجات پرهیز می دهیم .
ب – غلبه نسبی بلغم وجود دارد :
اگرچه بیمار 50-40 درصد از مشخصات بلغمی ها را دارد ولی
علائم سایر اخلاط نیز مشاهده می شود .
در چنین شرایطی اگر حجامت برای بیمار خوب باشد (مثلا سر درد
میگرنی دارد که می دانیم به حجامت خیلی خوب جواب می دهد) مجازیم
او را یک نوبت با احتیاط حجامت کنیم و هم زمان داروهای ضد
بلغم و پرهیز از سردیجات را می دهیم .
نکته 1: بیمارانی که آنمی شدید دارند نیز علائم غلبه بلغم را نشان
می دهند اما نباید آن ها را حجامت یا فصد کرد (در ادامه بیشتر
توضیح می دهیم) .
نکته2 : منظور از حجامت با احتیاط ، در بیمارانی که غلبه نسبی
بلغم دارند این است که حتما باید برای آن ها تشکیل پرونده داد و
شرح حال کامل مزاجی گرفت و از طرفی وزن آن ها را در همان
اولین مراجعه در پرونده ثبت کرد تا در جلسه دوم ، با مقایسه
شرح حال (گرمی و سردی بدن ، اشتها ، خواب ، نفخ معده ، دردها و…) و
وزنشان نسبت به اولین مراجعه ، بفهمیم که آیا بلغمی تر شده اند
یا خیر .
اگر در جلسه ی دوم شواهد غلبه بیشتر بلغم دیده شد ، دیگر
حجامت را ادامه نمی دهیم .
Case
خانم 25 ساله ، چاق (Kg 90) ، چهره سرخ و سفید
اهل بلوچستان
گرمایی ، تعریق زیاد ، عصبی
کمر درد ناحیه چاربند (ساکروم) از یکسال قبل
مزاج ؟
نکته 3 : معمولا درمان را با حجامت عام شروع می کنیم .
استثناء آن ، بیمارانی است که اولا بلغمی مزاج اند و ثانیا صرفا
بیماری موضعی دارند (مثلا خانم بلغمی مزاجی است که فقط درد در
ناحیه زانو دارد و هیچ قسمت دیگری از بدنش درد و ناراحتی ندارد ، فشار
خون و چربی و … نیز ندارد) در این گونه موارد چون نمی خواهیم
بیمار را زیاد حجامت کنیم تا مبادا باعث غلبه بیشتر بلغم در او شود
، مجازیم در همان اولین جلسه حجامت موضعی را انجام دهیم .
نکته 4 : در بیماران بلغمی مزاج اگر بدانیم که حجامت و فصد هر
دو باعث بهبود بیماری می شود ، ارجحیت با فصد است .
داروهای ضد بلغم
الف – کُندر (گرم و خشک در درجه سوم) :
امام رضا علیه السلام فرمود :
« کندر را زیاد بجوید که خوب جویدن آن بهتر است و بلغم را می برد و عقل
را زیاد و طعام را هضم و گوارا می نماید .»
در روایات تجویز کندر برای زنان باردار جهت باهوش شدن اطفال ، سفارش
شده و هنوز هم بسیاری به آن عمل می کنند .
به علت تاکید احادیث بر جویدن کندر، به بیماران بلغمی توصیه می کنیم
روزی سه مرتبه هر بار به اندازه یک نخود از آن را مثل آدامس به مدت نیم
ساعت جویده بزاق خود را بلع کنند . در این مورد نتایج خوبی به دست
آورده ام .
نکته 1: می توان آن را پودر کرده با عسل مخلوط و مصرف کنند .
نکته 2: یکی از اثرات درمانی خیلی خوب کندر ، اسپرماتوره (احتلام شبانه) و
شب ادراری اطفال است .در بسیاری از این بیماران غلبه بلغم وجود
دارد .
ث – اسفند (گرم در درجه سوم و خشک در درجه دوم)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند : « از اسفند درخت یا
برگ یا میوه نمی روید ، مگر آنکه فرشته ای بر آن گماشته است تا
زمانی که آن را به آن که باید برساند یا خشک شود و در ریشه و
ساقه اش شفاست و در دانه آن داروی 72 بیماری است.»
اسفند از داروهای ضد بلغم است که مخصوصا روی بیماری های مغز
و اعصاب ، ریه و مفاصل که منشاء بلغمی دارند موثر است .
مخزن الادویه :
« اسفند سینه و شش را از رطوبات لزجه پاک کند و مسهل سودا و
بلغم غلیظ است و در درمان صرع ، فالج ، جنون ، فراموشی و
سایر امراض سرد مغز موثر است . اگر فرد مبتلا به عرق النساء
(سیاتالژی) 15 شب به مقدار 7-5 گرم دانه اسفند را تناول کند در
رفع بیماری وی مجرب است.»
نکته مهم در مصرف اسفند ، نکوبیدن و نجوشاندن آن است .
مقدار مصرف آن شبی یک قاشق مرباخوری است .
احادیث
1- امیرالمومنین علی علیه السلام :
« جویدن کندر دندانها را محکم ، بلغم را رفع و بوى دهان را می برد . »
2 – امام رضا علیه السلام :
« کندر زیاد بجوید که خوب جویدن آن بهتر است که بلغم را
می برد و عقل را زیاد و طعام را هضم مى نماید .»
3- از حضرت صادق علیه السلام در مورد اسفند و کندر سوال شد فرمودند :
« اسفند شفاء 70 بیماری است که کمترین آنها جذام است پس از
آن محروم نمانید و اما کندر برگزیده انبیاء است و مریم از آن
کمک می جست و هیچ دودی از دود آن زودتر به آسمان بالا
نرود و دودش شیطان را می راند و مرض را دفع می کند . از
آن محروم نمانید . »
4- رسول اکرم صلی الله علِیه و آله :
« هرکس اسپند بخورد و بخوابد از سرگیجه در امان خواهد بود .»
ب – عسل
تنها غذای قرآنی است که به صراحت شفابخش معرفی شده است .
« فیهِ شِفاءٌ لِلنّاس»
در روایات نیز آمده است که خداوند شفا را دو چیز قرار داد :
نشتر حجام و شربت عسل .
– شاید تاکید قرآن کریم مبنی بر شفا بخش بودن عسل و اینکه در
روایات نام آن در کنار حجامت آمده است به علت خاصیت ضد
بلغم آن باشد .
– عسل برای بلغمی مزاج ها خصوصا اگر مبتلا به آنمی یا ضعف
باشند بسیار موثر است .
– ما با تبعیت از روایت فوق به بیماران می گوییم عسل طبیعی را
به صورت شربت درآورده روزی 3-2 لیوان میل کنند .
پ – زیره سیاه (گرم و خشک در درجه سوم) : نفخ معده
ت – زیتون (نارس آن سرد و خشک و رسیده آن گرم و خشک) :
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : « بر شما باد به روغن
زیتون که سودا را خوب کند و بلغم را ببرد و اعصاب را محکم و
قوی گرداند و ضعف و ثقل را از معده می برد و اخلاق را نیکو
می سازد و اندوه را می برد . »
به بیماران بلغمی می گوییم زیتون رسیده را همراه با غذا بخورند
و از روغن آن که در درجه دوم گرمی و خشکی است برای ماساژ
دادن مفاصل دردناک خود استفاده کنند .
مخزن الادویه : تدهین با روغن زیتون جهت اوجاع بارده
ج – دارچین (دارصینی) : (گرم و خشک در درجه سوم)
مخزن الادویه :
« مجفّف رطوبات دماغی و نزلات بارده رطبه و امراض بارده
دماغیه مثل لقوه ، رعشه ، صرع ، سکته مغزی است … جهت رفع
سرفه رطوبی و تنگ نفس و تصفیه صوت که از بلغم غلیظ باشد
موثر است .»
از آنجایی که امروزه مصرف چای به صورت عادت در آمده و
خیلی از بلغمی ها در روز به مقدار زیاد (10-5 لیوان) چای
می خورند ، به آن ها می گوییم مصرف چای خود را به حداقل
رسانده در عوض چوب دارچین را خرد کرده از شب قبل در قوری
آب خیسانده و روز بعد با افزودن مقداری نبات آن را دم کنند و
روزی دو فنجان بخورند .
مفهوم واژه دَم چیست ؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله :
« فَدَواءُ الدَّمِ الحِجامَه …» « درمان دم حجامت است…»
اگر دم = خون = کل مایع جریان داشته در رگ ها
خون را با فصد هم می توان خارج کرد و آن موقع انتظار داریم
که در روایت بفرمایند فدواء الدم الفصد و الحجامه و آن موقع
انتقاد همکاران انتقال خون از ما که می گویند حجامت همان خون
دادن است ، صحیح خواهد بود .
حقیقت این است که دم ≠ خون بلکه دم = گلبول قرمز (RBC)
نتیجه : منظور از این که فرموده اند ، حجامت داروی دم است
همان غلبه و غلیان خون در طب اسلامی سنتی و غلظت خون
(پلی سیتمی) در طب رایج است .
فرمودند: « حجامت کنید قبل از آن که غلیان خون شما را بکشد.»
نتیجه : درمان اصلی پلی سیتمی حجامت است نه فصد .
طبق بررسیهای انجام شده :
70% خون حجامت سلول ها از جمله گلبول های قرمز هستند (دم) و فقط
30% آن پلاسما (بلغم) است در حالی که در خون فصد این نسبت برعکس
است یعنی 70-60% خون وریدی پلاسما (بلغم) و فقط 30% آن سلول است .
نتیجه : در حجامت بیشتر خلط دم ولی در فصد بیشتر بلغم دفع می شود و
همین تفاوت باعث می شود که اثرات مزاجی فصد و حجامت در دو جهت
مختلف باشد .
نتیجه : فصد انجام شده در انتقال خون که برای درمان پلی سیتمی انجام
می شود اشتباه بوده و اگرچه تاثیری مقطعی در بهبود بیمار دارد ولی بعد از
چند ماه غلظت خون او بالاترگزارش می شود و مجبور می شوند مرتب او را
فصد کنند . در چنین مواردی بعضا به بیمار گفته شده که بدنت خونساز شده و
باید بیشتر فصد کنی غافل از این که درمان اشتباه است و با فصد مکرر در
دراز مدت باعث خروج بلغم بیشتر از بدن و غلبه بیشتر دم می شوند .
نقش درمانی حمام در بلغمی مزاج ها
« فَدَواءُ الدَّمِ الحِجامَه و دواء البلغم حمام …»
در کتاب ارزشمند دقائق العلاج در این مورد آمده است :
« درمان بلغم با حمام است زیرا مَسامّات (منافذ) در حمام باز
می شود و طرطیرهای آبگونه از آن راه بیرون می رود و حمام
مثل دستگاه حجامت آن ها را به بیرون می مکد و مراد از حمام
در اخبار آل محمد علیهم السلام یک تعریق حقیقی است.»
بنابراین یکی از راه های خروج بلغم از بدن تعریق کردن است و
روشن است که حمام های امروزی نمی تواند چنین خاصیتی داشته
باشد.
دقائق العلاج ص 191 :
تعریق ، خود درمانی مستقل و بزرگ است و استفراغی کلی است .
به همین دلیل گفته می شود که 3/1 بیماری ها از عرق درمان
می پذیرند . از این درمان نیز بسیاری از پزشکان قشری غافل
مانده اند . این درمان برای طرطیرهای بدنی مفید است که از
راهی طبیعی خارج می شود و مراد از حمام در اخبار آل محمد
علیهم السلام همین است .
تظاهرات بلغم در بیماران آنمی
علائم و نشانه های غلبه بلغم در دو حالت دیده می شود :
1- افزایش بلغم
2- کاهش دَم (خون)
در افرادی که دچار کم خونی شدید هستند نیز علائم غلبه بلغم
(ضعف و بیحالی، سردی بدن ، رنگ پریدگی، نبض ضعیف و….) دیده
می شود .
اهمیت تفکیک این دو حالت در این است که بیماران مبتلا به آنمی
شدید را نباید فصد و حجامت کرد . متاسفانه عدم توجه به این
مسئله در مواردی باعث صدمه دیدن بیماران شده است .
نتیجه : بنابراین نباید با افزایش بلغم و کم خونی که علائم مشترکی
دارند برخورد یکسانی داشت .
خانم 46 ساله ،لاغر(Kg55) ، سفید رنگ پریده
ضعف و بی حالی ، نفخ معده ، سردرد پس سر ، تاری دید
یبوست ، هیپرمنوره (10 روز)
سابقه : حجامت مکرر در دو سال گذشته (16 – 15مرتبه)
درد معده، گردن و اندام بعد از 2 حجامت خوب شده
لیکن به توصیه پزشک حجامتها را ادامه داده و مشکلات
فوق را پیدا کرده است .
Hb : 11 , Ht : 35
Iron : 36 , TIBC :355 , Ferritin : 7
علائم بلغم ناشی از آنمی سردی رحم
شربت عسل روزی 2 لیوان
زیره سیاه
عصاره گوشت
کباب گوسفندی
خاکشیر دو لیوان
پرهیز از خوردن سردیجات به تنهایی
بادکش مراکز خونساز یک روز در میان
بادکش زیر سینه ها با شروع پریود
مراجعه دو ماه بعد
پریود منظم و با انداختن بادکشها بعد از 5 تا 7 روز
پاک شده است .
سردرد و یبوست بهبود یافت .
وزن هم 2 کیلو افزایش داشت .
آنمی بعد از 4 ماه اصلاح شد .
اعمال جراحی و غلبه بلغم
اعمال جراحی متعدد خصوصا سزارین در خانم ها باعث غلبه بلغم
در آن ها می شود . چندین سال تجربه ی شرح حال گرفتن از
تعداد زیادی از بیماران بلغمی مزاج چنین مسئله ای را برایم
محرز ساخته است .
هرچه تعداد اعمال جراحی در خانم ها بیشتر باشد ، غلبه ی بلغم
طی سال های آینده (10-5 سال بعد) بیشتر می شود .
ظاهرا طبیعت داروهای بیهوشی ، طبیعت چند ساعت بی هوش
بودن و نیز خونریزی حین عمل خصوصا اگر از بافت گرم و
پرخونی مثل رحم باشد ، باعث غلبه واضح بلغم می شود.
نتیجه : اصلی ترین عارضه ی سزارین که کمتر کسی از آن آگاهی
دارد بلغمی تر شدن خانم هاست .
زنان با زایمان طبیعی سریعتر به وزن قبل از بارداری می رسند
باقی ماندن وزن بعد از زایمان یکی از مشکل سلامت عمومی است زیرا می تواند
باعث چاقی در درازمدت شده و مشکلات اضافه وزن از جمله بیماری های قلبی
عروقی برای مادران را در پی داشته باشد.
سرویس پژوهشی ایسنا علوم پزشکی تهران: نتایج پژوهش دکتر معصومه همتیار و
دکتر افسانه اختیاری با هدف میزان کاهش وزن مادران پس از زایمان طبیعی و
سزارین :
درصد کاهش وزن یک هفته و یک ماه بعد از زایمان در مادران با زایمان طبیعی
بیشتر از مادران سزارینی بود. همچنین کاهش وزن در زنانی که زایمان چندم را
تجربه کرده بودند کمتر از زنانی بود که برای بار اول بار زایمان داشتند.