مقدمه:
شرکت سهامی برای توسعه عملیات به وجوه نقد زیادی نیازمندند که با منابع مالی موجود قابل تامین نیست . تامین مالی توسعه عملیات معمولا با بدهی های بلند مدت صورت می گیرد .
تامین مالی برای توسعه عملیات شرکت های سهامی:
تامین مالی عملیات عادی شرکتها ٬ اغلب با منابع مالی موجود یا ایجادبدهیهای جاری صورت می گیرد . پرداخت حقوق ودستمزد٬ به طورنقدوخریدکالا به طورنسیه مثالهایی ازطرق تامین مالی عملیات عادی شرکتهاست.
شرکت های سهامی سازمان و حقوق صاحبان سهام
شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم می شود. مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی آن هاست. به موجب قانون تجارت، شرکت سهامی به دو نوع تقسیم می شود:
1.شرکت هایی که موسسان آن ها قسمتی از سرمایه را با فروش سهام به مردم تامین می کنند؛ این شرکت ها را شرکت های سهامی عام گویند.
2.شرکت هایی که منحصرا موسسان تمام سرمایه آن را در موقع تاسیس تامین می کنند؛ این شرکت ها را شرکت های سهامی خاص گویند.
محدودیت مسئولیت سهامداران به میزان سهام، تجمع سرمایه های کوچک، سهولت نقل و انتقال سهام، استمرار موجودیت و تعیین هیئت مدیره از مزایای مهم شرکت های سهامی است. مالیات بر درآمد شرکت های سهامی، و رعایت مقررات بیش تر نیز از معایب شرکت های سهامی است.
قانون تجارت روابط حقوقی بین سهامداران را تعیین می کند و بر پایه آن برای تاسیس شرکت های سهامی اساسنامه ای تنظیم و به اداره ثبت شرکت ها تسلیم می شود. مراحل مختلف تاسیس شرکت های سهامی هزینه هایی در بر دارد که هزینه های تاسیس نام دارد و یک دارایی است و با عنوان سایر دارایی ها در ترازنامه طبقه بندی می شود.
حق رای برای انتخاب هیئت مدیره، حق دریافت سهمی از سود شرکت، حق تقدم خرید سهام جدید شرکت سهامی و حق سهیم بودن در دارایی های شرکت در هنگام انحلال حقوق قانونی سهامداران است.
مجامع موسس یا عمومی صاحبان سهام هیئت مدیره را انتخاب می کند تا شرکت سهامی را اداره کند. هیئت مدیره در اولین جلسه خود از بین اعضای هیئت مدیره یک رئیس و یک نایب رئیس که باید شخص حقیقی باشند تعیین می کند. هیئت مدیره برای اداره امور شرکت اقلا یک شخص حقیقی را به مدیر عاملی تعیین می کند. مهمترین وظیفه هیئت مدیره و مدیر عامل حفظ منافع صاحبان سهام است. هیئت مدیره برای انجام وظایف محوله، سیاست های کلی و خط مشی های شرکت را تعیین می کند، کنترل داخلی مناسب بر سیستم های موجود شرکت را مستقر و اختیارات و مسئولیت های مدیران اجرایی و کارکنان را مشخص می کند.
تعریف شرکت سهامی :
درماده 1 قانون تجارت شرکت سهامی به صورت زیر تعریف شده است:
شرکت سهامی، شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی آنها است.
8
شرکتهای سهامی دو نوعند:
1ـ شرکت سهامی عام : شرکتی که موسسین آن قسمتی از سرمایه را ازطریق فروش سهام به مردم تامین می کند. 2- شرکت سهامی خاص : شرکتی است که تمام سرمایه آن زمان تاسیس منحصراً توسط موسسین تامین می گردد.
9
مزایای شرکتهای سهامی :
عمده ترین مزایای شرکتهای سهامی عبارتند از:
1ـمحدودیت مسئولیت سهامداران
2ـ تجمع سرمایه های کوچک
3ـ سهولت نقل و انتقال سهام
4ـاستمرار موجودیت
5ـ تعیین هیئت مدیره
10
هیئت مدیره:
به موجب ماده 107 قانون تجارت ، شرکت سهامی به وسیله هیئت مدیره ای که از بین صاحبان سهام انتخاب شده و کلاً قابل عزل می باشند اداره خواهد شد. عده اعضای هیئت مدیره در شرکتهای سهامی عام باید حداقل پنج نفر باشد .
11
معایب شرکتهای سهامی
بر خلاف مزایای ذکر شده شرکتهای سهامی دارای معایبی از این قرار است:
1ـ مالیات بر درآمد شرکتهای سهامی
2ـ رعایت مقررات بیشتر
12
اوراق قرضه:
اوراق قرضه اسناد بهاداری است که شرکتهای سهامی با انتشار آنها ٬ مبالغی از خریداران وام می گیرند و تعهد می کنند که مبلغ اسمی (اصل)را در سررسید(بلند مدت) و سود تضمین شده آنها را در تاریخ های معین بپردازند.
اوراق قرضه پرداختنی:
زمانیکه تامین مالی باانتشاراوراق قرضه صورت می گیرد ابتدا مدیریت شرکت باید درموردشرایط ونوع اوراق قرضه تصمیم بگیرد. شرایط اوراق قرضه عبارت است ازارزش اسمی هرورقه قرضه ٬ سررسید ٬ نرخ سود تضمین شده و تاریخهای پرداخت سود تضمین شده.
انواع اوراق قرضه:
1- اوراق قرضه تضمین شده
2- اوراق قرضه تضمین نشده
3-اوراق قرضه سریال
4-اوراق قرضه باز خرید
5-اوراق قرضه قابل تبدیل
انتشار اوراق قرضه به ارزش اسمی:
بعد از آنکه مدیریت شرکت سهامی تصمیم می گیرد نوع خاصی از اوراق قرضه را منتشرکند٬ارزش اسمی هرورقه قرضه ٬ نرخ سود تضمین شده ٬تاریخهای سود تضمین شده ٬ و سررسیداوراق قرضه تعیین می شود .
انتشاراوراق قرضه بین تاریخهای پرداخت سودتضمین شده:
در شرایط اوراق قرضه ٬ تاریخهای پرداخت سود تضمین شده قید می شود٬ ممکن است اوراق قرضه در تاریخهای پرداخت سود تضمین شده فروخته نشود. بنابراین هنگام فروش اوراق قرضه سود تضمین شده بین زمان انتشار و فروش شناسایی می شود.
انتشار اوراق قرضه با کسر:
درمواردی مانند فروش سهام شرکتهای سهامی٬قیمت فروش اوراق قرضه مساوی ارزش اسمی آن نیست. در زمانی که اوراق قرضه به قیمتی کمتر از ارزش اسمی فروخته شود اوراق قرضه به کسر منتشر می شود.
انتشار اوراق قرضه با صرف:
براساس شرایط خاص بازار و بالا بودن نرخ سود تضمین شده اوراق قرضه نسبت به نرخ سودتضمین شده بازار٬ ممکن است اوراق قرضه قرضه به قیمت بیشتر از ارزش دفتری یا صرف فروخته شود.
وجوه استهلاکی برای باز پرداخت اوراق قرضه :
وجوهی که انحصارا برای استهلاک اوراق قرضه کنار گذارده می شود٬اطمینان خریداران اوراق قرضه شرکتهای سهامی را جلب می کند. وجوه استهلاکی٬ برای مصارف جاری شرکت استفاده نخواهد شد٬ بنابراین جزء داراییهای جاری تلقی نمی شود.
اجاره ها:
شرکتهای سهامی معمولا داراییهای مور نیاز را خریداری یا اجاره می کنند . در مواردی که داراییها اجاره می شوند٬ قراردادی بین مو جرومستاجرمنعقد می شودکه حق استفاده از یک دارایی برای مدت معین درقبال دریافت مال الاجاره به مستاجر داده می شود.
اجاره عملیاتی:
قرارداد اجاره ای که مستاجرحق استفاده از دارایی را برای مدت معینی داردولی خطرهای معمول مورد اجاره به عهده موجر است اجاره عملیاتی نام دارد. پرداختهای اجاره های عملیاتی که معمولا ماهانه انجام می شود هزینه اجاره مستاجرو درآمد اجاره موجر است.
اجاره سرمایه ای :
اجاره سرمایه ای معمولا به تملیک دارایی مورد اجاره یا استفاده مستاجرازدارایی برای تمام عمرمفید آن می انجامد. در قرارداد اجاره سرمایه ای٬تمام خطرهای معمول مالکیت دارایی به مستاجر منتقل می شود.
سرمایه گذاریها:
شرکتهای سهامی ممکن است بخشی از منابع مالی خود را در سپرده های بانکی ٬اوراق قرضه یا سهام سایر شرکتها سرمایه گذاری کنند.این سرمایه گذاریها به دو بخش سرمایه گذاریهای کوتاه مدتو بلند مدت طبقه بندی می شوند.
سرمایه گذاریهای کوتاه مدت:
سرمایه گذاریهایی که سریعا فروشی اند وبه سهولت به وجه نقد تبدیل می شوند . لذا این سرمایه گذاریها برای مدت محدودی نگه داری نمی شوند.این سرمایه گذاریها با عنوان داراییهای جاری در ترازنامه شرکتها طبقه بندی می شوند.
سرمایه گذاریهای بلند مدت:
شرکتها بخشی از منابع مالی خود را ٬افزایش درآمدها یا برقراری مناسبات عملیاتی ٬در اوراق قرضه یا سهام سایر شرکتها سرمایه گذاری می کنند.سرمایه گذاریهای بلند مدت ٬در ترازنامه شرکت پس از بدهی های جاری طبقه بندی می شود.
سرمایه گذاری دراوراق قرضه سایر شرکتها:
به موجب اصل بهای تمام شده سرمایه گذاری در اوراق قرضه سایر شرکتها به بهای تمام شده در دفات شرکت سرمایه گذار ثبت می شود . زمانی که اوراق قرضه به ارزش اسمی خریداری می شود٬ حساب سرمایه گذاریهای بلند مدت بدهکار و وجوه نقد بستانکار می شود.
سرمایه گذاری بلند مدت در سهام سایر شرکتها:
به بهای تمام شده در تاریخ سرمایه گذاری در دفاتر شرکت سرمایه گذارثبت می شودبهای تمام شده این سرمایه گذاریها ٬ شامل قیمت خریدوهمه هزینه هایی است که برای تحصیل
آنها پرداخت می شود.
منبع
اصول حسابداری 2 تالیف دکتر یحیی یگانه