بهره برداری از نتایج پژوهش ها
Background
Research is consistently producing new findings that may contribute to effective and efficient care,
The findings of such research will not change outcomes unless health services and health care professionals adopt them in practice(1).
.1 -Grimshaw, Ward, Eccles. (2006) Oxford Handbook of Public Health. 480-7.
تولید دانش و به کارگیری آن در صحنه عمل و تصمیم گیری ها است که بزرگترین سرمایه دولتها وملت هاست. محدودیت منابع اهمیت انتقال دانش و تلاش برای بهره برداری از نتایج تحقیقات را افزایش داده است (2).
بین تولید دانش و استفاده از آن در صحنه عمل فاصله زمانی بسیاری وجود دارد و چنین تاخیری می تواند برای جامعه (بخصوص بیماران) نتایج ناگواری در پی داشته باشد. (3).
-Santesso N،2- Tugwell P. Knowledge Translation in Developing Countries. J Continuing Education Health Professions; 2006; 26(1):87-96.
3-Lomas J، Enkin M، Anderson GM، Hannah WJ، Vayda E، Singer J. Opinion leaders vs audit and feedback to implement practice guidelines. Delivery after previous cesarean section. Journal of the American Medical Association; 1991; 265(17):2202-2207.
چرا باید برای بهره برداری از نتایج پژوهش برنامه داشت؟
تولید دانش جدید اغلب به تنهایی در به کارگیری یا تاثیر گذاری بر روی سلامت منجر نمی شود.
نظام های سلامت باید تعامل بیشتری با پژوهش علوم پزشکی داشته باشند تا دانش مربوطه را جهت بهبود وضع خود بکار گیرند. مبنای این رابطه باید فرهنگ یا همکاری متقابل، حل مساله و نو آوری باشد(4).
4- Organisation, W. H. (2004). World Report on Knowledge for Better Health – Strengthening Health Systems. Geneva, World Health Organisation.
تعاریف
داده ها؟ اطلاعات؟ دانش؟
داده ها: اطلاعات خام
اطلاعات: داده های مرتب شده
دانش: اطلاعات معنی دار
انتقال دانش Knowledge transfer
فرایندی با ماهیت خطی که در آن ابتدا ایده پژوهش بوجود آمده و بعد پژوهش انجام می شود و در آخر نتایج آن در اختیار کاربران قرار می گیرد (ماهیت یکطرفه ای که بر مقوله انتقال دانش مترتب است مورد انتقاد قرار گرفته و مطالعات اخیر نشان داده اند که چنین راهبردی نمی توانند اثر قابل توجهی در تقویت پذیرش و بکارگیری نتایج پژوهش های جدید داشته باشند).
ترجمان دانش Knowledge translation
ترجمه دانش به معنای تبادل، سنتز و کاربرد یافته های تحقیق به واسطه سیستم پیچیده ای از ارتباطات بین محققین و استفاده کنندگان از دانش است.
به بیان دیگر ترجمه دانش تسریع کننده چرخه دانش است.
ترجمان دانش فرآیندی است که کلیه فعالیت ها از زمان شکل گیری ”سوال پژوهش“ تا ”ایجاد تغییر“ را در بر می گیرد نه این که تنها از اتمام پژوهش شروع شود.
How should it be transferred?
5- Lomas L: Diffusion, dissemination, and implementation: who should do what? Ann N Y Acad Sci 1993, 703:226-235.
قابل توجه مدرسین محترم اینکه در پانویس این اسلاید توضیحات لازم آمده است. اگر مناسب می دانید که بجای این اسلاید می توانید از نسخه فارسی آن که بعد آمده است استفاده نمایید (یادتان نرود که این چارگوش را می توانید حذف کنید).
چگونه دانش انتقال می یابد؟
5- Lomas (1993)
چارچوب ترجمان دانش
چارچوبی که هم اکنون برای ترجمان دانش از جانب نهادهای مختلف و از جمله سازمان جهانی بهداشت توصیه شده چارچوبی است که در آن به پنچ مرحله کلیدی در خصوص ترجمان پیام اشاره می کند(6و7) :
What: چه پیامی؟
To whom: به چه کسی؟
By whom: توسط چه کسی؟
How: چگونه؟
Evaluation: با چه تاثیری؟
6-World Health Organisation. 2004. World Report on Knowledge for Better Health: Strengthening Health Systems.
7-Lavis, J; et al. (2003). The Milbank Quarterly, 81 (2) : 221-248.
پیام (WHAT)
در گزارش و یا مقاله خود مشخص کنید که عملاً با نتیجه مطاله شما چه می توان کرد.
توجه کنید که حتماً یک مطالعه منجر به پیامی که بتوان بر اساس آن اقدام کرد منجر نمی شود.
پیام قابل انتقال خود را از ”مجموعه ای از پژوهش ها“ بهتر بدست می آیند تا از گزارش منفرد پژوهشی یا نتایج یک مطالعه، به عبارت دیگر انجام متاآنالیز و بررسی مروی منظم برای تهیه پیام مفید تر از مطالعه های مشاهده ای هستند
مطالعات منفرد به ندرت منجر به اتخاذ تغییر می شوند چون شواهد کافی ندارند.
مخاطب (To whom)
”گروه مخاطب“ استفاده کنندگان بالقوه از نتیجه تحقیق شما هستند. توجه کنید که سایر محققین تنها بخشی از گروه مخاطب شما می باشند.
هر فرد یا گروهی که بتواند در راستای دستیابی به نتیجه نهایی پژوهش شما تاثیر بگذارد یا تاثیر بپذیرد، جزو مخاطبین شما قرار دارد (8).
در انتقال پیام باید نوع تصمیم و نوع محیطی که تصمیم سازی در آن انجام می شود در نظر گرفته شوند،
باید در این مرحله به خوبی مخاطبین خود را شناسایی نمایید.
8- (Mike Jones ‘Getting the message across’ Dissemination Seminar – Bridging the Gap)
پس توجه کنید که:
چه کسی می تواند بر اساس پژوهش اقدام کند؟
چه کسانی می توانند بر این افراد تاثیر بگذارند؟
با کدام گروه مخاطب به بالاترین درجه از موفقیت خواهید رسید؟
پیام رسان چه کسی است؟ (By whom)
اعتبار و حیثیت علمی و اجتماعی پیغام رسان اهمیت دارد.
در زمینه ای که نتیجه تحقیق شما داشته است، همکاران بالینی، مدیران و سایر مخاطبین چه کسی را قبول دارند؟ آن فرد می تواند بهتر حامل پیام مطالعه شما باشد.
فرآیند انتقال چگونه باشد؟(How)
فعال یا غیرفعال
اغلب صاحبنظران بر این باورند که سازوکارهای غیر فعال تاثیر چندانی نداشته و فرایندهایی که متضمن درگیر شدن افراد بصورت تعاملی باشند، ارجح هستند.
انواع غیر فعال ترجمان دانش
انتشار مقاله در مجله های داخلی
انتشار مقاله در مجله های بین المللی
ارایه در کنفرانس ها، سمینارها و همایش های داخلی
ارایه در کنفرانس ها، سمینارها و همایش های بین المللی
ارسال گزارش کامل از طرح پژوهشی برای استفاده کننده ها
ارسال خلاصه ای از گزارش طرح برای استفاده کننده ها
قرار دادن نتایج در وب سایت
پست کردن یا پست الکترونیکی مقالات، گزارش ها و یا خلاصه های آن ها برای استفاده کنندگان با درخواست آنان
انتشار نتایج پژوهش در نشریات غیرعلمی (نظیر مجله ها یا روزنامه های مورد علاقه عموم)
انواع فعال ترجمان دانش
تهیه و ارسال متون با زبان متناسب استفاده کننده ها (نظیر نوشته های ساده برای بیماران، متون خاص برای مدیران، گزارش عملی برای همکاران بالینی و آزمایشگاهی، گزارش 25-3-1 (سه اسلاید جلوتر معرفی شده است) برای مدیران و تصمیم گیران یا گزارش خاص برای دانشگاهیان)
پست کردن یا پست الکترونیکی مقالات، گزارش ها و یا خلاصه های آن ها برای ذی نفعان بدون درخواست آنان
ارایه به خبرنگاران نشریات، رادیو و تلویزیون برای انتشار در رسانه ها یا شرکت در مصاحبه ها
تشکیل جلسه با مخاطبین برای معرفی نتایج پژوهش
انتخاب روش ترجمان دانش باید بر مبنای مواد ذیل باشد:
موانع احتمالی
وجود شواهد که این شیوه انتقال موثر است، منابع موجود
سایر موارد مربوط به قابلیت اجرایی
(Evaluation)
اانتظار دارید بعد از انتقال دانش حاصل از پژوهش شما چه رخ دهد؟
قضاوت در مورد میزان موفقیت نتیجه هر پژوهش بستگی به میزان دستیابی به هدف مورد نظر دارد.
هدف شما چه بوده:
بر اساس نتیجه پژوهش شما ارایه خدمتی تغییر کند؟
اصولاً نوع رویکرد گروه مخاطب نسبت به موضوع تغییر پیدا کند (نه تنها بطور مستقیم از نتیجه تحقیق استفاده کند بلکه ذهنیت افراد نیز تغییر یابد)؟
گروه مخاطب تنها از این مطالعه مطلع باشد؟
متناسب با انتظار خود از تغییر باید تدارک فعالیت انتقال دانش را ببینید.
World Health Organisation. 2004. World Report on Knowledge for Better Health: Strengthening Health Systems.
گزارش 25-3-1
نوشتن گزارش به نحوی که هم مختصر باشد و هم مفید
ا نوشتن یک مقاله برای مجلات علمی متفاوت است.
1 صفحه: پیام اصلی 3 صفحه: خلاصه اجرایی 25صفحه: گزارش
فونت 12 ، حاشیه 2.5 سانتیمتر، فاصله دو سطر
1 صفحه: پیام اصلی (قلب گزارش)
چه کسی است این گزارش را می خواند؟
لازم است چه مطلبی را در مورد این پژوهش بداند؟
چه چیز از یافته های این مطالعه بر می آید؟
نکاتی که مخاطب باید از آن آگاه شود به صورت فهرست وار
لازم نیست پیام شما حاوی توصیه های مشخص باشد، اگر نمی توان نتیجه گیری قطعی نمود سوال مشخصی را که باید پس از این به آن پاسخ داد به صورت واضح مطرح نمایید.
3 صفحه: خلاصه اجرایی
اشاره به موضوع مورد بررسی و پاسخ های بدست آمده
یافته های طرح به صورت فشرده
نگارش با زبان شفاف و روشن ولی غیرعامیانه به گونه ای که فرد ناآشنا به پژوهش آن را کاملا درک نماید
نکات دارای اهمیت بیشتر در ابتدای متن ونکات کم اهمیت تر در ادامه
روش اجرا و جزئیات تکنیکی در حد 2-1 سطر
خلاصه اجرایی یک خلاصه مقاله آکادمیک نیست! با زبانی که غیر از هم رشته ای های شما بقیه هم آن را می فهمند بنویسید.
25 صفحه: گزارش
گزارش باید این موضوعات را پوشش دهد.
زمینه و سابقه Context
مفاهیم Implications
رویکرد Approach
نتایج Results
منابع اضافی Additional Resources
پژوهش های بیشتر Further Research
مراجع و کتابشناسی References and Bibliography
توجه کنید که معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی تهران در صورتی که 1) طرح شما از منابع آن ها تامین اعتبار شده باشد، 2) گروه مخاطب نتیجه پژوهش شما غیر از محققین باشند و 3) هنگام ارسال گزارش نهایی طرح این موضوع را و اهمیت آن را ذکر کنید از فعالیت ترجمان دانش شما حمایت خواهد نمود.