بررسی تاثیر حمل و نقل بر محیط زیست
فهرست:
1-اهمیت محیط زیست دربرنامه ریزی حمل ونقل
2-اثرات حمل ونقل بر محیط زیست
3- بررسی اثرات حمل ونقل بر طبیعت وتغییر کاربری زمین
4-مصرف انرژی جهان در حمل و نقل
1-4-مصرف انرژی در شیوه های مختلف حمل و نقل
2-4-مصرف جهانی نفت در بخشهای مختلف
5-بررسی اثرحمل ونقل برتولید آلاینده های هوا
1-5-سهم بخش های مختلف در تولید دی اکسید کربن در اروپا
6- هزینه های ناشی از درمان مشکلات آلودگی هوا درایران
7- وظایف دولت و برنامه ریزان حمل ونقل
8- اهداف برنامه و نکات برجسته آن
9 –نتیجه گیری
10-پیشنهاد
11-منابع
1-اهمیت محیط زیست در برنامه ریزی حمل ونقل:
موتوریزه شدن سریع و سرمایه گذاری ناکافی در برنامه حمل و نقل شهری در کنار مدیریت عبور و مرور نادرست در کشورهای در حال توسعه، شمار زیادی از تصادفات جاده ای، مرگ و جراحت، آلودگی هوا و فقدان سازندگی اقتصادی را سبب شده است.
بزرگترین مشکل برنامه مدیریت طراحی حمل و نقل شهری سازمان ملل متحد که نام "زیستگاه سازمان ملل" را به خود گرفته است؛ یافتن راههایی برای ارتقاء سازندگی و شرایط پیشرفته زندگی و کار برای جمعیت شهری بوسیله برآوردن صحیح نیاز حمل و نقل، آنهم بگونه ای اقتصادی و با در نظر گرفتن محیط زیست و از نظر اجتماعی پایدار است.
حفاظت ازمحیط زیست یکی ازمولفه های مهم در برنامه ریزی وسیاستگذاری حمل ونقل میباشد.
حمل و نقل نسبت به محیط زیست خنثی عمل
مسائل زیست محیطی درحمل ونقل باید در سطوح مختلف بطورخاص مورد بررسی قرارگیرند:
(global-level) سطح جهانی
(national level)سطح ملی
(regional or local level)سطح منطقه ای و محلی
سه عنصراساسی درسیاستگذاری بخش حمل ونقل عبارتند از:
سازگار با محیط زیست باشد
موثر باشد
ایمن باشد
مورد قبول افراداجتماع واقع شود
حمل ونقلی مناسب است که:
2-اثرات حمل ونقل برمحیط زیست
اثرات حمل ونقل برمحیط زیست از جنبه های مختلفی قابل بحث است:
اثرات اقتصادی واجتماعی (Social and Economic impacts)
اثرات کیفیت هوا (Air Quality Impacts)
اثرات سروصدا (Noise Impacts)
اثرات انرژی (Energy Impacts)
اثرات کاربری زمِین (Land-Use Impacts)
اثرات کیفیت آب (Water Quality impacts)
حفظ بناهای تاریخی وباستانی
3-بررسی اثرات حمل ونقل برطبیعت وتغییرکاربری زمین
راه، یکی از مهمترین زیرساخت های لازم جهت توسعه ی گردشگری است، اما احداث راهها مستلزم دستکاری های جدی در محیط طبیعی است.
خاکریزی های گسترده، برداشت از تپه های شنی، وارد ساختن آسفالت به عنوان یک ماده مصنوعی به محیط طبیعی یک سمت مسئله را شکل می دهند. سمت دیگر آن دگرگونی در محیط طبیعی است آن هنگام که مسیر چشمه های آب، دره های بکر، صحرا و جنگل ها را می خراشد و به آن هنگام که تپه ها و کوهها را به واسطه ی عملیات احداث جاده تغییر شکل می دهد.
از طرف دیگر علاوه بر پوشش طبیعی گیاهی موضوع پوشش جانوری و تاثیرات احداث راهها بر آنها را نیز نباید از یاد برد.
تصادم جانوران با خودروهای عبوری معضلی است که تمامی مناطق طبیعی که جاده ای از آن عبور کرده است با آن مواجه بوده اند.
از طرف دیگر علاوه بر مسئله ی تصادم حیوانات وحشی با خودروها، موضوع دیگر آلودگی هایی است که این خودروها به محیط طبیعی محل گذر خود وارد می سازند، از دود اگزوز خودروها گرفته تا باقیمانده ظروف پلاستیکی یکبار مصرف ته مانده های غذا که در کناره های جاده ها به چشم می آیند همه بر سلامت محیط زیست گیاهی و جانوری تاثیر منفی دارند.
آلودگی صوتی مرتبط به گذر خودروها هم باید مورد لحاظ قرار گیرد. در دسترس قرار گرفتن خود جانوران، تعقیب آنها توسط افراد و آسیب رسانیدن به لانه ها و آشیانه های پرندگان و پستانداران پیرامون مسیر را نیز نباید از خاطر برد.
همچنین باید توجه داشت که احداث جاده ها به طور معمول به زمینهای زراعی هم آسیب وارد ساخته و گاه با گذر از بین آنها بخش قابل ملاحظه ای از این اراضی را از بین می برد.
جاده به عنوان اسباب حمل و نقل و شریان اقتصادی خود عاملی جهت جابجایی های جمعیتی مردمان محلی شده و تطابقی که طی دوره های زمانی گذشته میان سکونتگاه های ایشان و محیط طبیعی شکل گرفته است را دگرگون می سازد .
این موضوعات به صورتهای مختلف درباره ی سایر اقسام حمل و نقل هم مطرح هستند، مسایل مربوط به حمل و نقل ریلی نزدیک به حمل و نقل جاده ای است، در حالی که در حمل و نقل هوایی موضوع آلودگی صوتی محیط های طبیعی پیرامون فرودگاه ها جدی تر به نظر می رسد. یا در حمل و نقل دریایی آلودگی سواحل به واسطه آلاینده هایی که از سوی سرنشینان کشتی ها به آب انداخته می شود و نیز آلودگی آب حاصل از سوخت و روغن موتور کشتی ها اهمیت بیشتری دارد. موضوع تصادم حیوانات آبزی عظیم الجثه با کشتی های بزرگ نیز در همین زمینه قابل طرح است.
اما آیا همه نکات پیش گفته را می توان دلیلی معقول بر آن داشت که از احداث مسیرها، برقراری خطوط کشتیرانی، احداث راه آهن یا فرودگاه ها چشم پوشی نماییم؟
حمل و نقل نیاز زندگی بشری است که باید به طریق مقتضی و مناسب تامین شود.
احداث راهی برای دستیابی به یک منطقه ی زیبای تفریحی آیا منافعی را نصیب مردمان محلی ساکن در آن ناحیه نمی سازد و هزینه های آنها را کاهش نمی دهد؟
آیا به هنگام حوادث طبیعی یا نیازهای درمانی خدمت رسانی به مردم محلی را تسریع نمی کند؟
آیا ایجاد اشتغال برای ایشان نخواهد داشت و استقرار در کنار آن برای ایشان منافع اقتصادی ندارد و آیا ارزش اقتصادی برای امکانات ایشان ایجاد نمی کند؟
واقعیت هم آن است که حرکت توسعه ای در تمامی جوامع بشری مستلزم تامین زیرساخت هایی نظیر راه است، اما تردیدی نیست که در مورد اقدامات مربوط به این زیرساخت انجام مطالعات گسترده امکان سنجی که در کنار آن مسایل مربوط به تاثیرات آنها بر محیط زیست سنجیده شده باشد ضرورت دارد.
در بسیاری سرزمینهای توسعه یافته یک پروژه پیش از آن که ارزیابی زیست محیطی آن انجام پذیرفته باشد و از قابلیت تحمل و پذیرش محیط زیست در آن اطمینان حاصل نشود به مورد اجرا گذارده نمی شود.
80
40
20
60
20
60
300
40
80
100
Los Angeles
Sydney
London
Singapore
United States
Australia and Canada
Europe
Asia
Hong Kong
Chicago
Houston
Phoenix
Detroit
Denver
Adelaide
Melbourne
Toronto
New York
Vienna
Paris
Berlin
Tokyo
Energy consumption per capita (1,000 millions of joules)
Population density (people per hectare)
4-مصرف انرژی جهان درحمل ونقل
آمار سال 1990
.1
1
10
.01
.002
10
30
100
300
1000
Speed (m/sec)
Tanker
Oil Pipeline
Truck
Cargo plane
Bicycle
Bus
Train
Car
Helicopter
Propeller
plane
Jet
plane
Supersonic
plane
Train
Freight
Passengers
Worst performance
Best performance
Energy costs
Container ship
Gas
pipeline
1-4-مصرف انرژی درشیوه های مختلف حمل ونقل
2-4-مصرف جهانی نفت در بخشهای مختلف
از سال 1973 تا 2004
Energy Consumption by Transportation Mode in the United States, 1960-2004
Energy Consumption by Road Transportation in the United States, 1970-2004
5- بررسی اثر حمل و نقل بر تولید آلاینده های هوا
(gram / ton-km)
Estimated Air Pollutants Emitted by Transportation in the United States, 1970-2002
1-5-سهم بخش های مختلف در تولید دی اکسید کربن در اروپا
in % (1995) EU 15 (14 % of world) 100 Electricity and heat production 31.1 Energy branch 4.1 Industry 17.2 Households, commerce 20.7
Transport of which 26.4 Railways 0.3 Road transport 22.2 Air transport 3.2 Inland navigation 0.7
6-هزینه های ناشی از درمان مشکلات آلودگی هوا درایران
تهران که یکی از آلوده ترین شهرهای بزرگ جهان است که در این مطالعه مورد بررسی قرارگرفته است:
جهت برآورد خسارتهای وارد بر سلامتی شهروندان تهرانی ناشی از آلودگی هوای آن در سه بخش:
علائم وشکایات
مرگ ومیر
بستری ها و هزینه درمان
مجموع خسارتهای وارد بر سلامتی ناشی از آلودگی هوای تهران بزرگ به ازای افزایش هر واحد آلاینده بصورت روزانه برآورد شده است.
کل خسارتهای سالانه باتوجه به پایین آوردن آلاینده ها به گونه ای که حداکثر در 1% از روزهای سال سطح آلاینده از حد مجاز بالاتر رود رقمی در حدود 5/3 هزار میلیارد ریال در سال 1381 برآورد شده است.
چنانچه اثرات غیر مستقیم واثرات مزمن وطولانی مدت را نیز بتوان به این رقم افزود ،کل خسارتهای وارده به مراتب بیشتر خواهد شد.
7-وظایف دولت وبرنامه ریزان حمل ونقل
دولتها با همکاری بخش خصوصی و دیگر گروههای باید اقدامات زیر را انجام دهند:
1) حمایت از راهبرد حمل و نقل یکپارچه ای که تمام گزینه های مدیریتی و فنی را شامل شود و توجه کافی به نیاز کلیه اقشار جامعه-مخصوصا کسانی که بخاطر معلولیت، سن، فقر و یا عوامل دیگر در تنگنا قرار دارند- بنماید.
2) هماهنگ نمودن برنامه های حمل و نقل و کاربری زمینها به منظور تشویق الگوهای اسکان وسیع که دسترسی به الزامات اساسی همچون کارگاه، مدرسه، مرکز بهداشت، عبادتگاه، کالاها و خدمات و در نتیجه کاهش نیاز به رفت و آمد را میسر می سازد.
3) ترغیب استفاده از ترکیب کارآمدی از اشکال حمل و نقل، شامل پیاده روی، دوچرخه سواری و وسایل عمومی و شخصی از طریق نرخ گذاری مناسب، سیاست زیستگاههای وسیع و سیستمهای نظارتی
4) ارتقاء و بکارگیری موارد بازدارنده که تمایل به افزایش استفاده از وسایل موتوری شخصی را کاهش می دهد و در پی آن راهبندان های طولانی که اثری جز تخریب محیط زیست، جامعه و اقتصاد را در بر نخواهند داشت؛ از بین می روند. این کار از طریق نرخ گذاری، قوانین رانندگی، ایجاد پارکینگ و روشهای کاهش ترافیک و بوسیله تدارک ویا تشویق گزینه های حمل و نقل موثرتر، بخصوص در مناطق پرازدحام صورت خواهد پذیرفت.
5) تهیه و یا ارتقاء یک سیستم ارتباطی و حمل و نقل عمومی سازگار با محیط زیست، همیشه در دسترس، مقرون به صرفه و کارآمد بوسیله دادن اولویت به وسایل جمعی با ظرفیت حمل مسافر کافی که برآورنده نیاز اولیه مردم و رفت و آمد شهری باشد.
6) ارتقاء و تقویت فن آوریهای کم صدا، کارآمد و بدون آلودگی از جمله، موتورهای کم مصرف و سوخت بدون آلودگی و فاقد آثار مخرب بر اتمسفر.
7) تشویق و ارتقاء دسترسی عمومی به خدمات اطلاع رسانی الکترونیکی
8-اهداف برنامه و نکات برجسته آن
جلسات متخصصین، مطالعات زمینه ای و انتشار کتاب در مورد مدیریت حمل و نقل شهری از طریق برآورد اقتصادی و ابزار تنظیم کننده
ارتقاء برنامه ریزی ومدیریت به بهترین سطح و افزایش کاربرد عملیاتی سیستم حمل ونقل عمومی در شهرهای ممالک در حال توسعه.
کاهش فقربا استفاده از حمل و نقل غیر موتوری و ارزان قیمت برای شهروندان بی بضاعت.
به هر حال و درنهایت آنچه به کاهش مصرف سوخت در بخش حمل ونقل و اثرات مضر ناشی از آن می انجامد دست کشیدن از الگوی جابجایی با خودرو شخصی و استفاده هرچه بیشتر مردم از سامانه های حمل نقل عمومی است.
در دید گاه حمل ونقل عمومی، حمل ونقل یا جابجایی پایدار به عنوان بخش اساسی و مهم توسعه پایدار مورد تاکید قرار گرفته است به این مفهوم که حمل ونقل همگانی علاوه بر سازگاری بر محیط زیست دارای توجیه قوی اجتماعی و اقتصادی باشد به بیان دیگر پاک باشد (ازنظر سوخت مصرفی) و سطح اطمینان و رضایت مردم از این وسایل در تردد های روزانه مشخص شود.
9- نتیجه گیری
10-پیشنهـاد
با توجه به هزینه های مستقیم و اجتماعی ناشی از مصرف سوخت فسیلی بر سلامت افراد و اینکه تاثیر سوء آلودگی هوا در مورد افراد عادی به سرعت بروز پیدا نکرده و در دراز مدت آشکار می شود و به همین دلیل حساسیت چندانی را بر نمی انگیزد، لذا باید اقدامات اساسی و فرهنگ سازی انجام بگیرد تا حساسیت ها نسبت به معضل آلودگی هوا بالا برود.
11-منـابـع
کریم زادگان،حسن،ارزشگذاری روی آلودگی هوای تهران،1382
www.Ittc.ir
http://people.hofstra.edu/geotrans
http://www.epa.gov
www.clm1.org