1
تاثیر ورزش بر افسردگی
2
تاثیر ورزش بر افسردگی
تاثیر ورزش بر افسردگی
مقدمه:
افسردگی در واقع یک بیماری فراگیر و لطمه زننده به روح و روان آدمی است که از مشخصات آشکار آن احساس پوچ بودن و ناراحتی؛احساس نا امیدی وبی ارزش بودن و تفکرات منفی است.
فرد مبتلا به افسردگی دارای رفتار کند و آهسته است. محققان علوم رفتاری میگویند که افسردگی های پیشرفته نشانه ها و علائمی هستند که می توانند فعالیتهای روزمره ، مطالعه ، خواب ، خوراک وشرکت در فعالیت های خوشایند و سرگرم کننده را تحت تاثیرقرار دهند.
3
تاثیر ورزش بر افسردگی
چنین حالتی ممکن است به دفعات در زندگی انسان روی دهد. به نظر محققان در نوع دیگر افسردگی، اختلال روانی دارای نشانه هایی از طولانی مدت است و براساس آن شخص از انجام فعالیت های روزانه یا برخورداری از احساساتی خوب و دلپذیر محروم می شود ودوره های پریشان خاط ری قابل توجهی را در برخی از برهه های زندگی طی میکند. یک نوع دیگر افسردگی در واقع یک اختلال روحی شیداچنین حالتی ممکن است به دفعات در زندگی انسان روی دهد. به نظر محققان در نوع دیگر افسردگی، اختلال روانی دارای نشانه هایی از طولانی مدت است و براساس آن شخص از انجام فعالیت های روزانه یا برخورداری از احساساتی خوب و دلپذیر محروم می شود ودوره های پریشان خاط ری قابل توجهی را در برخی از برهه های زندگی طی میکند. یک نوع دیگر افسردگی در واقع یک اختلال روحی شیدا گونه است که نام بیماری افسردگی دو قطبی را گرفته است. این نوع از ابتلا به افسردگی و پریشان خاطری، در بیشتر مواقع،تفکر؛قدرت تشخیص وحتی رفتارهای اجتماعی را تحت تاثیر قرار میدهد،که به بروز مشکلات جدی برای شخص و اطرافیان منجر می شود.
4
تاثیر ورزش بر افسردگی
علائم افسردگی :
خلق فرد افسرده می شود، یعنی غمگینی طولانی مدت دارد.
علاقه مندی وی نسبت به علایق گذشته اش از دست می رود و غالبا بی حوصله است.
کم اشتهایی او را می آزارد و غذا نمی خورد ، البته در برخی انواع آن پرخوری شیوع دارد.
خواب فرد مبتلا غالبا دچار مشکل می شود معمولا نیمه شب بیدار می شود و تا صبح نمی تواند بخوابد و کسل است در جوانان مبتلا، پر خوابی شیوع دارد .
افسردگی معمولاً با اضطراب همراه و بی خوابی و بی قراری در فرد شیوع دارد
5
تاثیر ورزش بر افسردگی
غلبه بر افسردگی و افزایش نگرش مثبت :
ازعلت افسردگی خود آگاه بوده و سعی کنید نسبت به آینده خوش بین باشید ، افکار منفی خود راشناخته و آنها را با افکار مثبت تعویض کنید. بر تجارب مثبت تمرکز کنید. فهرستی از تکالیف مثبت هفتگی تهیه کنید.از نظر اجتماعی فعال باشید.جدولی از فعالیت های روزمره هفتگی تهیه کنید و افزودن فعالیت های اجتماعی را فراموش نکنید.تفریحاتی برای خود پیدا کنید.هرگاه احساس تنش می کنید، از روشهای خود آرام بخشی استفاده کنید. به عنوان مثال، برای چندین دقیقه و تا زمان ایجاد آرامش در کل بدنتان بطور آرام و آهسته نفس بکشید.اهداف واقع گرایانه ای انتخاب کنید. برای فعال نگهداشتن خود، کاری داوطلبانه انجام دهید. بپذیرید که هرکسی توانایی های متفاوت خود را دارد و شما بر ویژگی ها و اعمال مثبت خودتان تمرکزکنید.به هنگام بیان مطالب ، جراتمند باشید. سعی کنید نقاط قوت خود را شناخته و توسعه دهید. روزانه ورزش کنید و فعالیت بدنی مستمر داشته باشید .
6
تاثیر ورزش بر افسردگی
ورزش راهی برای درمان:
زمینه ایجاد بیماریهای روانی، بحث پیرامون انتقال دهنده های عصبی و عدم کارکرد صحیح آن (کاهش یا افزایش دوپامین و سروتونین و…) در بروز بیماریهای روانی انکارناپذیر است و یکی دیگر ازتاثیرات مثبت ورزش تنظیم در میزان انتقال دهنده های عصبی در سلول عصبی و در نتیجه تعادل وتوازن در کارکرد عصبی شخص و کاهش حالت نابهنجاری های روانی است. در مطالعه دکتر وایلس ١١٥٠ مرد انگلیسی میانسال طی ١٠ سال مورد بررسی قرار گرفتند و نتیجه تحقیق حاکی از آن بود مردانی که ورزش منظم دارند یک چهارم کمتر از سایرین به حالت افسردگی یا بیماری های اضطراری دچار می شوند.مدت ها است که فعالیت بدنی به عنوان راهی برای کسب تناسب اندام و رفع فشار خون بالا، دیابت،چاقی و دیگر بیماری ها هواداران خود را دارد. تحقیقات در حال گسترش نشان می دهد که فعالیت جسمی می تواند سبب تخفیف نشانه های برخی اختلالات روانی مثل اضطراب و افسردگی و مانع عود بعد از درمان شود.
7
تاثیر ورزش بر افسردگی
ورزش راهی برای درمان:
ورزش منظم سلامت جسمی و روحی راحفظ می کند به این صورت که با کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن امید به زندگی را افزایش می دهد و باعث ایجاد شور و نشاط (رفع افسردگی) جهت انجام فعالیت های روزانه می گردد. ورزش صحیح به بدن کمک می کند تا در کنترل سیستم عص بی به دست آوردن اعتماد به نفس، کارکردن و تصمیم گیری صحیح در شرایط بحرانی موفق تر عمل کند.افسردگی و فشار روحی به غیر از آن که با شرایط روحی و اعتماد به نفس شخص در ارتباط م ی باشد با شرایط جسمانی نیز مرتبط است. انجام تمرینات ورزشی باعث می شود بدن فشار خون خود را تنظ یم کند و سیستم ه ای عص بی درمواقع خاصی عکس العمل بهتر نشان دهند . به این ترتیب بدن م ی تواند کنترل بهت ری در شر ایط بحرانی و فشارهای روحی داشته باشد . از سویی قدرتمند شدن عضلات باعث می شود شخص از نظر تیپ بدنی بتواند اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد . انجام هر نوع ورزشی به طور مستمر و از ر وی برنامه قابلیت غلبه بر افسردگی را افزایش می دهد اما م ی توان گفت هرچه ور زش دارای حالت استقامتی باشد نقش بیشتری د رکاهش افسردگی ایفا می کند. ورزش مستمر به طوریکه بدن شروع به تعرق کند و،به طور کلی ورزش توام با تعریق و افزایش ضربان قلب ،کاهش اضطراب و افسردگی را سبب می شود همچنین باعث افزایش ترشح آنزیم های اندورفین، دانپورفین و انکفالین شده که اثر تسکین دهنده و آرامش بخش دارند.
8
تاثیر ورزش بر افسردگی
نقش ورزش در پیشگیری و درمان افسردگی:
این روزها تقریباً همه از افسرده بودن حرف می زنند ولی افسرده
بودن یعنی چه؟ آیا یک اصطلاح پزشکی نظیر عفونی شدن است و یا
به مفهوم بی دل و دماغ بودن نزدیک تر است؟
این روزها تقریباً همه از افسرده بودن حرف می زنند ولی افسرده
بودن یعنی چه؟ آیا یک اصطلاح پزشکی نظیر عفونی شدن است و یا
به مفهوم بی دل و دماغ بودن نزدی کتر است؟ آیا م یتوانید
افسردگی را به طور روشن با کلماتی که قابل درک برای دیگران باشد
توصیف کنید؟ به احتمال زیاد درخواهید یافت که روشن و واضح بودن در این مورد
کاری بس دشوار است زیرا کلمه افسردگی به طرق مختلف توسط آدم های مختلف به
کار می رود. برای بعضی ها افسردگی یک حالت است، برای بعضی دیگر یک نوع
خاص تجربه. برخ ی از مردم آن را یک واکنش عاطفی در قبال. زندگی می دانند و برخی افسردگی را یک بیماری بشمار می آورند
9
تاثیر ورزش بر افسردگی
روانشناس معروف "مارتین سلیگمن" افسردگی را به عنوان سرماخوردگی روانی می شناسد. این تشبیه به خاطر شیوع فراوان این اختلال روانی است. در حدود ۱۲ درصد مردم در دورانی از زندگی خود به ویژه در جوانی به درجاتی خفیف از حالات افسردگی مبتلا م یشون دهیچ انسانیاز افسردگی و اضطراب، تشویش و نگرانی مصون نیست. هر فردی در طول عمر خود بالاخره طعم ناگوار محرومیت، یاس و سرخوردگی و ماتم را مزمزه می کند افسردگی حالتی از اندوه، ناامیدی و بیچارگی همراه با کندی و رخوت در فعالی تهای فیزیولوژیکی و روانی است. حالتی مشخص همراه با غمگینی، گرفتگی ، ب یحوصلگی، کاهش عمیق میل به فعالیت های لذت بخش روزمره مثل ورزش، تفریح و غذا خوردن است. افسردگی در افراد بالای چهل سال شایع است و با آشفتگی و بی قراری همراه است ۹۷ درصد از بیماران مبتلا به افسردگی از کاهش انرژی شکایت دارند که این کاهش انرژی بر روی حرفه، تحصیل و انگیزه فرد تاثیر می گذارد.
10
نقش ورزش در پیشگیری و درمان افسردگی:
تاثیر ورزش بر افسردگی
اتیولوژی افسردگی :
در اکثر اختلالات خلقی، بی نظمی در آمین های بیوژنیک مشاهده می شود.
دو واسطه شیمیایی مهم دراین زمینه سروتونین و نوراپی نفرین می باشد.
کاهش میزان سروتونین سبب تسهیل افسردگی می گردد.
به طوری که مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین نظیر فلوگزتین
تاثیر خوبی در درما ن افسردگی داشته اند. همین طور کاهش میزان نوراپی
نفرین نیز در گیرند ههای پ سسیناپسی باعث افسردگی می شود. دوپامین
را نیز در پاتوفیزیولوژی بیماری دخیل م یدانن د. فعالیت دوپامین در
افسردگی کاهش می یابد شایان ذکر است که تن و روان به یکدیگر کاملاً
مرتبط هستند و آزردگی یکی، رنجوری دیگری را به همراه دارد. مسائل
جسمانی تاثیر چشمگیری بر روان دارند و نباید به آنها بی توجه بود. اگرنسبت به
غذای خود بی توجه باشید، خواب ناکافی و نامرتب داشته باشید و هیچگاه به ورزش
و فعالیت بدنی کافی نپردازید ، به طوری که عضلانی ضعیف و اندامی ناموزون
داشته باشید، مطمئن باشید که در برابر ناملایمات روحی نیز آسیب پذیر خواهید بود و احساس و عواطف شما نیزبه سهولت ممکن است دچار صدمه شود
11
تاثیر ورزش بر افسردگی
درمان افسردگی :
از آنجا که عوامل مختلفی منجر به افسردگی می شود؛ روش های درمانی مختلفی برای
افسردگی وجود دارد، در مواقعی این درمان ها عوامل مسبب افسردگی را هدف می گیرند.
اغلب این روش ها بدان جهت استفاده می شود که مفید بودنشان به اثبات رسیده و یا پزشک
در استفاده از آنها آشنایی بیشتری دار د. دارو درمانی اساس درمان افسردگی های عمده و
اساسی است. موثر واقع شدن داروهای ضد افسردگی به اثبات رسیده است، اما انتخاب
بهترین داروها و به حداقل رسانیدن عوارض جانبی ناشی از مصرف آنها هنوز مسائل مهمی
هستند که باید مدنظر قرارگیرند. در سال های اخیر بدنام بوده است اما این شیوه هنوز
موثرترین ECT درمان از طریق شوک الکتریکی روش درمانی برای افسردگی های جدی
است و در تخفیف دادن و یا از بین بردن میل به خودکشی بسیار موثر است. در بسیاری از
موارد وقتی سایر روش های درمانی موثر واقع نمی شوند، درمان از طریق شوک الکتریکی
موثر است.
12
تاثیر ورزش بر افسردگی
روان درمانی همیشه برای افسردگی هایی که به اقدام درمانی نیاز دارند، مناسب است. روان درمانی انواع گوناگونی دارد، از روان درمانی حمایتی گرفته تا روش هایی با هد فهای جا هطلبان هتر، برای برطرف ساختن موثر نشانه های افسردگی، پ یبردن به دلایل روان شناختی افسردگی و کمک به بیمار برای رسیدن به فراست و تغییر ویژگی های شخصیتی و رفتاره ایی که از بازگشت دوباره افسردگی جلوگیری می کند. سایر روش های درمانی مانند ورزش کردن، محروم کردن از خواب، نور درمانی و جراحی روانی جای بحث دارند و پژوهش درباره آنها ادامه دارد، به نظر م یرسد که هریک از این روش های درمانی در برخی از بیماران مفید واقع شوند.
ورزش ضمن حفظ سلامت و ایجاد ورزیدگی جسمانی سبب پرورش روان و رشد شخصیت و تقویت روحی و افزایش شهامت، استقامت و تعدیل عواطف م یگردد و نیز باع ث رفع انزو اطلبی، ترس، افسردگی و دستیابی به شادابی، نشاط و ظهور امکانات درونی انسان و بهره مندی از آن می شود
13
درمان افسردگی :
تاثیر ورزش بر افسردگی
فیزیولوژی ورزش:
فعالیت و تمرینات جسمانی سبب آن می گردد که سطوح برخی ا ز هورمو نها در مقایسه با مقادیراستراحت افزایش یا کاهش پیدا کنند. کاتکولامین های مترشحه از مرکز غدد فوق کلیوی از نظرفیزیولوژی رابطه نزدیکی با اعمال دستگاه عصب سمپاتیک دارند. سطوح افزایش یافته کاتکولامین هاظاهراً کمک کننده های مهمی در عملکردهای ورزشی می باشند. اپ ینفرین و نوراپی نفرین با توجه به نقش کمکی آنها در اعمال ورزشی، تاثیرات مثبت مختلفی روی دستگاه های قلب و عروق و سوخت و ساز در بدن دارند.
ورزش یکی از جدیدترین رویکردها برای پیشگیری از افسردگی و کاهش علائم آن می باشد و می تواند تدبیر درمانی معتبر و موثری باشد . بررسی های انجا م شده در ۱۵ سال گذشته نشان داده که ورزش برای بسیاری از بیمارانی که گرفتار افسردگی خفیف تا متوسط اند، تاثیر مفید و ضد افسردگی دارد اما اثر ورزش بر افسردگی های شدید ثابت نشده است.
کسی مطمئن نیست که ورزش چگونه به بهتر شدن روحیه افراد کمک م ی کند، به اعتقاد برخی از متختصصان، تکان دادن عضلات بزرگ و حجیم به گونه ای آهنگین با افسردگی ناسازگار اس ت. جمع دیگری معتقدند که ورزش تغییرات قابل ملاحظه ای در موقعیت شیمیایی مغز ایجاد می کند و احتمالاً بر روی پیام بر های عصبی و اندورفین (که اخیراً معلوم شده ماده ای شبیه مورفین دارد) اثر م ی گذار د:
برای اینکه ورزش بر افسردگی تاثیر مفیدی بر جای بگذارد، باید به طور منظم، هر هفته ۳ و ترجیحاً ۵ بار یا بیشتر، در هر جلسه دست کم نیم ساعت انجام شود. برای اجرای چنین برنامه فعال ورزشی باید برنامه تمرینی راحتی در نظر گرفت.
14
تاثیر ورزش بر افسردگی
افراد مسن تر و کسانی که با بیماری یا مشکلات جسمانی روبرو هستند باید قبل از شروع ورزش با پزشک خود مشورت کنند. ترکیبی از دویدن و راه رفت ن رای جترین ورزش است که برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار می گیرد، اما هر تمرین منظم ایروبیک (هوازی) نیز می تواند تاثیر مشابهی بر جای گذارد. ترکیب راه رفتن دویدن عملی ترین اقدام تمرینی برای اغلب بیماران است زیرا ارزان تمام می شود و به تجهیزات خاصی جز یک جفت کفش و لباس راحت نیاز ندارد، همچنین می توان درهر شرایط آب و هوایی این تمرین را به تنهایی یا به اتفاق دیگران انجام داد.
شنا کردن، دوچرخه سواری، قایقرانی و حرکات موزون هوازی نیز هر یک برای خود طرفدارانی دارند، اما این تمرین ها معمولاً نیاز به تجهیزات و یا هم بازی دارند
مطالعه و تحقیق در زمینه رابطه فعالیت جسمانی و افسردگی به قرن نوزدهم برمی گردد. در ده ههای اخیر مطالعات فراوانی به منافع تمرینات بدنی در زمینه تقویت روحیه و خلق و خو در افراد سالم و افسرده اشاره کرده اند.
فیزیولوژی ورزش:
15
تاثیر ورزش بر افسردگی
مطالعاتی چند گویای آن است که عدم فعالیت بدنی خطر بیماری ها ی جسمی و افسردگی بالینی را افزایش می دهد. چنانچه افراد زندگی فعالی داشته باشند، وظایف خود را بهتر انجام داده و شاداب و سرحال تر به نظر می رسند و نگرانی ها و افسردگی هایشان تقلیل می یابد.
فعالیت های بدنی روزانه باید به عنوان سنگ بنای روش زندگی سالم پذیرفته شده و ج زیی از زندگی روزمره مردم درآید طبق نتیجه تحقیق "جویز و تیکل" در سال ۱۹۹۸ تحت عنوان تمرین و افسردگی و اضطراب و روابط آنها بر روی ۱۸۸ دانشجو این گونه برآورد شده که سطوح بالای تمرین موجب افزایش احترام به نفس و کاهش علائم افسردگی در خانم ها می شود و طبق نتایج بدست آمده از تحقیق فاتحی در سال ۱۳۷۹ که بر روی دو گروه از دانشجویان انجام شد، چنین برآورد می شود که اختلاف معنی داری از نظر میزان افسردگی بین دو گروه دانشجویانی که ورزش می کردند با دانشجویان غیر ورزشکار مشاهده گردید. طبق این تحقیقات، محققین نتیجه گرفتند که تمرین مناسب جسمانی م یتواند نقش پیش گیرنده و یا بازدارنده در افسردگی داشته باشد. بنابراین فراهم کردن امکانات برای ورزش و ایجا د انگیزه و علاقه و تشویق مردم به انجام حرکات ورزشی می تواند باعث ارتقاء اعتماد ب ه نفس افراد و افزایش آمادگی مقابله با مشکلات زندگی شود.
فیزیولوژی ورزش:
16
تاثیر ورزش بر افسردگی
امروزه میلیون ها نفر به مزایای حرکت پی برده اند، ما داریم به این موضوع پی می بریم که افراد فعال، زندگی پربارتری دارند، آنها با بنیه ترند و مقاومتشان در برابر بیماری ها بیشتر است و اندام متناسبی نیز دارند. افراد فعال همچنین اعتماد به نفس بیشتری دارند، کمتر افسرده می شوند و اغلب حتی در سنین بالا با توان و نیرو روی طرح های تازه کار می کنند.
به یاد داشته باشید هر یک از ما از نظر جسمی و ذهنی موجود منحصر بفردی هستیم و ساعتهای مشخص استراحت و شادابی خودمان را داریم، همه ما از نظر قدرت، استقامت، انعطاف پذیری و خلق و خو با یکدیگر متفاوتیم اگر شما بدن خود و نیازهایش را بشناسید، قادر خواهید بود استعداد فردی خودتان را پرورش دهید و به تدریج زیربنای مناسبی بسازید که یک عمر پایدار بمانید.
فیزیولوژی ورزش:
17
تاثیر ورزش بر افسردگی
نقش ورزش در درمان افسردگی:
مطلبی خواندم به این مضمون که پیاد ه روی sport medicine چندی پیش در مجله انگلیسی
روی تردمیل می تواند سریع تر از دارو درمانی علایم افسردگی را بکاهد…
آیا واقعا خوب است کسی را که مبتلا به افسردگی است، به این امر توصیه کنم«؟
در پاسخ به این سوال، ابتدا باید بگویم که هنگام خواندن مقالات علمی باید به این نکته توجه داشته
باشید که هر مطالعه محدودیت هایی دارد که باعث می شود نتوان نتایج آن را به طور صد در صد
پذیرفت. به عبارت دیگر نمی توان انتظار داشت که نتایج یک مطالعه، هرچه قدر هم که با دقت انجام
شده باشد، کاملا درست باشد و یا در مورد همه افراد جامعه صدق پیدا کند. بنابراین دستورالعم ل های
پزشکی را به کمک جمع بندی از تمام مطالعاتی که در آن زمینه انجام شده اند تدوین می کنند، نه یک مطالعه. درباره اثر ورزش در درمان افسردگی در سال های اخیر مطالعات متعددی انجام شده است که بیشتر آنها نشان داده اند ورزش به بهبود افسردگی کمک می کند.
18
تاثیر ورزش بر افسردگی
اگرچه سازوکار اصلی اثر درمانی ورزش مشخص نیست ولی به نظر می رسد که ترشح برخی مواد (مثل اندورفین، دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین) با ورزش کردن در بدن بیشتر می شود و این مساله به بهبود روحیه کمک میکند.
همچنین ورزش کردن باعث می شود توجه بیمار از نگرانی ها و سایر مسایل ناراحت کننده به نکات دیگر برگردانده شود و به علاوه به بهبود اعتماد به نفس کمک می کند. این مسایل هم می توانند به کاهش افسردگی بینجامند
نقش ورزش در درمان افسردگی:
19
تاثیر ورزش بر افسردگی
اما اگر موثر بودن ورزش را بپذیریم « میزان » ، تاثیر آن در کاهش افسردگی هم اهمیت دارد. آیا ورزش کردن می تواند به اندازه روان درمانی یا دارودرمانی در بهبود افسردگی موثر باشد؟ در کوتاه مدت، بله. ولی درباره اثربخشی طولانی مدت ورزش برای درمان افسردگی مطالعات کافی انجام نشده است. از طرف دیگر، متاسفانه این درمان برای گروه زیادی از بیماران قابل اجرا نیست چرا که نیاز به انرژی، انگیزه و مداومت زیادی دارد و باعث می شود بسیاری از بیماران افسرده این درمان را نپذیرند یا در میانه درمان آن را رها کنند. به علاوه، این درمان تقریبا برای هیچ یک از بیماران مبتلا به افسردگی شدید قابل اجرا نیست. تصور کنید چگونه می توان یک فرد افسرده را واداشت هفته ای پنج روز هر روز به مدت نیم ساعت ورزشی دست کم با شدت متوسط انجام دهد.
بنابراین در حال حاضر از این روش درمانی فقط به عنوان یک درمان کمکی استفاده می شود، نه یکدرمان اصلی. البته این درست است که در صورت اجرا، آثار درمان آن زودتر از دارودرمانی ظاهرمی شود چرا که دارو برای اثر کردن نیاز به چند هفته زمان دارد. پس اگر بتوان فرد افسرده ای که تحت درمان با روش دیگری هم هست را تشویق به انجام ورزش کرد، می تواند مفید باشد.
نقش ورزش در درمان افسردگی:
20
تاثیر ورزش بر افسردگی
تابان علیان کارشناس پرستاری مرکز بهداشت و درمان دانشگاه صنعتی اصفهان.
١. راس میچل- افسردگی ترجمه دکتر وحید روان دوست.
۲. گیلیان باتلر. تونی هوپ- درمان افسردگی ترجمه دکتر کوشیار کریمی طار ی نش ر نسل ن و
. اندیش ۱۳۷۸
۳. معانی ایرج- بیماری نامرئی، افسردگی های روانی- انتشارات چاپخش ۱۳۶۸ تهران.
. ۴. حاجی آقاجانی سعید. اسدی نوقابی احمد علی- بهداشت روان ۱ نشر بشری تهران ۱۳۷۸
۵. انتظاری ناهید. دریایی ملیحه- بررسی نحوه برپاداری نماز و افسردگی در دانشکده علوم پزشکی
. سبزوار ۱۳۷۶
۶. نوقابی احمدعلی . کیقبادی سیف اله بهداشت روان ۲- نشر بشری ۱۳۷۹ تهران.
۷. جان اچ گریست و جیمز دبلیو جفرسون افسردگی و درمان آن ترجمه مهدی قراچه داغ ی- نشر
. گفتار ۱۳۷۸
منابع:
21
تاثیر ورزش بر افسردگی
۸. قراچه داغی مهدی روانشناس افسردگی نشر روشنگران ۱۳۷۰
۹. فاکس و ماتیوس فیزیولوژی ورزش ترجمه دکتر اصغر خالدان انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۷۸
۱۰ . نعمت زاده ماهانی کاظم درمان افسردگی با ورزش تهران.
۱۱ . اداره کل روابط عمومی و امور بی ن الملل ورزش برای تندرستی معاونت امور دانشجوی ی
فرهنگی حقوقی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی- زمستان ۷۴ و بهار. ۷۵
12. Soiner TH.Tikel JJ . Exercise and depressive and anxious symptom. Journal of occupational rehabilitatation. Sep .۱۹۹۸ USA.
۱۳ . فاتحی آذر افسردگی و ورزش- آبان ۱۳۷۹
۱۴ . باب اندرسون بدنسازی و تمرین های کششی ترجمه تهمینه میر هاشمیان.
منابع:
22
23
پایان