پاورپوینت بررسی و معرفی انواع ریسک ها در بانک

پاورپوینت بررسی و معرفی انواع ریسک ها در بانک

امروزه شرکت ها در محیط پیچیده و متغیری فعالیت می کنند. در این شرایط شرکت ها برای دستیابی به اهداف خود و کاهش اثر نامطلوب نوسانات، برای مدیریت ریسک هایی که با آن مواجهند، اهمیت زیادی قائل هستند. ماهیت کسب و کار خدمات مالی، پذیرش ریسک است و بدون پذیرش ریسک قادر به سودآوری و رشد نیستند. با توجه به ماهیت کسب و کار خدمات مالی، مدیریت ریسک برای این نوع شرکت ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در واقع، این موسسات باید ریسک هایی را که می پذیرند، مدیریت کنند. شرکت های ارائه دهنده خدمات مالی مانند بانک ها، با ریسک های بزرگی همچون ریسک بازار (مانند ریسک نرخ ارز، نرخ بهره و قیمت سهام)، ریسک نقدینگی، ریسک اعتباری و ریسک عملیاتی (مانند ، نیروی انسانی و قوانین) مواجهند.

– افزایش سودآوری بانک
– افزایش سهم بازاری بانک در بازار پول
– ارتقای توان رقابتی در ارائه خدمات بانکداری الکترونیک
– افزایش بهره وری نیروی انسانی
– گسترش زنجیره شعب در مناطق پر بازده اقتصادی
– حفظ و ارتقای امنیت اطلاعات بانکی مشتریان
اهداف اولیه بررسی ریسک در بانکداری

اهداف اولیه بررسی ریسک در بانکداری
ریسک پذیری قسمت جدایی ناپذیر هر کسب و کاری است "فعالیت اقتصادی یعنی بکارگیری منابع کنونی برای یک آینده نامطمئن". تنها چیزی که در مورد آینده قطعی است، عدم اطمینان و ریسک است. بررسی های تاریخی انجام شده بیانگر این موضوع بود که دستیابی به عملکرد اقتصادی بهتر با عدم اطمینان بیشتر و به عبارت دیگر، با ریسک پذیری بیشتر همراه است.

امروزه تقریبا تمامی فعالیت ها و فرآیندهای عملیاتی از دریچه ریسک نگریسته می شوند. نتیجه نهائی برنامه راهبردی باید ایجاد ظرفیت برای پذیرش ریسک های بیشتر باشد، زیرا این تنها راه بهبود عملکرد است. اگرچه برای گسترش این ظرفیت، شرکت ها باید ریسک هایی را که می پذیرند، بشناسند. شرکت ها به جای آنکه خود را براساس حدس وگمان یا شایعه در عدم اطمینان غوطه ور کنند، باید قادر به انتخاب عقلایی ریسک ها باشند. امروزه، به ندرت سازمان یا شرکتی می توان یافت که اهمیت مدیریت فعالانه ریسک را درک نکرده باشد.

ماهیت ریسک
تمام افراد به نحوی با این مفهوم آشنایی دارند در جامعه امروز تقریبا و اذعان می کنند که زندگی با ریسک همراه است. ریسک در زبان عرف عبارت است از خطری که به علت عدم اطمینان در مورد وقوع حادثه ای در آینده پیش می آید و هرچه میزان این عدم اطمینان بیشتر باشد، اصطلاحا گفته می شود ریسک زیادتر است. فرهنگ وبستر، ریسک را «در معرض خطر قرار گرفتن» تعریف کرده است. فرهنگ لغات سرمایه گذاری نیز ریسک را زیان بالقوه سرمایه گذاری که قابل محاسبه است، می داند.

برای تعریف ریسک دو دیدگاه را ارائه گردیده:
دیدگاه اول: ریسک به عنوان هرگونه نوسانات احتمالی مثبت یا منفی در بازدهی اقتصادی در آینده.
دیدگاه دوم: ریسک به عنوان نوسانات احتمالی منفی در بازدهی اقتصادی در آینده.

مدیریت یکپارچه ریسک
در رویکرد مدیریت یکپارچه ریسک یا Enter Prize Risk Management به اختصار ERM ریسک با رویکرد اول مورد توجه قرار می گیرد. به عبارت دیگر، هم ریسک های نامطلوب (تهدیدات) و هم ریسک های مطلوب (فرصت ها) مد نظر هستند.
Enter Prize Risk Management

معرفی انواع ریسک ها دربانک
1-3- ریسک نرخ ارز Exchange Rate Risk
2-3- ریسک نرخ سود Interest Rate Risk
3-3- ریسک اعتباری Credit Risk
4-3- مدیریت نقدینگی Liquidity Management
5-3- ریسک تغییرات سطح عمومی قیمت ها
Purchasing Power Risk

معرفی انواع ریسک ها دربانک
6-3- ریسک مدیریت Management Risk
7-3- ریسک سیاسی Political Risk
8-3- ریسک صنعت Industrial Risk
9-3- ریسک عملیاتی Operational Risk
10-3- ریسک قوانین و مقررات
11-3- ریسک نیروی انسانی

ریسک نرخ ارز به واسطه تغییر در نرخ ارز بوجود می آید. کلیه شرکت هایی که در خارج از مرزهای سیاسی با کشورهای دارای واحد پولی متفاوت ارتباط معاملاتی دارند، در معرض ریسک نرخ ارز قرار دارند. ریسک نرخ ارز می تواند به توانایی سازمان جهت بازپرداخت وام های خارجی اثر بگذارد و همچنین می تواند باعث شود که سازمان نتواند به تعهدات خود نسبت به پیش خرید کالاها از بازارهای خارجی عمل کند.

1-3- ریسک نرخ ارز Exchange Rate Risk

نرخ سود و تغییرات آن در اقتصاد کنونی یکی از عوامل مهم ریسک مالی محسوب می شود. در صورتی که سازمان ها برخی از دارایی های خود را بصورت دارایی های مالی نگهداری کنند، با این ریسک مواجه خواهند شد. بیشتر اقلام ترازنامه بان کها و نهادهای مالی از جمله شرکت های سرمایه گذاری، درآمدها و هزینه هایی را در بر دارند که به نحوی با نرخ سود در ارتباط است.
2-3- ریسک نرخ سود Interest Rate Risk

ریسک اعتباری هنگامی رخ می دهد که وام گیرنده به علت عدم توان یا تمایل، به تعهدات خود در مقابل وام دهنده و در تاریخ سررسید عمل نکند. ریسک اعتباری، از مهمترین ریسک هایی است که خصوصاً نهادهای پولی و مالی را تحت تاثیر قرار می دهد. ریسک اعتباری می تواند ناشی از مبادلات از لحاظ نوع کیفیت کالا، موارد مبادله، اطمینان و اعتبار طرفین باشد. لذا بر این اساس، سازماندهی و پوشش آن به عنوان بخشی تحت عنوان مدیریت ریسک اعتباری است که وظیفه آن، ارزیابی ریسک از مرحله قرارداد اسناد مورد معامله تا مرحله انتقال و اجرا در ترکیب دارایی ها است.
3-3- ریسک اعتباری Credit Risk

ریسک اعتباری به حالت های زیر مشاهده می گردد:
* احتمال کاهش توان بازپرداخت اصل و فرع تسهیلات دریافتی توسط مشتری.
* احتمال عدم بازپرداخت اصل و فرع تسهیلات دریافتی توسط مشتری.
* احتمال معوق شدن بازپرداخت اصل و فرع تسهیلات دریافتی توسط مشتری.

به علت تاکید بانک های اسلامی بر مشارکت سپرده گذاران در ریسک و سود دریافتی حاصل از تسهیلات اعطایی ریسک اعتباری اهمیت ویژه ای دارد. در صورت مدیریت صحیح و دریافت وثیقه های لازم، ریسک اعتباری در بانک های اسلامی کمتر از دیگر بانک ها می باشد. به عبارت دیگر ماهیت مشارکتی فعالیت بانک های اسلامی ریسک اعتباری را به علت انتقال آن به سپرده گذاران کاهش می دهد. باید توجه داشت که در صورت نفوذ سیاستمداران و مسئولین دولتی در مدیریت بانک ها، ریسک اعتباری به شدت افزایش می یابد.

1-3-3- مدیریت ریسک اعتباری :
مدیریت ریسک اعتباری در جهت دادن به پردازش های امور اعتباری و دربرگیری نقاط قوت و ابتکار در تعیین نقاط کنترلی در مسیر جابجایی اعتبار، با به حداکثر رساندن پاسخگویی به خواسته مشتریان و افزایش سود و سرمایه فعالیت های تحت کنترل خود بسیار موفق عمل کرده است. به طور کلی، بخش مربوطه ضمن تامین خواسته مشتریان، با پوشش دادن ریسک ها و ارائه موارد کنترلی، علاوه بر پوشش و ایمن سازی سرمایه، افزایش سود ایشان را نیز به همراه داشته و ارائه اطلاعات به موقع در حداقل زمان ممکن نیز از جمله موارد مدیریت ریسک در این زمینه بوده است.

هدف مدیریت ریسک اعتباری حمایت از سرمایه گذاری های بانک در فعالیت های اقتصادی و بهینه کردن نقدینگی عملیاتی می باشد. سیاست ها باید در جهت واگذاری اعتبار به مشتریان و جمع آوری پرداخت ها و محدود کردن ریسک عدم پرداخت ها باشد. اهداف مدیریت اعتباری از طریق ابزار ذیل بدست می آید:
*ارزیابی ریسک اعتباری و سایر ریسک های موجود
* مذاکره و تهیه شرایط اعتباری مناسب با آن ریسک ها
* جمع آوری پرداخت ها مطابق شرایط توافق شده

مدیریت نقدینگی یکی از بزرگترین چالش هایی است که سیستم بانکداری با آن روبرو است. دلیل اصلی این چالش این است که بیشتر منابع بانک ها از محل سپرده های کوتاه مدت تامین مالی می شود. علاوه بر این تسهیلات اعطایی بانک ها صرف سرمایه گذاری در دارایی هایی با درجه نقد شوندگی نسبتا پایینی می شود.
وظیفه اصلی بانک ایجاد توازن بین تعهدات کوتاه مدت مالی و سرمایه گذاریهای بلندمدت است. نگهداری مقادیر ناکافی نقدینگی بانک را با خطر عدم توانایی در ایفای تعهدات و در نتیجه ورشکستگی قرار می دهد. نگهداری مقادیر فراوان نقدینگی، نوع خاصی از تخصیص ناکارآمد منابع است که باعث کاهش نرخ سوددهی بانک به سپرده های مردم و در نتیجه از دست دادن بازار می شود. مدیریت نقدینگی به معنی توانایی بانک برای ایفای تعهدات مالی خود در طول زمان است
4-3- مدیریت نقدینگی Liquidity Management

سطوح مختلف مدیریت نقدینگی
اولین نوع مدیریت نقدینگی به صورت روزانه صورت پذیرفته و به صورت متناوب نقدینگی مورد نیاز در روزهای آتی پیش بینی می شود. Day to Day Liquidity Management
دومین نوع مدیریت نقدینگی که مبتنی بر مدیریت جریان نقدینگی است، نقدینگی مورد نیاز را برای دوره های زمانی طولانی تر شش ماهه تا دو ساله پیش بینی می کند. Cash Flow Management
سومین نوع مدیریت نقدینگی به بررسی نقدینگی مورد نیاز بانک در شرایط بحرانی می پردازد. Catastrophic Liquidity Management

مدیریت نقدینگی به دو روش کلی صورت می پذیرد. اولین روش در مدیریت نقدینگی، استفاده هدایت شده از مدل های مدیریت دارایی و بدهی است. دومین روش در مدیریت نقدینگی، استفاده از روش های مدیریت ریسک نقدینگی است.
مدیریت نقدینگی شامل شناسایی، سنجش، بررسی و کنترل عوامل ترازنامه ای و غیرترازنامه ای است که بر میزان نقدینگی بانک تاثیرگذار هستند. روش های متفاوتی برای شناسایی و بررسی این عوامل وجود دارند که به دو گروه عمده تقسیم می شوند:
1- بررسی نسبت های مالی ترازنامه ای
2- استفاده از تکنیک های پیش بینی و روش های مدل سازی

پیشرفته ترین روش در مدیریت نقدینگی، استفاده از مدل های ریاضی، آمار و اقتصاد سنجی برای پیشبینی نقدینگی مورد نیاز بانک است. این مدل ها حیطه گسترده ای را پوشش می دهند که به دو نوع عمده مدل های تابعی و مدل های سری زمانی تقسیم می شوند.
روش های مذکور جریان نقدینگی و میزان تقاضای نقدینگی را در شرایط عادی بررسی می کنند. برای بررسی سایر شرایط مانند مواقعی که اتفاقات خاصی در شرف وقوع است و همچنین سایر اتفاقاتی که احتمال روی دادن آن ها وجود دارد از روش تحلیل سناریو Scenario Analysis استفاده می شود. در این روش با توجه به احتمال وقایع گوناگون سناریوهای محتمل تعریف شده و از نظر نقدینگی بررسی می شود.

با افزایش سطح عمومی قیمت ها (تورم)، بهای تمام شده کلیه نهاده های یک شرکت افزایش یافته و در نهایت عملکرد شرکت را متاثر می سازد. این ریسک نیز به ریسک قدرت خرید مشهور است
5-3- ریسک تغییرات سطح عمومی قیمت ها
Purchasing Power Risk

6-3- ریسک مدیریت Management Risk

تصمیمات نادرست مدیران اجرایی شرکت ها و موسسات می تواند تبعات منفی برای یک سازمان به دنبال داشته باشد. براساس سطوح مختلف مدیریتی، میزان ریسک ناشی از تصمیمات نادرست، متفاوت است و به میزان مختلفی سطح عملکرد سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد.

زمانی که گروه های ضعیف به لحاظ سیاسی بخواهند منافعی به گروه های قوی تر برسانند تلاشی برای تحکیم وضعیت خود انجام می دهند وتغییراتی بوجود می آید که بر ارزش دارایی ها اثر می گذارد. تغییرات قوانین از جمله قوانین مالیات مربوط به صادرات و واردات منجر به ریسک سیاسی می شود.
سرمایه گذاران بین المللی نیز با ریسک سیاسی مواجه هستند. این ریسک ناشی از مواردی همچون قوانین کشور سرمایه پذیر در خصوص منع خروج منابع مالی از کشور، قوانین مالیاتی و تعرفه های مختلف روی سرمایه گذاری های خارجی است.
7-3- ریسک سیاسی Political Risk

8-3- ریسک صنعت Industrial Risk
صنعت عبارت است از گروهی از شرکت ها که در یک بازار با یکدیگر رقابت می کنند و در حقیقت دارای قلمرو یا بازار یکسانی هستند. ریسک صنعت عبارت است از نوسانات بازدهی سرمایه گذاری که بر اثر اتفاقات یا وقایع خاص و تغییرات در یک صنعت خاص محتمل است. این تغییرات، بر اثر تغییر تعرفه ها یا قیمت ها در سطوح داخلی یا بین المللی، چرخه عمر صنعت، مالیات محصولات یک صنعت، مسائل مربوط به اتحادیه های کارگری در یک صنعت، دسترسی به منابع اولیه و سایر عوامل مشابه بوجود می آید.

ریسک عملیاتی هنگامی بررسی می شود که یک سازمان عملیات خود را بخوبی انجام ندهد. در صورت ادامه این روند، وضعیت سازمان رو به افول می رود و نرخ بازدهی سرمایه گذاری سازمان کاهش می یابد.
ریسک عملیاتی، به طور عمده ناشی از گستره وسیعی از احتمالات بروز خطا و نقصان در عملیات خاص بنگاه تجاری یا مالی است. ریسک عملیاتی در موسسات مالی و بانکی، ریسکی می دانند که مستقیما به ریسک های اعتباری و بازار مربوط نیست. این ریسک به طور کلی ناشی از خطای انسانی، خطای رایانه ای، برنامه های رایانه ای وخطا در تصمیم گیری می باشد که در بسیاری از فعالیت های اقتصادی به عنوان جزء جدایی ناپذیر آن فعالیت محسوب می شود
9-3- ریسک عملیاتی Operational Risk

1-9-3- انواع زیان های عملیاتی
* سرقت داخلی
* سرقت خارجی
* پروسه سازمان در امور مربوط به استخدام کارکنان و ایمنی محیط کاری استفاده از کارکنان غیرمتخصص، زیان های عملیاتی سازمان را افزایش می دهد.
* پروسه های مرتبط با مشتریان، محصولات وکسب وکار دعاوی حقوقی، تغییرات در مقررات، مطالبات و…موجب افزایش زیان های عملیاتی می شود.
* آسیب به دارایی های فیزیکی
* تغییرات در محیط تجاری و اشکالات و خطاهای سیستمی ریسک های مذکور یا از سوی بانک پذیرفته می ‍شود ویا بانک ازآنها اجتناب می کند. در صورت پذیرفته شدن این نوع ریسک ها بانک باید میزان سرمایه لازم جهت مقابله با این نوع ریسک ها را فراهم کند.

10-3- ریسک قوانین و مقررات
ریسک مقررات به علت تغییرات در قوانین مختلف در یک جامعه اقتصادی بوجود می آید. پیش از این در بحث مربوط به ریسک سیاسی به ریسک ناشی از تغییرات قوانین اشاره شد، در عین حال ریسک سیاسی دارای دامنه شمول گسترده تری می باشد و در اینجا به علت اهمیت ریسک ناشی از تغییر قوانین و مقررات، عنوانی مجزا به آن اختصاص داده شده است. تغییرات در قوانین، شرکت های تولیدی و نهادهای مالی را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.

10-3- ریسک قوانین و مقررات
به عنوان مثال، تعیین غیر علمی سقف نرخ سود تسهیلات از طرف قانون گذاران، بانک ها را با مشکلات اساسی روبرو می کند. از طرف دیگر می دانیم که ارائه تسهیلات مالی و جذب منابع به صورت سپرده ها، از جمله فعالیت های مهم نظام بانکی تلقی می شود. این فعالیت ها در قالب قرارداد و طبق قوانین و مقررات جاری کشورها انجام می شود. در صورت ضعف در طراحی قرارداد بانک ها، به طوری که حق و حقوق بانک ها و مشتریان در حالت های مختلف به صورت عادلانه لحاظ نگردد، ریسک حقوقی بانک ها بالا می رود

11-3- ریسک نیروی انسانی
منظور از نیروی انسانی، کارکنانی هستند که مهارت های ویژه ای دارند. شرکت ها با از دست دادن پرسنل خود، برتری های خود را نیز از دست می دهند. نیروی انسانی اگر با شرایط بهتری در یک سازمان دیگر مواجه ً گردد، شرکت اول را ترک خواهد کرد، به همین دلیل شرکت ها دائما برنامه های تشویقی را برای کارکنان خود اجرا می کنند تا درصد از دست دادن آن ها تا حد ممکن کاهش یابد.

وظیفه اصلی بانک در مدیریت نقدینگی ایجاد توازن بین تعهدات کوتاه مدت مالی و سرمایه گذاری های بلند مدت است.
هدف مدیریت ریسک اعتباری حمایت از سرمایه گذاری های بانک از فعالیت های اقتصادی و بهینه سازی نقدینگی عملیاتی می باشد

پایان