ایمنی و سلامت شغلی
مقدمه
یکی از رسالت های اساسی مدیریت منابع انسانی نگهداری کارکنان توانمند می باشد. از آنجا که اقدامات نگهداری، مکملی بر سایر اقدامات و فرایند های مدیریت منابع انسانی است، حتی اگر عملیات کارمندیابی، انتخاب، انتصاب و سایر اقدامات پرسنلی به نحو بایسته انجام شود بدون توجه کافی به امر نگهداری نتایج حاصل از اعمال مدیریت چندان چشمگیر نخواهد بود.
نظام نگهداری منابع انسانی ابعاد متعددی را شامل می شود که می توان آنها را به دو دسته تقسیم نمود:
دسته اول در رابطه با حفظ و تقویت جسم کارکنان است مانند برقراری بهداشت و ایمنی در محیط کار، اجرای برانامه های ورزش و تندرستی و بعضی خدمات مشابه. دسته دوم شامل مواردی است که تقویت کننده روحیه علاقمندی کارکنان به کار و محیط کار می باشد مانند خدمات بیمه و بازنشستگی و خدمات پرسنلی.
در صورت داشتن توجه و بکارگیری این موارد امنیت شغلی در کارکنان ایجاد شده و به رضایت شغلی آنها منتهی می شود که این امر خود از اهمیت بسزایی برخوردار است.
امنیت شغلی در آینده
در آینده و در تجارت تغییرات سریع باعث کوچکتر شدن سازمان ها می شود و سازمان ها به سمت مجازی شدن پیش می روند. سازمان ها به صورت یک هسته مرکزی در می آیند و سایر قسمت ها و کارکنان به صورت موقت در اطراف آنها قرار می گیرند و اکثر مردم برای خود کار خواهند کرد. پرداخت ها به صورت قسمتی از سود خواهد شد و جای دستمزد های ثابت را می گیرد. کارکنان خود را باید با قرارداد های نامعین و مستقل وفق دهند.
در این شرایط کارکنان مجبورند همواره در حال یادگیری باشند که دلیل این وضعیت افزایش روزافزون رقابت است. در آینده امنیت استخدام بر مبنای توانایی کارکنان در ایجاد ارزش افزوده می باشد. با توجه به این عوامل می توان نتیجه گرفت که در آینده عمده مسئولیت ایمنی و سلامت به عهده کارکنان است
روش های متداول بررسی و اقدام در زمینه بهداشت و ایمنی محیط کار
روش های تامین سلامت کارکنان در محل کار
شامل روش های طبی، روش های کنترل محیط و روش های روانشناسی است. در این مقاله بر روی این روش ها صحبت می شود.
ارگونومی
به مطالعاتی اطلاق می شود که در آن ساخت ترکیب و سازمان کار طراحی تجهیزات شغل و محل کار در رابطه با عامل انسانی مورد بررسی قرار می گیرد و در این روش ها به مسائل فیزیولوژیکی، ادراکی و تاحدی رفتاری انسان توجه می گردد.
روش های بیومکانیکی
این روش ها تعامل فیزیکی بین انسان و سیستم مکانیکی اطراف او را مورد نظر داشته، ابزار، تجهیزات و تسهیلات محل کار را در این رابطه مورد مطالعه قرار می دهد.
مهندسی سیستم ها
در این روش با توجه به اصول سیستم ها تمامی اجزای موجود شناسائی شده و با استفاده ار روش های تجزیه و تحلیل کمی مسائل ایمنی را مورد مطالعه قرار می دهد.
روش های اکتشافی
در این روش ها با مطاله در نحوه توزیع و تشخیص بیماری ها و روش های آماری و مقایسه میزان سلامت و ایمنی مورد تحلیل قرار می گیرد.
روش های رفتاری
در این روش ها برای بررسی ایمنی و سلامت از متغیر هایی نظیر رضایت از کار ، انگیزش، مشارکت و عواملی از این دست پرداخته می شود که در این مقاله از این روش ها نیز استفاده می شود
قوانین دولتی و ایمنی و سلامت حرفه ای
با توجه به اهمیت ایمنی و سلامت، کارفرمایان همواره از طرف افراد جامعه، کارگران و کارمندان و گروه ها و اتحادیه های کارگری به منظور پذیرفتن مسئولیت بیشتر در مورد ایمنی و سلامت کارکنان تحت فشار بوده اند. این فشار ها باعث شده تا دولت ها به ایجاد قوانین پوشش دهنده ایمنی و سلامت اقدام کنند که به دلیل عدم توجه کافی و وجود مشکلات بنیادی در اغلب موارد منجر به پیچیدگی فرایند تولید و عدم شمول برخی افراد در بعضی زمینه ها می شوند. به علاوه این مشکل بوسیله تلاش های غیر موثر و بدون برنامه بعضی از دولت ها، اتحادیه ها و شرکت ها حادتر می شود.
قوانین ایمنی و سلامت حرفه ای در ایران
در هر یک از کشور ها برای ایمنی و سلامت محیط کار قوانینی وجود دارد که البته شدت و ضعف آن با توجه به میزان توسعه یافتگی کشور ها متفاوت است. در کشور ایران نیز قوانینی برای این منظور پیش بینی شده است و بعد از انقلاب نیز توجه ویژه ای به این امر شده است. برای صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور رعایت دستورالعمل هایی از سوی شورای عالی حفاظت فنی جهت تامین ایمنی و وزارت بهداشت جهت سلامتی تدوین می شود که برای کلیه کارگاه ها، کارفرمایان و کارآموزان الزامی است (ماده 85 قانون کار). شورای عالی حفاضت فنی مسئول تهیه آیین نامه های حفاظت فنی می باشد ( ماده 86 قانون کار).
در ایران اشخاص حقیقی و حقوقی که قصد تاسیس کارخانه داشته باشند باید طرح های خود را از نظر ایمنی به تایید وزارت کار (شورای عالی حفاظت فنی) و از نظر سلامت به تایید وزارت بهداشت برسانند. این موارد در خصوص واردات ماشین آلات هم صادق است ( مواد 87 الی 90 قانون کار).
در مورد کارکنان نیز کارفرمایان برای حفاظت از ایمنی و سلامت کارکنان در محیط کار مکلف به تهیه تمامی وسایل ایمنی و ارائه آموزش های لازم می باشند. همچنین کارکنانی که در معرض بیماری های ناشی از کار هستند باید پرونده پزشکی داشته باشند و هر سال یکبار توسط مراکز درمانی مورد تایید، معاینه شده و نتیجه در پرونده آنها ثبت شود. چنانچه بیماری ناشی از کار در فرد تشخیص داده شود کارفرما مکلف است این فرد را بدون کاهش حق السعی در قسمت مناسب دیگری به کار گمارد.
در صورت تعدد این بیماران وزارت کار مکلف است تا از محیط کار برای کنترل موارد ایمنی و سلامت بازدید به عمل آورد و با بررسی شرایط و در صورت لزوم برای پیشگیری از بیماری های محیط کار کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار توسط وزارتخانه های کار و بهداشت تشکیل خواهد شد. وظیفه کمیته مذکور برقراری ارتباط میان وزارتخانه های مسئول و کارفرما می باشد و این کمیته از افراد متخصص با تایید وزارتخانه های مسئول تشکیل می شود (ماده 91 الی 93 قانون کار).
در صورتی که کارفرما در مورد ایمنی و سلامت حرفه ای قصور کند برطبق قانون ملزم به جبران خسارت و مجازات خواهد بود و در صورت قصور کارگر، کارفرما مسئولیتی نخواهد داشت (ماده 94 و 95 قانون کار).
به منظور اجرای صحیح این قوانین و ضوابط حفاظت فنی و سلامت کارکنان اداره بازرسی وزارت کار تشکیل شده که وظایفی از قبیل نظارت براجرای قوانین، آموزش مسائل ایمنی و سلامت، بررسی اشکالات قوانین، رسیدگی به حوادث کاری و بازرسی های منظم بر طبق فانون دارد. نحوه بازرسی و شرایط بازرسان نیز در قانون پیش بینی شده است ( قانون کار مواد 96 الی 106).
موازین مربوط به ایمنی و بهداشت کار
موازین مربوط به مسائل ایمنی و بهداشت کار معمولا به سه دسته تقسیم می شوند:
موازین یا استاندارد های مربوط به ضوابط کلی: این دسته از موازین شامل اسنادی با عنوان کلی ایمنی و بهداشت کار، جلوگیری از حوادث ناشی از کار، خدمات خدمات بهداشتی کار و نیز بازرسی خدمات بهداشتی است.
موازین مربوط به خطرات معین: این دسته شامل موازینی است که در جهت حمایت کارگران و به طور کلی کارکنان در مقابل نوع خاصی از مخاطره به تصویب رسیده است.
موازین مربوط به ایمنی در بخش های خاصی از فعالیت اقتصادی: این موازین همانطور که از عنوان آن بر می آید، شامل ضوابط، راهنمایی ها و توصیه هایی برای پیشگیری از مخاطراتی می باشد که ممکن است در بعضی شاخه های فعالیت اقتصادی بروز کند
مدیریت ایمنی و سلامت محیط کار
در ابتدا ایمنی و سلامت به طور حاشیه ای مورد توجه مدیران قرار می گرفت و گاهی اوقات به صورت یک وظیفه تکمیلی از مسئولیت های عمومی مدیران فرض می شد. بعضی مدیران اعتقاد دارند که به کارگیری یک متخصص یا مسئول ایمنی و سلامت برای پاسخ به این مسئولیت و عمل به هر تعهدی در این زمینه کافی می باشد.
تحقیقات در استرالیا نشان داده است که بیشتر از 80 درصد مدیران، آموزشی در زمینه ایمنی و سلامت ندیده اند و عدم آموزش و عدم تامین منابع کافی توسط کارفرمایان به منظور پوشش قوانین ایمنی و سلامت، مهمترین مشکلات در استرالیا هستند. این امر نشان می دهد که تفکر اغلب کارفرمایان بدون تغییر مانده و اکثر بهبود ها بعلت فشار های خارجی می باشد. البته باید توجه داشت که در اکثر کشور ها و از جمله ایران شورا هایی جهت نظارت بر ایمنی و سلامت وجود دارند که به کارفرمایان جهت ارتقاء سطح ایمنی و سلامت فشار می آورند. مانند اغلب فعالیت های مدیریت منابع انسانی، ایمنی و سلامت حرفه ای نیز به تعهد زیادی نیاز دارد که همه قسمت ها را شامل می شود.
جراحت ها و بیماری های مرتبط با کار باعث ضایع شدن منابع انسانی سازمان می شود و افزایش تصادفات در کار باعث ایجاد اختلال در خطوط پایین سازمان می شود که این عوامل علاوه بر زیان مالی موجب عدم توانایی سازمان در نگهداری کارکنان توانمند می شود. ایمنی و سلامت حرفه ای تنها رعایت حال دیگران نیست بلکه یک جنبه ضروری و اساسی از بهره وری هر سازمانی می باشد و اگر سازمان ها بتوانند نرخ و مقدار حوادث حرفه ای، بیماری ها و استرس نامطلوب را کاهش دهند، کیفیت زندگی کاری کارکنان بهبود پیدا کرده و آنها اثربخش تر خواهند بود. تصادفات کمتر، بیماری ها و علائم استرس کمتر و وجود کیفیت زندگی کاری نتیجه موارد زیر است:
بهره وری بیشتر مطابق با روزهای زیان و غیبت کمتر.
اثربخشی بیشتر از کارکنانی که بیشتر درگیر کار شده اند.
کاهش نرخ استراحت های پزشکی و استعلاجی و پرداخت ها به علت دعاوی علیه شرکت.
کاهش نرخ ترک خدمت و غیبت مطابق با افزایش رضایت کارکنان.
افزایش انعطاف پذیری و قابلیت تطبیق در محیط کار در نتیجه افزایش مشارکت و احساس مالکیت.
نرخ انتخاب بالاتر به دلیل افزایش جذابیت سازمان به عنوان یک قسمت از کار.
ایجاد یک محیط کار ایمن از نظر عقلی قابل قبول است و در این راه تعهد مدیریت عالی بسیار اهمیت دارد و رویکرد آینده نیز اتکا به رهبران ایمنی است
اجزای برنامه ایمنی
توسعه فلسفه عملیات مدیریت منابع انسانی و اهداف استراتژیک
ایجاد اهداف ایمنی و سلامت حرفه ای
ایجاد تعهد و حمایت مدیریت عالی
تقویت پیوسته ایمنی و سلامت کارکنان که یکی از مسئولیت های مدیریت است
تشویق فعالیت مشارکتی بوسیله همه کارکنان
ایجاد پیوسته نظارت ها و کنترل ها
ساختن پرونده های مناسب ایمنی و سلامت حرفه ای
ارزیابی سیستمی برنامه
ارزیابی عملکرد ایمنی و سلامت
ممیزی ایمنی و سلامت، مدیران منابع انسانی را برای بدست آوردن بازخورد در مورد کارائی و اثربخشی برنامه های ایمنی و سلامت حرفه ای سازمان ها و انجام عمل درست و اصلاح شده فعال می کند. ممیزی ایمنی و سلامت حرفه ای این امکان را ایجاد می کند تا در زمان معین و برنامه ریزی شده خطرات به طور سیستماتیک تحت نظر قرار گرفته و کنترل هایی به منظور اطمینان از سیاست های ایمنی و سلامت حرفه ای ایجاد شوند. در انجام این کار سازمان ها باید ارزیابی یکپارچه را توسعه داده و داده های مورد نیاز مدیران به منظور بهبود عملکرد ایمنی و سلامت و ایجاد یک فرهنگ ایمنی مثبت را تامین کنند.
موارد راهنما به منظور ارزیابی عملکرد ایمنی و سلامت
بازرسی محیط کار: توجه اساسی به موارد قابل مشاهده در محیط کار به عنوان یک رویکرد بوسیله ایجاد یک مکان مشاهده و استنباط از طریق مشاهدات
گردش ایمنی: مشاهده و مرور سیستماتیک یک طرح یا مکان، برای مثال بازدید دوره ای از محیط کار
نمونه گیری ایمنی: شامل مرور جنبه های خاص ایمنی و سلامت به صورت تصادفی
نمونه گیری رفتار: ارزیابی رفتار کارکنان بر اساس یک نمونه گیری سیستماتیک به منظور ایجاد رفتار های ایمن که ممکن است نیاز به اصلاح داشته باشد. برای مثال بوسیله آموزش یا طراحی بهبودها.
ارزیابی خطر احتمالی: مثل تحلیل درخت تصمیم، مورد توجه قرار دادن نماینده (مد) شکست ها، تحلیل اثر، تحلیل وقایع و بررسی احتمالات که به عنوان یک پیش درآمد برای برنامه های کاهش خطر است.
تکنیک هایHAZANHAZOP :حاضر کردن تخصص ها، ارزیابی و امکان سنجی بر مبنای اقتضاء و فرایند های ویژه استقرار به عنوان یک قسمت برنامه ریزی ارزیابی خطر
تحلیل داده های تصادفات، بیماری ها و خسارات: ارزیابی وقایع خاص گذشته با رویکرد اجتناب از تکرار
تحلیل داده های خطای نزدیک: گونه ای از مورد بالا که داده های محتمل ایجاد کننده تصادفات یا وقایع نامطلوب تحلیل می شوند ( با رویکرد اجتناب از خطرات مهم)
مدیریت با بصیرت و درخت ریسک: استفاده از یک تحلیل درختی منطقی برای تحلیل وظایف سازمانی مورد نیاز در مدیریت فناوری های پر خطر، همچنین بدست آوردن نوعی بینش از بررسی تصادفاتی که اخیراً رخ داده و ممیزی ایمنی
تحلیل ایمنی شغلی: تحلیل یک به یک حوادث رسمی که در آن تکنیک های مطالعه کار و تحلیل وظیفه برای شناسائی حوادث بالقوه در یک شغل استفاده می شود
ایجاد و طراحی یک برنامه جامع کنترل مخاطرات بالقوه
به طور کلی سه اصل در مدیریت کنترل جامع مخاطرات و بیماری های حرفه ای وجود دارد که باید به آن توجه کرد:
مشخص کردن علل حوادث و آسیب های ناشی از کار
کنترل علل حوادث
به حداقل رساندن ضایعت ناشی از حوادث و آسیب های ناشی از کار
بطور کلی یک برنامه کنترل جامع مخاطرات حرفه ای جهت متعادل ساختن عوامل مخاطره آمیز و حداکثر کردن سود یک کارخانه برنامه ریزی می شود.
انواع برنامه های ایمنی
برنامه های ایمنی بر مبنای رفتار
مفهوم آن استفاده از فیزیولوژی انسانی برای کمک به ارتقای ایمنی محیط کار می باشد. این برنامه بوسیله کاهش رفتارهایی دارای خطر و ارتقاء ایمنی آنها کار می کند. برنامه های ایمنی بر مبنای رفتار به طور کلی بوسیله مدیریت پذیرفته شده اما کارکنان چندان از آن راضی نیستند و از آن اکراه دارند. کارگران احساس می کنند که وقتی مدیریت از یک برنامه ایمنی بر مبنای رفتار استفاده می کند در اصل مسئولیت ایمنی خود را به کارکنان منتقل می کند. برنامه های ایمنی برمبنای رفتار می تواند به عنوان یک روش برای درگیر کردن کارکنان استفاده شود.
در این برنامه ها تمرکز بر روی اصلاح رفتار کارکنان است و یک برنامه ایمنی بر مبنای رفتار فرایند ساختن یک سیستم است که بوسیله آن هر سطح سازمان اعمال زیر انجام می شود:
تعریف دقیق از اینکه چه رفتار هایی مورد نیاز است
ارزیابی اینکه آیا آن رفتار ها موثر هستند
تقویت منظم رفتارهایی که مطلوب هستند
همه سطوح سازمان از تولید تا سطح ارشد شامل این فرایند می شود و برنامه های ایمنی بر مبنای رفتار در صورتی موجب بهبود های آینده می شود که اعمال زیر را انجام دهد:
تعریف رفتارهایی که هر سطح سازمان از بالا تا پایین نیاز دارد
اطمینان از اینکه هر فرد به طور واضح رفتار های مورد نیاز را درک می کند
ارزیابی اینکه آیا رفتار ها در حقیقت انجام می شوند
پاداش ها برای رفتار ها در یک مبنای منظم (روزانه و یا ساعتی)
برنامه های ایمنی بر مبنای مشوق
برای کارکنان بدون جراحت و حادثه در یک دوره زمانی طراحی شده است. کارکنان و اداره کنندگان ایمنی و سلامت حرفه ای معمولا یک نظر مبهم در مورد برنامه های ایمنی بر مبنای مشوق دارند. وقتی کارفرمایان و کارمندان نوعاً به طور مساعد به این نوع برنامه ها نگاه می کنند اداره کنندگان ایمنی و سلامت حرفه ای به طور کلی اعتقاد دارند که برنامه های ایمنی بر مبنای مشوق منجر به عدم گزارش حوادث شده و کارگران اعتقاد دارند که جو ترس در میان نیروی کار ایجاد می کند
انواع برنامه های ایمنی بر مبنای مشوق عبارتند از:
برنامه ایمنی بر مبنای مشوق بر اساس عملکرد: این برنامه ها به عملکرد برای رسیدن به نتایج مطلوب در یک دوره زمانی معین پاداش می دهند.
برنامه ایمنی بر مبنای مشوق بر اساس رفتار: این برنامه ها به رفتار های خاص پاداش می دهد (مثل پوشیدن لباس های مناسب شخصی محافظت کننده).
برنامه ایمنی بر مبنای مشوق غیر سنتی: این برنامه ها به کارکنانی که در فعالیت های خاص مشارکت می کنند (مثل پیشنهادات) پاداش می دهند
استرس
استرس واژه ای است در اصل به معنی فشار و نیرو. در جهان فیزیکی هر گاه فشاری بر چیزی وارد شود کنشی بر آن وارد می کند، ثبات اجزای درونی آن را بر هم می زند و تنشی در آن پدید می آورد و بر می آشوبد و سرانجام آن شی را به واکنش می اندازد. در مهندسی گفته می شود که هر گاه فشار وارده از مقاومت شی در گذرد آن شی متلاشی می شود و از وضعیت موجودش در می آید. روانشناسان و دیگر صاحبنظران استرس نیز می گویند روی هم جمع شدن رویداد های زندگی که سازگاری فرد را با وضع موجودش بر هم می زند موجب استرس می شود
همچنین استرس نرخ ترس و فشار در بدن که در طول زندگی ایجاد می شود، توصیف شده است. استرس توسط یک دوره کلی از فشار، مشکلات و تجربه های افراد است که در طول زندگی بوجود می آید. خود استرس نه خوب است و نه بد. در حقیقت بعضی درجات استرس عادی است و برای ادامه حیات روزمره لازم است. حتی هنگامی که افراد استراحت می کنند، درجات کمی از استرس وجود دارد. بدون استرس انگیزه و انرژی وجود نخواهد داشت. استرس برای هر فرد اجتناب ناپذیر است. استرس یک وضعیت فشار است که روی احساسات یک نفر بوسیله فرایند ها و شرایط فیزیکی اثر می گذارد و امروزه یکی از مسائل مهم و مورد توجه در حوزه سلامت فردی، سازمانی و اجتماعی است.
استرس شغلی
استرس شغلی را می توان جمع شدن عامل های استرس زا در وضعیت های مرتبط با شغل دانست که بیشتر افراد نسبت به استرس زا بودن آن اتفاق نظر دارند. همچنین استرس شغلی به عنوان کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگی های فردی شاغل، میزان بیش از حد خواست های محیط کار و در نتیجه فشار های مرتبط با آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید.
علل کاری استرس
استرس های محیط کار بوسیله غیبت ها، تاخیر ها و ناتوانی های مرتبط با استرس کارکنان یک بار سنگین بر روی سازمان تحمیل می کند. تحقیقات در استرالیا نشان داده است که بیشتر از یک روز در ماه کارکنان به دلیل افسردگی، مواد مخدر یا اضطراب از کار باز می مانند. تحقیقات دیگری نشان داده است افراد مجرد به خصوص زنان بیشتر در معرض خطرات استرس می باشند. در یک تحقیق دیگر نیز این نتیجه حاصل شده است که بیکاری زیاد، عدم امنیت شغلی، قرارداد های کوتاه مدت و فشار زمانی روی کارکنان با استرس مرتبط هستند. همچنین نگرانی از آینده شرکت، عدم تطابق نیاز ها و احساسات و عدم مالکیت می تواند ایجاد استرس کند.
علائم استرس
علائم استرس به راحتی می توانند شناسایی شوند و به مدیران در مورد کارکنانی که با استرس کار می کنند هشدار دهند. علائمی که می توان مشاهده کرد عبارتند از:
شکست در احساسات
احساس عصبانیت هیجان یا خفگی
سوء هاضمه
فشار خون بالا
بیخوابی
بیقراری و ناتوانی در تمرکز
افزایش استفاده از الکل و مواد مخدر
افزایش مصرف دخانیات
تغییر در رفتار غذایی
ناتوانی از استراحت
درد و ناراحتی های مزمن
مدیریت استرس
چالش اساسی برای هر کارمند یافتن آن سطح از استرس است که بهره وری را بدون آسیب زدن به سلامت افزایش دهد. این امر با مدیریت موثر استرس امکان پذیر می شود. بعضی مهارت های مدیریت استرس که برای کنترل استرس لازم است در زیر آورده شده است:
استراحت
برای اجتناب از اثرات زیان آور استرس، کارکنان باید قطع کردن کار را یاد بگیرند. راحت بودن و درست استراحت کردن می تواند فرا گرفته شود. فعالیت های اساسی کاهش دهنده تنش مانند تنفس عمیق، تکنیک های رهاسازی مستمر خود و یوگا می تواند برای شکست دادن استرس استفاده شود. دیگر راه های راحت بودن و استراحت، گوش کردن به موسیقی و رژیم غذایی خوب هستند. حتی نگهداری حیوانات خانگی نیز می تواند به افرادی که از استرس رنج می برند کمک کند به خصوص نگهداری پرندگان می تواند اثر روانی مثبتی روی افراد بگذارد.
ورزش
فعالیت های منظم فیزیکی مثل قدم زدن، درجا دویدن، شنا کردن، قایقرانی، دوچرخه سواری یا تنیس نه تنها قوای جسمانی را تقویت می کند، بلکه برای مواجهه با استرس نیز به فرد کمک می کند. قبل شروع ورزش یک کنترل پزشکی توصیه می شود. همچنین اغلب حرکت های اروبیک علاوه بر تنظیم وزن، استرس را نیز کاهش می دهند.
رژیم غذایی
طولانی شدن استرس می تواند بدن را از ویتامین ها تهی کرده و آن را مستعد بیماری کند. بعلاوه افرادی که تحت استرس هستند عادات غذاییشان تغییر می کند، آنها ممکن است بعضی وعده های غذایی را حذف کنند و مصرف دارو های محرک مانند قهوه، الکل یا سیگار را افزایش دهند. بنابراین باید رژیم غذایی متعادلی را ایجاد نمود. طبق تحقیقات انجام شده وجود سطح استرس بالا و رژیم غذایی نامطلوب 30 تا 50 درصد بهره وری را کاهش می دهد.
صحبت کردن
صحبت کردن در مورد نگرانی ها یا مشکلات می تواند یک راه بسیار موثر برای کنترل استرس و کمک به کارکنان برای هماهنگی با فشار اضافی باشد. افراد نوعاً زمانی که به آنها فرصت صحبت کردن ناکامی ها و ناتوانی هایشان داده می شود، احساس رهایی پیدا می کنند. محبوس کردن فشار های روانی در خود و صحبت نکردن در مورد مشکلات راه مناسبی برای مواجهه با استرس و کنترل آن نمی باشد.
برنامه ریزی و مدیریت زمان
بسیاری از استرس کارکنان نتیجه برنامه ریزی ضعیف است. کارکنان باید زمان کافی برای رسیدن به اهداف کاری خود در اختیار داشته باشد. ضعف برنامه ریزی منجر به گیج شدن در مورد اهداف، فعالیت سریع و ناتوانی قابل توجه می شود. وقتی یک مدیر در عمل شکست بخورد و تراکم فعالیت ها ایجاد شود استرس در مدیر و اطرافیان بوجود می آید. نوعاً این تراکم در فعالیت ها موجب شکست در استفاده از فرصت ها می شود.
نتیجه گیری
یکی از مهمترین مسئولیت های مدیریت منابع انسانی حفظ کارکنان توانمند به منظور ایجاد و حفظ مزیت رقابتی در سازمان می باشد زیرا امروزه یکی از عوامل کلیدی موفقیت سازمان ها منابع انسانی توانمند و استفاده بهینه و دانش محور از آنها می باشد. برای رسیدن به این هدف لازم است کارکنان از سطح رضایتمندی بالایی برخوردار باشند تا برای سازمان ایجاد ارزش نمایند.
یکی از عوامل اصلی ایجاد رضایتمندی امنیت شغلی می باشد و یکی از ارکان بوجود آورنده امنیت شغلی وجود ایمنی و سلامت در محیط کار می باشد.
ایمنی و سلامت در محیط کار باید از دو جنبه مورد بررسی قرار گیرد:
از جنبه فیزیکی: در این منظر محیط کار باید از نظر فیزیکی مورد بررسی قرار گرفته و با توجه به نوع کار، نوع کارکنان، اهداف و محدویت های سازمان با استفاده از دستورالعمل ها و تکنیک های گفته شده ایمن ترین محیط را برای کارکنان بوجود آورد.
از جنبه روانی: در این منظر خود کارکنان مورد توجه قرار می گیرند و عمده تمرکز در این مقاله بر چگونگی برداشتن فشار روانی و استرس نامطلوب در کارکنان است و در این زمینه،دستورالعمل ها و رویه هایی ارائه شد تا بوسیله آنها بتوان کارکنان را از نظر روحی و روانی برای کار آماده کرده و موجبات رضایت شغلی آنها را فراهم کرد.
منابع
1.رندال، آر راس و الیزابت ام آلتمایر.1377. استرس شغلی. ترجمه غلامرضا خواجه پور. تهران.
2. حقیقی، محمد علی. 1379. نظام روابط کار در سازمان. تهران
3. میرسپاسی. ناصر. 1375. مدیریت منابع انسانی و روابط کار نگرشی راهبردی. تهران.
4.Yousef, Darvish A. 1998. Satisfaction with job security as a predictor of organizational commitment and job performance in a multicultural environment. International Journal of Manpower 19(3) 184-194.
5. Warren, Richard C. 1996. The empty company: morality and job security. Personal Review 25(6) 41-53.
6. Fairborother, Kerry, and et al. 2003. Workplace dimensions, stress and job satisfaction. Journal of Managerial Psychology, 18(1).
7. Chen, Chen Jui et al. 2005. Leadership effectiveness, Leadership style and employee readiness. Leadership & organization Development Journal 26(4).
8. Hyde, Paula et al. 2005. Role redesign: new ways of working in the NHS. Personnel Review 34(6).
9. Kolins, Rebecca. 2005. Seeing stars: human resources performance indicators in the National Health Service. Personnel Review 34(6) 634-647.
10. Miozza, Michael L. and David C. Wyld. 2002. The Carrot or the Soft Stick?: The Perspective of American afety Professionals on Behavior and Incentive-Based Protection Programmers. Management Research News 25(11).
11. Larson, Linda L. 2004. Internal auditors and job stress. Managerial Auditing Journal 19(9) 1119-1130.
12. Stone. 2004. Human Resource Management.
با تشکر فراوان از توجه شما عزیزان