پاورپوینت اصول کاربردی مطالعه، یادگیری و ایجاد تمرکز مناسب


 فهرست
نکات دکتر خادمی در کتاب «مطالعه روشمند» برای ایجاد تمرکز
9نکته در مکان مطالعه از دیدگاه دکتر فیل ریس در کتاب «500 نکته درباره مطالعه‏» و دکتر عین الله خادمی در کتاب «مطالعه روشمند»
10 نکته در روش مطالعه
اهمیت انگیزش دریادگیری
برای اینکه در امتحاناتتان موفق باشید به این نکات توجه کنید
اهمیت کتاب خوانی بیانات مقام معظم رهبری پیرامون کتاب و کتابخوانی
بهترین زمان برای درس خواندن
زمان دقیق مطالعه
شگفتی های زمان در حیات انسان
نکاتی در افزایش تمرکز
مهارت های خواندن ریاضی
دلایل تنبلی دانشجویان و دانش آموزان

5 نکته در موضوع مطالعه
8 نکته در ارزش مطالعه
مهارتهای یادداشت برداری
فواید یاداشت برداری
چگونه یادداشت بردارید؟
به هنگام سخنرانی استاد می توان به سه طریق یادداشت برداری کرد
نکات مهمی که در هنگام مطالعه موثر هستند

دکتر خادمی در کتاب «مطالعه روشمند» به نکاتی چند را برای ایجاد تمرکز حواس لازم می‏داند:

1 . علاقه به موضوع مورد مطالعه یکی از علل مهم ایجاد تمرکز و دقت در حین مطالعه است .
2 . هماهنگی اراده و تخیل نیز در این رابطه کارساز است; به عبارت دیگر، چشمان فرد بر صفحه کتاب و افکار ش در حال پرواز به دور دست‏ها نباشد!
3 . برخی مسائل جسمی و روحی نیز می‏تواند تمرکز فرد را بر هم زند; مانند گرسنگی، تشنگی، سردرد یا سایر دردها، نگرانی و اضطراب .
4 . برخی مسائل محیطی نیز از عوامل برهم زننده تمرکزند: سروصدای زیاد، نور زیاد یا کم، لباس نامناسب و . . . .
آقای حقجو در کتاب «روش‏های تسریع در خواندن و درک‏» چند نکته مهم دیگر را نیز بر این لیست می‏افزاید:
5 . یکی از مهم‏ترین عوامل بر هم خوردن تمرکز عجله و شتاب است . این حالت‏سطح مطالعه را نازل می‏کند و تمرکز را بر هم می‏زند .
6 . یکی از مسائل قابل توجه دیگر سنگینی معده و سیری بیش از حد است . حضرت رسول اکرم (ص) «پری معده و سیری زیاد به وجود آورنده حماقت است!» این همان خواندن و نفهمیدن و به عبارتی عدم تمرکز و ارتباط با مفهوم کتاب است .
7 . انتخاب زمان مناسب از عوامل ایجاد تمرکز است; مثلا پس از استراحت‏خصوصا در صبحگاهان بهترین تمرکز و در ساعات خستگی و کسالت نامناسب‏ترین تمرکز وجود دارد . البته در صبحگاهان لازم است قدری ورزش کرد تابدن آمادگی لازم را به دست آورد .
8 . نظم و انضباط در نوع مطالعه و ساعت مطالعه و مکان مطالعه همگی از عوامل ایجاد کننده تمرکز مطلوب‏ترند .

9 نکته در مکان مطالعه

دکتر فیل ریس در کتاب «500 نکته درباره مطالعه‏» و دکتر عین الله خادمی در کتاب «مطالعه روشمند» آورده‏اند:
1 . برخی افراد ترجیح می‏دهند در سکوت مطالعه کنند و برخی در سروصدا . بعضی صندلی راحتی را می‏پسندند و بعضی دراز کشیدن یا نشستن رسمی را اصلا وسواس به خرج ندهید و در هر حالتی که راحت‏تر هستید مطالعه خود را آغاز کنید .
2 . اگر مکان مطالعه شما کمی آشفته و به هم ریخته است مرتب کردن آن را به نیم ساعت پس از مطالعه موکول کنید; چرا که در این صورت در حین مرتب کردن اتاق به مطالبی که مطالعه کرده‏اید فکر خواهید کرد و زمان مفیدی را از دست نخواهید داد .
3 . گاهی اوقات از مکان‏های استثنایی و هیجان‏انگیز استفاده کنید تا مطلبی که مطالعه می‏کنید همراه آن خاطره در ذهن شما ماندگار شود; مثلا در یک شب بارانی با یک چتر و یک چراغ قوه زیر باران روید و مطلب را مطالعه کنید و یا در یک مکان تاریخی و قدیمی به تفکر و مطالعه در مورد مطلب مورد علاقه خود بپردازید .

4 . اگر امکان داشته باشد موضوع مورد مطالعه شما با مکانی که انتخاب می‏کنید هماهنگی و سنخیت داشته باشد، به افزایش بهره‏وری شما کمک بسیار می‏کند . این هماهنگی همچنین شامل وجود ابزار و لوازم مورد نیاز نیز می‏شود .
5 . قبل از انتخاب محل مطالعه خود، چند خصوصیت عمده و ایده‏آل برای مکان مطالعه در ذهن خود لیست کنید تا راحت‏تر بتوانید آن را بیابید .
6 . در مکان مطالعه شما راهی برای خیره شدن به دور دست وجود داشته باشد; چرا که توقف در مطالعه و چشم دوختن به بی‏نهایت در افزایش کارآیی مطالعه بسیار سودمند است . حداقل گاه گاهی به سقف اتاق خیره شوید!
7 . هیچ‏گاه مطالعه خود را به حضور در مکان خاصی مشروط نکنید; زیرا در این صورت بهانه‏ای می‏یابید که در سایر مکان‏ها از مطالعه بگریزید . به یاد داشته باشید که در حقیقت «مکان مطالعه جایی است که شما هستید» .
8 . دقت کنید میزان نور، دمای محیط، فرم صندلی و سایر شرایط در مکان مطالعه شما به گونه‏ای نباشد که شما را خواب آلوده کند .
9 . تهویه خوب و هوای پراکسیژن در مکان مطالعه شرطی حیاتی است .

10 نکته در روش مطالعه

1 . به قول آدریل جانسون، خوب کتاب خواندن را نمی‏توان از خواص مادرزادی دانست . برای قرائت، بدون شک پرورش خاصی لازم است .
2 . بهترین روش کتابخوانی در مجموع روشی است که خواننده در این کار بتواند زیبایی‏های چیزی را که می‏خواند دریابد و به هنگام لزوم معایب آن‏ها را بفهمد و این البته از راه پرورش و ممارست‏حاصل می‏گردد .
3 . در معانی کلماتی که برای نخستین بار به آن‏ها بر می‏خورید دقت کنید . بیهوده تصور نکنید که سیاق مطلب آن معانی را برای ما کشف می‏کند . همان زمان بهترین وقت‏برای رفتن به سراغ فرهنگ لغت است .
4 . امیل فاگه، نویسنده فرانسوی، عقیده دارد که باید در خواندن کتاب استقامت داشته باشیم . استقامت لجاجت نیست‏بلکه نوعی بردباری است که ذوق ما را می‏پرورد و درک ما را عمیق می‏کند .
5 . مون تنی، دانشمند شهیر فرانسوی، در باره انتخاب کتاب و روش کتابخوانی نظرهایی بسیار بدیع و زیبا دارد . یکی از این عقاید آن است که برای وصول به عمق معنای یک کتاب خوب باید آن را دوبار بخوانیم و با آن تماس دائمی داشته باشیم . یک اثر پربها ما را مدت‏ها سعادتمند می‏سازد . نمی‏توانیم با یک بار خواندن به این درجه از خوشبختی برسیم; هر چند در این یک‏بار دقت فوق العاده به کار بریم .

6 . همچنین وی معتقد است، اگر بخواهیم از کتابی که خوانده‏ایم نظر صائبی پیدا کنیم باید راجع به آن گفت و گو کنیم . کتب خوب باب گفت‏وگوهای پرثمر را به روی ما می‏گشایند . این همان چیزی است که ما آن را مباحثه می‏نامیم .
7 . در کتاب «500 نکته درباره مطالعه‏» آمده است که یکی از روش‏های خوب مطالعه استفاده از یادداشت‏برداری است . فقط توجه کنید که به جای یادداشت، رونویسی نکنید! طرح‏های گوناگون بریزید . نکات مهم یادداشت را برجسته‏تر بنویسید . اگر مطلبی را درک نمی‏کنید، به صورت سوال یادداشت‏بردارید .
8 . در کتاب «روش‏های تسریع در خواندن و درک‏» پیشنهاد شده است هنگام مطالعه ابتدا خلاصه مطلب را که اغلب در ابتدای مقاله یا کتاب آمده است، بخوانید . سپس عنوان‏ها و فهرست اجمالی کتاب را مطالعه کنید سپس چند سطر از ابتدای هر عنوان را مطالعه کنید; زیرا مهم‏ترین مطالب معمولا در همین خطوط اولیه هستند . در نهایت‏سایر توضیحات و تفاسیر کتاب را بر اطلاعات خود بیفزایید .
9 . از همان زمان مطالعه، برای به کار بستن آنچه می‏آموزید برنامه‏ریزی کنید . به قول تولد: «مطالعه و عمل نکردن مانند شخم زدن و بذر نپاشیدن است‏» 10 . بیکن جمله زیبایی در این باره دارد: «برخی کتب را باید چشید، بعضی دیگر را باید بلعید و قلیلی را هم باید جوید و هضم کرد! .

اهمیت انگیزش دریادگیری

روانشناسان،یادگیری راتغییرنسبتا پایداری می دانند که براثر تجربه درتوانایی های بالقوه فردبه وجود می آید. درتوضیح این تعریف ،لازم است اصطلاحات تغییرنسبتا پایدار،توانایی بالقوه وتجربه شرح داده شود. منظورازتغییرنسبتا ((پایدار)) تغییری است که کم وبیش دوام دارد نه تغییرموقتی وناپایدارکه دراثرعواملی مانند خستگی،مصرف دارو وعادت به تاریکی به وجود می آید.
هدف از(( توانایی بالقوه)) عبارت است ازتوانایی که فرد وجوددارد،اماهنوز ظاهرنشده است،مثلا عده ای ازما این توانایی را داریم که خلبان ماهری شویم اما درحال حاضر نمی توانیم خلبانی کنیم . دراین مورد گفته می شودکه توانایی مابرای هدایت یک هواپیما بالقوه است وهنوزبه فعل درنیامده است.هدف ازکاربرد کلمه ((تجربه ))این است که تغییراتی را می توان به عنوان یادگیری به حساب آورد که محصول تمرین باشد نه تغییراتی که دراثر رشد وبلوغ، مثل رشد قد و وزن به وجود می آید . شاید مهم ترین سوال هرمعلم این باشد که چگونه می توان یادگیری،به ویژه یادگیری مطالب درسی راموثرتروپربارترکرد. بسیاری ازروانشناسان، یادگیری را درشرایط دقیق وکنترل شده مطالعه کرده اند تا ماهیت یادگیری را بهترکشف کنند وچگونگی بهبود بخشیدن آن را دریابند .بدین ترتیب،بسیاری ازعوامل موثردریادگیری شناخته شده است.

دراین میان،آموزش شامل مجموعه فعالیت هایی است که معمولا به یادگیری منجرمی شود. این فعالیت ها مربوط به معلم ویادگیرنده است ولی درتجزیه وتحلیل نهایی،یادگیری که نتیجه آموزش است ازسوی یادگیرنده انجام می گیرد،درواقع معلم ،روش یادگیری راآموزش می دهد نه صرفا موضوع درسی را موفقیت درامرآموزش به عواملی چون مهارت معلم،وسایل آموزشی وویژگی های یاد گیرنده وتعامل آنها با یکدیگرمربوط است. وجود تفاوت های فردی دانش آموزان درابعادذهنی،عاطفی ،اجتماعی وحتی درآموخته های قبلی وسایرعوامل موثردریادگیری ،غیرقابل تردیداست. سن،هوش،تجربه اولیه،تمرکز،داشتن تصویرذهنی،ارتباط دادن بین آموخته ها،فاصله گذاشتن بین یادگیری ها ،استراحت پس ازیادگیری وکل خوانی ازعوامل موثردریادگیری بهتروفراموشی کمتراست؛ ولی انگیزه، نخستین عنصرتشکیل دهنده رفتارومهم ترین شرط یادگیری است.

سوال اساسی دراین زمینه این است که دانش آموزان درچه شرایطی برای یادگیری برانگیخته می شوند؟
روانشناسان عواملی که موجود زنده وازجمله انسان رابه فعالیت وامی دارد واو را به جهت خاصی سوق می دهد، انگیزه ( motive) می نامند. پس می توان گفت که انگیزه جایگاه بسیارمهمی درسمت خدمت به مردم سوق می دهد. انگیزه درحقیقت به چرایی رفتاراشاره دارد. به عبارتی دیگر،انگیزه حالت های درونی ارگانیزم است که انسان وبه طورکلی موجود زنده را به حرکت وامی دارد،رفتاروی را جهت می دهد وبه سوی هدف خاصی هدایت می کند.انگیزش( motivation) یعنی حالتی که دراثردخالت یک انگیزه به ارگانیزم دست می دهد. کمبود موادغذایی بدن یا نیازبه غذا (( انگیزه )) وحالت یا احساس گرسنگی (( انگیزش)) است. دراین رابطه ،تلاش موجود زنده برای به دست آوردن غذا یا آب ((رفتار)) نامیده می شود.
انگیزش، مهم ترین شرط یادگیری است. علاقه به یادگیری،محصول عواملی است که به شخصیت وتوانایی دانش آموز،ویژگی های تکالیف عمشوق ها وسایرعوامل محیطی مربوط است . دانش آموزان با انگیزه به راحتی شناخته می شوند.

آنها به یادگیری اشتیاق دارند وعلاقه مند ،کنجکاو،سختکوش وجدی هستند. این دانش آموزان به راحتتی موانع ومشکلات راازپیش پای خود برمی دارند.،زمان بیشتری برای مطالعه وانجام تکالیف مدرسه صرف می کنند.،مطالب بیشتری می آموزند وپس ازپایان دوره دبیرستان به تحصیلات ادامه می دهند.البته نمی توان انگیزش دانش آموزبرای کسب موفقیت رامشاهده کرد،اما می توان تکالیف،مشارکت روزانه درکلاس درس،انتخاب فعالیت ها ومطالعاتش را مشاهده کرد. روان شناسان ،انگیزش را تعبیر،عامل یا مفهومی فرض می کنند که می تواند بعضی ازرفتارها راتبیین کند. با وجود این ،انگیزه قابل مشاهده نیست ویک سازه فرضی تلقی می شود. انگیزش دانش آموز ممکن است هم ازلحاظ شدت وهم ازلحاظ جهت ،متفاوت باشد،2 دانش آموز ممکن است برای بازی های رایانه ای برانگیخته شوند،اما یکی ازآنها نسبت به دیگری با شدت بیشتری برانگیخته است.همان طورکه معلمان برای ارتقای انگیزش درونی دانش آموزان به منظوریادگیری موضوع های درسی آنها تلاش می کنند،باید به مشوق های یادتگیری آنها نیزتوجه کنند. به عبارت دیگر،هرموضوعی به طور ذاتی برای دانش آموزان جالب نیست وباید برای انجام دادن کارهای دشوارکه تسلط برآنها ضروری است…

برانگیخته شوند. پس،انگیزش ،مهم ترین شرط یادتگیری است.علاقه به یادگیری محصول عواملی است که به شخصیت وتوانایی دانش آموز ،ویژگی های تکالیف ،مشوق ها وسایر عوامل محیطی مربوط است.استفاده ازاین مشوق ها می تواند به این امرکمک کند:
داشتن انتظارات مشخص ازدانش آموزان
دانش آموزان به دانستن دقیق آنچه ازآنها انتظارمی رود نیازمند ند. فراگیران باید بدانند چگونه ارزیابی می شوند وموفقیت آنها چه پیامدهایی دارد صراحت بازخورد-شرط بسیارمهم دیگردرایجاد انگیزش این است که بازخورد باید مستقیم به عملکرد دانش آموز مربوط باشد وتا حد امکان بعد ازعملکرد دانش آموز روی دهد.فوریت دربازخورد- بازخورد سریع به پاسخ نیز بسیارمهم است . اگردانش آموز امتحانی درروز اول هفته داده باشد وتا آخرهفته ،هیچت بازخوردی درآن مورد دریافت نکند، به احتتمال زیادازارزش اطلاعاتی وانگیزشی بازخورد کاسته خواهدشد.
فراوانی ارزشیابی بازخورد وپاداش- بازخوردها وپاداش ها باید به طورمداوم به منظور جلوگیری ازکاهش میزان تلاش دانش آموزان به آنان ارائه شود.حمایت ازتبادل اندیشه درمحیطی امن- مخیط امن برای یادگیری محیطی است که درآن ،اشتباه جایزه شمرده وپاسخ های ناتمام نیز پذیرفته می شود. درکلاسی که مهارت های تفکر آموزش داده می شود تمام دانش آموزان به اشکال مختلف درفعالیت های کلاسی شرکت می کنند ودانش آموزان احساس خجالت یا ترس نمی کنند.
پاداش دادن به تلاش وپیشرفت – همان طورکه ازنظریه های اسناد برمی آید،بازخوردهای کلاس درس باید برتلاش متمرکز باشدنهبرتوانایی دانش آموزان. دراین شرایط باید انتظارپیشرفت بیشتری داشت وبه موفقیت دانس آموز انیدواربود.
فراهم آوردن قابلیت پیش بینی برای دانش آموزان- کلاس درس باید شرایطی فراهم کندکه دانش آموزان بتواند رویدادها ونتایج فعالیت های خودشان را تاحدودی پیش بینی کنند. هرقدر شرایط،غیرقابل پیش بینی ورویه ها نامشخص باشد، ازمیزان برانگیختگی دانش آموزان کاسته می شودودانش آموزان احساس ناامنی واضطراب بیشتری می کنند.

برای اینکه در امتحاناتتان موفق باشید به این نکات توجه کنید

1- در تمامی مراحل خود را جای معلم قرار دهید و ببینید چه نکات مهمی در درس وجود دارد و آن ها را خوب یاد بگیرید.
2- مطالعه برای امتحان به منظور یادگیری نیست، فقط برای تثبیت آموخته های قبلی است و دانش آموزی که با هدف و برنامه ریزی قبلی درس خوانده باشد، در شب امتحان بیشتر وقت خود را صرف تثبیت یافته های قبلی می کند نه آموختن.
3- در طول امتحانات آرامش جسمی و روحی خود را حفظ کنید، از خواب، استراحت، ورزش و تغذیه خود در طول امتحانات غافل نشوید که کمک بسیار خوبی برای موفقیت شما خواهد بود.
4- در فرصتی کوتاه، به مطالب کتاب نگاه اجمالی داشته باشید.
5- شب امتحان حداقل 7 یا 8 ساعت خواب لازم است تا ساخت و ساز هورمونی بدن مختل نشود.
6- لازم است مرور و مطالعه را چند ساعت قبل از امتحان کنار بگذارید تا فکر و ذهن استراحت کوتاهی داشته باشد.
7- از نماز خواندن غافل نشوید که بهترین راهکار برای رفع اضطراب یاد خداست.
۸ – صبحانه را کامل و هنگام آرامش صرف کنید.
9- هنگام ورود به مدرسه، در مورد موضوع درس زیاد سوال نکنید تا گرفتار اختلال در ذهن نشوید.
(نازیلا عیدی زاده دبیر آموزش و پرورش)

اهمیت کتاب خوانی بیانات مقام معظم رهبری پیرامون کتاب و کتابخوانی
کتاب مقوله بسیار مهمی است. البته من به کارهای هنری و تصویری- تلویزیون، سینما، یا این قبیل چیزها-خیلی اعتقاد دارم. اما کتاب نقش مخصوصی دارد. جای کتاب را هیچ چیزی پر نمی کند. کتاب را باید ترویج کرد… مردم باید به کتابخوانی عادت کنند و کتاب وارد زندگی بشود.
این عادت هنوز در بین مردم ما جانیفتاده که بروند کتابی را بخرند، بعد آن را بخوانند، بعد به دوستشان یا به فرزندشان بدهند، تا آنها هم بخوانند، اینطوری نیست… واقعاً کتاب خواندن در مملکت ما جا نیفتاده است و این درد بزرگی است ما از اهمیت و عظمت این درد غافلیم.
افرادی که کار روزانه دارند- اداری، کاسب، روستایی، کشاورز و امثال اینها- اگر مثلا شب یا بین روز به خانه می آیند، بخشی از زمان را، ولو نیم ساعت، برای کتاب خواندن بگذارند. چقدر کتابها را در همین نیم ساعت ها می توان خواند. بنده خودم دوره های بیست و چند جلدی کتاب ها را در همین فاصله های ده دقیقه، بیست دقیقه، یک ربع ساعت خوانده ام!… این بایستی یک سیره و سنت رایجی بین مردم ما بشود که کتاب را بخوانند و به بچه هایشان یاد بدهند. خانم ها در خانه ها کتاب بخوانند و معلومات را فرابگیرند.

کاری بکنید که مردم اگر کتاب حمل نمی کنند، بتوانند در اتوبوس، در مطب دکتر، در اداره ای که نوبت ایستاده اند، در نوبت نان و یا در نوبت قند، کتاب بخوانند. اگر بشود این کار را راه بیاندازید و باب کنید، خدمت بزرگی کرده اید. این کار محال نیست، بلکه ممکن است، به دلیل اینکه ما می بینیم در کشورهای دیگر تا حدود زیادی این کارها انجام شده است. ما که اهل این کار و اولی به این کار هستیم، متاسفانه هنوز نتوانسته ایم.
هر کس که در یک بخش یا گوشه ای مشغول تبلیغ و کار است، رابطه خودش را با کسب معلومات قطع نکند؛ نگوئیم کار داریم و نمی رسیم… الان من مطالعه هم می کنم و به کارم هم می رسم و می بینم که منافاتی با هم ندارند. مطالعه علمی- تاریخی هم دارم، مطالعه تفننی هم می کنم.
من جوانان بسیاری را دیده ام- حالا افراد مسن جای خود دارد- که حتی مطالعه کتاب رمان را هم میل ندارند!… حالا نمی گوییم کتاب اجتماعی، سیاسی، یا کتاب علمی، این ناشی از چیست؟ ناشی از عدم اعتیاد به کتاب است. مردم میل به کتابخوانی ندارند برای این باید فکری کنید.
بنده خودم هم با اینکه گرفتاری کاریم زیاد است اما بحمدالله از کتاب منفک نشده ام و در حقیقت نمی توانم هم منفک بشوم. در خلال کارهای فراوان و سنگینی که بر دوش ما هست دائما با کتاب سر و کار دارم. احساس می کنم که اگر انسان بخواهد در زمینه معنوی و فرهنگی تر و تازه بماند، جز رابطه با کتاب که مثل رابطه با جویبار دائمی و در جریان است و مرتب تازه هایی را در اختیار انسان می گذارد چاره ای ندارد.

کتاب خریدن، باید یکی از مخارج اصلی خانواده محسوب بشود. مردم باید بیش از خرید بعضی از وسایل تزئیناتی و تجملاتی مثل این لوسترها و میزهای گوناگون و مبل های مختلف و پرده ها و این قبیل چیزها به کتاب اهمیت بدهند و اول کتاب را بخرند. مثل نان و خوراکی و وسایل معیشتی لازمی که در خانه هست، کتاب هم باید از این قبیل باشد… خلاصه باید با کتاب انس پیدا کنند. اگر انس پیدا نکنند، جامعه ایرانی به آن هدف و آرزویی که دارد، که حق او هم هست، نخواهد رسید.در اهمیت عنصر کتاب برای تکامل جامعه انسانی، همین بس که تمامی ادیان آسمانی و رجال بزرگ تاریخ بشری، از طریق کتاب جاودانه مانده اند.
اگر مردم توانستند سوالها و استفهام هایشان را در کتاب بیابند و به کتاب مراجعه کنند یک عالم دیگر و ماجرای دیگری خواهد شد، که متاسفانه امروز در داخل ایران از آن خبری نیست.
برای یک ملت، خسارتی بزرگ است که افراد آن با کتاب سر و کار نداشته باشند و برای یک فرد، توفیق عظیمی است که با کتاب مانوس و همواره در حال بهره گیری از آن- یعنی آموختن چیزهای تازه- باشد.
در بین شیوه های بیان هنری، آن چیزی که در مجموع، بیشتر جامع شرایط گوناگون هست، رمان است؛ حتی مثلا از سینما… در عین حال فهم از فیلم، با فهم از رمان متفاوت است. فیلم محدودیتی دارد که نمی توان همه چیزها را بیان کند.
اگر از این جهت هم حساب کنید که امروز این ملت، ملتی است که در دنیا دچار ستم های ناشی از اعمال غرض قدرتهای استکباری جهان است، پس باید از خودش دفاع کند، کدام دفاع ملی است که در درجه اول متکی به فرهنگ و آموزش و بینش و دانش نباشد؟ پس، باز هم به «کتاب» بر می گردیم. یعنی شما از هر طرف که بچرخید، مجبورید به کتاب اهمیت بدهید. من تعجب می کنم که چرا ما به عنوان دولت جمهوری اسلامی، آن مقداری که به کتاب اهمیت می دهیم، ده برابر آن را اهمیت نمی دهیم؟!

بهترین زمان برای درس خواندن

زمان مناسب برای مطالعه از جمله موضوعاتی است که نظریه های گوناگونی درباره آن ارائه شده و بحثهای زیادی صرورت گرفته است.
هر کس بنا بر تجربه یا تحقیق خود زمان یا زمانهای خاصی را برای مطالعه پیشنهاد می کند. به راستی بهترین زمان برای مطالعه چه موقعی است؟ چه زمانی حافظه توانایی بیشتری برای به خاطر سپاری مطالب دارد؟ در چه هنگامی از شبانه روز، مغز کارایی بالاتری دارد؟ و خلاصه اینکه در چه زمانی باید درس خواند تا بتوان حد اکثر استفاده را از درس و یادگیری برد؟
پاسخ به این پرسشها متفاوت است. عده ای معتقدند شب و خصوصا آخر شب، زمانی مناسب برای مطالعه و یادگیری است و برعکس، عده ای دیگر عقیده دارند که مناسب ترین زمان برای یادگیری اوایل صبح است.
گروهی که معتقدند مطالعه آخر شب مناسب تر است، میگویند چون خواننده بعد از مطالعه می خوابد ذهن فرصت کافی برای پردازش اطلاعات دارد و مطالب خوانده شده بهتر در حافظه تثبیت می گردد. لذا مطالب برای مدت طولانی تری در حافظه باقی می ماند. در واقع این گروه معتقدند از آنجا که در هنگام خواب مطلب یا اطلاعات جدید دیگری وارد حافظه نمی شود لذا فرصت کافی برای پردازش اطلاعات وارده است.
آنان معتقدند با این روش مطالب خوانده شده بهتر به خاطر سپرده می شوند و کمتر فراموش می گردند، زیرا خواب فرصتی بسیار مناسب برای ماندگاری آنها در حافظه است.
گروهی که مطالعه در صبح زود را پیشنهاد می کنند عقیده دارند که یادگیری نیاز به مغز آماده وسر حال و بدون خستگی دارد . این عده معتقدند با مغز خسته نمی توان چیزی را به درستی آموخت. در واقع اصل را بر آمادگی مغز می دانند. اینان بر این عقیده هستند که چون در شب مغز استراحت کرده و شخص خستگی ذهنی ندارد لذا هنگام صبح آمادگی بیشتری برای یادگیری دارد و آنچه در صبح خوانده شود بهتر در حافظه باقی می ماند، به همین دلیل مطالعه در اوایل صبح را پیشنهاد می کنند.

زمان دقیق مطالعه
واقعیت این است که هیچ زمانی به طور دقیق و انحصاری برای مطالعه وجود ندارد ؛ یعنی دقیقا نمی توان مشخص کرد که در چه هنگامی باید مطالعه و در چه موقعی از آن پرهیز کرد بلکه هر وقت احساس کردید که می توانید مطالعه کنید درس خواندن را شروع کنید.
زمان مطالعه بستگی به خود شما دارد که چه موقعی از نظر جسمی و روانی آمادگی لازم را دارید. اگر نسبت به زمانهای خاص برای مطالعه شرطی شده اید آن اوقات بهترین زمان مطالعه است .
فرضا اگر همیشه عادت دارید صبح ها در مکان مشخص مطالعه کنید آن زمان و آن مکان برای شما بسیار مناسب است زیرا نسبت به زمان و مکان مطالعه شرطی شده اید تا آمادگی بیشتری برای تمرکز و یادگیری دارید.
به یاد داشته باشید که بلافاصله پس از غذا خوردن( خصوصا ناهار یا شام) مطالعه نکنید؛ زیرا با پر بودن معده خون به طرف آن هجوم آورده تا غذا هر چه سریعتر هضم گردد و در نتیجه خون کمتری به مغز می رسد و احساس خواب آلودگی به فرد دست داده و سطح هوشیاری مغز کاهش می یابد . بنابراین پس از صرف غذا کمی استراحت کرده و بعد مطالعه را شروع کنید.

شگفتی های زمان در حیات انسان

« اکثر انسانها از نیمه شب تا شش صبح به دنیا می آیند و بین 4 تا 10 صبح بدرود حیات می گویند.»
و اما توصیه ای برای کسانی که شدیدا غیر فعال هستند.برنامه روزانه خود را تجدید سازمان کنید کارهای مشکل و فعالیت های خلاقه را صبح هنگامی که کاملا هوشیار هستید انجام دهید و برنامه خود را طوری ترتیب دهید که فعالیت های تحریک کننده و همکشی در طول ساعت اولیه بعدازظهر صورت بپذیرد در زیر روشهایی را عنوان می کنیم که طی آنها می توانید با ساعت درونی تان سازگار تر و موافق تر زندگی کنید.
9 صبح: حافظه کوتاه مدت انسان در نیمه های شب در اوج قدرت خود قرار دارد زیرا دمای بدن به پایین ترین مقدار خود می رسد و مغز در این حالت به نحو کار آیندی قادر به ذخیره اطلاعات می باشد . اما خوشبختانه حافظه کوتاه مدت شما در ساعت 9 صبح نیز هنوز خوب کار می کند. احتمالا این درست همان زمانی است که شما شروع به کار می کنید و اگر چنین است زمان مناسبی است برای ملاقات های کوتاه ولی نه دیدار های طولانی؛ زیرا زمان حافظه کوتاه مدت است.

11 صبح: حل مسائل بین اواسط صبح و اواخر آن از هر زمان دیگری سهل تر انجام می پذیرد پس از آن به علت افزایش خستگی این توانایی سیر نزولی خود را طی می کند . بهترین وقت برای تصمیم گیری دشوار، حول و حوش قبل از نهار است.
2تا 5 بعد ازظهر: حساسیت نسبت به درد در واپسین ساعات بعد از ظهر به حداقل خود رسیده و بالعکس در نیمه های شب به اوج خود می رسد، بنابراین بهتر است از دندانپزشک خود خود برای بعد از ظهر وقت بگیرید و از جلسات معالجاتی در ابتدای صبح پرهیز کنید. با آغاز عصر، حساسیت نسبت به درد افزایش می یابد، بنابراین اگر بایستی با دوچرخه خود به زمین بیفتید یا تزریقی داشته باشید آن را حدود ساعت 8 شب انجام دهید.
3 بعد از ظهر: حافظه بلند مدت آن نوع حافظه ای است که در موقع به خاطر آوردن وقایع دیروز یا ماه های گذشته از آن استفاده می کنیم و در حدود 3 بعد از ظهر بیش از هر زمانی با کارآیی عمل می کند. اگر بایستی مطلب مهمی را به خاطر بسپارید این ساعت وقت آن است.
4تا 8 بعد از ظهر: سرعت واکنش در ابتدای روز، نسبت به هر وقت دیگری کمتر است. لیکن تدریجا بهبود یافته و بین واپسین ساعات بعد از ظهر و اواسط عصر به بالاترین مقدار خود می رسد . این بهترین موقع برای تایپ کردن یا بازی تنیس است.
7 بعد ازظهر: متابولیسم در اوایل عصر بالاترین حد خود را دارا است و در ساعت اولیه صبح پایین ترین حد را . این حقیقت که سرعت متابولیسم در نیمه های شب کاهش می یابد، به مبتلایان سرطان امید تازه ای می بخشد . سلول ها در حالت «کند» خود در مقابل داروهای خاصی کمتر آسیب پذیرند و با زمان بندی صحیح وعده های مصرف مواد ضد سرطان می توان کارایی آنها را افزایش داد. داروهای ضد آسم و مسکن ها نیز در ساعات آخر عصر موثر ترند و اثرات جانبی کمتری را بر جای می گذارند. اما مخاطب اصلی ما دانش آموزان ، داوطلبان کنکور و دانشجویان هستند که باید در ساعت های مختلف با توجه به آمادگی جسمانی و ذهنی مطالعه کنند و لزوما نبایستی در یک زمان بسیار کوتاه که شاید حافظه بلند مدت با کوتاه مدت قدری بیشتر فعال هستند، مطالعه کنند.

بنابراین با یک بر نامه سنجیده و دقیق سعی می کنید در ساعت های مختلف درس بخوانید . اما نکات اشاره شده در این قسمت را نیز رعایت کنید که به طور خلاصه عبارتند از:
1- صبح ها بیشتر سعی در یادگیری مطالب داشته باشید.
2 -درس هایی را که نیاز به مرور دارند ؛ ترجیحا به شب موکول کنید.
3 – بلافاصله پس از غذا خوردن با شکم پر مطالعه نکنید.
4 – قبل و بعد از مطالعه، حتما استراحت کنید.
5 – از روش شرطی سازی نسبت به زمان مطالعه سود جویید.

چگونه مطالعه کنیم

برای این که مطالعه کننده انعطاف پذیری داشته باشید، باید بدانید که چگونه روش خواندنی را انتخاب و استفاده کنید که با اهداف شما از خواندن سازگار باشد. 3 روش مهم خواندن (مطالعه) وجود دارد که شما باید نحوه ی استفاده از آنها را یاد بگیرید. هر کدام هدف خودش را دارد. دانستن این که چه زمان و چگونه از این روش های خواندن و مطالعه استفاده کنید، شما را به یک مطالعه کننده ی انعطاف پذیر تبدیل می کند.
1- خواندن مطالعه ای :
روش خواندنی است که توسط مطالعه کنندگان انعطاف پذیر برای زمانی که هدف آنها، خواندن مطالبی سخت با نیاز به ادراک بالا می باشد، مورد استفاده قرار می گیرد. وقتی که از روش خواندن مطالعه ای استفاده می کنید، باید با سرعتی آهسته تر از سرعت معمولی خواندن خود، به خواندن مطالب بپردازید، به علاوه همان طور که می خوانید هم باید مطالبی را که می خوانید، بفهمید. در این شیوه شما باید در اغلب موارد بیشتر از یک بار یک مطلب را بخوانید تا به خوبی آن را بفهمید برخی موارد خواندن مطالب آن هم با صدایی بلند به شما کمک می کند که ادارک خود از مطالب خوانده شده را بالا ببرید.

2- روش خواندن سطحی خوانی :
این روش توسط خوانندگان (مطالعه کنندگان) انعطاف پذیر برای زمانی استفاده می شود که هدف آنها، فهمیدن سریع مفهوم کلی (مقصود اصلی) مطالب خوانده شده است.
روش سطحی خوانی برای زمانی خوب است که شما باید حجم زیادی از مطالب را در زمان کمی بخوانید. وقتی از روش سطحی خوانی استفاده می کنید، باید مفاهیم اصلی هر بند(پاراگراف) را تشخیص دهید و از جزئیات اضافی در جملات توضیحی چشم پوشی کنید. از آنجا که شما فقط به دنبال مفهوم کلی هر پاراگرافی که می خوانید هستید، به فهمیدن کمتری نسبت به زمانی که از روش خواندن مطالعه ای استفاده می کنید، نیاز دارید.
3- روش مرور اجمالی :
روشی است که توسط مطالعه کنندگان انعطاف پذیر وقتی که هدف شان پیدا کردن سریع یک مطلب خاص در میان مطالب مورد مطالعه است، مورد استفاده قرار می گیرد.
آن مطلب خاص که باید جایش پیدا شود ممکن است در فهرستی از نام ها، کلمات، اعداد، عبارات کوتاه و یا حتی بعضی مواقع در یک پاراگراف باشد. از آن جا که می دانید دقیقاً دنبال چه چیزی هستید، سریعاً باید چشمان خود را بر روی مطالب حرکت دهیدتا مطلبی را که نیاز دارید، پیدا کنید.
قبل از آن که مطالعه ی بعدی خود را آغاز کنید، هدف خود را از مطالعه (خواندن) مشخص کنید. باید تعیین کنید که آیا نیاز به فهم بالای مطالب مورد مطالعه دارید یا دارید تلاش می کنید که مفهوم کلی چیزی را که دارید می خوانید بفهمید یا این که دنبال مطلب خاصی هستید. سپس از روش مطالعه (خواندن) سازگار با هدف تان استفاده کنید.

نکاتی در افزایش تمرکز
1- در مکان ساکتی که شما را دچار حواسپرتی و وقفه در مطالعه نکند، به مطالعه بپردازید. سعی کنید فضایی فقط مخصوص مطالعه ایجاد کنید.
2- یک برنامه ریزی درسی انجام دهید که نشان دهد چه کارهایی باید انجام دهید و هر کار (یا تکلیف و مطالعه درسی را) در چه زمانی باید انجام دهید. این کار ساختاری را به شما می دهد که برای مطالعه موثر به آن نیاز دارید.
3- سعی کنید در زمانی از روز به مطالعه بپردازید که بهترین بازدهی را دارید. بعضی افراد در صبح زود عملکرد خوبی دارند و برخی در آخر شب. شما خودتان می دانید که چه ساعتی بهترین عملکرد را دارید.
4- فراموش نکنید هنگامی که می خواهید به مطالعه بپردازید گرسنه یا خسته نباشید در غیر این صورت انرژی لازم برای تمرکز را نخواهید داشت. همچنین تناسب جسمانی خود را حفظ کنید.
5- سعی نکنید در یک زمان دو کار را با هم انجام دهید. شما نمی توانید بر روی هیچ کدام از آنها تمرکز خوبی داشته باشید. تمرکز به معنای توجه کردن به یک چیز و چشم پوشی از دیگر چیزهاست.

6- کارها(تکالیف) بزرگ را به مجموعه ای از کارهای کوچکتر بشکنید به طوری که در هر مرتبه یکی از آنها را انجام دهید. اگر تلاش کنید که یک کار(تکلیف) بزرگ را به طور یک مرتبه انجام دهید، ممکن است احساس مضمحل شدن و در هم فروشکستن پیدا کنید و قادر به حفظ تمرکز خود نباشید.
7- ریلکس و راحت باشید. وقتی که عصبی و هیجان زده هستید، سخت می توانید تمرکز کنید. داشتن آرامش در هنگام انجام کاری که نیاز به تمرکز دارد، مهم است. مدیتیشن برای خیلی از دانش آموزان (دانشجویان) مفید است.
8- ذهن تان را از افکار مزاحم پاک کنید. ثبات فکری برای تمرکز مهم است. ممکن است شما به وسیله ی افکار خودتان دچار حواس پرتی شوید. مراقب افکار خود باشید و از افکاری که ادامه دادن به آنها حواس شما را پرت می کند، بپرهیزید. خیال پردازی نکنید.
9- نسبت به آن چه که در حال مطالعه اش هستید، خود را علاقه مند کنید. سعی کنید با مربوط کردن آن چه مطالعه می کنید به زندگی خودتان، تا آن جا که ممکن است آن را معنی دار کنید. این کار می تواند شما را به تمرکز وادار کند.
10- هر وقت حس کردید خسته شده اید، استراحت کنید. هیچ فرمول ثابتی برای زمان استراحت دادن به خود، وجود ندارد. خودتان خواهید دانست که چه زمانی نیاز به استراحت دادن به خودتان دارید.
مطالعه کردن بدون تمرکز مثل این است که بخواهید سطلی را که ته آن سوراخ است ، پر کنید. مشخص است که جواب نمی دهد.

مهارت های خواندن ریاضی

ریاضیات موضوع منحصر به فردی است. ریاضیات شامل علائم، فرمول ها، روش های ویژه، کتاب های درسی ای که سخت به نظر می آیند و خیلی کلمات و اصطلاحات منحصر به فرد است. در نتیجه، مهم است که از مهارت های مطالعه ای استفاده کنید که اختصاصاً مناسب ریاضیات باشد

1- شما نمی توانید ریاضیات را فقط با خواندن و گوش دادن یاد بگیرید. قسمت زیادی از یادگیری ریاضیات به فعالانه تمرین کردن بستگی دارد. این بدان معنی است که شما حتماً باید همه ی تکالیف و وظایف محوله ی درسی خود در ریاضیات را انجام دهید. یاد گرفتن چگونگی استفاده از فرمول ها و روش ها، حیاتی است.
2- ریاضیات یک موضوع زنجیره ای است. چیزی که در یک روز معین درس داده می شود بر اساس آموخته های روز قبل از آن است. همین که عقب افتادید، دوباره رسیدن به درس سخت می شود. آماده شدن برای امتحان آن هم در دقایق آخر، به شما کمک نخواهد کرد. باید در همه ی کلاس ها شرکت کنید و پابه پای معلم تان پیش بروید.
3- ریاضیات مبحث سختی است که به طور فزاینده ای پیچیده می شود.
شاید لازم باشد که شما زمان مطالعه بیشتری برای ریاضیات نسبت به دیگر مباحث اختصاص دهید.
4- سعی نکنید که روش خود در ریاضیات را حفظ کنید. به سادگی بگویم که فرمول ها و روش های بسیار زیادی در ریاضیات وجود دارد. سعی کنید که بر روش های کلیدی مسلط شوید. این کار میزان اطلاعاتی را که باید به خاطر بسپارید کاهش خواهد داد.
5- وقتی که روشی را برای حل یک مسئله یاد گرفتید، دقیقاً همان روش برای دیگر مسائل هم در اغلب موارد می تواند استفاده شود.
وقتی که با مسئله ی جدیدی روبرو می شوید، سعی کنید آموخته های قبلی خود را بر مسئله جدید اعمال کنید.
6- فرهنگ لغات ریاضی را یاد بگیرید. اغلب کلمه ای که در ریاضی مورد استفاده قرار می گیرد، وقتی در مبحثی غیر از ریاضی مورد استفاده قرار می گیرد، معنای متقاوتی می دهد. کلمات و اصطلاحات جدید ریاضی و معنای ریاضی آنها را در قسمت های خاصی از دفتر خود وارد کنید.
7- ریاضیات مبحثی است که بسیاری از دانش آموزان را مضطرب می کند. به همان سادگی که به نظر می آید، داشتن اعتماد به نفس می تواند اضطراب شما را کاهش دهد.
این روش های مطالعه ریاضی می تواند به شما در موفقیت در ریاضیات کمک کند. اما مغرور نشوید تا زمانی که تشخیص می دهید به راهکار هایی بیش از این ها نیاز دارید، کمک بگیرید و تلاش بسیاری بکنید.

دلایل تنبلی دانشجویان و دانش آموزان

1- کمال گرایی :
شاید یک دانش آموز استاندارد انجام یک کار را آن قدر بالا بگیرد، که دسترسی به چنان سطح استاندارد و کیفیت در انجام آن کار غیر ممکن گردد.
2- ترس از شکست :
ممکن است دانش آموزی کمبود اعتماد به نفس داشته باشد و از این بترسد که نتواند آن کار را با موفقیت به انجام برساند.
3- گیج شدن :
ممکن است دانش آموزی در مورد نحوه ی آغاز یک کار یا نحوه ی تکمیل کردن آن نامطمئن باشد.
4- سختی کار :
شاید دانش آموزی مهارت ها و توانایی های لازم برای انجام دادن آن کار مشخص را نداشته باشد.
5- انگیزه ضعیف :
شاید دانش آموزی نسبت به تکمیل کردن یک کار علاقه ی کمی داشته باشد یا کم علاقه باشد. چرا که آن کار را نامربوط یا خسته کننده بداند.
6- سختی تمرکز :
ممکن است دانش آموزی آن قدر کار در اطراف خود داشته باشد که حواس او را از انجام آن کار مشخص پرت کند.
7- فقدان اولویت ها :
شاید دانش آموزی نسبت به این که کدام کارها برای انجام دادن مهم تر هستند، درک ناچیزی داشته باشد یا اصلا متوجه نباشد.

مراحل صحیح مطالعه

مطالعه مهمترین فرآیند دوران تحصیل است که در دوره پیش دانشگاهی به دلیل تفاوت ها و حساسیت های موجود نقش پررنگ تری خواهد داشت.
رعایت مراحل صحیح مطالعه سبب می شود تا ضمن افزایش بازدهی ، مطالعه عمیق تر و سریع تر صورت گیرد.
مطالعه صحیح را در ۲ مرحله در پیش از مطالعه و هنگام مطالعه مورد بررسی قرار می دهیم.
الف ) پیش از مطالعه:
مراحل پیش از مطالعه بسیار کوتاه ، اما بسیار موثر است.
۱) پیش خوانی: این مرحله باید فصل یا بخش مورد نظر را به صورت اجمالی بررسی کنید.
سرتیتر، سرفصل ، عناوین کلی و…. هدف اصلی از این مرحله آشنایی کلی با بخش است.
۲)سوال گذاری: پس از بررسی اجمالی فصل مورد نظر، باید چند پرسش طرح کنید.این کار باعث می شود هنگام مطالعه یا آموزش مطلب تمرکز بسیار زیادی داشته باشید. شما می توانید این سوال ها را با استفاده از اطلاعات قسمت اول طرح کنید یا چند تست بزنید. یادتان باشد مهم نیست که پاسخ این سوالات در متن باشد یا نه. مهم تمرکزی است که با طرح این پرسش ها در هنگام مطالعه ایجاد خواهد شد.

ب) هنگام مطالعه:
۱) خواندن جزوه درسی: اولین و مهمترین مرحله مطالعه ، بررسی دقیق و خطبه خط جزوه درسی ای است که در کلاس به شما تدریس شده است. مطالعه عمیق مفاهیم و حل مجدد تمریناتی که در کلاس حل شده نقش موثری در میزان یادگیری شما دارد.
۲) بررسی کتاب درسی: پس از خواندن جزوه درسی ، مرور سریع کتاب درسی ، سبب آشنایی با واژگان و ادبیات کتاب درسی که اصلی ترین منبع درسی است ، خواهد شد. اهمیت این مرحله از این نظر که طراحان سوال (چه در کنکور، چه در امتحانات ترم) کتاب درسی را منبع طراحی خود قرار می دهند، بسیار زیاد است.
۳) تست تحلیلی (تمرین): از داوطلبان و دانش آموزان با وجود این که مطالب را بخوبی یاد می گیرند؛ اما نمی توانند در جلسات امتحان به آن پاسخ دهند؛ چرا که تسلط آنها روی مطالب کم است. مهمترین راه افزایش میزان تسلط مطالب تمرین مکرر و مداوم است.
این تمرین در مقطع کنکور همان تست تحلیلی است. در این نوع تست داوطلب باید پس از پاسخگویی به هر تست ، پاسخ تشریحی را مطالعه و نکات را یادداشت کند و کنار تست هایی که نیاز به تکرار دارد علامت x بگذارد. در اصل هدف از انجام این تست افزایش میزان تسلط است.
بهتر است در دروس عمومی ۳۰ درصد زمان کل مطالعه و در دروس اختصاصی ۷۰ درصد زمان کل مطالعه به تست تحلیلی (تمرین) برای افزایش تسلط اختصاص یابد.

5 نکته در موضوع مطالعه

1 . امام على (ع) جستن دانشى را نیکو مى‏شمارند که موجب اصلاح وجود آدمى گردد . «دانشى که تو را اصلاح نکند گمراهى است .»
2 . دکتر آدریل جانسون مى‏گوید: ما وقت نداریم و نمى‏توانیم هر چه را که منتشر مى‏شود بخوانیم . باید انتخاب کنیم; ولى اگر در این انتخاب خود را به دست تصادف بسپاریم، ممکن است‏به راه‏هاى پیموده شده برسیم و اگر در انتخاب خود بینا نباشیم، ممکن است در راهى بیفتیم که دیگران فرسنگ‏ها از آن را پیموده‏اند . بنابراین، بهتر است قبل از انتخاب موضوع مطالعه خود به چکیده مقالات و خلاصه آثار مهم در زمینه علمى که به آن علاقه‏مندیم سرى بزنیم تا جایگاه خود را در موضوع مطلوب خود دریابیم .
3 . همچنین او عقیده دارد، هنگام انتخاب یک کتاب ابتدا از خود بپرسیم خصوصیات فکرى ما و طبع کنجکاو و حساس ما که منبع بسیارى از شعف‏ها و حزن‏هاى ما است طالب چیست؟ شعر؟ روان‏شناسى؟ حکمت؟ هنر؟ بدین ترتیب، زمینه‏اى براى کار در موضوعى که بدان علاقه داریم فراهم مى‏آوریم و حدودى براى خود ترسیم مى‏کنیم; چه همان طور که گفتیم دانستن همه چیز غیر ممکن است .
4 . آندره مورو عقیده دارد، بعد از کتب آسمانى شریف‏ترین و مفیدترین کتاب‏ها بیوگرافى‏ها هستند . به قول رنه دکارت مطالعه یگانه راه آشنایى با بزرگان روزگار است که قرن‏ها پیش از این در دنیا به سر برده‏اند و اکنون زیر خاک منزل دارند .
5 . ارل . اف – رسکامون مى‏گوید: چنان که در انتخاب دوست‏براى خود دقت مى‏کنید، در انتخاب نویسنده نیز براى خواندن خود دقت کنید .

8 نکته در ارزش مطالعه

1 . حضرت رسول اکرم (ص) مى‏فرماید: یک ساعت تفکر از شصت‏سال عبادت برتر است .
2 . کاردیل مى‏گوید: آنچه را مى‏توان بعد از بیست‏سال تجربه آموخت، مطالعه صحیح در یک ساعت‏به ما مى‏آموزد .
3 . دکتر مانفرد وسپل در کتاب «چگونه فرزندم را به مطالعه علاقه‏مند کنم؟» به نکته بسیار زیبایى در ارزش مطالعه اشاره مى‏کند . یادگیرى، آموزش، رشد و تکامل شخصیت‏حتى در جوامع مدرن، با خواندن و نوشتن مرتبط است . در سده‏هاى اخیر که وسائل صوتى – تصویرى پیشرفته و وسائل الکترونیکى مانند کامپیوتر و امکاناتى چون اینترنت و . . . یک حرکت دسته جمعى را براى قبضه نمودن جهان آغاز کردند، برخى از متخصصان، خبر از پایان دوره کتاب و کتابخوانى دادند . اما چه در مورد بزرگسالان و چه در مورد کودکان، با وجود افزایش توجه به وسایل ارتباط جمعى مذکور، میزان مطالعه عمومى کاهش نیافته است . این نکته بسیار قابل تاملى است .
4 . بارباراکینگ مى‏گوید: نباید مطالعه روزانه را ترک کنیم; زیرا بدین وسیله مى‏توانیم از میان ازدحام شتاب آلود زندگى روزمره، لحظه‏اى آرامش به دست آوریم .
5 . شکسپیر: کتاب بزرگ‏ترین اختراع بشر است .
6 . ریچارد استیل: مطالعه همان اثرى را در وجود آدمى مى‏گذارد که ورزش در بدن انسان ایجاد مى‏کند .
7 . مونتسکیو: مطالعه کتاب یعنى تبدیل ساعات سلامت‏بار به ساعات لذتبخش .
8 . همو مى‏گوید: کتاب عمر دوباره است که مى‏توان با مقدارى پول تجربه تمام عمر بزرگ‏ترین عقلاى عالم را تصرف کرد .

مهارتهای یادداشت برداری

یادداشت بردارید تا کامروا شوید!
«هیچ آرزویی محال نیست؛ فقط باید روش رسیدن به آن را دانست. اگر مسیر را بدانیم، مقصد دور نیست.»
تا بخواهی درباره جمله بالا ان قلت دارم. اما از هفته پیش، آمپر مخالفتم، یک کم پایین آمده است. ماجرا از این قرار است که من همیشه آرزو داشتم مانند هم مباحثه ام، همه مطالب درس و حرفهای استاد را به خاطر بسپارم و در جلسه مباحثه کم نیاورم. اما نمی شد که نمی شد.
از سه حال خارج نیست. یا او سر درس با خودش ضبط صوت می آورد؛ یا همه درس را سر کلاس می نویسد، و یا از من باهوش تر است. و امّا الاوّل فلایمکن؛ زیرا ما علاوه بر اینکه هم مباحثه ایم، دوست و هم حجره هم هستیم و من مطمئنم که ضبطی در کار نیست، احتمال دوم هم منتفی است؛ چون ما در کلاس، معمولاً کنار هم می نشینیم و من می بینم که او کمتر از من دست به قلم و کاغذ می برد. اما الثالث، فلا واقعیت له. به گواهی قراین بسیار و به اعتراف خود او، من هم باهوش ترم و هم حافظه قوی تری دارم. پس چرا سر مباحثه، او تقریباً همه جزئیات درس و حرفهای استاد را به یاد دارد و من … (چیزی نگم بهتره).
یک شب، وقتی با هم از حرم برمی گشتیم، دلم را زدم به دریا و از خودش پرسیدم که چرا من چنین و تو چنان. سرش پایین بود و بی آنکه لبخند موذیانه اش را از من پنهان کند، گفت: «برای اینکه من سر درس یادداشت برمی دارم.»
– همین؟
– همین.
– ولی من سر درس بیشتراز تو می نویسم.
– آره؛ می نویسی؛ اما نوشتن تو به درد خودت می خورد نه مباحثه! چون تو هر وقت که حوصله داشته باشی و هر چه را که دوست داشته باشی می نویسی. گاهی هم اصلاً دفتر و قلم با خودت نمی آوری. عزیزجان! یادداشت برداری هم مثل هر کار مهم دیگری، اصول و قواعدی دارد. اگر درست و روشمند باشد، مطمئن باش بهتر از من مباحثه می کنی.
گفتم: یادداشت برداری هم مگر قانون مانون دارد؟
بدون اینکه به این سوالم جواب بدهد، چند نکته درباره فن یادداشت برداری گفت. به نظرم جالب آمد؛ ولی هنوز در کارایی آنها شک داشت.
یک هفته است که روش او را در یادداشت برداری عمل می کنم. می خواهید نتیجه را بدانید؟ نتیجه این شد که آخر هر مباحثه با خودم می گویم:
«هیچ آرزویی محال نیست؛ فقط باید روش رسیدن به آن را دانست. اگر مسیر را بدانیم، مقصد دور نیست.»

چرا یادداشت برداری؟
بخش عمده ای از یادگیری، در کلاس درس صورت می گیرد. حتماً تجربه کرده اید که آموختن درسی که زمان تدریس آن، غایب بوده اید، چقدر دشوار است. اما فقط حضور فیزیکی در کلاس مهم نیست؛ بلکه شما باید حضور فعال و متمرکزی در کلاس داشته باشید. یادداشت برداری از مطالب استاد، شما را از حالت غیرفعال خارج می سازد؛ زیرا دست کم 60 درصد محتوای یک سخنرانی، پس از 24 ساعت، فراموش می شود؛ مگر آنکه علیه فراموشی اقدامی صورت گیرد.
پیامبر گرامی اسلام(ص) می فرماید: «علم را برای خود نگاه دارید». پرسیدند: «چه چیزی علم را نگاه می دارد؟» فرمود: «نوشتن آن.» امام صادق(ع)
نیز فرموده اند: «بنویسید! زیرا تا ننویسید، چیزی برایتان باقی نخواهد ماند.»

فواید یادداشت برداری
1- شما را همیشه در حالت آماده باش نگه می دارد.
تحقیقات روان شناسی نشان می دهد که «همیشه با تغییرات محرک، تحریک پذیر نیز جهت می گیرد.» فرض کنید شما در خانه تنها هستید و صدای پایی را از پشت بام منزل خود می شنوید. (صدای پا، محرک است و شما تحریک پذیر.) وقتی صدای پا بلندتر می شود یا به هر شکلی تغییر می کند، شما گوشتان را تیزتر می کنید. (به زبان روان شناسی، جهت گیری می کنید.) اما اگر صدای پا یکنواخت باشد یا تغییرات محسوسی نداشته باشد، خیلی زود برای شما عادی می شود و دیگر به آن توجهی نمی کنید.در کلاس درس، استاد محرک است و شما تحریک پذیر. تغییر حرکات دست، چهره، لحن و طنین صدای استاد باعث می شود که شما جهت گیری کرده، بر استاد تمرکز کنید. بسیاری از استادان مجرب و ماهر، در تدریس خود از این تغییرات، استفاده می کنند و ذهن شما را متوجه خود نگه می دارند. اما در کلاس درس استادانی که صدای یکنواختی دارند و موقع تدریس بی تحرکند، باید تحریک پذیری در خود ایجاد کنید تا تمرکز حواستان پایدار باقی بماند. یادداشت برداری در کلاس، حالت آماده باش و تحریکی را در شما ایجاد و به جهت گیری برای شنیدن و درک بیشتر و بهتر کمک می کند. بنابراین یادداشت برداری را جدی بگیرید.

2- بار ذهنی شما را پی در پی خالی می کند.
شما با یادداشت برداری صحیح ، بار ذهنی خود را در کلاس، لحظه به لحظه تخلیه می کنید و ذهن خود را همچنان باز و آماده و خالی نگه می دارید. به این ترتیب حضور شما در پایان کلاس با شروع کلاس تفاوت چندانی نکرده، خستگی ذهن نخواهید داشت.
همچنین یادداشت برداری صحیح موجب افزایش تمرکز حواس شما هنگام گوش دادن و یا خواندن مطالب می شود و از فراموشی زودهنگام مطالب جلوگیری می کند و موجب برقراری نوعی رابطه عاطفی بین شما و استاد می شود؛ چرا که با این عمل، شما نشان می دهید که مطالب استاد ارزش نوشتن دارد و استاد را تشویق به گفتن و بیان مطالب خود می کنید.

چگونه یادداشت بردارید؟
1- درست و دقیق
برخی سعی می کنند هر چه را که از استاد می شنوند، بنویسند. آنها یادداشت برداری را مثل یک مسابقه می دانند و سرعت نگارش خود را در مقابل سرعت کلام ناطق به رقابت وامی دارند.
این افراد به محض شروع صحبتهای سخنران، یادداشت برداری خود را آغاز می کنند؛ اما گوینده به زودی مسابقه را می برد.
یادداشت بردار در تلاشی سخت و نافرجام برای رسیدن به گوینده، به تدریج ضعیف می شود و به ثبت جمله های ناقص و کلمات شکسته بسنده می کند. پس از مدتی گوینده به قدری جلو می افتد که یادداشت بردا نمی تواند به او برسد. بنابراین شکست را می پذیرد و بقیه سخنرانی را بدون یادداشت گوش می کند!
بعضی دیگر راه افراط را در پیش می گیرند. آنان می دانند که نمی توانند همه چیز را بنویسند؛ بنابراین راحت در جای خود می نشینند و صبر می کنند گوینده چیزی بگوید که توجه آنها را جلب کند. وقتی سخنران هر از گاهی آنها را با یک لطیفه، داستان یا واقعیتی تکان دهنده تقویت می کند، یادداشت بردار دست به قلم می برد و کلمات معدودی را شتابان می نویسد و دوباره به آرامش پیشین خود باز می گردد و صبر می کند تا مطلب جالب دیگری را بشنود. این افراد در پایان جلسه، مطالب خوب، جامع و مفیدی را در اختیار نخواهند داشت

به هنگام سخنرانی استاد می توان به سه طریق یادداشت برداری کرد
درج تمام گفته های استاد
نوشتن چکیده و خلاصه ای از مطالب
نوشتن گزارش شخصی از مطالب درس
مفید ترین روش یادداشت برداری برای کلاسهای درس، روش سوم است؛ چرا که یادداشت برداری، هدف نهایی یادگیری نیست؛ بلکه ابزاری برای فهمیدن و درک بهتر مطالب است.
بهتر است به آنچه در طول درس گفته می شود، خوب گوش دهید و آن را درک کنید؛ نه آنکه طوطی وار هر چیزی را یادداشت نمایید.
یادداشتهای شما، گزارش شخصی شما از مطالب درس اند و از این رو، قواعد خاصی برای نحوه نگارش و کیفیت آنها وجود ندارد. سعی کنید به نحو گزینشی عمل کنید؛

گزارش شما شامل موارد زیر باشد:
موضوع اصلی درس؛
ادعاهای مطرح شده؛
دلایل ادعاها به طور مختصر؛
پرسش و پاسخهای مرتبط با موضوع درس؛
نتیجه

از نوشتن همه مطالب گفته شده، به خصوص موارد زیر خودداری کنید:
1- توضیحات و شرحهای واضح استاد؛
2- نقل کامل آیات و احادیث ذکر شده (می توانید قسمتی از آیه یا حدیث را به همراه آدرس آن یادداشت کنید)؛:
3- سئوال و جوابهایی که ربط چندانی به بحث ندارند؛
4- خلاصه درس گذشته که معمولاً در ابتدای درس گفته می شود

کشیدن پاره خطی عمودی در حاشیه یادداشتها، یا پرانتز و کروشه ای در دو طرف یک یا چند جمله، برای نشان دادن اهمیت آنها.
خط کشی زیر جمله ها، نکته های معینی را که هنگام مرور و مراجعه مجدد، باید مورد توجه ویژه قرار گیرند، مشخص می کند.
علامت سوال (؟) در حاشیه یک عبارت، نشانه آن است که عبارت را نفهمیده ایم و یا معنای آن برای ما وضوح کاملی ندارد.
علامت ستاره (*) در حاشیه صفحات برای نشان دادن اهمیت موضوع و امکان طرح سوال از آن در امتحانات است.
علامت تعجب (!) برای نشان دادن عدم توافق با قسمتی از نوشته یا عبارت است.
سرنوشت یادداشتها
همان طور که گفتیم، تقریباً 60 درصد مطالب درس، پس از 24 ساعت در معرض فراموشی قرار می گیرند؛ مگر آنکه به نحوی جایگاه آنها را در ذهن خود مستحکم کنید. از این رو بسیار مهم است که یک فعالیت تکمیلی در همان روز انجام دهید؛ مثلاً مطالب درس را در ذهن خود حاضر کرده، یادداشتها را مرور کنید.

بعد از مرور یادداشتها، اقدام به فهرست بندی یا ترسیم تصویری و درختی مطالب کنید. این روش، علاوه بر تسهیل در حفظ مطالب، بازخوانی و مرور مجدد مطالب را در ایام امتحانات راحت تر و سریع تر می کند.
همچنین استفاده از نمودار درختی به هنگام امتحان کمک می کند تا تشخیص دهیم که سوال مطرح شده، دقیقاً مربوط به کدام بخش از درس است و می توانیم جواب آن را سریع تر بیابیم.
در صورت امکان، نوشته های خود را با نوشته های دو یا سه نفر دیگر مقایسه کنید. اگر مطلب یا نکته ای از قلم افتاده است، به آن اضافه کنید و یا اگر مطلب را به غلط یادداشت کرده اید، تصحیح نمایید. همچنین می توانید در این زمینه با یکی از همکلاسی های خود همکاری کنید؛ یعنی در یک جلسه، او یادداشت برداری کند و شما به مطلب خوب گوش دهید و در جلسه بعد، مسئولیتها عوض شود

نکات مهمی که در هنگام مطالعه موثر هستند

با توجه به اینکه رعایت اصول مطالعه می تواند بازده کار را بالا برده و خود موجب علاقه بیشتر به مطالعه و در نتیجه یادگیری بهتر شود، لذا نکات مهم مطالعه موثر را یادآوری می کنیم…
۱) برای انجام مطالعه باید برنامه ثابت هفتگی داشته باشیم که در آن برنامه ساعتها و سهم هر درس تعیین شده باشد و به آن برنامه متعهد و پایبند باشیم.
۲) اصل یادگیری با فاصله استراحت را فراموش نکنیم، یعنی هر ۴۵ دقیقه مطالعه حدود ۱۵ دقیقه استراحت.
۳) همیشه در فضای فیزیکی مناسب (نور، دما و جریان هوا) مطالعه کنیم و بهتر است سعی کنیم محل مطالعه ثابت باشد؛ یعنی هر روز جا عوض نکنیم و از خوابیدن و دراز کشیدن یا لم دادن در هنگام مطالعه پرهیز شود؛ زیرا باعث کاهش تمرکز و ایجاد خواب آلودگی خواهد شد.
۴) قبل از خواندن هر فصل کتاب برای خود زمان مناسب تعیین کنیم؛ زیرا این کار باعث سرعت و پایبندی به مطالعه خواهد شد.

۵) در هنگام خستگی، گرسنگی و کسالت نباید مطالعه کنیم؛ زیرا شرایط مفیدی نیست و با توجه به همین موضوع نباید مطالب برای شب امتحان انباشته شود؛ چون از خواب و استراحت کاسته می شود و در نتیجه مطالعه مفید و موثر سیر نزولی پیدا خواهد کرد و نتیجه فشار مطالعه در شب امتحان هر چند ممکن است شما را راضی کند، اما کاملاً سطحی و گذرا بوده و مطالب بزودی فراموش خواهد شد.
۶) با توجه به این که عموماً انتهای شب و آغاز صبح زمان مفیدتری برای مطالعه هستند، اما شما باید خودتان بهترین زمان مطالعه را برای خود شناسایی کنید؛ یعنی این که مثلاً چه زمانی را بهتر می توانید مطالعه کنید؟ یا چه زمانی برای مطالب حفظ کردنی بهتر است؟ و یا در چه زمانی مطالب حل کردنی را با دقت و سرعت بیشتری حل می کنید و خلاصه این که در چه ساعتهایی و حالاتی چه درسهایی را بهتر یاد می گیرید؟
۷) برای داشتن حافظه بهتر و یادگیری موثرتر به داشتن خواب کافی توجه داشته باشید؛ زیرا مقدار خواب مناسب لازمه یادگیری و عملکرد خوب مغزی است.

۸) در هنگام مطالعه سوالهایی برای خودتان در مورد آن درس داشته باشید و برای به دست آوردن پاسخ آنها یک مطالعه هدفمند داشته باشید. مطالب مورد مطالعه را به مطالب قبلی آن درس ربط دهید و آنچه را می خوانید مورد ارزشیابی قرار دهید؛ زیرا این فعالیت پرسش و پاسخ درونی می تواند خواندن را مفید و موثر نماید.
۹) برای موفقیت بیشتر سعی کنید آموخته هایتان را تثبیت نمایید؛ یعنی در اوقات به اصطلاح مرده مثلاً زمان ایاب و ذهاب مدرسه به تفکر و بررسی مطلبی بپردازید که این کار می تواند از طریق مباحثه با یک همکلاسی انجام شود.
۱۰) مطالب را سازماندهی و دسته بندی کنید حتی بهتر است که به آنها کد و رمز بدهید؛ یعنی با اختصار کردن رئوس مطالب و تعاریف و یا به هر نحو مطلوب دیگر، باید مطالب منظم شود.
۱۱) مرور کردن از اصول مطالعه موثر است که باید در فواصل مختلف و منظم مطالب مرور شود.
۱۲) سعی کنیم در مطالعه سرعت، دقت و درک مناسب داشته باشیم و دیگر این که مطالب به خاطر سپرده شده را برای بازیابی تمرین کنیم.
۱۳) باید فصلها و بخشهای کتاب را به قسمتهای کوچکتر تقسیم کرد و تقسیمات کوچک را دقیق فراگرفت.
۱۴) سعی نماییم نگرش به تمام درسها داشته باشیم و این را یقین بدانیم که هر مطلب و درسی جنبه های مثبتی دارد و ما باید نگرش منفی خود را درباره آن تغییر دهیم.
۱۵) سعی و تمرین کنیم که هر درس را فقط یک بار و دقیق فرابگیریم؛ یعنی ذهن را شرطی کنیم و سطح توانمندی ذهن را بالا ببریم که نیاز به چندین بار مطالعه نباشد.
۱۶) این اصل را به یاد داشته باشیم که خوب خواندن هنر است، نه زیاد خواندن.
۱۷) باید بدانیم که استعداد به همراه پشتکار و تلاش می تواند نتیجه خوبی به بار آورد، یعنی استعداد و پشتکار دو روی سکه موفقیت هستند.