فصل اول
معرفی سازمان:
مرکز تحقیقات اصلاح نهال و بذر، همان طور که از اسم آن پیداست، اصلاح رقم های مختلف است، یعنی مقایسه ارقام مختلف و رسیدن به یک نتیجه ای که کدام رقم بهتر است که این مقایسه هم در طرح های بهزراعی، مثل مقایسه فاصله ردیف ها، فاصله بوته ها، عمق کاشت و … و معرفی یک رقم برتر به کشاورز و یا وارد کردن ارقام مختلف از مراکز تحقیقاتی بین المللی و آزمایش کردن آنها در مناطق مختلف تا ببینند آیا این رقم برای کشت در منطقه موردنظر مناسب است یا نه؟
فعالیت دوم آن، اصلاح بذر و یا همان بهنژادی، یعنی اینکه یک رقم که مقاومت خوبی دارد، ولی عملکرد خوبی ندارد، را با یک رقم که عملکرد خوبی دارد، تلاقی دهند و هیبرید بدست می آورند تا رقم را اصلاح کنند و آن رقم را بعد از سال ها تلاش به کشاورز معرفی کنند.
مختصات مرکز تحقیقات گرگان:
مرکز تحقیقات گرگان که محل اصلی آن در داخل شهر گرگان است، بعد از فلکه پمپ بنزین (میدان معلم) واقع است. دارای ایستگاهی است که این ایستگاه، ایستگاه تحقیقات اصلاح نهال و بذر است و در سال 1337 تاسیس شده است و وسعت آن حدود 37 هکتار و در 6 کیلومتری شمال گرگان واقع است.
موقعیت ایستگاه در 54 درجه و 20 دقیقه طول شرقی، در 46 درجه با 55 دقیقه عرض شمالی است که با 6 متر ارتفاع از سطح دریا، با متوسط بارندگی سالانه حدود 400-450 میلیمتر، بسیاری از تحقیقات بهنژادی و بهزراعی غلات، دانه های روغنی، ذرت، حبوبات، گیاهان علوفه ای، مبارزه با آفات و بیماری ها، تغییر عناصر غذایی در خاک و گیاه و آماده سازی بستر بذر و کنترل گواهی بذر و … انجام می شود.
همچنین دارای تعدادی ماشین آلات از جمله کمباین، تراکتور، گاوآهن، دیسک، دستگاه بوجار و … و همچنین دارای 2 چاه آب و سیستم آبیاری ویل مو می باشد؛ دارای چندین انبار ژرم پلاسم است که مواد ژنتیکی در آنجا نگهداری می شود.
فصل دوم
گندم
گندم متعلق به تیره Poacea و زیرتیره Pooidea و جنس Triticum و گونه زراعی T.aestivum می باشد.
مرحل نمو گندم:
1.
1. مرحله جوانه زنی
2. ظهور گیاهک
3. مرحله پنجه زنی
4. طویل شدن ساقه
5. مرحله آبستنی
6. مرحله ظهور خوشه
7. مرحله گرده افشانی
8. مرحله شیری شدن دانه
9. مرحله خمیری شدن دانه
10. مرحله رسیدن کامل دانه گندم
تقسیم بندی گندم:
الف) تقسم بندی ژنتیکی:
1. گندم های دیپلوئید
2. گندم های تتراپلوئید
3. گندم های هگزاپلوئید
ب) تقسیم بندی تجاری:
1.
1. گندم قرمز سخت زمستانه
2. گندم قرمز سخت بهاره
3. گندم قرمز نرم زمستانه
4. گندم سفید
5. گندم دوروم
6. گندم قرمز دوروم
ج) تقسیم بندی زراعی:
1. گندم های بومی
2. گندم های اصلاح شده
گندم های اصلاح شده، دو دسته اند:
1. گندم های داخلی
2. گندم های هیبرید
برخی از مهمترین گندم های هیبرید که در استان گلستان کشت می گردند، عبارتند از:
پاستور، اترک، تجن، زاگرس
مصرف کود:
ازت: 120-70 کیلوگرم در هکتار ازت خالص
فسفره: 120-70 کیلوگرم در هکتار (p2o5)
پتاسیم: 70-50 کیلوگرم در هکتار (k2o)
زمان کاشت:
گندم آبی پاییزه در مناطق معتدله، از مهرماه تا آبان ماه
گندم آبی پاییزه در مناطق نیمه گرمسیر، از اواسط آبان تا اواسط آذر
گندم دیم پاییزه در مناطق معتدله، از اواسط اسفند تا اواسط فروردین
گندم دیم پاییزه در مناطق نیمه گرمسیر، از اواسط بهمن تا اواسط اسفند
میزان مصرف بذر:
ارقامی که بیش از 5 پنجه تولید می کنند: 120-110 کیلوگرم در هکتار
ارقامی که کمتر از 2 پنجه تولید می کنند: 180-150 کیلوگرم در هکتار
در زراعت دیم: 90-65 کیلوگرم در هکتار
با استفاده از ردیف کار: 140-130 کیلوگرم در هکتار
روش سنتی: 220-180 کیلوگرم در هکتار
روش کاشت گندم:
1. کرتی (سنتی)
2. خطی (مکانیزه)
آبیاری گندم:
گندم از زمان کاشت تا برداشت، به 4 تا 8 هزار مترمکعب رطوبت نیازمند است. در روش کشت کرتی، آبیاری به صورت غرقابی و در روش خطی، آبیاری به صورت نشتی انجام می شود.
علف های هرز:
یولاف وحشی، چاودار کوهی، جوموشی، علف خونی، گندمک، شلمی، خارشتر، خرفه و … .
برداشت گندم:
گندم را معمولاً 1 تا 2 هفته بعد از رسیدگی فیزیولوژیکی و زمانی که رطوبت دانه آن به 15-14 درصد رسیده باشد، برداشت می نمایند.
در برداشت سنتی، معمولاً گندم با رطوبت بیش از 20% برداشت می شود.
اصلاح گندم
برای اصلاح گندم از روش های مختلف اینتروداکشن، هیبریداسیون، موتاسیون و سلکسیون استفاده می شود.
خزانه کراسینگ بلوک:
پدر و مادرهای دارای صفات مطلوب در این خزانه موجود است.
هیبریداسیون:
گرده یکی را به ماده دیگری انتقال دادن.
2 خط را پاییز و 2 خط را اواخر آذرماه می کارند. علت این امر، آماده پذیری برای گرده می باشد، به خاطر اینکه ممکن است از دست ما دربرود.
انتخاب لاین:
یکسری از لاین ها وجود دارند که مقاوم هستند و عملکرد خوبی نداشته، آنها را در خزانه کشت با لاین های پرمحصول و کم مقاومت دو رگ می زنند. هدف از این کار، ایجاد لاین هایی که به بیماری مقاوم و عملکرد بالا داشته باشند، می باشد که این کار 12 سال بطور می انجامد.
برای اصلاح گندم، هر لاین روی دو پشته و در 2 تاریخ کاشت می کارند. چون والدین را بتوان با هم هیبرید نمود که هدف از این کار، دنبال کردن عملکرد بالا و مقاومت به بیماری است. بعد بر روی آنها، پاکت می زنیم. پس از برداشت، دانه ها را جدا و در نسل F1 ارزیابی می کنیم.
نسل F1:
از تلاقی دو والد بذر هیبرید در سال بعد بوته، نسل F1کشت می شود که دارای 50درصد خصوصیات پدری و 50 درصد خصوصیات مادری است. در این نسل، بوته ها هم شکل (uniform) هستند.
در نسل اولِ دو ژن، مقاومت و عملکرد را با هم تلاقی دادیم B(A ، اگر نیاز به یک ژن دیگر داشته باشیم، مثلاً برای سپتوریوز، این را کراس سوم می گویند، یعنی تری وی کراس و اگر دو نسل F1 را با هم تلاقی دهیم، یعنی (F1 (F1، A(B(C(D که آن را دابل کراس می گویند. F1 که نفر سوم به آن وارد می شود، والد پدری است.
Interodaction
در این روش، یکسری از لاین ها مورد بررسی قرار می گیرد. تعداد زیادی لاین از کشورهای مکزیک به صورت دوخطی با شاهد منطقه (تجن) مورد بررسی قرار می دهند و آن لاین های ارزیابی شده در آزمایشات پیشرفته تر می رود.
xxx هتروزیس در گندم خیلی کم است.
نسل F2:
تفرق صفات است و دارای تنوع است، یعنی بعضی کوتاه و بعضی بلند هستند. هرچه از این نسل به طرف جلو پیش می رویم، تنوع کمتر می شود. در F2، بوته هایی را انتخاب می کنیم که پنجه خوب، خوشه یکنواخت و محکم و بوته های کوتاه تری داشته باشند. بیشترین تنوع ژنتیکی در نسل دوم است و تا نسل F6 به یکنواختی می رسند. پس از این که یکنواختی در نسل مشاهده شد، آنها را به عنوان لاین انتخاب و در آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی قرار می دهیم.
نسل F7: در آزمایشات سازگاری، ناحیه ای، عملکرد و … مورد بررسی قرار می گیرد (تا 12 سال).
لاین:
بیشترین خلوص رادارد، یعنی خصوصیات آن تثبیت می شود. روش اصلاح در ایستگاه گرگان، روش بالک تغییر یافته می باشد که در نسل F2 بوته انتخاب می شود و پس از کوبیدن بوته ها، بذور مربوطه به هر شماره با هم با لک می شود، از نسل F3 تا نسل F5، از هر شماره در مزرعه تعداد 20-15 خوشه به صورت بالک با هم برداشت می شود و در نسل F6، از بین هر شماره، تعداد 10 خوشه به صورت جداگانه برداشت می شود.
جو (Hordeum volgarel):
جو متعلق به جنس Hordeum L. با تعداد کروموزوم 2n=14 است. بهترین اراضی برای کشت جو، خاک های لومی و رسی با زهکشی مناسب می باشد. pH مناسب برای آن، 8-8/6 می باشد.
تقسیم بندی های جو:
1. از نظر فصل کاشت
الف) جوهای پاییزه ب) جوهای بهاره
2. آرایش گل آذین:
الف) جوهای شش ردیفه ب) جوهای دوردیفه د) جوهای نامنظم
3. خصوصیات دانه:
الف) جوهای پوشش دار ب) جوهای لخت
کود:
کودهای ازته، برای جوهای پاییزه، 120-20 کیلوگرم در هکتار و برای جوهای بهاره که به مصرف صنایع تخمیری می رسند، 80-0 کیلوگرم در هکتار توصیه می شود. میزان مصرف فسفر 60-50 کیلوگرم (p2o5) و میزان مصرف پتاس بین 120-80 کیلوگرم در هکتار می باشد.
مقدار بذر:
در جوهای آبی و در ارقام پاییزه بین 220-180 کیلوگرم در هکتار و در ارقام بهاره، بین 180-160 کیلوگرم در هکتار است. در جوهای دیم، میزان مصرف بذر، 80-65 کیلوگرم در هکتار می باشد.
زمان برداشت:
زمان برداشت جو، معمولاً یک هفته قبل از برداشت گندم است. در زمان برداشت، معمولاً رطوبت دانه به حدود 15% می رسد.
جو در استان گلستان:
استان گلستان، به عنوان یکی از مهمترین و مستعدترین استان های کشور در تولید محصول جو معرفی و از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد.
بررسی اولیه منابع و امکانات، نه تنها معرف استعداد استان در تهیه تامین جو مورد نیاز سطح استان بوده، بلکه فراتر از آن، در سایه یک برنامه ریزی اصولی می توان انتظار داشت که نقش قابل توجهی را در تامین جو مورد نیاز سایر استان ها را ایفا نماید. از کل اراضی استان، سالیانه به طور متوسط، 70-65 هزار هکتار به کشت جو اختصاص می یابد.
در طول برنامه، عملکرد هکتار با جایگزینی ارقام اصلاح و انجام عملیات بهزراعی شده از متوسط عملکرد 1370 کیلوگرم درسال زراعی 80-79، به 1930 کیلوگرم در سال زراعی 83-82 رسیده است که سطح کاشت جو در سال 84-83، برابر با 65000 هکتار و تولید آن، برابر با 130000 تن می باشد.
زراعت ذرت شیرین
ذرت شیرین تحت نام علمی zea mays var.sacharata شناخته می شود که یک تغییر یافته ژنتیکی از ذرت معمولی است که با انجام جهش در کروموزوم شماره 4 بوجود می آید. این تغییر باعث تجمع قندها و پلی ساکاریدهای محلول در آندوسپرم دانه است. مهم ترین تولیدکنندگان آن آمریکا، ژاپن، کانادا، فرانسه و تایوان است. از نظر ارزش غذایی برای صنایع تبدیلی کنسروسازی و منجمدکردن بعد از گوجه فرنگی، مقام دوم و برای مصرف تازه خواری، مقام ششم را در کشورهای صنعتی دارد. ارزش اقتصادی آن در آمریکا، سالانه حدود 146118000 دلار برآورد شده است با متوسط 2393 دلار در هکتار. از ذرت شیرین به صورت کباب پز، آب پز، کنسروشده و فریزشده استفاده می شود. طول دوره رشد در بهاره، 85-80 روز و در تابستانه، 77-73 روز می باشد.
نوع رقم:
KSC 403
میزان بذر مصرفی:
20 کیلوگرم در هکتار
الگوی کاشت:
فاصله بین خطوط کاشت، 75 سانتیمتر، فاصله بوته روی ردیف 20 سانتیمتر و عمق کاشت، 5-3 سانتیمتر.
عملیات آماده سازی زمین:
شخم نیمه عمق یا عمیق، دیسک و تسطیح زمین با مکاله.
عملکرد:
در کشت بهاره، 14-12 تن در هکتار و در کشت تابستانه، 10-8 تن در هکتار.
آبیاری:
آبیاری ذرت شیرین در سال های معمولی، 4-3 نوبت آبیاری است. به غیر از آبیاری، تهیه بستر و در سال های خشک، تا 6 نوبت آبیاری است. همان طور که در مورد تمام ذرت ها گفته می شود، آبیاری ذرت در مرحله جوانه زنی، مرحله طویل شدن ساقه، پیدایش گل نر، پیدایش گل ماده، تشکیل دانه و مرحله شیری شدن دانه ادامه یابد و از یک هفته قبل از برداشت، قطع شود.
کود مورد نیاز:
300 کیلوگرم فسفات آمونیوم، 400 کیلوگرم اوره در 3 مرحله به صورت سرک قبل از کاشت، 6-5 برگی و قبل از تاسل دهی و 100 کیلوگرم پتاس.
علف های هرز و نحوه کنترل آن:
سوروف، قیاق، تاج خروس، چایر، گاوپنبه و اویاسلام. نحوه مبارزه با علف های هرز ذرت شیرین به این صورت است:
لاسو: 3-5/1 پیش رویشی برای پهن برگان و گراس های یکساله؛
بلادکس: پیش رویشی 4 کیلوگرم در هکتار برای پهن برگان و گراس های یکساله؛
ارادیکان: پیش کشتی 7-5 کیلوگرم و با خاک مخلوط شود؛
آفات مهم ذرت شیرین و نحوه مبارزه با آنها:
اگروتیس، سزامیا، پروانه ساقه خوار ذرت، شته و پرندگان.
مبارزه زراعی:
از بین بردن بقایای علف های هرز و یخ آب زمستانه.
مبارزه شیمیایی:
سموم آوانت و دانتیل و لاروین + نواکرون، برای سزامیا، پیروستا و برای اگروتیس، از طعمه مسموم (1 کیلوگرم سوین در 50 لیتر آب روی مقدار 100 کیلوگرم سبوس) و برای شته از سم پریمور 5/0 در هزار.
بیماری های مهم ذرت شیرین و نحوه مبارزه با آنها:
سیاهک معمولی ذرت Ustilago Maydis در مورد این بیماری، کنترل بیماری به این صورت است که در خاک های آلوده نباید دو سال ذرت کشت شوند. جمع آوری گیاهان آلوده قبل از ترکیدن گال ها و سوزاندن آنها، عدم استفاده از کودهای دامی و گیاهی آلوده، مصرف نکردن کودهای حیوانی و کود مایع قبل از کاشت و ضدعفونی بذر.
زراعت ذرت دانه ای:
نوع رقم:
هیبرید سینگل کراس 704 که این نوع رقم دیررس می باشد که طول دوره رشد آن 135-125 روز است و متوسط عملکرد آن در هر هکتار، 10-8 تن است. صفر فیزیولوژیک حداقل 15 درجه سانتیگراد است.
تاریخ کاشت:
بهاره، نیمه اول اردیبهشت (دهم) و تابستانه، نیمه اول تیرماه (دهم تا بیستم تیرماه).
مقدار بذر:
20 کیلوگرم در هکتار.
تراکم مناسب:
75000 بوته در هکتار (20-18×75cm).
روش کشت:
با دستگاه ردیف کار ذرت، فاصله خطوط 75 سانتیمتر فاصله بین بوته ها روی خط 20 سانتیمتر، عمق کاشت 5 سانتیمتر است، به دلیل این که مطمئن تر است و در 3 سانتیمتر ممکن است رطوبت کم شود.
عملیات آماده سازی زمین:
شامل شخم زدن، دیسک، کودپاشی و بعد یک دیسک دیگر روی آن می زنیم تا خوب با خاک مخلوط شود.
نحوه و میزان مصرف کود:
بر اساس تجزیه خاک به گیاه، 400 کیلوگرم اوره، 300 کیلوگرم فسفات آمونیوم می دهیم که فسفر قبل از کاشت به زمین داده می شود. کود ازت قبل از کاشت و بقیه را در سه مرحله به صورت سرک به زمین داده می شود و عناصر میکرو را هم به صورت محلول پاشی بعد از کاشت به محصول می دهیم.
علف های هرز و کنترل آنها:
از جمله علف های هرز مهم ذرت، شامل اویاسلام، تاج خروس، هفت بند، قیاق، چایر، مرغ و … است که قیاق از همه مهم تر است و نحوه کنترل آنها به این صورت است که از علف کش ارادیکان قبل از کاشت سپس توسط دیسک با خاک مخلوط می شود. میزان مصرف آن، 6-4 لیتر در هکتار است و زمان مصرف آن، یک هفته قبل از کاشت است و بیشتر بر روی علف های هرز و پهن برگ و نازک برگ و یکساله موثر می باشد و از آترازین 1 کیلوگرم به همراه لاسو 5-3 لیتر با هم مخلوط و قبل از سبز شدن، مصرف می شود.
آفات و کنترل آنها:
آفات مهم آن، اگروتیس، سزامیا، پروانه ساقه خوار ذرت (پیروستا)، شته، پرندگان، مبارزه زراعی با آنها از بین بردن بقایای علف های هرز و یخ آب زمستانه می باشد. برای مبارزه شیمیایی با آنها می توان از سموم آوانت و دانتیل برای سزامیا و پیروستا و برای اگروتیس از طعمه مسموم (1 کیلوگرم سوین در 50 لیتر آب روی 100 کیلو سبوس) و برای شته، سم پریمور، 5/0 در هزار.
بیماری های ذرت دانه ای و نحوه کنترل آنها:
سیاهک معمولی ذرت (ustilago moydis) در مورد بیماری اولی، کنترل بیماری به این صورت است که در خاک های آلوده نباید دو سال ذرت کشت نمود. جمع آوری گیاهان آلوده قبل از ترکیدن گال ها و سوزاندن آنها، عدم استفاده از کود دامی و گیاهی آلوده، مصرف نکردن کودهای حیوانی و کود مایع قبل از کاشت و ضدعفونی بذر.
در مورد بیماری دوم هم توصیه می شود حداقل دو سال ذرت کشت نمود و ضدعفونی بذر با قارچ کش های مناسب کاربوکسین تیرام، کاپتان و … ضدعفونی بذر را برای جلوگیری از انتاقال بیماری به مزارع جدید انجام شود.
آبیاری در ذرت دانه ای:
1. یک آبیاری قبل از کاشت جهت تامین رطوبت ناحیه ریشه؛
2. آبیاری بعد از سبز شدن گیاه به ارتفاع 70-60 سانتیمتر؛
3. بعد از 14 روز از آبیاری دوم به مقدار 80-60 میلیمتر و آبیاری بعدی، 14-10 روز بعد به مقدار 110-100 میلیمتر در حد ظرفیت مزرعه؛
4. آبیاری چهارم بعد از سبز شدن، بعد از اینکه گیاه به حدود 70-65 روزه باشد که به مقدار 100-80 میلیمتر است. این آبیاری جهت تامین رطوبت در مرحله گلدهی می باشد.
5. پنجمین آبیاری، زمانی صورت می گیرد که گیاه تقریباً 80 روزه است و دانه ها در مرحله شیری هستند.
خلاصه مراحل آبیاری:
*
* مرحله جوانه زدن
* مرحله طویل شدن ساقه
* مرحله پیدایش گل نر
* مرحله پیدایش گل ماده
* مرحله تشکیل دانه
* مرحله شیری شدن دانه
برداشت ذرت دانه ای:
برداشت ذرت دانه ای بایستی به موقع انجام شود. تاخیر در برداشت، باعث شکستگی ساقه در اثر باد و حمله پرندگان و ریزش هنگام برداشت می گردد و زمان برداشت، تابع درجه حرارت، رطوبت محیط، رقم مورد کشت، تاریخ کشت، حاصلخیزی خاک و … است.
ذرت علوفه ای
گیاه ذرت، مواد قندی و نشاسته زیاد دارد. عملکرد محصول ذرت علوفه ای بیش از 80 تن در هکتار است. این گیاه، یکی از بهترین گیاهان برای تولید علوفه سبز، سیلو و دانه است. بستر مناسب این گیاه، خاک های لومی است که به حد کافی نرم، عمیق، هوادار، زهکشی شده، غنی از آهک و هوموس باشد. pH مناسب خاک برای ذرت علوفه ای بین 7-6 است.
علف های هرز و کنترل آنها:
کنترل علف های هرز کشیده برگ در زراعت ذرت سیلویی مهم است. برای این کار، بعد از آماده کردن زمین و قبل از کاشت، از علف کش ارادیکان، به میزان 6-5 در هکتار استفاده می شود. سپس با دیسک زدن، علف کش را به زیر خاک می برند تا با مخلوط شدن با خاک، بذرهای علف های هرز از بین بروند.
برای کنترل های هرز پهن برگ، باید از سم توفوردی (2,4,D) به میزان 5/1 تا 2 لیتر در هکتار، در مرحله ای که بوته در ذرت، حدود 20-15 سانتی متر طول دارد، استفاده شود.
زمان کاشت:
بهترین زمان کاشت این گیاه، زمانی است که دمای خاک، حدود 12 درجه سانتیگراد و درجه حرارت محیط بین 30-20 درجه سانتیگراد است. مناسب ترین رقم در استان گلستان، رقم SC704 است.
تراکم مناسب:
75-70 هزار بوته در هکتار
مقدار بذر:
30-25 کیلوگرم در هکتار
روش کشت:
با دستگاه های بذرافشان معمول در منطقه انجام می شود. فاصله خطوط 75 سانتیمتر، حداقل عمق کشت، 4 سانتی متر و حداکثر آن، 7 سانتیمتر است.
عملیات داشت:
آبیاری در اوایل دوره رشد و زمان تلقیح بسیار مهم است. آبیاری به صورت نشتی است. نوبت آبیاری بین 12-7 روز یکبار صورت می گیرد.
نحوه و میزان مصرف کود:
کود مورد نیاز ذرت علوفه ای، 400 کیلوگرم اوره و 300 کیلوگرم فسفات آمونیوم در هکتار است. نیمی از کود اوره و تمامی کود فسفات و پتاس را قبل از کاشت، در هنگام آلوده سازی زمین استفاده می کنند.
آفات و کنترل آنها:
برای کنترل آفت های مهم ذرت علوفه ای، یعنی کرم ساقه خوار (سزامیا) و کرم ساقه خوار اروپایی ذرت (پیرائوستا)، از سم های لاروین به میزان یک لیتر در هکتار و یا لاروین و نواکرون به ترتیب به میزان 1و 5/1- 1 لیتر در هکتار و یا اکامات و نواکرون به میزان 5/1-1 لیتر در هکتار استفاده می شود.
در اوایل کشت ذرت، گاهی وقت ها آفت آگروتیس (کرم طوقه بر) شایع می شود که بیشتر به خاطر رطوبت بیش از حد مزرعه در اوایل دوره رشد است. برای کنترل این آفت، می توان با ترکیب سبوس آب و سم سوین، طعمه مسموم تهیه کرد و آن را به فاصله 5 سانتیمتری از بوته ها روی خطوط کاشت ریخت تا کرم ها از بین بروند.
برداشت ذرت علوفه ای:
زمان برداشت، هنگامی است که ذرت از حالت شیری به حالت خمیری تبدل شده باشد. در این حالت، رطوبت دانه 70-60 درصد است. ذرت علوفه ای را با ماشین های مخصوص برداشت می کنند و در انبارهایی سیلو کرده و در موقع لزوم، به مصرف خوراک دام می رسانند.
زراعت سورگوم Shorghum Vulgar:
تیپ گل آن زودرس است و صفر فیزیولوژیک آن، 10 درجه سانتیگراد است و دمای بالای 35 درجه سانتیگراد در گرده افشای آن اختلال ایجاد می کند. خاک مناسب برای کاشت سورگوم، خاک های رسی شنی که pH آن، حدوداً 8-5/6 می باشد. تاریخ مناسب کاشت سورگوم، 15 فروردین لغایت اواخر اردیبهشت است. وزن هر دانه آن، 35-25 گرم است.
نوع رقم:
اسپیدفید
میزان بذر:
20-15 کیلوگرم در کشت آبی.
الگوی کاشت:
فاصله ردیف ، 75 سانتیمتر و عمق کاشت، 5/3 سانتیمتر و فاصله روی خط، 10-5 سانتیمتر.
آبیاری:
آبیاری اول و دوم در فاصله 5-4 روز بعد از آن، هر 12-10 روز یکبار. ضمناً بعد از هر چین برداری به آبیاری نیاز دارد.
علف های هرز مهم و مبارزه:
اویاسلام و قیاق و علف های هرز تابستانه دیگر از علف های هرز مهم آن می باشند. نحوه کنترل آنها، معمولاً با استفاده از کولتیواتور در روزهای اولیه رشد گیاه زراعی است و با استفاده از سموم شیمیایی پیش رویشی و پس رویشی.
آفات مهم:
پیرائوستا (ساقه خوار اروپایی ذرت) که به برگ ها حمله می کند و در برگ ها، ایجاد سوراخ هایی می کند که به صورت مارپیچ پشت سر هم قرار گرفته اند.
سزامیا (ساقه خوار ذرت)، که بیشتر به داخل ساقه نفوذ کرده و خودش را به قسمت های حساس گیاه می رساند.
مگس جوانه خوار: مبارزه با مگس جوانه خوار، با یکی از سموم نفوذی مانند دیمیکرون به میزان 1 لیتر در هکتار و زولون به میزان 1 لیتر در هکتار و یا دورسبان، به میزان 5/1 لیتر در هکتار.
نحوه پیشگیری:
کشت به موقع در فروردین ماه، جمع آوری بقایای گیاهی و شخم پاییزه. جمع آوری بقایا مثل خارج کردن و شخم پاییزه که شامل یک شخم عمیق که خاک زیرین بالا آمده و همچنین خلل و فرج زندگی زندگی آفات به هم بریزد.
نحوه و میزان مصرف کود:
فسفات آمونیوم، 300 کیلوگرم در هکتار قبل از کاشت و اوره، 400-300 کیلوگرم در هکتار که یک سوم آن را همزمان با کاشت به زمین می دهند و بقیه بعد از هر چین برداری با آبیاری به مزرعه داده می شود و پتاس، 300-250 کیلوگرم قبل از کاشت.
زمان برداشت:
معمولاً 7-6 هفته پس از کاشت و در مرحله اوایل گلدهی و بعد از آن، تقریباً 5-4 هفته یک بار، برداشت می شود.
از آفات مهم دیگر سورگوم، شته ها هستند که خسارت آنها بر روی سورگوم هایی که پانیکول آنها باز است، کمتر است که نحوه مبارزه با آن، استفاده از سم پریمور، زمانی که اولین خسارت مشاهده شد، به میزان 5/0 کیلوگرم در هکتار است.
منشاء سورگوم:
سورگوم حدود 5000 سال قبل از آفریقا منشاء یافته است. بیشترین تنوع ژنتیکی سورگوم در اتیوپی و نواحی مجاور و شمال شرقی آفریقا موجود می باشد. سورگوم آفریقا به هندوستان و چین انتقال یافته است.
گروه های زراعی:
گروه های زراعی سورگوم شامل سورگوم دانه ای، شیرین، علوفه ای و جارویی است.
مواد و وسایل لازم جهت اصلاح سورگوم یا تولید بذر هیبرید:
1.
1. پاکت
2. گیره
3. ماژیک
4. لاین A
5. لاین B
6. لاین R
پاکت: جهت کنترل گرده افشانی
گیره: جهت محکم نگه داشتن پاکت برای خارج نشدن گرده ها
ماژیک: برای یادداشت برداری و زدن تاریخ
لاین A: لاین نر عقیم
لاین B: لاین نگهدارنده
لاین R: لاین برگرداننده باروری
بذر هیبرید:
هیبرید، یعنی دو رگ به عبارت دیگر، بذری که از دو لاین مختلف بدست می آید که لاین پایه، مادری و لاین دیگر، پایه پدری و برای اینکه یک رقم مقاوم تر و قوی تر تولید کند و برای این کار، بذر هیبرید تولید می کنیم که بذر هیبرید عملکر آن بیشتر است، یعنی 25درصد تولید را افزایش می دهد و برای جاافتادن مطلب، یک مثال زده می شود که در ازداوج غیرفامیلی، نتایج خلوص بالاتری دارند، چون پدر خالص تر و مادر هم خالص تر شده است، ولی در ازدواج های فامیلی، ژن تحلیل می رود و هرچند نسل جلوتر می رود، از میزان خلوص کاسته می شود که در این مورد، استثنا هم وجود دارد که امکان دارد این اتفاق در بعضی موارد اتفاق نیفتد.
بذر هیبرید را بعد از چند سال ـ جهت اطمینان از دو عملکرد و مقاومت به آفات و استرس های محیطی ـ به زارع می دهند، به دلیلی اینکه چند سال آن را مورد آزمایش قرار می دهند. تولید بذر هیبرید مونوپلی است، یعنی در اختیار شرکت است، چون بذر هیبرید خیلی گران است و فقط شرکت می تواند آن را تولید کند. برای تولید بذر هیبرید، در ابتدا از یک مزرعه کوچک و بعداً برای تولید بذر هیبرید در سطح وسیع از مزرعه ایزوله استفاده می کنند که باید دور تا دور آن تا 100 متر هیچ مزرعه ای نباشد که همه به هم گرده دهند. یک واریته 14 سال و یک هیبرید، 10 سال برای معرفی به کشاورز زمان نیاز دارد.
فلسفه هیبرید:
درست مانند انسان است که قبلاً دیدند اگر دو نفر از قومیت با هم ازدواج کنند، مثل سیستانی و محلی، نتاج حاصل، قوی تر می شود، چون خالص ترند. در گیاهان هم همین طور است، درست مثل قضیه ازدواج فامیلی و غیرفامیلی که در انسان است که اگر جمعیت ها از یک فامیل باشند، ازدواج زیاد مطمئن نیست، چون خلوص آنها پایین تر است و غیرفامیلی بهتر است، چون خلوص بیشتر است و دو فرد خالص هستند و نتاج حاصل بهتر می شود. در گیاهان، وقتی دو لاین خالص را با هم تلاقی و یا دو رگ می گیرند، با آن هتروزیس یا حد اعلای هیبرید می گویند. تولید بذر قوی گیاهان، دگرگشن است، زیرا از گیاهان خودگشن بدست آوردن بذر هیبرید سخت است. به دلیل اینکه چون تولید بذر سخت و گران است، به این نکته هم اشاره می کنیم که هتروزیس هم همیشه اتفاق نمی افتد، زیرا کسانی هستند که نتاج آنها خالص نیست. بذر هیبرید، یک نسل قابل استفاده دارد و یکنواخت است که میزان یکنواختی آن، 5/99 درصد است که پدیده هتروزیس در نسل اول هیبریدها دارند، اتفاق می افتد.
نحوه تولید بذر هیبرید در سورگوم
برای تولید بذر هیبرید، احتیاج به لاین R, B, A داریم که لاین A نر عقیم است که نحوه بدست آوردن آن به دو روش اخته کردن و طبیعی است که روش اخته کردن، خیلی سخت و وقت گیر است و برای مزارع بزرگ کمتر از آن استفاده می شود، ولی لاین A را به صورت طبیعی بدست می آورند؛ به این صورت که دانشمندان گفته اند که همانطور که در بین انسان ها افرادی هستند که نر عقیم هستند، حتماً در بین گیاهان هم چنین گونه هایی هم وجود دارد.
آنها را کشت نمودند و به گیاهانی برخوردند که مادگی داشتند، ولی دانه گرده تولید نمی کردند و آنها را پیدا کردند و ژن نر عقیمی را از طریق تلاقی برگشتی ایجاد کردند که لاین A یک لاین مادری است، یعنی بذر می دهند و تفاوت لاین A, B در همین یک ژن است، ولی از نظر شکل ظاهری، همه چیز شبیه به هم است. لاین B هم یک لاین نگهدارنده است و کار آن، این است که برای اینکه ما هر سال نر عقیم داشته باشیم، باید لاین B را کنار آن بکاریم و لاین R هم یک لاین برگرداننده باروری است، یعنی باروری به لاین A می دهد. یک مطلب مهم در مورد تشخیص نر عقیمی این است که در بوته های نر عقیم، بساک ها کوچکتر، لاغرتر و قهوه ای است، در حالی که در بوته های B لاین که دانه گرده تولید می کند، توپر، زرد و روشن است.
روش کار:
در این روش، لاین B را کنار لایم A به صورت متناب یکی در میان می کاریم و لاین R را هم در جای دیگر می کاریم. از لاین B گرده می گیریم و به لاین A می دهیم. در این بین، باید دقت شود که گرده ها در داخل پاکت که قبلاً در زمان ظهور پانیکول زدیم، خارج نشود. بر روی پانیکول نر عقیم لاین A که قبلا ً پاکت زدیم، منتقل می کنیم، قبل از آن پاکت A را درمی آوریم و بعد پاکت B را روی آن قرار می دهیم و زمان اتنقال دانه گرده را یادداشت می کنیم.
این کار را می توانیم چندین بار انجام دهیم. با توجه به دانه گرده، لاین B و بعد از آن، پاکت جدید روی لاین B قرار می دهیم و تاریخ را می زنیم که در این بین، ما باید در گرفتن دانه گرده و زدن آن به لاین A دقت کنیم که گرده خارج نشود. ضمناً در زمان انتقال قبل از باز کردن پاکت لاین B، چند ضربه می زنیم تا گرده آن داخل پاکت بریزد و برای زدن هیبرید با توجه به زبان گرده افشانی در لاین A و R لاین R را بر روی لاین A انتقال می دهیم که با توجه به ردیف دو لاین است و بعد تاریخ می زنیم که برای تولید بذر هیبرد، گرده داشتن لاین R و آمادگی و گرده پذیری A لاین خیلی مهم است که در سطح وسیع این کار در بذر کاملاً ایزوله انجام می شود و به صورت پاشش عمومی است که توسط باد و .. است.
نحوه زدن هیبرید به این صورت است که مثلاً ابتدا لاین A را نگاه می کنیم، مثل A31 می بینیم، آماده گرده پذیری است، از روی سفیدی آن (خالی بودن بساک از گرده) و بعد به طرف R لاین می رویم، مثلاً در خط R165 می بینیم که یک بوته گرده داده است، آن را روی A لاین منتقل می کنیم و بر روی پاکت آن می نویسیم: R165(A31 یعنی بذر هیبرید تولید می شود. در این بین، بوته هایی وجود دارند که از نظر ارتفاع یا شکل برگ و…، متفاوت هستند که به آنها OUT TYPE یعنی خارج از تیپ می گویند که آنها را خارج می کنیم. از ردیف و دلیل بوجود آمدن آنها، به دلیل جابجایی بذر، بعضی از واریته های دیگر بوده که توسط مورچه ها یا … به ردیف های دیگر آورده شده است و یا در اثر دگرگشنی یا جنس یک ژن پاکوتاهی مغلوب به آلل غالب یافت می شود و برای رسیدن به خلوص، حذف بوته های خارج تیپ خیلی مهم است.
زراعت ارزن دم روباهی
طول دوره رشد 120-110 روز است. گیاهی C4 است، یعنی گرمادوست هستند. با گرم شدن هوا، کشت می شود. صفر فیزیولوژیک آن 10 درجه سانتیگراد است.
نوع رقم:
دم روباهی
تاریخ کاشت:
اردیبهشت ماه
نحوه کاشت:
با خطی کار غلات کشت می شود، با این تفاوت که به جای 12 سانتیمتر فاصله ردیف، در فاصله 24 سانتیمتر کشت می شود. روی خط 5 تا 4 سانتیمتر و عمق 5/0 تا 1 سانتیمتر.
مقدار بذر مصرفی:
20 کیلوگرم در هکتار
مقدار کود مصرفی:
50 کیلوگرم در هکتار کود فسفات آمونیوم قبل از کاشت
علف های هرز و نحوه مبارزه:
علف های هرز تابستانه و شیرین بیان، قبل از کاشت ترفلان و سونالان و بعد از کاشت از بازگران.
بیماری:
سفیدک دروغی
آفات:
پیرئوستا
آبیاری:
آب قبل از کشت (هیرم کاری) و در صورت نیاز، 2-1 مرتبه و بعد از آن، با آب باران.
برداشت:
در مرحله رسیدگی خوشه ها با استفاده از کمباین بذر آن جهت علوفه طیور برداشت می شود.
شبدر برسیم
شبدر برسیم از جمله محصولاتی است که برای تهیه علوفه دام کشت شده و علاوه بر آن، به دلیل دارا بودن غده ای، تثبیت کننده ازت نقش مهمی در حاصلخیزی خاک ایفا می کند و علوفه با ارزشی است که می تواند در پرواربندی ها و گاوداری ها و تولید شیر و گوشت دامداری ها مورد استفاده قرار گیرد.
در سال جاری، بیش از 2000 تن محصول شبدر برسیم در استان سیلو شده است که با توجه به استقبال بسیار خوب دامداران از علوفه سیلویی آن، سطح زیر کشت آن، روند افزایشی داشته است که سطح کاشت آن در سال 84-83 برابر با 2600 هکتار و تولید آن، معادل با 78000 تن بوده است.
کلزا
متعلق به جنس Brassica و از خانواده Cruciferea می باشد.
گونه های کلزا:
شلغم روغنی، خردل هندی، خردل سیاه، کلم و خردل حبشی. چین با بیش از 5 میلیون تن دانه، عمده ترین تولیدکننده کلزا در جهان است. دانه ی کلزای پاییزه، کمی بزرگتر از دانه ی کلزای بهاره است. وزن هزار دانه ی کلزای پاییزه به 6-4 گرم و وزن هزار دانه ی کلزای بهاره، 5/4-3 گرم بالغ می شود. حداقل درجه حرارت لازم برای جوانه زدن آن 1+ درجه سانتیگراد است.
کلزا گیاهی است عمدتاً خودگشن و میزان خودگشنی آن به بیش از 70% بالغ می شود. گلها دارای 4 کاسبرگ، چهار گلبرگ و شش پرچم و مادگی دوبرچه ای است. دوپرچم گل کلزا، کوتاهتر از چهار پرچم دیگر است. طول دوره گلدهی در شرایط آب و هوایی معمولی، بین 30-24 روز است.
کلزا برای رشد خود، به pH حدود 7 نیاز دارد و بین 10 تا 16 EC را تحمل می کند.
تراکم بوته:
حداقل تعداد 60 بوته در مترمربع (استفاده از 6 کیلوگرم بذر)
کود:
140 کیلوگرم ازت، 60 کیلوگرم فسفر (p2o5)، 120 کیلوگرم پتاس (k2o)، 160 کیلوگرم آهک.
یولاف وحشی، از بدترین علف های کلزا می باشد.
آفات:
انواع سوسک کش ها، شته ها، شپشک ها و حلزون ها
بیماری ها:
Sclerotinia, Plasmodiophora brassicae، بوتریتیس، پرونوسپورا و آلترناریا.
برداشت:
برای برداشت مستقیم با کمباین، بوته های کلزا باید رسیده و کپسول ها خشک شده باشند. دانه ها در این مرحله، همگی سیاه رنگ هستند. در این هنگام، دانه ها حدود 12-10 درصد رطوبت دارند.
سویا:
گیاهی است گرمادوست که گل دهی آن پائین است و غلاف دهی آن هم پائین است که کشت ارقام بهاره آن 150 تا200 روز طول می کشد. تراکم مناسب برای کشت سویا 200000 بوته در هکتار است. ارقام سویا:
بهاره: گرگان 3 وDPX تابستانه: سحر، ویلیامز، سپیده و LBK
تاریخ کاشت:
اواخر اردیبهشت تا اوایل تابستان.
آرایش کاشت:
بصورت خطی فاصله ردیف 60 تا 70 سانتیمتر، فاصله بوته 3 تا 8 سانتیمتر و عمق کاشت 4 تا 5 سانتیمتر.
آماده سازی زمین:
آتش زدن بقایای گیاه قبلی، شخم، دیسک سطحی به آب می بندند و بصورت نم کاری می کارند.
میزان مصرف بذر:
60 کیلوگرم.
میزان مصرف کود:
100 تا 150 کیلوگرم کود فسفاته و فسفات آمونیوم، 100 کیلوگرم پتاس، به هنگام کاشت و 0 تا 120 کیلوگرم ازت؛ البته بهتر است که کوددهی بر اساس آزمون تجزیه خاک باشد.
آفات و مبارزه با آن ها:
کرم برگ خوار، کرم غوزه، شته و عسلک.
نحوه مبارزه: استفاده از سموم آوانت و دانتیل.
بیماری ها و مبارزه با آنها:
بوته میری و پوسیدگی زغالی که باید بذر ضد عفونی شود.
علف های هرز و مبارزه با آنها:
تاج خروس، گاو پنبه و اویاسلام. استفاده از سموم قبل از کاشت مانند سونالان و بعد از کاشت از نابواس و گالانت برای نازک برگ ها و بازاگران برای پهن برگان.
آبیاری:
در مناطق معتدل 10 تا 14 روز. البته بستگی به شرایط محیطی (تبخیر و تعرق) دارد.
برداشت سویا:
در هنگام برداشت باید غلاف ها رنگ رسیدن به خود بگیرند. همچنین برگ بال گیاه ریخته باشد، اگر نریزد نشان بیماری است و دانه ها باید رنگ رقم را به خود گرفته باشند. برداشت توسط کمباین انجام می شود و باید دانه ها 19 الی 12 درصد رطوبت داشته باشد.
زراعت گوجه فرنگی:
طرح انجام شده در آن لاتیس 49 رقم، یک رقم شاهد بعد از هر 5 رقم. گوجه فرنگی از خانواده بادمجانیان است، گیاهی است یک ساله و بوته جوان آن دارای ریشه قائم بوده که در مراحل رشد و نمو بعدی بصورت افشان در می آید، گل های آن زرد، 33درصد خودگشنی دارد. هم برای تازه خوری و هم برای صنعتی مصرف می شود.
ارقام گوجه فرنگی:
CH و رقم سلطان.
میزان مصرف بذر:
در کشت غیرمستقیم 400 گرم و در کشت مستقیم 5/2 -4 کیلوگرم در هکتار.
تاریخ کاشت:
تاریخ نشا در خزانه اسفندماه و انتقال به زمین اصلی، فروردین ماه شناخت بوته در هنگام انتقال 20 سانتیمتر.
نحوه کاشت:
گوجه فرنگی در فاصله خطوط 1 متر و فاصله بوته 30 سانتیمتر.
آماده سازی زمین:
شخم، دیسک، فاروئر، سمپاشی وکودپاشی.
علف های هرز و نحوه مبارزه با آنها:
شامل گاوپنبه، فالاریس و شلمی می باشد. قبل از کاشت با سموم پیش کاشتی و بعد از کشت با تیشه زدن.
بیماری و مبارزه با آنها:
بوته میری و پوسیدگی ساقه. بیماری آن بیشتر قارچی است که از سموم مانکوزب، ردومیل 1 لیتر یا 1 کیلو در هر هکتار استفاده می شود.
آفات و نحوه مبارزه با آن:
شته و هلیونتیس با پریمور و دانتیل.
آبیاری:
لازمه کار هر روز 2 در میان (آب و تیشه).
کوددهی:
10 تا 30 تن کود حیوانی پوسیده، کود ازت 100 کیلوگرم بصورت سرک، قبل از کاشت 150 کیلوگرم فسفات آمونیوم و 100 کیلوگرم کود پتاسه.
برداشت گوجه فرنگی:
اوایل تیرماه در چند مر حله برداشت می شود که عملکرد آن 40 تا 70 تن در هکتار می باشد.
زراعت هندوانه:
هندوانه گیاهی واش (علفی)، یک ساله، خزنده و بومی آفریقاست که مانند سایر سبزی ها، دارای ارقام متفاوت داخل و خارجی می باشد. هندوانه از تیره کدوئیان که نسبت به یخبندان حساس است و برای رشد و نمو نیاز به روزهای گرم آفتابی دارد. خاک مناسب آن خاک های سبک و حاصلخیز است که طول دوره رشد آن 60 روز است که مقدار عملکرد آن در هکتار 60 تا 80 تن است. در این گیاه هندوانه های کوچک را حذف می کنیم تا بقیه بزرگ شوند؛ گل آن زرد است؛ دارای گل های نر و ماده که بیشتر گل ها تلقیح نمی شوند، مثل استون گری.
تاریخ کاشت:
اوایل فروردین ماه
ارقام مختلف:
ارقام مختلف هندوانه شامل چارلتون گری (راه راه)، هندوانه شوگربیبی، دیکسی کویین، فرناکس، پیلیان بلاک که ارقام خارجی هستند و چند رقم ایرانی که شامل قرق، شریف آباد، محبوبی و پوست سفید همدان.
میزان مصرف بذر:
1 کیلو در هکتار
نحوه کاشت:
هندوانه را معمولا با دست می کارند، با عرض پشته 3 متر و فاصله بوته 30 سانتیمتر. به این صورت است که بذرها را به مدت 24 ساعت گندزدایی و در آب خیس می کنند، در حفره هایی به عمق 3-2 سانتیمتر به تعداد 2 تا 3 بذر قرار می دهیم و بعد از آنکه 4 تا 6 برگی شدن قویترین را نگه داشته و بقیه را قطع می کنیم و وجین کردن، سله شکنی و کودریزی از عوامل مهم به ثمر رسیدن گیاه است.
آماده کردن زمین:
ابتدا زمین را شخم می زنیم و بعد 5 تا 6 دیسک و بعد زمین را فاروئر می زنند.
میزان مصرف کود:
کود حیوانی پوسیده، اگر زمین ضعیف باشد به میزان 10 تا 15 تن و از کودهای شیمیایی به صورت فسفات 150 کیلوگرم و پتاس 100 کیلوگرم در هکتار قبل از کاشت و 100 کیلوگرم ازت برای هر هکتار، در دو مرحله بصورت سرک استفاده می شود.
علف های هرز و کنترل آنها:
علف های هرز هندوانه شامل گاوپنبه، شلمی، فالاریس، چچم و اویاسلام است که نحوه کنترل آنها بیشتر تیشه است که با استفاده آن، علف های هرز را از بین می برند و قبل از کاشت، از علف کش های ترفلان و گراماکسون است.
بیماری ها و مبارزه با آنها:
بیماری های هندوانه خیلی کم است، بیشتر بیماری های برگی است، مثل سوختگی که با کود کلسیم قابل مبارزه است. البته بیماری های بوته میری هم است و بیماری قارچی که با مانکوزب کنترل می شود.
آفات و مبارزه با آنها:
هندوانه، آفت خاصی نمی گیرد، ولی از آفات مهم آن، شته و تریپس است. البته هلیونتیس هم است که نحوه مبارزه با آنها با استفاده از سموم دانتیل، اکاتین و سوین است.
نحوه آبیاری هندوانه:
آب خیلی کمی می خواهد، یک نوبت و دو نوبت که بیشترین آب اوایل جوانه زنی را هوا تعیین می کند. دوره آبیاری بستگی به آب و هوا دارد.
برداشت هندوانه:
برداشت محصول باید زمانی صورت گیرد که رسیده شدن آن محرز شده باشد. به عنوان راهنما، می توان پژمرده شدن پیچک مجاور دم میوه را مدنظر قرار داده یا همان فنر که خشک می شود.
زراعت خیار
خیار، گیاهی است یکساله و دگرگشن، که هم به صورت بهاره و هم پاییزه کشت می شود. خیار هم دارای گل های نر و هم گل های ماده است. اگر گل های نر آن زیاد است، عملکرد آن پایین می آید و علت اضافه شده گل های نر، استرس است؛ مثل اینکه در وسط روز در اوج گرما آب دهیم. رنگ گل در خیار زرد است که متوسط عملکرد آن در هکتار، 40 تن است و تعداد چین برداشت آن، 18 تا 20 چین می باشد؛ از تیره کدوئیان.
تاریخ کاشت:
در ارقام بهاره، اوایل فروردین تا اواخر فروردین است که طول دوره رشد آن از زمان کاشت تا برداشت 120 روز است.
ارقام مختلف:
ارقام خارجی سوپردومینوس (ایتالیا) که خیار شاهد منطقه است، ویل مورین (فرانسه) و چند رقم ایرانی شامل بیلانکو، دولاب و اصفهان که امروزه کشت ارقام خارجی متداول گشته است.
میزان مصرف بذر:
3 تا 4 کیلوگرم در هکتار است، البته با ردیفکار.
نحوه کاشت:
خیار را معمولاً با دست می کارند، البته در بعضی جاها با ردیفکار خیار هم می کارند. نحوه کاشت با دست به این صورت است که بذر خیار را قبلاً به مدت 24-12 ساعت گندزدایی می کنند، با قارچ کش ها به صورت کپه ای در خاک مرطوب به فواصل 5/1 متر عرض پشته و 30 سانتیمتر فاصله بوته می کارند. تعداد بذر در هر کپه، 3 عدد می باشد که بعد از اینکه به مرحله 6-4 برگی رسید، بذر قوی را نگه می دارند و بقیه را تنک می کنند. نحوه کشت با ردیفکار هم به این صورت است که بذر توسط ردیفکار بر روی ردیف هایی به عرض 180-120 ریخته، بعد از 6-4 برگی، بوته ها را به فاصله 60-45 سانتیمتری، تنک می کنند.
آماده کردن زمین:
ابتدا زمین را شخم می زنند و بعد از آن، 6-5 دیسک عمود بر هم می زنیم و بعد از آن، فاروئر می زنیم.
میزان مصرف کود:
از کود حیوانی در صورتی که زمین ضعیف باشد، 15-10 تن کود پوسیده و از کودهای شیمیایی از کود فسفر قبل از کاشت به میزان 150 کیلوگرم در هکتار و از کود اوره، 100 کیلوگرم در هکتار که در دو مرحله به صورت سرک به زمین داده می شود. البته در صورت نیاز، 70 کیلوگرم پتاس که البته بستگی به زمین هم دارد که در این رابطه تجزیه خاک (آزمایش) مطمئن تر است.
علف های هرز و کنترل آنها:
علف های هرز شامل گاوپنبه، علف خونی، شلمی و … است که علف های هرز تابستانه اند و نحوه مبارزه با آنها، حذف علف های هرز از طریق کارگر است.
بیماری های خیار و نحوه مبارزه با آنها:
آفات خیار، شامل تریپس، مینوز و … است که نحوه کنترل آنها، استفاده از سمومی مثل دانیتل است که البته از آفت کش ها کمتر استفاده می شود. در صورت نیاز، در 3 تا 4 مرحله، محلول پاشی ریز مغذی ها بسته به نوع کود، جهت مقاوم سازی حتماً نیاز است.
نحوه آبیاری خیار:
کلاً گیاه خیار، نیاز به آب دارد که بسته به آب و هوا، دور آبیاری تغییر می کند، خصلت آن، این است که آب و بعد از آن، تیشه زده می شود.
برداشت خیار:
برداشت خیار، با دست توسط کارگر انجام می شود که به صورت یک روز درمیان برداشت می شود.
زراعت کدو
کدو به صورت یک طرح بلوک تصادفی در 3 تکرار که هر تکرار، شامل 8 تیمار که طول دوره رشد آن از فروردین تا انتهای خرداد است. از کدو، دو مورد استفاده، هم به صورت خورشتی و هم آجیل استفاده می شود.
تاریخ کاشت:
اوایل فروردین
نحوه کاشت:
با دست، توسط کارگر، البته با ردیف کار هم کاشته می شود، کاشت در فاصله بوته 50 سانتیمتری و فاصله پشته (عرضی)، 200 سانتیمتر.
آماده کردن زمین:
شخم، 5 بار دیسک، فاروئر، کود 150 کیلوگرم فسفات در هکتار.
میزان مصرف بذر:
1 کیلوگرم در هکتار.
آبیاری:
نشتی قبل از جوانه زدن نشتی و بارانی و بعد از آن، با توجه به آب و هوا.
میزان مصرف کود:
150 کیلوگرم فسفات قبل از کاشت، 100 کیلوگرم ازت که ازت را در 3 مرحله به صورت سرک داده می شود.
علف های هرز و نحوه کنترل آنها:
شامل گاوپنبه، شلمی و فالاریس. در قبل از کاشت، توسط گرماکسون، بعد از کاشت، با دست، توسط کارگر.
آفات و کنترل آنها:
شته، عسلک و هیلیونتیس. در مبارزه از پریمور به مقدار 1 کیلوگرم در هکتار و سوین استفاده می گردد.
بیماری و کنترل آنها:
زرد شدن و قارچ زدن. از قارچ کش های مازنکوب و بنومیل با سمپاش های 400 لیتری.
برداشت:
در چند مرحله مثل خیار برداشت می شود.
فصل سوم
فعالیت های انجام شده
پروژه ذرت:
در هفته اول و دوم کارآموزی که در پروژه ذرت به فعالیت مشغول بودم، اقدام به تهیه اتیکت از جمله برش، نخ کردن و … نمودم. تایپ آقای مهندس صابری و آقای مهندس بزی را تا حدودی انجام می دادم. به همراه آقای مهندس بزی در انبار ذرت، عمل بسته بندی، شماره گذاری و ضدعفونی بذر با قارچ کش کربوکسین تیرام را به پایان رساندیم. همچنین بسته بندی بذور سورگوم، نخ کردن اتیکت و نوشتن تیمار، تکرار و شماره بوته بر روی اتیکت ها و تایپ آقای مهندس بزی.
در هفته ششم و هفتم پروژه ذرت، فعالیت های زیر انجام شد:
* بررسی و بازدید از زمین آماده کشت ذرت شیرین.
* کاشت ذرت شیرین به منظور بررسی آثار آرایش کاشت و تراکم بر عملکرد ذرت شیرین.
* بازدید و نحوه فاروزدن در شبدر برسیم به همراه آقای مهندس بزی.
* گونیا کردن زمین برای کاشت ذرت شیرین جهت به دست آوردن بلال.
* مشاهده و بازدید از نحوه دیسک زدن زمین با تراکتور.
* نوشتن تکرار، شماره بوته و تیمار بر روی اتیکت.
* ایجاد گودال برای کاشت دانه مادری به منظور ایزوله ذرت دانه ای.
* بازدید از شبدر برسیم و نحوه ی کار مقابله با علف های هرز آن.
* کاشت سورگوم.
* بازدید از مزرعه ذرت شیرین و مرتب کردن تابلوهای راهنما با آقای مهندس صابری.
پروژه غلات:
در هفته سوم و چهارم کارآموزی که در پروژه غلات مشغول به فعالیت بودم، کارهای زیر به انجام رسید:
تایپ آقای مهندس سوقی (شناسایی گندم نان)، بازدید از مزرعه گندم با آقای مهندس آبرودی و آقای بادله، شرکت و همراهی بازدید معاون وزیر از طرح های تحقیقاتی ایستگاه (مهندس کشاورز، شریعتمدار و دکتر خردمند) از تهران، رفتن به مزرعه گندم و بررسی اثرات کود ازته، استفاده از آفت کش سوین بر علیه سوسک لما.
پروژه بیماری ها:
در هفته های پنجم و ششم، پروژه بیماری ها را همراهی نمودم؛ از آن جمله:
مرحله دوم سمپاشی آفت کش سوین بر علیه سوسک لما در مرحله ی تفریق شدن در گندم، یادداشت برداری بیماری های سفیدک سطحی گندم و جو، زنگ زرد، رنگ قهوه ای، لکه نواری اسکالد، همراهی بازدیدکنندگان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد از طرح ها و صحبت های تکمیلی آقای مهندس کلاته.
یادداشت برداری سفیدک سطحی گندم (مرحله دوم) با آقای مهندس دهقان، همراهی بازدیدکنندگان دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی گرگان از طرح ها و صحبت های تکمیلی آقای مهندس سوقی و دکتر داداشی.
بازدید از مزرعه گندم و بررسی نحوه پیشرفت بیماری ها، سم پاشی گندم رقم فلات
(تیلت + سوین)، (آلتو + سوین)، (آلتو + سوین) به علاوه 10 لیتر آب برای هر مخلوط.
(cc40 تیلت)، (cc25 آلتو)، (cc50 آلرت)، (gr50 سوین).
پروژه حبوبات:
در هفته نهم زیر نظر پروژه حبوبات، فعالیت های زیر انجام شد:
بازدید از مزرعه باقلا و نخود به فرمایش آقای مهندس سیدافشین مساوات، بازدید از طرح های گوجه فرنگی، باقلا، نخود، با همراه آقای مهندس آقایان و آقای مهندس رایج.
مشاهده نحوه کارگران در سله شکنی بادمجان، بازدید از طرح های کدو، خیار و فلفل، محاسبه کردن سطح برگ در باقلا، که ابتدا میانگین (L×W) طول و عرض های 30 داده را به دست آوردم و در فرمول S قرار دادم، آن گاه برای محاسبه تکمیلی از فرمول (A+B)×C/B استفاده نمودم.
دانه های روغنی:
در هفته های اول، دوم، هفتم و دهم با پروژه دانه های روغنی همکاری نمودم که عبارتند از:
حذف گونه های نر عقیم در کلزا (مخلوط کشی) با آقای مهندس بهمرام [دلند]، شناخت نر عقیمی نوع 2 در کلزا، نحوه دو رگ زدن و تولید رستورر.
[در طرح آقای مهندس بهمرام در هر نسل حدود 2500 بوته دو رگ زده می شود و از این دو رگ زنی، حداقل 10000 بذر با رورک در نسل بعد تولید گیاه نمایند، به دست آمد. همچنین با بررسی و مشاهداتی که در طول آزمایش انجام شد، عقیمی با یک ژن غالب دو آللی در هسته کنترل می شد و عامل عقیمی در سیتوپلاسم نیز غالب بر سیتوپلاسم نرمال است].
گونیا کردن زمین و آماده سازی آن برای کاشت سویا به همراه خانم مهندس رئیسی و آقای مهندس داوطلب و آقای مهندس مهقانی، یادداشت برداری و بازدید از کلزا به همراه آقای مهقانی، کاشت سویا برای تولید بذر رقم گرگان 3 با آقای مهندس حسینی و مهندس اسلامی، مشاهده نحوه عمل و کاشت ردیف کار.
حضور درکلاس تئوری و عملی مهندس بهمرام در ارتباط با نرم افزار MSTAT-C، برداشت کلزای ایزوله و برداشت کلزای دورگ.
گردآوری مطالب:
گندم، اصلاح گندم و جو مهندس کلاته، آبردوی
ذرت شیرین، ذرت دانه ای، ذرت علوفه ای، شبدر برسیم مهندس صابری
سورگوم و اصلاح آن، ارزن دم روباهی مهندس مختارپور
کلزا مهندس بهمرام
سویا مهندس نوری
گوجه فرنگی، هندوانه، خیار و کدو مهندس آقایان
بیماری ها مهندس دهقان و نظری
تقدیر و تشکر
خداوند را سپاس می دارم که به اینجانب توفیق داد تا این مجموعه را به پایان برسانم. پس متواضعانه سر تعظیم و بندگی در برابر ذات احدیت و کمال مطلق فرود آورده، امید آن دارم که حقیر را در خدمت به بندگانش و طلب رضایتش موفق بدارد.
بدون الطاف بی دریغ رئیس ایستگاه عراقی محله، آقای مهندس سیدافشین مساوات و همکاری سرپرست دفتر آن، آقای مهندس حیدری و عنایت آقای مهندس میرزاعلی، تنظیم و اتمام این مجموعه ممکن نبود و از زحمات و همکاری این بزرگواران صمیمانه قدردانی می نمایم.
به علاوه از زحمات بی دریغ و همکاری صمیمانه آقای مهندس احمدی، معاون بخش موسسه اصلاح نهال و بذر تشکر نموده و توفیق روزافزون ایشان را از درگاه خداوند متعال خواستارم.
همچنین لازم می دانم از تمامی کسانی که در جمع آوری این مجموعه، همکاری صمیمانه ای نمودند، تشکر و قدردانی نموده و موفقیت روزافزون این عزیزان را از درگاه خدواند منان خواستارم.
فهرست مطالب
فصل اول
معرفی سازمان: 2
مختصات مرکز تحقیقات گرگان: 2
فصل دوم
گندم 4
اصلاح گندم 6
جو (Hordeum volgarel): 8
جو در استان گلستان: 9
زراعت ذرت شیرین 9
زراعت ذرت دانه ای: 11
ذرت علوفه ای 14
زراعت سورگوم Shorghum Vulgar: 16
منشاء سورگوم: 18
زراعت ارزن دم روباهی 21
شبدر برسیم 22
کلزا 23
سویا: 24
زراعت گوجه فرنگی: 25
زراعت هندوانه: 27
زراعت خیار 29
زراعت کدو 31
فصل سوم
فعالیت های انجام شده 34
گردآوری مطالب: 37
دانشگاه
عنوان کارآموزی:
اصــلاح بــذر
استاد راهنما:
تهیه و تنظیم:
رشته:
مهندسی کشاورزی (زراعت و اصلاح نباتات)
بهار