عنوان:
بازارها و نهادهای مالی و
انواع اوراق بهادار
بازار مالی Financial market
بازاری است که در آن تمام خریداران و فروشندگان درحال دادو ستد داراییهای مالی (اوراق بهادار )و فیزیکی(املاک) هستند.
بازار مالی جریان انتقال وجوه را آسان و امکان سرمایه گذاری خانوارها(پس انداز)،بنگاههای تجاری و نهادهای دولتی را فراهم میسازد.
مشارکت کنندگان اصلی در بازار های مالی
1- خانوارها که در قبال تامین سرمایه بازار مالی انتظار سود دارند(پس انداز در بازار های مالی)
2-بنگاههای تجاری
3-نهادهای دولتی
بازار مالی Financial market
بازار مالی منابع پولی را از بازار های دارای وجوه(منابع) اضافی به سمت بازار های نیازمند منابع سوق میدهد..
واحد های دارای وجوه نقد اضافی
واحد های دارای کسری وجوه نقد
عمدتاً با انتشار اوراق قرضه
با انتشار اوراق قرضه یا فروش سهام توسط واحد های دارای کسری منابع(وجوه)، سرمایه گذاران مالک بخشی از واحد سرمایه پذیر میشوند.
خانوارها
بازار مالی Financial market
انواع بازار مالی بر اساس ریسک، ماهیت تامین نیاز خاص ، سررسید و ساختار معاملات اوراق بهادار
بازار مالی Financial market
محل دادو ستد پول و دیگر داراییهای مالی جانشین نزدیک پول است.
بازارهایی که جریان وجوه کوتاه مدت(کمتر از یکسال ) را تسهیل میکند.
بازار پول ، بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با سه ویژگی مهم میباشد:
قابلیت نقد شوندگی بالا
پایین بودن ریسک عدم پرداخت
ارزش اسمی بالا
ابزارهای بازار پول شامل: اسناد خزانه،گواهی سپرده،قراردادهای بازخرید،دلاراروپایی ،اوراق تجاری
بازارپول
بازار مالی Financial market
محل دادو ستد ابزارهای مالی نظیر اوراق قرضه،اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یکسال وداراییهای مالی بدون سررسید است.
بازار هایی که جریان وجوه بلند مدت (بیش از یکسال ) را تسهیل میکند.
بازار سرمایه
بازار مالی Financial market
بازار اولیه(دست اول)
بازار اولیه انتشار اوراق بهادار جدید ،فروش سهام جدید ،پذیره نویسی اوراق بهادار(تشکیل سرمایه) توسط واحد های سرمایه پذیر برای تامین وجوه مورد نیاز را تسهیل میکند. در بازار اولیه چون سهام برای بار نخست عرضه میشود فروشنده سهام ناشر سهام خواهد بود.
اتمام عرضه اولیه سهام معاملات مربوط به سهام و اوراق بهادار موجود که در اختیار افراد و واحدهای سرمایه گذار می باشد در بازار ثانویه انجام میشود.
در این بازار طرفین معامله میتوانند با خرید و فروش چند باره تعداد اوراق بهادار را افزایش یا کاهش دهند(معاملات مکرر)
قابلیت نقد شوندگی اوراق بهادار معامله شده –جذب سرمایه های راکد-مشخص شدن قیمت منصفانه اوراق در بورس از ویژگی های این بازار است.
بازار ثانویه (دست دوم)
بازار مالی Financial market
بازار سازمان یافته وبازار خارج از بورس(OTC)
برخی معاملات بازار ثانویه در چارچوب معاملات سازمان یافته و یا بازارهای مشهود انجام میشود.
و سایر معاملات در بازار خارج از بورس(otc) و از طریق شبکه ارتباطات راه دور وبر پایه مذاکره انجام میشود.
ویژگی اساسی:1-اطلاعات به موقع وصحیح 2-هزینه معاملات پایین 3-کارایی اطلاعات(قیمت نسبت به اطلاعات متغییر عمل میکند.)
بازار مالی Financial market
تفاوت بازار اولیه و ثانویه
1-عدم پرداخت کارمزد توسط خریداران اوراق بهادار در بازار اولیه
2- معاملات در بازار اولیه توسط بانکهای عامل و از طریق پذیره نویسی انجام میشود ولی در بازر ثانویه توسط کارگزاران
3-در بازار اولیه محدودیت زمانی برای پذیره نویس دجود دارد ولی در بازار ثانویه محدودیت زمانی برای معاملات وجود ندارد.
4-در بازار اولیه محدودیت معامله برای تعداد اوراق بهادار وجود دارد ولی در بازار ثانویه اینچنین نیست.
5-در بازار اولیه فرآیند تشکیل و افزایش سرمایه داریم ولی در بازار ثانویه با خرید و فروش اوراق افزایش سرمایه نداریم.
6-قیمت اوراق در بازار اولیه به نرخ اسمی و پایه ولی در بازار ثانویه بر پایه نرخ روز میباشد.
7-ریسک معاملات در بازار اولیه بیشتر از بازار ثانویه است .بدلیل سرمیه گذاری گذشته و حال در بازار ثانویه.
8- عملکرد مدیریت در بازار ثانویه نسبت به بازار اولیه قابل پیش بینی تر میباشد.
بازار مالی Financial market
دانش بازار مالی Knowledge of financial market
افزایش قدرت تصمیم گیری مالی
انتخاب بازار مناسب با سرمایه جهت رسیدن به اهداف خود
ابزاری است قابل دادو ستد که نشان دهنده مالکیت شخص بر یک دارایی معین است.
که براساس ارزش فعلی جریان نقدی ارزشگذاری میشود.
تعریف اوراق بهادار
بازار مالی Financial market
طبقه بندی اوراق بهادار savings bond
بازار مالی Financial market
اوراق بهادار بازار پول
سررسید این اوراق کمتر از یکسال
قابلیت نقد شوندگی بالا
ریسک پایین و بازده مورد انتظار پایین
بازار مالی Financial market
انواع اوراق بهادار بازار سرمایه
سررسید این اوراق بیش از یکسال
بازار مالی Financial market
اوراق قرضه و رهنی
دارای بازده (درآمد بهره) که بطور میانگین 6 ماه یکبار قابل پرداخت به سرمایه گذاران میباشد.
زمان پرداخت اصل و سود اوراق مشخص میباشد(بیانگر ماهیت بدهی بودن)
در سررسید اصل و سود یکجا پرداخت میشود.
درصورت تمایل سرمایه گذار به عدم نگهداری تا سررسید،قابلیت فروش در بازار ثانویه به قیمت بیشتر(درصورت کشش بازار) اقدام و بازده خود را افزایش دهد.
دارای ریسک بالا و بازده بیشتر نسبت به اوراق بهادار بازار پول
بازار مالی Financial market
اوراق سهام
سرمایه گذار مالکیت جزئی در شرکت های سرمایه پذیر می شود(وجه تمایز با اوراق بدهی)
فاقد سررسید لذا دارای منابع مالی بلند مدت
طبقه بندی در بازار سرمایه
با رشد و پیشرفت شرکت سرمایه پذیر و ارزش شرکت ، ارزش سهام دارنده افزایش می یابد.
با دریافت سود دوره ای و افزایش قیمت سهام طی دوره ، ارزش سهام دارنده افزایش می یابد.
ریسک اوراق سهام از اوراق بدهی بیشتر لذا بازده مورد انتظار آن بیشتر میباشد.
بازار مالی Financial market
اوراق بهادار بازار مشتقه
قرارداد های مالی که ارزش خود را از ارزش داراییهای اصلی (اوراق بدهی یا سهام) میگیرند. سرمایه گذاران از افزایش یا کاهش ارزش اوراق یا سهام سود ببرند بدون اینکه نسبت به خرید دارایی اصلی اقدام نمایند.(سفته بازی)
نهادها و شرکتها با سرمایه گذاری در اوراق بهادار مشتقه ،امکان سود از کاهش(زیان) داراییهای اصلی برایشان مقدوراست پس میتوانند با مدیریت و تنظیم ریسک از سرمایه گذاری در داراییهای اصلی سود ببرند.(مدیریت ریسک)
انواع اوراق بهادار در یک نگاه
1- سهام عادی : یک نوع دارایی مالی که نشاندهنده مالکیت دارنده آن در یک شرکت سهامی است. از ویژگى هاى سهام عادى :حق مالکیت، مسئولیت محدود سهامداران، حق راى و کنترل شرکت و حق تقدم در خرید سهام جدید می باشد.
2-سهام ممتاز:نوعی اوراق بهادار است که دارنده آن نسبت به درآمدها و دارایی های شرکت، حق یا ادعای محدود و معینی دارد.سررسید ندارد،دارای حق مالکانه و عدم حق رای میباشد.
3-سهام جایزه:شرکت اندوخته ی نقدی خود را که طی سال های گذشته به دست آورده به سرمایه تبدیل می کند و درنتیجه سهامداران نباید مبلغی پرداخت کنند.(افزایش سرمایه از محل مطالبات)
انواع اوراق بهادار در یک نگاه
4-حق تقدم: از روش های افزایش سرمایه که به آن افزایش سرمایه از محل آورده ی نقدی گفته می شود، با انتشار حق تقدم انجام می گیرد. در این روش شرکت به میزان درصد افزایش سرمایه، گواهینامه ی حق تقدم منتشر می کند و آن ها را به سهام داران خود می دهد.
5-اوراق مشارکت:اوراق بهاداری است که با مجوز قانونی خاص یا مجوز بانک مرکزی، برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز به منظور ایجاد، تکمیل و توسعه طرح های عمرانی – انتفاعی دولت، شرکت های دولتی، شهرداری ها و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و موسسات عام المنفعه منتشر می شود .
6-اوراق قرضه
انواع اوراق بهادار در یک نگاه
7- مشتقات
1-7- اختیار معامله (سرمایه گذار حق خرید یا فروش اوراق بهادار را در زمان مشخص می خرد)
2-7- قرارداد آتی (در این قرارداد یکطرف (فروشنده)توافق میکند در سررسید معین مقدار کالای مشخص را با قیمت معین به طرف دوم(خریدار)تحویل دهد.
8-صکوک: اوراق بهادار صکوک منابع مالی را با پشتوانه ترازنامه و دارایی های فیزیکی شرکت های خاص جذب می کنند.
نهاد های مالی Financial institutions
نهادها به حساب خود در بازار مالی فعالیت میکنند واز طریق انجام معامله بحساب خود به نقل و انتقال وجوه کمک میکنند درضمن خدمات مربوط به دارایی های مالی ارائه می دهند.
بازار ها ناقص
دسترسی کامل به طلاعات نداریم
عدم توانایی سرمایه گذاران به تقسیم اوراق بهادار به اندازه های دلخواه خود
هزینه معاملات بالا
راهکار
نهادهای مالی(بنگاههای مالی)
درخواستها را از واحد های مازاد وجوه نقد وکسری وجوه نقد را جهت هماهنگی بین سرمایه گذاران و سرمایه پذیران دریافت میکند.
از آنجایی که تعداد اوراق با تعداد سرمایه گذاران برابر نیست لذا نهاد های مالی اوراق را به اجزاء کوچکتر تقسیم تا تمام آنها بفروش برسد.
درضمن نهاد های مالی باعث کم شدن هزینه معاملات نیز میشود.
نهاد های مالی
22
نهاد های مالی Financial institutions
سرمایه گذار(مازاد وجوه نقد)
سرمایه پذیر(کسری وجوه نقد)
سپرده
پس انداز
وام
خرید سهام
23
نهاد های مالی Financial institutions
نهاد های سپرده پذیر
24
نهاد های مالی Financial institutions
برای واحد های دارای مازاد وجه نقد افتتاح حساب دیداری میکند که دارای نقدینگی مطلوبی است.
وجوه دریافتی را به شکل و شرایط مطلوب با مبلغ و سررسید مشخص در اختیار واحدهای دارای کسر میدهد.(وام دهی)
نهادها در ارزیابی صلاحیت واحد های سرمایه پذیر تجربه و دانش بیشتری دارد.
قابلیت بیشتری در وصول وام های پرداخت شده را نسبت به واحدهای دارای مازاد دارد(درصورت عدم بازپرداخت وام)
کارکردهای نهاد های سپرده پذیر
25
نهاد های مالی Financial institutions
وجوه را غیر از منابع سپرده تامین میکنند ولی همچنان نقش واسطه گری مالی را انجام میدهند.
نهاد های غیر سپرده پذیر
26
نهاد های مالی Financial institutions
شرکت های بیمه : سرمایه گذاری در سهام و اوراق بهادار سازمانهای خصوصی و دولتی از محل فروش بیمه نامه ها، حق بیمه و….همچنین از وجوه حاصله از این سرمایه گذاری برای جبران خسارت احتمالی بهره میبرند.
صندوق های بازنشستگی : سرمایه گذاری در سهام و اوراق بهادار سازمان های خصوصی و دولتی ازمحل کمک کارمندان و کارفرمایان به صندوق
کارکردهای نهاد های غیر سپرده پذیر(نهادهای قراردادی(غیر پولی))
27
نهاد های مالی Financial institutions
شرکت های کارگزاری و معامله گری: در بازار ثانویه به دادو ستد اوراق بهادار به درخواست سرمایه گذاران می پردازد.
کارگزاران به حساب وبنام مشتریان معامله را انجام و کارمزد دریافت میکند.
معامله گران به حساب و نام خود میتواند به خرید و فروش اوراق بهادار بپردازد.
کارکردهای نهاد های غیر سپرده پذیر(عاملان یا کارگزاران)
28
نهاد های مالی Financial institutions
شرکت های تامین مالی: تامین وجوه از طریق انتشار اوراق بهادار و در اختیار قراردادن به نهادهای کسری وجوه نقد
شرکتهای اوراق بهادار :1-خدمات مشاوره ای در جهت ادغام و تجدید ساختار شرکت2-اوراق تازه منتشره را دراختیار سازمان های دولتی و خصوصی قرار میدهد.
صندوق های سرمایه گذاری مشترک :فروش سهم الشرکه به سرمایه گذاران و سرمایه گذاری و خرید اوراق بهادار در بازار سرمایه و پول
کارکردهای نهاد های غیر سپرده پذیر(نهاد های رابط)
نقش رابط میان سرمایه گذاران و متقاضیان وجوه را دارد
29
نهاد های مالی Financial institutions
مقام های ناظر نهادهای مالی
30
نهاد های مالی Financial institutions
نقش نهادهای مالی در یک نگاه
31
نهاد های مالی Financial institutions
منابع وجوه و مصارف آن
32
نهاد های مالی Financial institutions
نهادهای مالی در ایران
33
منابع
1-بازار ها و نهادهای مالی –ترجمه دکتر ابراهیم عباسی و علی آدوسی
2- /www.seo.ir/ سازمان بورس و اوراق بهادار ج.ا.ایران
34
با تشکر از توجه شما