بیماریهای قلبی و ریوی
بیماری های قلبی و ورزش
شایع ترین انواع بیماری های قلبی، بیماری شریان کرونری و تصلب شرایین (سفت شدن عروق) است. سه عامل خطر مهم برای ایجاد بیماری قلبی عبارتند از:
افزایش فشار خون
چاقی
کم تحرکی
ورزش نقش مهمی در کنترل فشار خون و کاهش وزن دارد، بنابراین در بهبود بیماری های قلبی نقش مهمی را ایفا می کند که برخی فواید آن عبارتند از:
افزایش خون رسانی به قلب
افزایش خون رسانی به شریان های کرونری
۳) افزایش قدرت عضلانی پمپ قلبی
۴) ورزش به طور غیرمستقیم سبب کاهش تحریک پذیری الکتریکی قلب می شود، در نتیجه از ایجاد ریتم های نامنظم قلبی که گاه تهدید کننده ی حیات هستند و در اثر تحریک شدن بیش از حد قلب ایجاد می شوند، پیشگیری می کند.
۵) ورزش ایجاد تصلب شرایین را به تاخیر می اندازد و اگر چه این تاثیر مفید در تمام گروه های سنی که فعالیت ورزشی می کنند، رخ می دهد، افراد بالای ۹۰ سال بیشترین فایده را از این خاصیت مهم ورزشی می برند.
در صورت وجود درد سینه
ابتدا باید به پزشک مراجعه کرد.
اثرات ورزش در کاهش بیماری های قلبی و عروقی:
1- ورزش منظم و مداوم باعث افزایش قطر عروق کرونر قلب می شود.
2- ورزش باعث می شود عضله قلب قوی شده و پمپاژ آن افزایش یابد.
3- میزان چربی های مضر خون کاهش می یابد.
4- در صورت تنگی در عروق کرونر اصلی قلب، عروق فرعی افزایش می یابد.
5- فشار خون در افراد مبتلا به افزایش فشار خون tension Hyper) ) کاهش می یابد.
6- تعداد ضربان قلب در حالت استراحت کاهش می یابد.
نکات بسیار مهم ورزشی در بیماران قلبی:
بهترین ورزش پیاده روی است. ابتدا با 2 تا 5 دقیقه شروع کرده و سپس روزانه یک تا 2 دقیقه به آن اضافه کنید تا به 30 تا 45 دقیقه برسد.
2- شدت ورزش به حدی باشد که دچار احساس تنگی نفس، خستگی شدید، سرگیجه و درد سینه نشوید.
3- از ورزش در آب و هوای بسیار گرم و مرطوب پرهیز شود.
4- همیشه بیماران قلبی نیتروگلیسیرین زیرزبانی همراه داشته باشند و در صورت بروز مشکل قلبی زیرزبان قرار دهند.
5- از انجام فعالیت های قدرتی (مانند وزنه برداری، هل دادن ماشین، شنا رفتن، دمبل زدن و…) جدا خودداری شود.
6- در صورت بروز سرگیجه، تنگی نفس، درد سینه در هنگام ورزش یا بعد از آن بلا فاصله به پزشک مراجعه شود.
7- از خوردن غذاهای چرب و سنگین و قهوه و کاکائو پرهیز شود.
8- از شرکت در ورزش های مسابقه ای که فشار روحی و فیزیکی زیادی دارند اکیدا خودداری شود.
9- در صورت ابتلا به بیماری های شایع نظیر سرماخوردگی و غیره از انجام فعالیت های ورزشی تا بهبودی خودداری شود.
10- از دوش گرفتن یا شنا کردن در آب سرد و گرم خودداری شود.
11- بیمارانی که از داروهای ضدانعقادی (مانند وارفاین، کومادین، آسپرین) استفاده می کنند باید از انجام فعالیت ورزشی که خطر خونریزی وجود دارد خودداری نمایند.
تعداد زیادی از افراد جامعه از بیماری های مزمنی مانند دیابت، آسم، بیماری های قلبی – عروقی و … که گاه سال های متمادی طول می کشد، رنج می برند. فعالیت فیزیکی و ورزش می تواند نقش بسیار مهمی را در زندگی و بهبود وضعیت بالینی این افراد داشته باشد و احساس خوبی از حفظ سلامتی را در آنها ایجاد کند. در برخی موارد حتی ورزش می تواند، موجب تاخیر در پیشرفت این بیماری های زمینه ای شود.
بیماری های انسداد ریوی به هر نوع مشکل ریوی که به تدریج سبب اشکال در تنفس فرد شود، بیماری انسداد ریوی گفته می شود. برخی بیماری های زمینه ای که سبب اشکال انسداد راه های ریوی می شوند، عبارتند از: برونشیت مزمن، (التهاب مزمن راه های تنفسی)، برونشکتازی (اتساع غیرقابل برگشت راه های تنفسی)، آمفیزم (بیماری مزمن ریه که طی آن کیسه های هوایی در ریه بیش از اندازه گشاد می شوند )، آسم و سایر بیماری هایی که سبب تنگی و اسپاسم راه های هوایی می شوند.
برنامه های ورزشی برای بیماران ریوی
ورزش و فعالیت فیزیکی مناسب می تواند، سبب بهبود عملکرد ریوی شود و کم کم احساس بهبود و افزایش قوا را در بیمار ایجاد کند، با این وجود، برای هر فرد باید به طور جداگانه برنامه ی ورزشی مناسبی ارائه شود. یک پزشک باید بیمار را معاینه کند و شیوه ی صحیح نفس کشیدن و افزایش ظرفیت تنفسی را به او بیاموزد. ابتدا بیمار باید با لب های بسته تمرین کند، تا بازدم عمیق و فعال انجام دهد و شیوه ی حبس کردن نفس و افزایش ظرفیت تنفسی را یاد بگیرد. این تکنیک سبب می شود، تا عضله ی دیافراگم و سایر عضلات فرعی تنفس تقویت شوند. وقتی که این باز توانی تنفسی به حد قابل قبولی رسید، یک برنامه ی پیاده روی می تواند، ظرفیت تنفسی و سلامت عمومی بیمار را بهبود ببخشد، ولی این اقدامات حتما باید زیر نظر پزشک انجام شود.
تنفس ناسالم
اغلب افراد به هنگام تنفس کردن مرتکب سه اشتباه می شوند، که عبارت هستند از:
تنفس کم عمق، تنفس بیش از اندازه سریع و تنفس وارونه.
بنابراین ساده ترین راه حل این است که آرام تر، عمیق تر و درست تر نفس بکشیم. اما تنفس وارونه نیاز به کمی توضیح دارد. بهترین راه برای اطلاع از تنفس صحیح، نگاه کردن به تنفس نوزادان و کودکان است. بچه ها وقتی نفس می کشند، به هنگام عمل دم شکم شان بالا می آید و گرد می شود. عضلات شکم کودک نرم است؛ به طوری که هوا می تواند به راحتی به عمق ریه های او برسد. وقتی تنفس کردن ناسالم بزرگسالان را تماشا می کنید، درست عکس این حالت است. به همین دلیل است که آن را تنفس وارونه می نامند. اغلب بزرگسالان هنگام دم شکم شان را سفت می کنند و در این حالت تنفس، شکم مانع پُر شدن ریه ها از هوا می شود. حتی بازدم شان را ناقص انجام می دهند که همه این ها به خاطر استفاده وارونه از عضلات دیافراگمی است.
تنفس سالم
تنفس سالم و درست، سه مرحله دارد: شروع، میانه، اوج(به هنگام بازدم این ترتیب برعکس می شود) که در حالت های دم و بازدم توضیح داده می شود. عمل دم در شروع عمل دم، شکم در حالت آرامش قرار می گیرد. این کار دیافراگم را صاف می کند قبل از حرکت سینه، شکم قدری بزرگ و منبسط می شود و فضایی را فراهم می سازد تا هوا، بخش های تحتانی ریه های شما را پُر کند. عمل دم در میانه ی راه خود، عضلات سینه را منبسط می کند و در نتیجه قفسه سینه بزرگ می شود قفسه سینه به سمت بالا حرکت می کند، زیرا هوا بخش میانی ریه ها را پُر می کند. در بخش اوج عمل دم، استخوان ترقوه به سمت بالا حرکت می کند و شانه ها حالت آرام به خود می گیرند و کمی عقب می روند. هوا بخش های فوقانی ریه ها را پُر می کند. عمل بازدم در شروع عمل بازدم، استخوان های ترقوه پایین می افتند و شانه ها کمی به سمت جلو متمایل می شود. در میانه ی بازدم عضلات سینه به حالت آرام درآمده و قفسه ی سینه به سمت پایین حرکت می کند و در هر سه بُعد باریک می شود. البته هرگز توصیه نمی شود به هنگام تنفس به جزییات تا این اندازه توجه کنید؛ با این حال چند دقیقه ای دقت به تنفس و جزییات آن مفید است.
تنفس
امروزه یک برنامه تنفسی قادر است ما را در زندگی روزمره کمک فراوانی کند. بحران ها، فشارهای عصبی، افسردگی و کسالت با تبعیت از یک سری تمرین ها قابل رفع می باشند. بدون هیچگونه فشاری شانه ها را صاف نگه دارید و نفستان را تماما تخلیه کنید. مکث کرده و سپس به طور عمیق نفس بکشید، این روند باید کاملاً آرام باشد. عمل دم می بایست به قدری باشد که شش ها کاملاً پر شوند. بدون تغییر حالت شانه ها نفس را از طریق بینی به آرامی تخلیه کنید. شما باید هم زمان با دریافت اکسیژن مغز و اعصاب را آسوده و آرام کنید. سه روش تنفسی وجود دارد:
روش سطحی
بدترین روش تنفس می باشد. هنگامی که عمل دم صورت می گیردشکم منقبض شده و شانه ها و استخوان ترقوه بالا می روند. در این نوع تنفس حداکثر کوشش به کار می رود اما حداقل میزان هوا نصیب فرد می شود.
تنفس دنده ای
در این نوع تنفس عضلات سینه، قفسه سینه را منقبض می کنند. این نوع تنفس هم تنفس کاملی نیست.
تنفس عمیق شکمی
این روش بهترین روش تنفس می باشد. در این روش هوا به تمامی قسمت های شش ها و حتی قسمت های تحتانی آن می رسد و تنفس آرام و عمیق می باشد. به این روش تنفس دیافراگمی نیز گفته می شود. در حقیقت هیچیک از این سه روش تنفس کامل نیستند. یک یوگی هر سه روش را با هم ترکیب می کند. ابتدا با تنفس عمیق شروع کرده و با تنفس دنده ای و سطحی به عمل دم ادامه می دهد. برای اینکه تنفس دیافراگمی را احساس کنید، یک لباس شل و آزاد پوشیده و به پشت دراز بکشید. دست ها را بر روی دیافراگم قرار دهید. عمل دم و بازدم را به طور آهسته انجام دهید. در هنگام دم، شکم باید به طرف خارج منبسط شده و سپس قفسه سینه منقبض شود. سعی کنید این حرکت و جنبش را احساس کنید. دم به طور آرام، شکم منبسط شده و سپس قفسه سینه منبسط شده و در آخر قسمت بالای شش ها منبسط می شود
شیوه انجام تنفس درمانی
هرگاه متوجه شدید تنفس سینه ای دارید، هوا را با نفس عمیق به درون بکشید و بگذارید به آرامی خارج شود. در حین بازدم باید در تمام بدن تان احساس آرامش کنید.
به علاوه، دوره ی آرامش 10 تا 15 دقیقه ای، سلامت جسمی و ذهنی را افزایش می دهد و به شما در مقابله با تاثیرات مضر استرس کمک می کند.
کار را در یک اتاق آرام که تهویه مناسبی دارد و شما در آنجا احساس راحتی دارید، آغاز کنید.
گردن و سر باید در یک راستا باشند. چشم های خود را ببندید و در حالی که یک دست را به آرامی روی شکم می کشید تا حرکت دیافراگم را متوجه شوید، تنفس دیافراگمی را تمرین کنید. بر روی ریتم تنفس خود تمرکز کنید و بگذارید منظم تر شود تا جایی که فاصله ای بین آنها نباشد. همانطور که آرام تمرین می کنید، به سردی هوای ورودی و گرمی هوای خروجی نیز دقت داشته کنید. تمرکز خود را روی ریتم تنفس نگه دارید.
بعد از 7 تا 10 دقیقه به آرامی چشم ها را باز کنید.
تمرین های تنفس
تمرین اول: در این تمرین آموزش اولیه ارائه می شود. به هنگام بازدم، هوای درون ریه های خود را به بیرون بدمید؛ البته بدون فشار زیاد آن قدر مکث کنید که بدن تان به شما بگوید به تنفس بعدی احتیاج دارید. مهم نیست دو ثانیه مکث کنید یا مثلا بیست ثانیه. حالا تا حدی که امکان دارد، هوا را به درون ریه های خود بکشید(دم بدون فشار زیاد) بار دیگر عمل بازدم را انجام دهید و آن قدر صبر کنید تا مجبور شوید دوباره تنفس کنید. این تمرین را به مدت یک دقیقه انجام دهید. تمرین دوم: 1- راست بنشینید و ستون فقرات در یک امتداد باشد. به بدن خود هیچ فشاری وارد نکنید و آرامش را در عضلات بدن تجربه کنید. سپس آهسته و پیوسته از راه سوراخ های بینی خود دم بگیرید؛ به گونه ای که ابتدا بخش های پایینی ریه ها از هوا پُر شود. نشانه این حالت آن است که پرده دیافراگم(که محتویات قفسه سینه را از احشای شکمی جدا می کند)، به قسمت پایین رانده می شود و با قدری فشار، عضلات جدار شکم را به بیرون برجسته می کند. در ادامه با اتساع بخش های تحتانی قفسه سینه و دنده های پایینی، قسمت میانی ریه ها را پُر کنید و سرانجام با برآمده کردن قسمت فوقانی سینه و بالا کشیدن دنده های بالایی، بخش های فوقانی ریه ها را از هوا پُر کنید. در حالت اخیر بخش تحتانی شکم اندکی به داخل کشیده خواهد شد که به پُر شدن بخش فوقانی ریه ها کمک می کند. فراموش نکنید که در این تمرین بایستی دم روندی پیوسته و آرام داشته باشد و نباید پُر کردن سه بخش مختلف ریه در سه حرکت جداگانه انجام شود. همچنین از انجام دم های تکانه ای به شدت بپرهیزید. 2- دم را به مدت چند ثانیه حبس کنید(تا آن جا که مقدور باشد و بدون اجبار و فشار زیاد باشد). 3- به آرامی نفس خود را بیرون دهید؛ به گونه ای که قفسه سینه در وضعیتی پایدار قرار داشته باشد و هم زمان با خروج هوا از ریه ها، شکم اندکی داخل کشیده شود. وقتی هوای موجود در ریه ها خارج شد، قفسه ی سینه و شکم خود را آرام کنید. با اندکی تمرین می توان بر این تکنیک تسلط پیدا کرد و آن را به طور خودکار و عادتی انجام داد. برای انجام بهتر تمرین دوم می توانید رو به روی یک آینه ی بزرگ بنشینید و دستان خود را آرام روی شکم قرار دهید تا حرکات را بهتر احساس کنید. هنگام انجام این تمرین بهتر است گاهی در پایان دم، شانه ی خود را بلند کنید، به طوری که بر اثر بالا آمدن ترقوه کوچک ترین بخش قسمت فوقانی ریه نیز از هوا بی نصیب نماند. تمرین سوم: 1- یک دم عمیق بگیرید. 2- دم خود را به مدت چند ثانیه حبس کنید. 3- لبان خود را همانند زمانی که می خواهید سوت بزنید جمع کنید، اما گونه ها را از هوا پُر نکنید. سپس مقداری از هوا را از طریق لب های خود با فشار خارج کنید. پس از لحظه ای درنگ بار دیگر مقداری از هوا را با همین روش بیرون دهید. این کار را به همین صورت ادامه دهید تا تمام هوای موجود در ریه ها خارج شود. این نوع تنفس برای رفع خستگی موثر است.
چند روش ساده تنفسی
1 ـ در مکان راحتی بنشینید و یا بایستید و بدن خود را رها کنید. چشمانتان را ببندید. از راه بینی هوا را فرو برید. این مکش هوا در 5 شماره و خیلی آرام انجام دهید. همچنین بازدم را نیز به آرامی انجام دهید و هنگام بازدم، در ذهنتان تا 7 بشمارید. این حرکت را دست کم 5 بار انجام دهید. 2 ـ صاف بنشینید. قفسه سینه خود را مثل یک بادکنک بدون باد تجسم کنید. با بینی خود هوا را به ششها وارد کنید و این بادکنک را در حال پر شدن تصور کنید. عمل بازدم باید به گونه ای انجام شود که حالت نشستن ما به هم نخورد. یعنی شانه ها نیفتند و حالت خمیده پیدا نکنیم. باید هنگام دم و بازدم به تنفس عمیق و آرام خود توجه کنیم. این توجه نباید احساس اجبار در ما ایجاد کند. چرا که هدف از انجام این تمرینات کاهش تنش است ونه افزایش آن. 3 ـ از طریق دهان بازدم خود را خارج کنید. هنگام دم، دهان خود را ببندید و از راه بینی نفس بکشید. این عمل باید در 5 شماره انجام شود. هوای دم را به اندازه 4 شماره نگه دارید. نفس خود را در 7 شماره و عمیق از راه دهان خارج کنید. این عمل را حداقل 3 بارتکرار کنید. 4 ـ این بار با دوکف دست خود به شکمتان فشار بیاورید. به گونه ای نفس بکشید که ابتدا شکم و سپس قفسه سینه پر شود. نفس خود را نگه دارید. حالا عمل بازدم را عکس مرحله قبلی انجام دهید. یعنی ابتدا هوای قفسه سینه را خارج کنید.
تمرینات تنفسی
اکثر مردم تنها بخشی از ظرفیت دستگاه تنفسی یا ریه را برای تنفس استفاده می کنند. این دسته از مردم که تنفسشان سطحی بوده و کمی از قفسه سینه را منبسط می کنند شانه های خم شده ای دارند و در قسمت بالای گردن و پستانشان فشار دردآوری را متحمل می شوند و از کمبود اکسیژن رنج می برند. این عده بدون آنکه خود بدانند به سرعت خسته می شوند. با تمرینات تنفسی یوگا علاوه بر پیشگیری از این موارد می توانید انرژی حیاتی و سلامتی خود را تضمین نمایید. از تمامی روش های تنفسی قادر خواهید بود ظرفیت انرژی حیاتی را افزایش دهید. چنانچه هنگام بالا رفتن از پله ها خسته می شوید سعی کنید که شانه ها را صاف نگه داشته و در هر دو پله عمل دم و در دو پله بعدی عمل بازدم (تخلیه تنفس) را انجام دهید. با پیروی از چنین عملی یعنی دو پله دم و دو پله بازدم قادر خواهید بود آرام آرام پله ها را بالا رفته و بدون کمبود اکسیژن و نفس به بالای پله ها برسید. با چنین آهنگ تنفس قادر خواهید بود میزان زیادئی از دی اکسیدکربن را بیرون داده و اکسیژن را جایگزین آن نماییم، بدین ترتیب کمتر دچار خستگی می شویم.
توصیه ها
استفاده از ماسک در هنگام وجود ریزگرد.
خروج از مناطق با آلودگی هوا.
استفاده از مرطوب کننده
اجرای سرفه موثر
پایان