استاندارد حسابداری شماره 17 حسابداری داراییهای نامشهود
هدف استاندارد
هدف این استاندارد، تجویز نحوه حسابداری داراییهای نامشهود است . مسائل اصلی در حسابداری داراییهای نامشهود عبارت از معیارها و زمان شناخت دارایی ، تعیین مبلغ دفتری ، شناخت هزینه استهلاک و تعیین سایر موارد کاهش در مبلغ دفتری آنهاست .
2/25
دامنه کاربرد
الزامات این استاندارد باید در مورد حسابداری کلیه داراییهای نامشهود بکار گرفته شود مگر در موارد زیر :
الف . مالیات انتقالی به دوره های آتی
ب . سرقفلی ناشی از ترکیب واحدهای تجاری ( استاندارد حسابداری شماره 19 ).
ج . حقوق معدنی و هزینه های اکتشاف ، توسعه و استخراج معادن ، نفت ، گازطبیعی و غیره . لیکن این استاندارد در مورد داراییهای نامشهودی که برای توسعه یا نگهداری این فعالیتها بکار می رود، کاربرد دارد.
د . مخارج تحقیق و توسعه ( استاندارد حسابداری شماره 7 ).
ه . اجاره ها ( استاندارد حسابداری شماره 21 ).
3/25
دامنه کاربرد
داراییهای نامشهودی که در روال عادی عملیات واحد تجاری به قصد فروش نگهداری می شود، موضوع این استاندارد نیست . لیکن این استاندارد در مورد داراییهای نامشهودی که با قصد واگذاری امتیاز استفاده آنها، نگهداری می شود، کاربرد دارد.
4/25
دارایی نامشهود
دارایی نامشهود به یک دارایی غیرپولی و فاقد ماهیت عینی اطلاق می شود که :
الف . به منظور استفاده درتولید یا عرضه کالاها یا خدمات ، اجاره به دیگران یا برای مقاصد اداری توسط واحد تجاری نگهداری می شود،
ب . با قصد استفاده طی بیش از یک دوره مالی توسط واحد تجاری تحصیل شده باشد، و
ج . قابل تشخیص باشد.
5/25
ویژگیهای دارایی نامشهود
ماهیت غیر عینی
در شرایطی که ممکن است داراییهای نامشهود حاوی یا مبتنی بر ماهیت عینی باشند، طبقه بندی آنها به عنوان دارایی ثابت مشهود یا دارایی نامشهود مستلزم قضاوت این امر است که کدام عنصر مهمتر است.
قابلیت تشخیص
می توان دارایی نامشهود را از سرقفلی واحد تجاری متمایز کرد.
با توجه به اینکه سرقفلی واحد تجاری از کل واحد تجاری یا سایر داراییهای آن قابل تشخیص نیست، به عنوان دارایی نامشهود شناسایی نمی شود.
6/25
شناخت و اندازه گیری اولیه دارایی نامشهود
یک قلم هنگامی به عنوان دارایی نامشهود شناسایی می شود که:
الف. با تعریف داراییهای نامشهود مطابقت داشته باشد.
ب . معیارهای شناخت احراز شده باشد که عبارتند از:
جریان منافع اقتصادی آتی دارایی به درون واحد تجاری محتمل باشد.
بهای تمام شده دارایی به گونه ای اتکاپذیر قابل اندازه گیری باشد.
7/25
جریان منافع اقتصادی آتی و کنترل
جریان منافع اقتصادی آتی مرتبط با دارایی نامشهود به درون واحد تجاری تنها هنگامی محتمل است که واحدتجاری بتواند با دلایل کافی نشان دهد:
الف. دسترسی به خالص جریان ورودی منافع اقتصادی آتی دارایی به درون واحد تجاری امکانپذیر است،
ب. توانایی* و قصد استفاده از دارایی نامشهود را دارد، و
ج. به منابع فنی و مالی کافی برای کسب منافع اقتصادی آتی دارایی دسترسی دارد.
* توانایی استفاده از دارایی ناشمهود، مستلزم داشتن کنترل بر آن دارایی است. زمانی یک واحد تجاری بر دارایی کنترل دارد که:
قدرت کسب منافع اقتصادی آتی ناشی از آن را داشته باشد،و
بتواند از دسترسی دیگران به آن منافع جلوگیری کند.
8/25
جریان منافع اقتصادی آتی و کنترل
محتمل بودن منافع اقتصادی آتی باید با استفاده از مفروضات معقول و دارای پشتوانه که معرف بهترین براورد مدیریت از وقوع یک سری شرایط اقتصادی محتمل در طول عمر مفید دارایی است ، توسط واحد تجاری ارزیابی شود.ارزیابی مزبور مستلزم بکارگیری قضاوت بر مبنای شواهد موجود در زمان شناخت اولیه است . در این مورد اهمیت بیشتر باید به شواهدی داده شود که به طور بیطرفانه قابل تایید باشد.
9/25
اندازه گیری بهای تمام شده به گونه ای قابل اتکا
یک دارایی نامشهود به هنگام شناخت اولیه باید به بهای تمام شده اندازه گیری شود.
بهای تمام شده دارایی نامشهود باتوجه به شیوه تحصیل آن اندازه گیری می شود.
10/25
اندازه گیری بهای تمام شده دارایی نامشهود به گونه ای قابل اتکا
11/25
اندازه گیری بهای تمام شده دارایی نامشهود به گونه ای قابل اتکا
12/25
سرقفلی ایجاد شده در واحد تجاری
منبعی قابل کنترل نیست
منافع اقتصادی مشخصی ایجاد نمی کند و بهای تمام شده آن نیز به گونه ای اتکاپذیر قابل اندازه گیری نیست
اگر چه به منافع اقتصادی کمک می کند لیکن حائز معیارهای شناخت نبوده و بعنوان دارایی شناسایی نمی شود.
13/25
شناخت هزینه
14/25
اندازه گیری دارایی نامشهود پس از شناخت اولیه
دارایی نامشهود پس از شناخت اولیه، به مبلغ دفتری یعنی بهای تمام شده پس از کسر استهلاک انباشته و هرگونه ذخیره کاهش ارزش منعکس می شود.
تجدید ارزیابی دارایی نامشهود بعنوان نحوه عمل مجاز جایگزین
در صورت رعایت شرایط زیر، تجدید ارزیابی داراییهای نامشهود بعنوان یک نحوه عملی جایگزین مجاز است:
الف. تجدید ارزیابی در فواصل منظم 3 یا 5 ساله
ب . ارزیابی تمام اقلام طبقه ای که دارایی مزبور به آن تعلق دارد
ج . تجدیدارزیابی توسط ارزیابان مستقل ودارای صلاحیت حرفه ای
15/25
استهلاک
مبلغ استهلاک پذیر دارایی نامشهود باید بر مبنایی سیستماتیک طی بهترین برآورد از عمر مفید آن مستهلک شود. این فرض قابل رد وجود دارد که عمر مفید دارایی نامشهود از زمان بهره برداری آن، از 20 سال تجاوز نخواهد کرد.
هرگاه شواهد متقاعدکننده ای وجود داشته باشد که عمر مفید یک دارایی بیش از 20 سال است، این فرض که عمر مفید از 20 سال تجاوز نمی کند، رد می شود و واحد تجاری:
الف. دارایی نامشهود را طی عمر مفید طولانی تر مزبور مستهلک می کند،
ب . مبلغ قابل بازیافت دارایی نامشهود را حداقل بطور سالانه برآورد می کند تا هرگونه زیان کاهش ارزش آنرا شناسایی کند، و
ج . دلایلی را که موجب رد فرض مزبور شده است، افشا می کند.
16/25
به منظور تعیین عمر مفید دارایی، عوامل متعددی نظیر موارد زیر بررسی می شود:
استفاده مورد انتظار واحد تجاری ازدارایی
اطلاعات عمومی در خصوص برآورد عمر مفید انواع داراییهای مشابه و باکاربرد مشابه
نابابی فنی ناشی از تغییرات یا بهبود تولید یا تغییر در تقاضای بازار برای محصولات آن دارایی
سطح مخارج نگهداری یا سرمایه گذاری لازم جهت کسب منافع اقتصادی آتی
اقدامات رقبا، مراجع دولتی و دیگران
دوره کنترل برداراییها و محدودیتهای قانونی
قابلیت تمدید حقوق ناشی از دارایی نامشهود
میزان وابستگی عمر مفید دارایی به عمر مفید سایر داراییهای واحذ تجاری
17/25
نکته
چنانچه کنترل منافع اقتصادی آتی ناشی از دارایی نامشهود از طریق حقوق قانونی برای دوره ای محدود کسب شده باشد، عمر مفید دارایی نامشهود نباید از دوره اعتبار حقوق قانونی تجاوز کند مگر اینکه:
الف. مدت اعتبار حقوق قانونی قابل تمدید باشد، و
ب . قابلیت تمدید مدت آن مسجل باشد.
18/25
روش استهلاک
روش استهلاک دارایی:
چنانچه بگونه ای اتکاپذیر قابل تعیین باشد: بر اساس الگوی مصرف منافع اقتصادی آن توسط واحد تجاری
چنانچه بگونه ای اتکاپذیر قابل تعیین نباشد: بر اساس روش مستقیم
استهلاک باید از زمان آماده شدن دارایی برای استفاده محاسبه شود.
سهم استهلاک هر دوره ممکن است:
بعنوان هزینه شناسایی شود، یا
بموجب سایر استانداردهای حسابداری در مبلغ دفتری دارایی دیگری منظور شود.
19/25
ارزش اسقاط
ارزش اسقاط یک دارایی نامشهود باید صفر فرض شود مگر اینکه:
الف. شخص ثالثی خرید دارایی را با قیمت مشخص در پایان عمر مفید آن تعهد کرده باشد، یا
ب . ارزش اسقاط را بتوان بگونه ای اتکاپذیر اندازه گیری کرد.
20/25
بررسی ادواری دوره و روش استهلاک
وجود تفاوت قابل ملاحظه ای بین عمر مفید برآوردی جدید و برآوردهای قبلی
وجود تغییر قابل ملاحظه ای در الگوی جریان منافع اقتصادی مورد انتظار دارایی
تغییر دوره استهلاک تغییر روش استهلاک
تعدیل سهم استهلاک دوره جاری و دوره های آتی
تغییر در
برآوردهای
حسابداری
21/25
قابلیت بازیافت مبلغ دفتری
افزایش
در ارزش
دارایی
کاهش
دائمی در ارزش
دارایی
بعنوان مازاد تجدید ارزیابی شناسایی میشود مگر آنکه عکس یک کاهش قبلی باشدکه در اینصورت تامیزان هزینه قبلی درآمد شناسایی می شود.
بعنوان هزینه شناسایی میشود مگر آنکه عکس افزایش قبلی باشد که در اینصورت تامیزان مازاد تجدید ارزیابی به این حساب میرود.
ذخیره در نظر گرفته می شود.
شناسایی
نمیشود.
بکارگیری روش بهای تمام شده
بکارگیری روش تجدید ارزیابی
افزایش
در ارزش
دارایی
کاهش
دائمی در ارزش
دارایی
22/25
شرایطی که به تنهایی یا درمجموع درصورت تداوم طی چند سال متوالی ممکن است منجر به کاهش دائمی در ارزش دارایی شود به این شرح است:
الف. بلااستفاده ماندن دارایی
ب. زیاندهی عملیاتی دارایی
ج. جریانهای نقدی منفی ناشی از دارایی
د. تغییرات قانونی یا محیطی موثر بر قابلیت بازیافت مبلغ دفتری دارایی
ه. تغییرات ساختاری در شرایط اقتصادی
23/25
برکناری دائمی و واگذاری
دارایی نامشهود باید در زمان واگذاری یا هنگامی که بطور دائمی از استفاده می افتد و هیچگونه منافع اقتصادی آتی از آن انتظار نمیرود، ازترازنامه حذف شود.
سود یا زیان ناشی از واگذاری یا برکناری دائمی یک دارایی نامشهود که معادل تفاوت عواید خالص حاصل از واگذاری و مبلغ دفتری دارایی است، باید بعنوان درآمد یا هزینه در صورت سود و زیان شناسایی شود.
24/25
افشا
در مورد هر طبقه از داراییهای نامشهود، موارد زیر باید در صورتهای مالی افشا شود:
الف. روش استهلاک،
ب. عمرمفید یانرخ استهلاک،
ج. صورت تطبیق ناخالص دفتری، و استهلاک انباشته و ذخیره کاهش ارزش در ابتدا و انتهای دوره.
صورتهای مالی همچنین باید در برگیرنده موارد افشای زیر باشد:
الف. دلایل تعیین عمر مفید، هرگاه دارایی طی بیش از 20 سال مستهلک شود.
ب. وجود و میزان محدودیت در رابطه با مالکیت داراییها و نیز داراییهای نامشهودی که وثیقه بدهیهاست.
ج. مبلغ تعهدات مربوط به تحصیل داراییهای نامشهود.
25/25