پاورپوینت مدیریت ریسک عملیاتی در بانک های تجاری


عنوان:
مدیریت ریسک عملیاتی
در بانک های تجاری

مقدمه
افزایش روزافزون زیانهای عملیاتی از یکسو و نیز تغییرات سریع تکنولوژیکی، افزایش تعداد مشتریان، تجارت الکترونیک و جهانی سازی اقتصاد و پیچیده تر شدن مبادلات بانکی، ادغام ها و جداسازیهای بزرگ، باعث شده که ریسک عملیاتی و مدیریت آن روز به روز اهمیت بیشتری پیدا کند.

تعریف ریسک عملیاتی
زیان ناشی از فرایندهای داخلی نامناسب، وقایع خارجی، اشتباهات سیستمی و خطاهای انسانی.

مدیریت ریسک عملیاتی در بانک ها

شناسایی ریسک عملیاتی
اندازه گیری ریسک عملیاتی
تجزیه و تحلیل ریسک
ذخیره گیری ریسک عملیاتی
مدیریت ریسک و کاهش زیان های آن
1
2
3
4
5

تعریف و مشخص کردن مصادیق ریسک عملیاتی
شناسایی و کمی سازی ریسک های عملیاتی کار ساده ای نیست و به ساختار فرایندهای داخلی و کنترل های درون سازمانی بسیار وابسته است. از این رو شناسایی فرایندهای داخلی و محرکهای ریسک، ضروری است.

اندازه گیری ریسک عملیاتی و ذخیره گیری سرمایه ای
برای اندازه گیری ریسک عملیاتی و در نتیجه ذخیره گیری سرمایه ای روشهای متعددی وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از:
1. رویکرد شاخص پایه ای
2. رویکرد استاندارد شده
3. رویکرد اندازه گیری پیشرفته
دو رویکرد اول از نظر تطابق با شرایط اطلاعاتی بانک یا موسسه مالی ، آسان تر از دیدگاه پیشرفته اند. در رویکرد پیشرفته نیاز به بانک اطلاعاتی وسیعی از داده های مربوط به زیان وجود دارد. در مقابل رویکرد های شاخص پایه و استاندارد شده، از داده های مربوط به زیان استفاده نمی کنند.

روشهای اندازه گیری ریسک عملیاتی
رویکرد شاخص پایه ای
رویکرد اندازه گیری پیشرفته
رویکرد استاندارد شده
رویکرد کارت رتبه دهی
رویکرد اندازه گیری داخلی
رویکرد توزیع زیان

رویکرد شاخص پایه ای
رویکرد شاخص پایه ای ساده ترین رویکرد است، اما بطور عمده بیشترین میزان را برای نمایش داده ذخیره سرمایه تخمین می زند. این رویکرد بر پایه درصد مستقیمی (که با α می شود) از درآمد ناخالص مثبت سالیانه سه سال گذشته قرار دارد که شامل درآمد خالص بهره ای و درآمد خالص غیربهره ای است.

که در آن:

رویکرد استاندارد شده
بطور اساسی روش بکارگیری رویکرد استاندارد شده، مثل رویکرد شاخص پایه ای است. تفاوت اساسی بین این دو رویکرد این است که در رویکرد استاندارد شده، باید عملیات بانکی به هشت فعالیت تامین مالی شرکتی، فروش و مبادلات، امور بانکی خرد، بانکداری تجاری، پرداخت و تسویه، خدمات کارگزاری، مدیریت داراییها و واسطه گری های خرد تقسیم شود. در هر یک از این فعالیتها، درآمد ناخالص، شاخصی است که به عنوان مقیاسی تقریبی برای عملیات و بنابراین مقیاسی برای زیان ناشی از ریسک عملیاتی هر یک از این فعالیتها، در نظر گرفته می شود. ذخیره سرمایه برای هر یک از این فعالیت ها از طریق ضرب درآمد ناخالص در ضریبی تحت عنوان ضریب β به دست می آید.

وزن نسبی (ضریب) هر فعالیت

کل ذخیره سرمایه با استفاده از میانگین جمع ساده ذخیره سرمایه های قانونی در سه سال گذشته، برای هر بخش تجاری محاسبه خواهد شد.
محاسبات رویکرد استاندارد شده برای مشخص کردن کل ذخیره سرمایه مورد نیاز به قرار زیر است:

که در آن:

رویکرد اندازه گیری پیشرفته
درآمد ناخالص، از عوامل اساسی برای محاسبه ذخیره سرمایه ، در رویکرد پایه و استاندارد بشمار می رود، این امر موجب می شود در این دو رویکرد ، در عمل در مقایسه با رویکرد پیشرفته، ذخیره سرمایه بیشتری محاسبه گردد.
تفاوت بین رویکرد پیشرفته و دیگر رویکردها این است که در این روش، باید حجم گسترده ای از داده ها گردآوری شوند . بطور معمول رویکرد پیشرفته سه روش زیر را به کارمی بندد:
1. رویکرد کارت امتیاز دهی
2. رویکرد اندازه گیری داخلی
3. رویکرد توزیع زیان.

1. رویکرد کارت امتیازدهی
در رویکرد امتیازدهی، در آغاز باید بخشی از ذخیره سرمایه را برای پوشش ریسک عملیاتی در فعالیت بنگاه در نظر گرفت. سپس با استفاده از روشهای مختلف، شاخصهای ریسک خاصی را با استفاده از کارت امتیازدهی برای هر فعالیت (خط کاری) محاسبه کرد. در واقع این شاخصها به طور غیر مستقیم نشانگر میزان ریسک عملیاتی اند. براساس مجموعه شاخصهای ریسک که برای تخمین ریسک های پیش رو، استفاده شده و نمایانگر وضعیت ریسک جاری و نیز محیط کنترلی اند، سرمایه اولیه تعیین شده برای پوشش ریسک عملیاتی تعدیل می شود.

2. رویکرد اندازه گیری داخلی
در این رویکرد، سرمایه ریسک عملیاتی بر پایه اندازه گیری کل زیانها (مورد انتظار و غیر قابل انتظار) برآورد می شود. در این روش، فعالیتهای کاری موسسات مالی به فعالیتهای اصلی و انواع حوادث زیانبار مربوط به هر فعالیت تقسیم بندی می شود.

3. رویکرد توزیع زیان
رویکرد توزیع زیان بر فرض وجود توزیع آماری برای زیانهای عملیاتی ناشی از حوادث استوار است و تفاوت آن با رویکرد اندازه گیری داخلی در این است که زیان مورد انتظار و غیرقابل انتظار، نیاز به تخمین ماتریس گاما داشته و تنها به وسیله تعیین توزیع زیانها مشخص می شوند. برای این مقصود در ابتدا مجموعه آمارهای طبقه بندی شده برای مدل کردن توزیع فراوانی و شدت زیان در هر فعالیت یا ترکیب حوادث استفاده می شود و سپس توزیع تجمعی از طریق روشهای آماری نظیر شبیه سازی مونت کارلو محاسبه می شود . بر پایه این توزیع تجمعی، میزان ذخیره سرمایه مورد نیاز تعیین می شود.

بسترهای اطلاعاتی مورد نیاز
ایجاد بانک اطلاعاتی جامع، از نیازهای کلیدی مدیریت ریسک عملیاتی است. به عبارت دیگر، تعیین ساختار بانک اطلاعاتی زیانهای داخلی و ایجاد آن، تاثیر بسزایی در جامعیت سیستم مدیریت ریسک عملیاتی خواهد داشت. بانک اطلاعاتی زیان، باید شامل اطلاعات طبقه بندی شده براساس وقایع زیانبار ایجادی و نوع فعالیتهایی که این رخدادها در آنها واقع شده اند، باشد.گام اول در این راه، عبارت از تعیین یک سری عناوین داده های زیان به صورت مقدماتی است که دربرگیرنده اطلاعات پایه ای و اطلاعات تکمیلی باشد، به نحوی که اقلام لازم برای استنتاج مقادیر زیان مورد انتظار را فراهم کند.

نظارت
نظارت بر ریسک بطور قابل توجهی به کارایی بستگی دارد. از یکسو باید کنترل هایی در تمامی فرایندهای کاری وجود داشته باشد تا توسط کلیه پرسنل به کار گرفته شود. از سوی دیگر باید بخش بازرسی مستقل در داخل و خارج از سازمان وجود داشته باشد که کنترل این جریان را برعهده داشته باشد.

1. نظارت مداوم (نظارت در هنگام کار)
نظارت مداوم نباید تنها برعهده ناظران و بازرسان داخلی باشد؛ به عبارت دیگر، درصورت امکان این وظیفه بهتر است در خود فرایندهای کاری به کار بسته شده و در واقع بخشی از مسئولیتهای محوله به افراد باشد.
2. بازرسی های مستقل
بازرسی های مستقل می توانند به شکل موردی بازرسی سیستمی باشند. این بازرسی ها ممکن است از سوی بازرسان داخلی و یا ناظران بانکی، به عنوان مثال از طریق بازرسی قانونی و حسابهای سالیانه، صورت گیرد. نظارت در قالب بازرسی داخلی و خارجی تنها زمانی به طور کامل انجام میشود که از روندی منظم پیروی کند.

کاهش ریسک
هدف از کاهش ریسک می تواند کاهش تکرار زیان و یا کاهش شدت آن باشد. کنترل داخلی، هر دوی این اهداف را پوشش می دهد. افزون بر این، اشتراک یا انتقال ریسک (مثل بیمه) گزینه های خوبی برای کاهش شدت ریسک است.

کنترل
تکنیک های کنترلی برای هر نوع ریسک تعریف شده است. این کنترل ها، شامل معیارهایی برای اطمینان از تبعیت از دستورالعملها، سیاستها و رویه های مدیریتی است و ماهیت آنها شامل مراحل کنترلهای پیشگیرانه، کنترلهای دقیق و فنون اصلاحی است.

وضعیت بانک های کشور در خصوص پیاده سازی مدیریت ریسک عملیاتی
با توجه به ابلاغ « مجموعه رهنمودها برای مدیریت موثر ریسک عملیاتی » به بانک ها توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در آبان ماه 1386 و الزام بانکهای کشور به اندازه گیری و مدیریت بهینه ریسک عملیاتی، در این باره بانکهای کشور هنوز در آغاز راه هستند، هرچند که برخی بانک ها در این زمینه اقداماتی از جمله ایجاد ساختار سازمانی مناسب جهت مدیریت ریسک نظیر تشکیل کمیته های عالی و فرعی ریسک و محاسبه سرمایه ریسک عملیاتی بر اساس روشهای ساده تر از قبیل رویکرد پایه را انجام داده اند.

نتیجه گیری
با توجه به پیچیده شدن عملیات بانکی، پیشرفتهای تکنولوژیکی، ادغامها و جداسازیهای در مقیاسهای بزرگ ، مقوله مدیریت ریسک عملیاتی در بین بانک ها روز به روز اهمیت بیشتری پیدا کرده است بطوریکه امروزه بانک ها با توجه به میزان اطلاعات موجود از روشهای مختلفی چون روش پایه ای، روش استاندارد شده و ر وش اندازه گیری پیشرفته استفاده می کند.
با توجه به اینکه پایه و اساس مدیریت ریسک عملیاتی اطلاعات زیان است ، تجربه بانک های مطرح گویای آنست که این بانک ها ضمن فراهم سازی بسترهای اطلاعاتی لازم، گامهای بلندی در راستای مدیریت ریسک عملیاتی و کنترل آن برداشته اند.
گامهای اجرایی برای پیاده سازی نظام مدیریت ریسک در بانک های کشور شامل تدوین چارچوب و رکوردهای اطلاعات لازم برای بانک اطلاعاتی، ایجاد بانک اطلاعاتی وقایع ریسک عملیاتی، انتخاب الگوی مناسب برای اندازه گیری ریسک عملیاتی و ذخیره گیری مناسب آن، ایجاد واحد ریسک عملیاتی در ساختار سازمانی بانک و فراگیر نمودن آن و فرهنگ سازی و آموزش مدیریت ریسک در کل بانک هستند.

با تشکر از توجه شما