تاثیر بکارگیری استانداردهای بین المللی حسابداری بر حسابرسی
مسعود عزیزخانی
دانشگاه ایلام
ANCAAR-Australia
تهران –اسفند ماه ۱۳۹۵
“International financial markets have become increasingly interconnected. Financial events in any part of the world now influence every part of the world. Investors routinely seek investment opportunities on a global basis, while companies seek to raise capital from developed and emerging economies” (Hans Hoogervorst, IASB Chairman)
استانداردهای بین المللی حسابداری
یکسان سازی گزارشگری مالی به عنوان یکی از پیامدهای جهانی شدن (globalisation ) با هدف:
جهانی شدن بازارهای سرمایه
افزایش قابلیت اتکا و شفافیت اطلاعات مالی برای ذینفعان
بیش از ۱۰۰کشور تا کنون این استانداردها را بکار گرفته اند
منافع حاصل از بکارگیری این استانداردها شامل
افزایش نقدینگی بازار (Daske et al. 2008)
واکنش مثبت بازار به اطلاعات شرکتهایی که قبل از پذیرش IFRS دارای کیفیت پایین اطلاعات مالی و عدم تقارن بالای اطلاعاتی بودند (Armstrong et al. 2010)
کاهش نرخ هزینه سرمایه (Li 2010)
مدیریت کمتر سود، شناسایی به موقع زیان، و ارایه اطلاعات مالی مربوط تر در شرکت های ۲۱ کشور استفاده کننده از استانداردهای بین المللی حسابداری (Barth et al. 2008 )
بکارگیری استانداردهای بین المللی حسابداری باعث افزایش شفافیت اطلاعات و همچنین کیفیت سود می گردد
ویژگی های استانداردهای IFRS
استاندارد های مبتنی بر اصول (principle-based)
بکارگیری این استانداردها مستلزم بکارگیری قضاوت حرفه ای توسط حسابداران برای تعیین رویه مناسب و رعایت کامل استاندارد
استفاده از ارزشهای متعارف برای گزارشگری دارایی ها و بدهی ها
پیچیدگی استانداردها (ابزارهای مالی: شناسایی و اندازه گیری، کاهش ارزش دارایی ها، تغییرات نرخ ارز، مزایای پایان خدمت کارکنان، اشخاص وابسته)
این ویژگیها با وجودی که در صورت بکارگیری درست باعث افزایش کیفیت اطلاعات صورتهای مالی می گردد، ممکن است همزمان ریسک بکارگیری نادرست استانداردها و در نتیجه ریسک اطلاعات حسابداری را افزایش دهند
تاثیر بکارگیری استانداردهای IFRS بر حسابرسی-۱
بکارگیری استانداردهای جدید نیازمند منابع کافی، آموزش، پشتکار، هماهنگی و آمادگی نزد سازمان، مدیریت و حسابرسان هست (Vieru and Schadwitz 2010)
شواهدی از برآورد کمتر از واقع پیچیدگی، اثرات، و هزینه های بکارگیری استانداردهای بین المللی (Hoogendoorn 2004)
آمادگی محدود برای بکارگیری IFRS در اروپا (PwC 2004; ICAEW 2004)
پیچیدگی های مرحله گذر به IFRS و عدم آمادگی کافی در شرکتها برای بکارگیری کامل و درست استانداردها، باعث افزایش ریسک حسابرسی می گردد
استفاده از “قضاوت” در بکارگیری استانداردهای IFRS، ممکن است باعث افزایش ریسک حقوقی برای حسابرسان در صورت استفاده نادرست صاحبکار از این “قضاوت” شود
نتیجه: این عوامل ممکن است منجر به افزایش در حق الزحمه حسابرسی گردد
تاثیر بکارگیری استانداردهای IFRS برحسابرسی-2
جایگاه، استقلال، آموزش مستمر و سطح جبران خدمات (حق الزحمه) حسابرسی، عوامل موثری هستند که بر کیفیت گزارشگری مالی (حسابرسی) پس از بکارگیری استانداردهای IFRS تاثیر گذار هستند (Ball 2009)
ضرورت سرمایه گذاری حرفه حسابرسی در آموزش استانداردهای IFRS برای حسابرسان
ضرورت سرمایه گذاری حرفه حسابرسی در منابع (تکنولوژی، انسانی، ..) جهت افزایش کیفیت حسابرسی
سرمایه گذاری موسسه های حسابرسی برای ارایه مشاوره به شرکتها جهت بکارگیری IFRS ، تشکیل تیم های متخصص پیاده سازی IFRS در موسسه های حسابرسی (KPMG 2009)
تاثیر بکارگیری استانداردهای IFRS برحسابرسی-3
شواهد تجربی زیادی افزایش در حق الزحمه حسابرسی را بعد از بکارگیری استانداردهای IFRS در کشورهای مختلف نشان می دهند
چین: پذیرش IFRS در سال ۲۰۰۷
افزایش در حق الزحمه حسابرسی بعد از بکارگیری استانداردهای IFRS Lin & Yen 2016))
حسابرسانی که دارای همکاری با موسسه های بین المللی بوده، قادر به دریافت حق الزحمه بیشتری بوده اند
این افزایش در حق الزحمه حسابرسی در شرکتهای با مالکیت دولتی دیده نشد (تمایل پایین این شرکتها برای ارتقای کیفیت گزارشگری)
تاثیر بکارگیری استانداردهای IFRS برحسابرسی-۴
فنلاند: تفاوت زیاد بین استانداردهای ملی و استانداردهای IFRS، سال پذیرش: ۲۰۰۵
نتایج Vieru & Schadewitz 2010) ):
افزایش تقاضا برای خدمات مشاوره حسابداری جهت بکارگیری استانداردهای IFRS
افزایش قابل توجه در درامدهای غیر حسابرسی موسسه های حسابرسی در دوره بکارگیری استانداردهای IFRS
عدم افزایش در حق الزحمه حسابرسی (بدلیل شرایط رقابتی حاکم بر بازار حسابرسی در فنلاند)
تاثیر بکارگیری استانداردهای IFRS برحسابرسی-۵
استرالیا: سال پذیرش۲۰۰۵(De George et al. 2013)
۲۳٪ افزایش در میانگین حق الزحمه حسابرسی در سال پذیرش، ۸٪ از این افزایش مربوط به پیچیدگیهای IFRS می باشد
شرکتهای کوچکتر سهم بیشتری از این افزایش هزینه حسابرسی دارند
شرکتهایی که بیشتر مشمول بکارگیری استانداردهای پیچیده IFRS هستند (ابزارهای مالی، مبادلات ارزی،…) از نظر حسابرسان، حسابرسی پیچیده تری داشته و در نتیجه حق الزحمه بالاتری پرداخت نموده اند
میزان تاثیر بکارگیری IFRS بر حق الزحمه حسابرسی بستگی به نوع حسابرس و میزان پیچیدگی فعالیت تجاری صاحبکار دارد
تاثیر بکارگیری استانداردهای IFRS برحسابرسی-۶
تجربه نیوزیلند:
بکارگیری اختیاری استانداردهای IFRS از ابتدای سال ۲۰۰۵
بکارگیری اجباری استانداردهای IFRS از ابتدای سال ۲۰۰۸
تفاوت اساسی تجربه نیوزیلند با سایر کشورها (استرالیا، انگلستان ، چین ) در دوره ۳ ساله کاربرد اختیاری این استانداردها می باشد
این دوره اختیاری بکارگیری استانداردها امکان بررسی چگونگی تاثیر این بکار گیری بر حسابرسی شرکتهایی که بصورت اختیاری این استانداردها را اجرا کرده اند، و نیز تاثیر فرایند آشنایی و یادگیری حسابرسان بر حق الزحمه حسابرسی را فراهم می آورد
تاثیر بکارگیری استانداردهای IFRS برحسابرسی-۷
See the word Document
نتایج این تحقیق Higgins et al. 2015)):
افزایش در حق الزحمه حسابرسی بعد از پذیرش IFRS و این افزایش مقطعی نبوده است
این افزایش برای موسسه هایی که دارای ساختار هزینه ثایت (سرمایه گذاری بیشتر در تکنولوژی حسابرسی) بوده اند، کمتر بوده است. این سرمایه گذاری باعث صرفه جویی در مقیاس شده است
“Grant Thornton is a leader in the use of advanced audit technology and we have the technology to achieve a ‘paperless’ audit where this is cost effective. Technology allows us to reduce the time that was previously spent on various routine functions and enables us to extract and analyse data with a minimal amount of effort. As a result of this, we can concentrate our efforts on the business issues” (Higgins et al. 2015,197)
تاثیر بکارگیری استانداردهای IFRS برحسابرسی-۸
تجربه اردن:
بکارگیری استانداردهای IFRS از ابتدای سال ۲۰۰۵
نتایج تحقیق Abu Rishe & Al-Saeed2014)) نشان از افزایش حق الزحمه حسابرسی شرکتها در دوره بعد از IFRS دارد.
این افزایش برای موسسه های حسابرسی که با موسسات بین المللی همکاری دارند، بیشتر بوده است.
تجربه فرانسه:
افزایش در حق الزحمه حسابرسی در دوره انتقال (۲۰۰۴-۲۰۰۵)
عدم افزایش در دوره بعد از بکارگیری (۲۰۰۶-۲۰۰۷)
نتیجه گیری-۱
بکارگیری استانداردهای IFRS، اگر چه باعث افزایش کیفیت اطلاعات صورتهای مالی می گردد ولی پیاده سازی آن مستلزم سرمایه گذاری شرکتها و حسابرسان در زمینه آموزش، منابع انسانی متخصص ، تکنولوژی می باشد
بدلیل ماهیت قاعده مند و نیز پیچیدگی های برخی از این استانداردها، حسابرسی صورتهای مالی مستلزم صرف رسیدگی های بیشتر جهت بررسی صورتهای مالی هستند.
استفاده گسترده از قضاوت حرفه ای در بکارگیری استانداردها، امکان سو استفاده مدیریت از این قضاوتها و در نتیجه ریسک تحریف صورتهای مالی افزایش یافته و به تبع آن، باعث افزایش ریسک حقوقی برای حسابرسان می گردد.
حسابرسان برای پوشش این ریسکها ناگزیر به افزایش میزان رسیدگی ها شده که این افزایش حق الزحمه حسابرسی را بدنبال خواهد داشت
تجربه کشورهای دیگر نشان می دهد که حسابرسان از طریق سرمایه گذاری در بکارگیری تکنولوژی در فرایند حسابرسی و افذایش کارایی حسابرسی، می توانند در هزینه های حسابرسی صرفه جویی کرده و این صرفه جویی را به شکل حق الزحمه کمتر (یا عدم افزایش حق الزحمه) به صاحبکاران خود منتقل نمایند
نتیجه گیری-۲
ضرورت سرمایه گذاری موسسه های حسابرسی در آموزش استانداردهای IFRS برای کارکنان و انتقال این دانش به صاحبکاران
ضرورت در سرمایه گزاری در منابع انسانی متخصص (اکچو یری و ارزیابی )
ایجاد فرصت های جدید برای حسابرسان در زمینه مشاوره برای بکارگیری IFRS