1
تجزیه و تحلیل و تفسیر صورت های مالی
2
هریک ازچهارصورتحساب مالی اصلی حاصل ثبت ، طبقه بندی و درنهایت تلخیص فعالیتهای مالی است ما صورتهای مالی را بررسی می کنیم که انواع اطلاعات مربوط به سودآوری ، بافت یا ساختارمالی وتوانایی باز پرداخت بدهی های جاری وبلند مدت موجود در این صورتهای مالی مشخص گردد .
3
گزارش مالی به چهار صورتحساب ختم نمی شود گزارش حسابرسی و ضمائم و یادداشتهای پیوست این صورتحسابها اطلاعات مفیدی برای بررسی وضعیت مالی ونتیجه عملیات موسسات است ، در گزارش حسابرسی هر گونه عدم رعایت اصول پذیرفته شده حسابداری و تاثیر این عمل بروی صورتهای مالی عنوان می شود .
4
صورتهای مالی مقایسه ای و تجزیه و تحلیل روند :
یکی ازروشهامقایسه اطلاعات سال مربوط با سال یا سالهای گذشته موسسه است .این تجزیه وتحلیل افقی معطوف کردن توجه بر روی اقلامی است که در طی دوره دستخوش تغییرات مهمی شده است را امکان پذیر می سازد .
5
چنانچه یکسال را سال پایه در نظربگیریم می توانیم منحنی روند هر یک از اقلام صورتهای مالی را رسم کرده و از روی آن تجزیه وتحلیل راانجام دهیم .سال پایه برای شروع این منحنی ها مورد استفاده قرار می گیرد .
6
صورتهای مالی مقایسه ای معمولاصورتهای مالی اطلاعات دو سال و یا بیشتر از آن را نشان می دهند افزایش یاکاهش هر یک از اقلام صورت حسابها و درصد تغییرات آنها با سالهای قبل مورد مقایسه قرار می گیرد .
7
به طور کلی می توان نتایج زیر را از تجزیه و تحلیل افقی صورت های مالی شرکت به دست آورد :
کاهش مانده حساب وجوه نقد توام با افزایش در مانده حساب اوراق بهادار قابل فروش است .
8
این امرنشان دهنده آن است که اداره حساب وجوه نقد بهتر شده است چون بخشی از وجوه نقد که راکد بوده است در اوراق بهادار قابل فروش سرمایه گذاری گردیده است
9
یکی دیگر از روشهای تجزیه و تحلیل افقی روش بررسی روند است که اطلاعات مورد نظر در صورت های مالی رادرطی سالهای مختلف باهم مقایسه می کند مد ت زمانی که برای این کار است معمولا 5سال می باشد البته گاهی 10یا20 سال نیز می رسد .
10
با انتخاب سال پایه مانده اقلام مورد نظر به صورت درصدی از سال پایه به نمایش گذاشته می شود یعنی کلیه مانده حساب های مورد نظر در سال پایه به عنوان 100% در نظرگرفته می شود و برای سال های بعد مانده به صورت درصد بیان می گردد .
11
مقایسه روند درصد ممکن است این مطلب را مشخص سازد که افزایش یا کاهش سود ناویژه با افزایش یا کاهش فروش هماهنگی داشته یا خیر .
از روند درصد مانند صورتهای مالی مقایسه ای به منظور به دست آوردن یک شمای کلی از عملکرد موسسه استفاده می شود .
12
این شمای کلی مشخص می کند که باید به چه نقاط توجه بیشتری مبذول داشته و جزئیات آن را مورد بررسی قرار داد .
استاندارد کردن صورتهای مالی :
ارتباط اقلام هر صورت مالی با سایر اقلام همان صورت حساب را تجزیه و تحلیل عمودی می نامند .
13
صورتهای مالی استاندارد و نسبتهای مالی دو وسیله تجزیه وتحلیل عمودی است درصورتهای مالی استاندارد اقلام هر صورت حساب به صورت درصدی از یک قلم اصلی همان صورت حساب نشان داده می شود .
14
معمولا هر یک از اقلام صورت سود و زیان به صورت درصدی ازفروش بیان می گردد. در تراز نامه استانداردهم اقلام به صورت درصدی از جمع داراییها و جمع حقوق صاحبان سرمایه عنوان می شود .
15
تجزیه وتحلیل نسبتهای مالی:
نسبت رابطه بین دو عدد را نشان می دهد که ازتقسیم یکی از آنها به دیگری بدست می آید .
نسبت 1000 به500 مساوی 2 است که گاهی به آن دوبه یک می گویند یعنی عدد اول دو برابر عدد دوم است.
16
تجزیه و تحلیل عملکرد (سود آوری) :
سهامداران و کسانی که مایلند سهام موسسه ای را خریداری کنند با به کارگیری تعدادی از نسبتهای مالی عملکرد مدیریت رادر استفاده از منابع مالی موسسات برای کسب سود مورد تجزیه وتحلیل قرار می دهند .
17
نرخ بازدهی مجموع داراییها ابزاری برای اندازه گیری میزان کارائی مدیریت در استفاده از منابع مصرف شده است .
فرمول محاسبه این نسبت به شرح زیر است :
سود قبل از کسربهره و مالیات= نرخ بازدهی مجموع داراییها
میانگین مجموع دارایی ها
18
به این دلیل در این فرمول از سود قبل از کسر بهره ومالیات استفاده می شود که نحوه تامین مالی بر روی سودآوری آنها اثری ندارد. میانگین مجموع داراییها نمایانگرمیزان منابعی است که در طی سال مورد استفاده قرار گرفته است .
19
نرخ بازدهی حقوق صاحبان : سرمایه اندازه گیری میزان کارائی مدیریت در استفاده از منابع است که صاحبان سرمایه گذاری کرده اند .
سودسهام ممتاز- سودخالص=نرخ بازدهی حقوق صاحبان سرمایه
درصورت کسر سود تقسیمی بین سهامداران عادی و در مخرج میانگین مبلغ سرمایه گذاری از طرف صاحبان سرمایه آورده شود .
20
اهرم یعنی استفاده از بدهی و سهام ممتاز برای تامین مالی به منظور افزایش نرخ بازدهی قوق صاحبان سرمایه . در هر زمانی که نرخ بازدهی حقوق صاحبان سرمایه بیش از نرخ بازدهی داراییها باشد در این صورت ازاهرم در جهت منافع صاحبان سرمایه استفاده شده است .
21
چنانچه نرخ بازدهی وجوهی که از طریق بدهی و سهام ممتاز تامین شده است برای پرداخت بهره بدهی و سود سهام ممتاز مربوطه کافی نباشد در نتیجه باید مقداری از سودی که متعلق به صاحبان سرمایه است در مقابل این کسری پرداخت گردد .
22
سود هر سهم عادی (EPS) :
ابزاری برای اندازه گیری ایجاد عایدی هر سهم است . نحوه محاسبه این نسبت عبارت است از :
سود سهام ممتاز – سود خالص = سود هر سهم
میانگین سهام عادی صادره
23
نسبت قیمت سهام به سود هرسهم یکی ازمهمترین شاخصهای سود آوری سهام عادی است .
فرمول محاسبه این نسبت عبارت است از :
قیمت بازارهرسهم عادی = نسبت قیمت سهام به سود هر سهم
سود هر سهم
24
نرخ بازدهی سود تقسیمی :
این شاخص نرخ پرداخت وجوه نقد به صاحبان سهام اجازه می دهد که نرخهای بهره سپرده های بانکی ، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار را با نرخ بازدهی سهام عادی مقایسه کنند .
سود تقسیمی هر سهم = نرخ بازدهی سود تقسیمی
قیمت بازار سهام عادی
25
بررسی توانایی باز پرداخت بدهی :
اعتباردهند گان عادی و باالقوه می خواهند به طور مداوم توانایی باز پرداخت به موقع اصل بدهی و بهره موسسه را اندازه گیری کنند .
توانایی پوشش هزینه بهره نسبتهای بدهی به جمع داراییها و حقوق صاحبان سرمایه به جمع داراییها توانایی باز پرداخت بدهی را نشان می دهند .
26
توانایی باز پرداخت بهره نسبتی است که حاشیه ایمنی ایجاد شده توسط سود جاری را برای باز پرداخت بهره نشان می دهد .
نحوه محاسبه به شرح زیر است :
سود قبل از بهره و مالیات = توانایی باز پرداخت بهره
هزینه بهره
27
نسبت بدهی به مجموع داراییها : درصدی از داراییها که توسط بدهیها تامین مالی شده است را نشان می دهد .هر مقداراین نسبت بیشتر باشداحتمال عدم توانایی انجام تعهدات در زمان سررسید بیشتر خواهد بود .
جمع بدهیها = نسبت بدهی به مجموع داراییها
جمع داراییها
28
نسبت حقوق صاحبان سرمایه به مجموع داراییها :
این نسبت نشان می دهد که چند درصد از داراییهای شرکت از محل حقوق صاحبان سهام تامین گردیده است . هر مقدار این نسبت بیشتر باشد احتمال عدم توانایی موسسه در انجام تعهدات بدهی خود در زمان سررسید کمتر خواهد بود .
29
می توان نسبت حقوق صاحبان سرمایه به جمع داراییها را به صورت زیر به دست آورد .
نسبت بدهی به مجموع داراییها-100%= نسبت حقوق صاحبان سرمایه به داراییها
البته این نسبت را می توان از فرمول زیر نیز محاسبه نمود:
حقوق صاحبان سرمایه=نسبت حقوق صاحبان سرمایه به داراییها مجموع داراییها
30
تجزیه و تحلیل وضعیت نقدینگی :
این تجزیه و تحلیل شاخصی را برای توانایی بازپرداخت بدهیهای کوتاه مدت و کارائی عملیات جاری مدیریت بدست می دهد . به همین دلیل هم وام دهندگان و اعتبار دهندگان و هم سرمایه گذاران توجه ویژه ای به این تجزیه و تحلیل نشان می دهند .
31
سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان بلند مدت به سرمایه در گردش مناسب به عنوان شاخصی در توانائی موسسه در پرداخت هزینه بهره و سود مورد انتظار برخورد می کنند .
سرمایه در گردش :
عبارتست از جمع داراییهای جاری منهای بدهیهای جاری
32
وضعیت مناسب سرمایه در گردش می تواند موسسه را در بدست آوردن اعتبارات کوتاه مدت بانرخ بهره مناسب یاری کند .
نسبت جاری :
از تقسیم دارایی جاری بر بدهی جاری بدست می آید و مقدار این نسبت برای وام دهندگان و اعتبار دهندگان کوتاه مدت اهمیت ویژه ای دارد .
دارایی جاری = نسبت جاری بدهی جاری
33
نسبت سریع :
رابطه بین دارایی هایی که سریعا می توان آنها را به پول نقد تبدیل کرد و بدیهی های جاری را نشان می دهد .
این دارایی ها عبارتند از وجوه نقد ، اوراق بهادار قابل فروش و بدهکاران .
داراییهای جاری که سریعا نقد می شوند = نسبت سریع
بدهیهای جاری
34
نسبت گردش موجودی کالا :
این نسبت نشان می دهد که در طی دوره مالی چند مرتبه وجوه سرمایه گذاری شده در موجودی کالا گردش داشته است .
قیمت تمام شده کالای فروش رفته = نسبت گردش موجودی کالا
میانگین موجودی کالا
35
گردش حساب بدهکاران :
این نسبت نشان می دهد که میانگین تعداد دفعات جمع آوری طلبها در طی دوره مالی چند مرتبه بوده است .
فروش نسیه = گردش حساب بدهکاران
میانگین مانده حساب بدهکاران
36
متوسط دوره وصول طلب :
این نسبت به طورتقریب نشان می دهد که چه مدتی طول می کشد تا طلب های موسسه وصول گردد :
365 = متوسط دوره وصول طلب گردش حساب بدهکاران
37
تجزیه و تحلیل نسبت های مالی :
وقتی می توان از نسبت های مالی به عنوان مبنایی برای تصمیم گیرند استفاده کرد که با استانداردهایی مورد مقایسه قرارگیرند .
برخی از مبناهای عمومی برای تعیین استانداردهای مورد نظر را بیان می کنیم .
38
گذشته موسسه مورد تجزیه و تحلیل :
درتجزیه وتحلیل افقی اطلاعات مالی دو یا چند سال با یکدیگر مورد مقایسه قرارمی گیرند .
صورتهای مالی مقایسه ای و تجزیه وتحلیل روند، نمونه های عملی از تجزیه و تحلیل افقی است .
39
محدودیت اصلی مقایسه حسابها ونسبتهای مالی موسسه با سایرحسابها ونسبتهای موسسه که پایه ای برای تصمیمات اهمیت این ارقام در دست نیست لذا باید استانداردهایی از خارج موسسه باشد تا بتوان نسبتهای مالی موسسه مورد تجزیه و تحلیل را با آن مقایسه نمود .
40
یادداشت صورت های مالی :
یادداشت های صورت های مالی که عمدتا زیرنویس های صورتهای مالی نامیده می شود اطلاعات اضافی را بدست می دهند که می تواند به شدت بر روی قضاوت تجزیه و تحلیل گر از پتانسیل آینده شرکت تاثیر بگذارد .
41
یادداشت احتمال وقوع :
وقوع احتمالی یک واقعه در آینده که وقوع آن احتمالی باشد البته برخی از زیان های احتمالی که می توان آنرا پیش بینی و به عنوان هزینه های جاری محسوب نمود از یک طرف در صورت سود و زیان و از طرف دیگر درحساب مربوطه در ترازنامه آورده می شوند .
42
سایر یادداشت توصیفی :
برخی ازاطلاعات چون طولانی است در صورتهای مالی آورده نمی شود و معمولا به صورت یادداشت توصیفی به صورت یک قلم ازصورت سود و زیان یا تراز نامه اعلام می گردد . یادداشت های توصیفی معمولا مربوط به ذخیره بازخرید کارکنان ، نحوه محاسبه سود هر سهم و نظایر آن می باشد .
43
تاثیر تورم :
یکی از اصول حسابداری این فرض است که اطلاعات صورتهای مالی از طریق واحد پولی اندازه گیری می شود که درطی زمان بدون تغییر باقی می ماند . در زمانی که تورم با نرخ قابل توجهی باعث کاهش قدرت خرید ریال می گردد ثابت نگه داشتن ارزش ریال دارای اعتبار نخواهد بود .
44
صورتهای مالی رامی تواند هم با تغییر سطح عمومی فی ما بین با میانگین تعدادی زیادی از کالاها و خدمات در اقتصاد – و هم با تغییر سطح قیمت کالاهای خاص – قیمت یک یا چند کالا و خدمت محدود – تحویل نمود .
45
اگر تعدیل با تغییر سطح عمومی قیمتها انجام گیرد در این صورت حسابداری ریال ثابت نامیده می شود و در صورت که تعدیل با تغییر سطح قیمت و کالای خاص از حسابداری قیمت جاری استفاده می گردد .
46
فرمول کلی برای تبدیل داراییهای ثابت(زمین،ماشین آلات وتجهیزات و داراییهای نا مشهود ) به شرح زیر است:
قیمت تمام شده به ریال جاری:
شاخص جاری × قیمت تمام شده دارایی مربوطه
شاخص در زمان خرید دارایی مربوطه
47
اگر زمینی در سال 1360 به مبلغ 80000000 ریال خریداری شده باشد ارزش آن در سال 1370 عبارت است از :
ارزش زمین در سال 1370 =
شاخص سال 1370× قیمت زمین در سال 1360
شاخص سال 1360
فرض کنید شاخص سال 1360 5/170 و شاخص 1370، 4/298 باشد :
140012000=4/289×80000000 5/170
48
اقلام غیر پولی :
به ساختمان و زمین وداراییهایی از این قبیل اقلام غیرپولی می گویند . اقلام غیر پولی دارای ارزشی هستند که با توجه به تعداد ریالهای لازم برای خرید آنها در بازار افزایش و یا کاهش می یابند .
49
اقلام پولی :
مبالغ مربوط به آینده هستند که براساس ماهیت خود یا قرار داد ثابت می باشند، یعنی با تغییرات ارزش ریال دستخوش افزایش و یا کاهش نمی گردند . این اقلام پولی تحت تاثیر کاملامتفاوتی نسبت به دارنده اقلام غیرپولی قرار می گیرند
50
بستانکاران ازاقلام بدهی پولی است . نگهداری اقلام بدهی پولی دردوران تورم باعث بدست آمدن سود ناشی از قدرت خرید می گردد.
محاسبه سود و زیان ناشی از قدرت خرید در مورد شرکت های بزرگ پیچیدگی دارد چون وجوه نقد ، حساب بدهکاران ، حساب بستانکاران درطی دوره دستخوش تغییر می شوند .
51
حسابداری قیمت جاری :
برای اندازه گیری داراییها بجای قیمت تمام شده تاریخی یا قیمت تمام شده تعدیل یافته باسطح قیمتها از قیمت جایگزینی استفاده می شود .
بسیاری ازحسابداران مالی براین باورند که حسابداری قیمت جاری تصویرواقعیتری از داراییها وسود موسسات نسبت به بقیه به دست می دهد.
52
با توجه به اهمیت اطلاعات مالی به قیمت جاری FASB شرکتهای بزرگ راموظف کرده است ، اطلاعات مالی
زیر را به صورت قیمت جاری نشان دهند :
1- سود خالص بر اساس هزینه ها به قیمت جاری .
2- قیمت جاری موجودی کالا،زمین،ساختمان،ماشین آلات ، تجهیزات در پایان دوره .
53
3- افزایش یا کاهش ارزش جاری موجودی کالا ، زمین ، ساختمان ، ماشین آلات و تجهیزات در طی دوره ، افزایش و یا کاهش باید پس ازاحتساب تورم به صورت خالص نشان داده شود .