اضطراب جدایی در کودکان
شیوع مشکلات اضطرابی
مشکلات اضطرابی متداول ترین و شایع ترین مشکلات روانی هستند که از اوایل دوران کودکی و نوجوانی شروع شده و به شکل های مختلف نمایان می شوند و می توانند تا دوران بزرگسالی به صورت مزمن ادامه پیدا کنند.
مشکلات اضطرابی شامل گروه وسیعی از مشکلات عاطفی است که همه آنها در خصیصه اضطراب و تنش مشترک هستند.مطالعات اولیه در مورد شیوع ترس ها، نگرانی ها و اضطراب ها در کودکان و نوجوانان میزان آنها را ۳ تا ۱۸ درصد گزارش داده اند.
اخیرا لاست و استراوس( ۱۹۹۰ ) نشانه های اضطرابی را در یک نمونه ۶۲ نفری از کودکان و نوجوانان بررسی کرده اند و تقریباً در ۲۰ درصد از آنها علایم اضطرابی مختلف مخصوصاً ترس از بلندی ها صحبت کردن در جمع و شکایت های جسمانی مشاهده شده است.
علاوه بر این، گزارش ها نشان می دهد تعداد ترس ها در کودکان با افزایش سن کاهش یافته و منشا ترس در طی زمان تغییر می کند. هم چنین تعداد ترس ها در دختران نسبت به پسران بیشتر است.
شیوع مشکلات اضطرابی
مشکلات اضطرابی در افراد مبتلا نه های جسمی و روانی مختلفی را ایجاد می کند مهم ترین این علائم عبارتند از:علائم جسمی: تپش قلب، تنگی نفس، بی اشتهایی، تهوع، بی خوابی، تکرر ادرار، چهره برافروخته، تعریق، اختلال در گفتار و بی قراری.
علائم شناختی: شامل سردرگمی، اختلال در حافظه و تمرکز، حواس پرتی، ترس از از دست دادن کنترل، کمرویی، گوش به زنگی و افکار تکرار شونده.
علائم روانشناختی: شامل عصبی بودن، بی طاقتی، نگرانی، هوشیاری افراطی، وحشت زدگی، دلواپسی، افسردگی، تنیدگی، ترس یا هیجان زدگی.
علائم و نشانه ها
پژوهش ها تاثیر منفی اضطراب دوران کودکی را بر عملکرد تحصیلی و کارکرد اجتماعی افراد اثبات کرده اند. افت تحصیلی،امتناع از رفتن به مدرسه و ترک تحصیل از بارزترین پیامدهای این مشکل است.
علاوه بر این، اجتناب از برقراری تماس و رابطه با همسالان موجب تاخیر در رشد مهارت های اجتماعی مورد نیاز کودکان و نوجوانان شده و احتمال گرایش به سوء مصرف مواد مخدر را در آنها افزایش می دهد.
پیامدهای اضطراب
نتایج پژوهش ها بیانگر آن است که این مشکل به هنگام تغییرات رشدی یا دوره هایی که فشارهای روانی برای کودک و نوجوان زیاد می شود، مجدداً عود می کند.
بنابراین اگر مشکل این گروه از کودکان در دوران کودکی به ویژه اولین سال های ورود به مدرسه شناسایی و تحت درمان قرار نگیرد احتمال عود آن در دوره های نوجوانی و بزرگسالی و ابتلا به سایر مشکلات اضطرابی و افسردگی در آنها افزایش می یابد مخصوصاً دختران در معرض خطر ابتلا به هراس از مکان های اجتماعی باز هستند.
پیامدهای اضطراب
پیامدهای اضطراب
علاوه بر این، به علت درخواست های مکرر کودکان مضطرب برای ترک کلاس و غیبت های گاه و بیگاه از مدرسه، افت تحصیلی و تکرار پایه در آنها افزایش می یابد.به طور خلاصه،مشکلات اضطرابی ممکن است طولانی مدت بوده و با زندگی کودک تداخل نماید.
پیامدهای اضطراب
همچنین ممکن است به مشکلات متعدد دیگری منجر شود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
از دست دادن فرصت تحصیل در مدرسه
اختلال در روابط با دیگران
اعتماد به نفس ضعیف
مصرف سیگار و مواد مخدر
مشکل در سازگاری با شرایط تحصیلی و شغلی
مشکلات اضطرابی در بزرگسالی
انواع مشکلات اضطرابی
انواع مشکلات اضطرابی:
1) اضطراب جدایی (موضوع این ارائه)
۲) ترس اجتماعی
۳) ترس مرضی
۴) اضطراب فراگیر
۵) وسواس فکری عملی
۶) استرس پس از آسیب
اضطراب جدایی
یکی از متداول ترین فشارهای روانی که به کودکان وارد می شود، اضطراب جدایی از خانه یا کسانی است که کودک به آنها دلبستگی دارد. وجود این اضطراب تقریباً از ۷ ماهگی تا ۶ سالگی یک پدیده طبیعی در رشد محسوب می شود.
اما برخی کودکان توانایی سازگار شدن با فشار ناشی از جدایی را ندارند و به طوری که جدایی برای آنها مصیبت است. پس از هر بار جدایی با نگرانی به پدر و مادر می چسبند و با فریاد زدن مانع از رفتن والدین می شوند. آنها همیشه نگران آسیب دیدن والدین خود در تصادف یا حوادث دیگر هستند و ممکن است شب ها کابوس جدایی ببینند.
برای این دسته از کودکان تنها خوابیدن، بدون پدر و مادر به جایی رفتن و تنها رفتن به مدرسه دشوار است و مانند همه افراد مضطرب قبل از مواجهه با عاملی که موجب هراس آنها می شود، دچار دردهای جسمانی مانند سردرد و دل درد می شوند.
برخی از کودکان و نوجوانان ممکن است دچار حالت استفراغ و حمله های وحشت زدگی (ترس خیلی زیاد) شوند، این وضعیت را اختلال اضطراب جدایی می نامند.
اضطراب جدایی
کودک مبتلا به اضطراب جدایی طیف وسیعی از رفتارهای اجتنابی را نشان می دهد به عنوان مثال کودک مایل است در طی ساعات مدرسه از طریق تلفن به والدینش دسترسی داشته باشد، از از انجام فعالیت های روزمره صبح (آماده شدن برای رفتن به مدرسه) طفره برود، یا خانه را دیرتر ترک کند، از رفتن به گردش ها یا مکان هایی که مستلزم چند ساعت جدایی از والدین است امتناع کند، از بازی و فعالیت های گروهی با همسالان خود پرهیز کند.
اضطراب جدایی
کودکانی که رفتار اجتنابی شدیدی را نشان می دهند ممکن است از رفتن به مدرسه یا خوابیدن در اتاق خودشان امتناع کنند و برای اجتناب یا فرار از موقعیت جدایی، تظاهر به بیماری کرده و بهانه های خیالی بتراشند.
در نتیجه، ترک مدرسه، اردوگاه و تلاش برای رفتن به خانه در این کودکان دور از انتظار نیست و ممکن است در این تلاش ها آسیب ببینند. این نشانه ها در طی روزهای هفته بروز می کنند اما در پایان هفته و تعطیلات مدرسه اتفاق نمی افتد.
اضطراب جدایی
اگرچه امتناع از مدرسه رفتن متداول ترین علامت کودک (۷۵٪) است، تنها یک سوم بچه هایی که نسبت به مدرسه بی میل هستند، این کار را انجام می دهند، زیرا آنها اضطراب جدایی دارند. کودکان، ممکن است بعد از یک دوره غیبت مجاز، مانند بیماری و یا در پی تغییر مدرسه و گاهی بعد از جمع شدن تدریجی غیبت ها نسبت به مدرسه بی میل شوند.
امتناع از مدرسه ممکن است پیامد یک ترس از شرایط معقول باشد، برای مثال امکان دارد یک کودک از رفتن به مدرسه، به خاطر اجتناب از قربانی شدن توسط قلدر مدرسه، امتناع کند.
اضطراب جدایی
اختلال اضطراب جدایی اغلب به دنبال یک عامل فشار زای عمده مانند شروع مدرسه، مرگ یکی از والدین یا انتقال به مدرسه یا محله جدید آغاز می شود و شروع آن با انتقال از یک دوره رشدی به دوره بعد ارتباط دارد، مثلاً رفتن به کودکستان یا انتقال از دوره راهنمایی به دبیرستان.
گاهی نیز بیماری جسمی طولانی مدت که سبب خانه نشین شدن کودک دور بودن وی از مدرسه یا بازی با همسالان می شود، نشانه های اختلال اضطراب جدایی را آشکار می سازد.
اضطراب جدایی
میزان شیوع
این مشکل اغلب در کودکان نابالغ تشخیص داده شده، هرچند که ممکن است در هر سنی بروز نماید. معمولاً کودکان خردسال (۵ تا ۸ ساله) ترس از آسیب دیدن والدین یا کسی که به آن دلبستگی دارند، کابوس های شبانه و یا امتناع از رفتن به مدرسه را نشان می دهند. در کودکان ۹ تا ۱۲ ساله، پریشانی شدید در زمان جدایی و در نوجوانان (۱۳ تا ۱۶ ساله) اغلب شکایت های جسمانی و امتناع از مدرسه مشاهده می شود به علاوه، کودکان خردسال نسبت به نوجوانان نشانه های بیشتری را بروز می دهند.
تقریباً ۴ درصد کودکان و نوجوانان دچار اختلال اضطراب جدایی تشخیص داده می شوند. به هر حال میزان شیوع می تواند به اندازه ۱۰ درصد در جمعیت بالینی باشد. اختلال اضطراب جدایی در دختران نسبت به پسران فراوانی بیشتری دارد.
میزان شیوع
چگونه می توانیم کمک کنیم؟
نتایج پژوهش ها بیانگر آن است که این مشکل به هنگام تغییرات رشدی یا دوره هایی که فشار روانی برای کودک و نوجوان زیاد می شود، مجدداً عود می کند. بنابراین اگر مشکل این گروه از کودکان در دوران کودکی به ویژه اولین سال های ورود به مدرسه شناسایی و تحت درمان قرار نگیرد احتمال عود آن در دوره های نوجوانی و بزرگسالی و ابتلا به سایر مشکلات اضطرابی و افسردگی در آنها افزایش می یابد.
مخصوصاً دختران در معرض خطر ابتلا به هراس از مکان های اجتماعی باز هستند. علاوه بر این، به علت درخواست های مکرر این گروه از کودکان برای ترک کلاس و غیبت های گاه و بیگاه از مدرسه، افت تحصیلی و تکرار پایه در آنها افزایش می یابد.
چگونه می توانیم کمک کنیم؟
بسیاری از کودکان و نوجوانان در مواجهه با استرس های محیطی دچار اضطراب می شوند. مهارت های ذهنی و توانایی های اجتماعی به آنها کمک می کند تا خود را با شرایط سازگار کنند. در اختلال اضطراب جدایی مانند همه ترس ها بهترین راهکار، این است که کودک و نوجوان را واداریم تا با موقعیت جدایی روبرو شود. به کارگیری روش حساسیت زدایی تدریجی توسط مشاور متخصص، به کودک کمک خواهد کرد تا به تدریج وابستگی خود را کاهش داده و مستقل عمل کند.
چگونه می توانیم کمک کنیم؟
بدون تردید معلمان و کارکنان مدرسه نیز می توانند با توجه به برخی نکات، پیامدهای ناشی از اضطراب را در این گروه از کودکان و نوجوانان کاهش دهند:
۱- برخورد محبت آمیز و رفتار صمیمانه معلمان با کودکان مضطرب به ویژه در نخستین روزهای شروع سال تحصیلی علاقمندی و تمایل آنها را به حضور در مدرسه افزایش خواهد داد.
چگونه می توانیم کمک کنیم؟
۲- پیش بینی و اختصاص فضای مناسب و آرام در مدرسه به منظور حضور والدین در کنار فرزندان مضطربشان، به کاهش اضطراب آنها کمک خواهد کرد.
۳- گاهی وجود برخی عوامل در مدرسه و کلاس درس موجب اضطراب دانش آموز می شود به عنوان مثال، رفتار بعضی از همکلاسی ها، نشستن در ردیف جلوی کلاس، پرجمعیت بودن کلاس و… . شناسایی این عوامل و تلاش برای رفع آنها به طور قابل ملاحظه ای در کاهش اضطراب کودک و نوجوان موثر خواهد بود.
چگونه می توانیم کمک کنیم؟
۴- برخی کودکان و نوجوانان مضطرب ممکن است دچار حملات وحشت زدگی شوند. این حملات به هیچ وجه کشنده و خطرناک نیستند و در مورد بیشتر افراد به خودی خود پس از حدود نیم ساعت برطرف می شود. بنابراین می توان با حفظ خونسردی و به کار بردن عبارت های دلگرم کننده، فضای آرامش بخشی برای آنها فراهم نمود.
چگونه می توانیم کمک کنیم؟
۵- از تحقیر کردن و به رخ کشیدن شکست ها و عقب ماندگی های درسی کودکان و نوجوانان مضطرب خودداری شود زیرا با این کار، آن ها خود را بیش از حد سرزنش می کنند.
6- با توجه به نقش مهم والدین در کاهش یا تداوم مشکل اضطراب جدایی، آگاه نمودن آنها نسبت به حساسیت موضوع و ضرورت مراجعه به مشاوران متخصص از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
چگونه می توانیم کمک کنیم؟
۷- در مواردی که علائم اضطراب جدایی خیلی قدیمی هستند، حساسیت زدایی منظم به صورت واقعی و زنده، برای جدا کردن آرام آرام کودک از والدین به کار برده می شود.
چگونه می توانیم کمک کنیم؟
باتشکر از توجه شما