1/17
استاندارد حسابداری شماره 12 افشای اطلاعات در خصوص اشخاص وابسته
2/17
هدف
هدف این استاندارد، حصول اطمینان از ارائه اطلاعات لازم در صورتهای مالی برای جلب نظر استفاده کنندگان به این امر است که وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری ممکن است تحت تاثیر وجود اشخاص وابسته و معاملات با اهمیت با آنها قرار گرفته باشد.
3/17
دامنه کاربرد
این استاندارد تنها به آن نوع رابطه با شخص وابسته می پردازد که در بندهای الف تا ه مشخص شده است:
الف. واحدهای تجاری که مستقیم یا غیر مستقیم واحد تجاری گزارشگر را کنترل می کنند یا توسط آن کنترل می شوند یا با آن تحت کنترل مشترکی قرار دارند.
ب. واحدهای تجاری وابسته.
ج. افرادی که حق رای مستقیم یا غیر مستقیم در واحد تجاری گزارشگر دارند و این حق رای، نفوذ قابل ملاحظه ای در واحد تجاری به آنان می بخشد و خویشاوندان نزدیک این افراد.
د. مسئولان ارشد کادر مدیریت، یعنی کسانی که اختیار و مسئولیت برنامه ریزی،هدایت و کنترل فعالیتها ومنابع عمده واحد تجاری گزارشگر را به عهد دارند شامل اعضای هیات مدیره، مدی عامل و قائم مقام وی و مدیران ارشد اجرایی و خویشاوندان نزدیک این افراد.
ه. واحدهای تجاری که تحت کنترل یا نفوذ قابل ملاحظه اشخاص مذکور در بند های ج و د قرار می گیرند.
4/17
دامنه کاربرد
طبق مفاد این استاندارد، موارد زیر اشخاص وابسته تلقی نمی شود:
الف. تامین کنندگان تسهیلات مالی واحد تجاری، شوراهای کارگری، موسسات خدمات عمومی و ادارات دولتی، هر چند ممکن است آزادی عمل واحد تجاری را محدود یا در فرایند تصمیم گیریهای آن شرکت کنند.
ب. مشرتیان، فروشندگان، توزیع کنندگان، یا نمایندگیهای واحد تجاری حتی با حجم قابل توجهی از معاملات فیمابین.
5/17
دامنه کاربرد
افشای معالمات با اشخاص وابسته، در موارد زیر ضرورت ندارد:
الف. در صورتهای مالی تلفیقی در مورد معاملات درون گروهی،
ب. در صورتهای مالی واحد تجاری اصلی هنگامیکه همراه صورتهای مالی تلفیقی انتشار یابد، و
ج. در صورتهای مالی واحدهای تجاری تحت کنترل دولت در خصوص معاملات با سایر واحدهای تجاری که مستقیما و نه از طریق واحد تجاری گزارشگر، تحت کنترل دولت باشد.
6/17
اشخاص وابسته
دو یا چند شخص، اشخاص وابسته هستند اگر طی دوره مالی:
الف. یکی بتواند دیگری را مستقیم یا غیر مستقیم کنترل کند، یا
ب. تحت کنترل مشترک باشند، یا
ج. یک شخص در حدی بر سیساستهای مالی و عملیاتی شخص دیگر نفوذ داشته باشد که همواره بتواند وی را از تعقب منافع مستقل خود بازدارد، یا
د. در انجام یک معامله در حدی تحد نفوذ مشترک باشند که منافع مستقل یکی از آنها در آن معامله تحت الشعاع منافع دیکری قرار گرفته باشد.
7/17
خویشاوندان نزدیک
به خویشاوندان نسبی و سببی فرد اطلاق می شود که می توان انتظار داشت در معامله با واحد تجاری، درحدی قابل ملاحظه وی را تحت نفوذ خود قرار دهند و یا تحت نفوذ وی واقع شوند.
8/17
معامله با شخص وابسته
عبارتست از انتقال داراییها یا بدهیها یا انجام خدمات بین اشخاص وابسته، صرفنظر از مطالبه یا عدم مطالبه قیمت.
9/17
تفاوت بین کنترل و نفوذ قابل ملاحظه
کنترل متضمن توان اجبار شخص کنترل شونده به تسلیم منافع مستقل خود است، در حالیکه نتیجه اعمال نفوذ قابل ملاحظه با قطعیت کمتری قابل تعیین است.
10/17
موضوع اشخاص وابسته
11/17
موضوع اشخاص وابسته
در مواردی که وجود نفوذ قابل ملاحظه به انجام معامله ای منجر نشود، تعیین اثرات نفوذ برای مدیریت با مشکلات ذاتی همراه خواهد بود، به همین جهت، این استاندارد واحدهای تجاری را ملزم به افشای اینگونه اثرات نمی کند.
12/17
موضوع اشخاص وابسته
در قضاوت نسبت به اهمیت معاملات باا شخاص وابسته نه تنها اهمیت آنها برای واحد تجاری گزارشگر، بلکه اهمیت آنها در رابطه با شخص وابسته طرف معامله نیز باید در موارد زیر مد نظر قرار گیرد:
الف. هنگامیکه شخص وابسته طرف معامله از مسئولان ارشد کادر مدیریت یا از افراد صاحب نفوذ یا افرادی باشد که در رابطه با وظیفه مباشرت پاسخگوی صاحبان سرمایه واحد تجاری گزارشگر است، یا
ب. هرگاه شخص وابسته طرف معامله از خویشاوندان نزدیک فرد مورد اشاره در بند “الف” باشد، یا
ج. چنانچه شخص وابسته طرف معالمه، واحد تجاری تحت کنترل افراد مورد اشاره در بندهای “الف” یا “ب” باشد.
13/17
الف. استفاده از قیمت فروش کالاهای مشابهی که در بازار اقتصادی مشابه، به خریداری فاقد وابستگی و فروشنده فروخته می شود.
ب . در مواردی که کالا، قبل از فروش به یک شخص غیر وابسته ، بین اشخاص وابسته مبادله شده باشد، اغلب برای تعیین قیمت فروش بین اشخاص وابسته بابت پوشش هزینه های فروشنده بعدی و مبلغ مناسبی سود، درصدی از قیمت فروش مجدد کسر می گردد.
ج. افزودن درصد مناسبی به عنوان سود به بهای تمام شده برای عرضه کننده.
نمونه هایی از روشهای قیمتگذاری موضوع معاملات اشخاص وابسته:
14/17
روشهای قیمتگذاری موضوع معاملات اشخاص وابسته
گاه قیمت موضوع معاملات با اشخاص وابسته طبق روشهای مذکور تعیین نمی شود.
مثال:
انتقال دارایی بین واحدهای تجاری دولتی مشمول این استاندارد که ممکن است بر اساس قواننی آمره به ارزش دفتری صورت گیرد.
ارائه رایگان خدمات مدیریت و اعطای قرض الحسنه.
15/17
افشا
ماده 129 اصلاحیه قانون تجارت در مورد شرکتهای سهامی مقرر می دارد که هیات مدیره شرکت، گزارشی در خصوص معاملات با برخی اشخاص وابسته به اولین مجمع عمومی عادی صاحبان سهام ارائه کند.
معاملات با اشخاص وابسته اساسا در دوره ای افشا می وشد که صورتهای مالی واحد تجاری گزارشگر تحت تاثیر آنها قرار گرفته است.
در صورت وجود کنترل، صرفنظر از انجام یا عدم انجام معالمه بین اشخاص وابسته، باید رابطه با اشخاص وابسته افشا شود.
در صورت انجام معاملات بین اشخاص وابسته، واحد تجاری باید ماهیت روابط با اشخاص وابسته و همچنین نوع معاملات و جزئیاتی را که جهت درک صورتهای مالی لازم است، افشا کند.
16/17
افشا
افشای اطلاعات زیردرخصوص اشخاص وابسته دریادداشتهای توضیحی ضروری است :
الف . اطلاعات مربوط به معاملات :
ــ نام شخص وابسته ،
ــ ماهیت رابطه با شخص وابسته ،
ــ شرح مختصر و مفید معامله ،
ــ مبلغ معامله ،
ــ روش قیمت گذاری ، و
ــ ارزش منصفانه مورد معامله در مواردی که تفاوت آن با مبلغ معامله بااهمیت باشد.
ب . سایر اطلاعات :
ــ مانده طلب از و یا بدهی به شخص وابسته در تاریخ ترازنامه و ذخیره مطالبات مشکوک الوصول مربوط ،
ــ مطالبات یا بدهیهای حذف شده از حسابها در دوره جاری ،
ــ وجود و هویت شخص وابسته کنترل کننده (موضوع بند 23).
17/17
افشا
افشای اقلام با ماهیت مشابه باید براساس مجموع آنها صورت گیرد ، مگر آنکه درک اثرات معاملات با اشخاص وابسته برصورتهای مالی واحد تجاری گزارشگر مستلزم افشای آنها به صورت جداگانه باشد .
درصورتهای مالی تلفیقی ، افشای معاملات بین واحدهای تجاری عضو گروه ضروری نیست ، زیرا این صورتها، اطلاعات واحد تجاری اصلی و واحدهای تجاری فرعی آن را در قالب یک واحد تجاری گزارشگر ارائه می کند. لیکن معاملات با واحدهای تجاری وابسته ای که سرمایه گذاری در آنها به روش ارزش ویژه در صورتهای مالی منظور شده است ، به عنوان معاملات با اشخاص وابسته ، جداگانه افشا می شود.