پاورپوینت آشنایی با مراقبتهای بهداشتی اولیه

1

آشنایی با مراقبتهای بهداشتی اولیه
2

سلامت در قانون اساسی
اصل بیست و نهم: برخورداری از تامین اجتماعی از نظر بازنشستگی، بیکاری، پیری، از کار افتادگی، بی سرپرستی، در راه ماندگی، سوانح و حوادث، نیاز به خدمات بهداشتی درمانی و مراقبت های پزشکی بصورت بیمه و غیره، حقی است همگانی.
اصل چهل و سوم: برای تامین استقلال اقتصادی جامعه و ریشه کن کردن فقر و محرومیت و برآوردن نیازهای انسان در جریان رشد، باحفظ آزادگی او، اقتصاد جمهوری اسلامی ایران براساس ضوابط زیراستوار می شود:
تامین نیازهای اساسی : مسکن ، خوراک ، پوشاک ، بهداشت ، درمان ، آموزش و پرورش و امکانات لازم برای تشکیل خانواده
3

ارتباط مفهومی برنامه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای دستیابی به چشم انداز سال 1404 ج.ا.یران

ایران 1404
(دورنمای
وزارت بهداشت )

قانون
قانون
قانون
4

برخورداری از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصتهای برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره مند از محیط زیست مطلوب.
ایران کشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه، با هویت اسلامی و انقلابی، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین الملل.
ایران کشوری است با مردمی دارای بالاترین سطح سلامت و توسعه یافته ترین نظام سلامت در منطقه.
تقویت رویکرد انسان سالم و سلامت همه جانبه به عنوان محور توسعه پایدار در کشور
5

منطق مدنظر در سیاست های کلی و اهداف برنامه پنجم باتوجه به گذر جمعیتی و اپیدمیولوژیک و چالش های کارکردی
ارتقاء عادلانه اهداف نظام سلامت (سلامت، پاسخگویی/ رضایت، حفاظت از خطر مالی)
با رویکرد مدیریت عوامل خطر و تعیین کننده های اجتماعی سلامت، تقویت مراقبت های اولیه سلامت و ارتقای کیفیت خدمات از طریق:
محوریت انسان سالم و سلامت همه جانبه در توسعه پایدار،
اتخاذ سیاست های هدفمند و مرتبط در بهبود کارکردهای تولیت، تدارک خدمات، منابع غیرمالی، تامین مالی
6

سیاست های کلی مصوب مقام معظم رهبری با ارتباط مستقیم به سلامت
8)… افزایش سلامت روحى و جسمى دانش‏آموزان.
19) تاکید بر رویکرد انسان سالم و سلامت همه جانبه با توجه به: 1ـ 19) یکپارچگى در سیاستگذارى، برنامه ریزى، ارزشیابى، نظارت و تخصیص منابع عمومى.
2ـ 19) ارتقاء شاخصهاى سلامت هوا، امنیت غذا، محیط و بهداشت جسمى و روحى.
3ـ 19) کاهش مخاطرات و آلودگى‏هاى تهدید کننده سلامت. 4ـ 19) اصلاح الگوى تغذیه جامعه با بهبود ترکیب و سلامت مواد غذایى. 5ـ 19) توسعه کمى و کیفى بیمه‏هاى سلامت و کاهش سهم مردم از هزینه‏هاى سلامت به 30% تا پایان برنامه پنجم .
1ـ 20) مبارزه همه جانبه با مواد مخدر و روانگردان و اهتمام به اجراى سیاستهاى کلى مبارزه با مواد مخدر.
4ـ 25) ایجاد بازار رقابتى براى ارائه خدمات بیمه درمانى.
31) ارتقاء و هماهنگى میان اهداف توسعه‏اى: آموزش، بهداشت و اشتغال به طورى که در پایان برنامه پنجم، شاخص توسعه انسانى به سطح کشورهاى با توسعه انسانى بالا برسد.
5ـ 35) تامین بیمه فراگیر و کارآمد و گسترش کمى و کیفى نظام تامین اجتماعى و خدمات بیمه درمانى.
7

8

برنامه پنج ساله پنچم توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور
9

سلامت در قانون برنامه پنج ساله پنچم توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور
ماده 32 بند های
ج ـ سامانه « خدمات جامع و همگانی سلامت» مبتنی بر مراقبتهای اولیه سلامت، محوریت پزشک خانواده در نظام ارجاع، سطح‎بندی خدمات، خرید راهبردی خدمات، واگذاری امور تصدی‎گری با رعایت ماده (13) قانون مدیریت خدمات کشوری و با تاکید بر پرداخت مبتنی بر عملکرد، توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال اول برنامه و حین اجراء باز طراحی می‎شود و برنامه اجرائی آن با هماهنگی معاونت در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی با اولویت بهره‎مندی مناطق کمترتوسعه‎یافته به ویژه روستاها، حاشیه شهرها و مناطق عشایری به تصویب می‎رسد. سامانه مصوب باید از سال دوم اجرای برنامه عملیاتی گردد.
د ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است حداکثر تا پایان سال اول برنامه نظام درمانی کشور را در چهارچوب یکپارچگی بیمه پایه درمان، پزشک خانواده، نظام ارجاع، راهنماهای درمانی، اورژانس‎های پزشکی، تشکیل هیاتهای امناء در بیمارستان‎های آموزشی و تمام وقتی جغرافیایی هیاتهای علمی و تعرفه‎های مربوطه و کلینیک‎های ویژه و بیمه‎های تکمیلی تهیه و جهت تصویب به هیات‎وزیران ارائه نماید.
10

سلامت در قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور
ماده34ـ به منظور ایجاد و حفظ یکپارچگی در تامین، توسعه و تخصیص عادلانه منابع عمومی سلامت: الف ـ دولت از بخشهای خصوصی و تعاونی برای ایجاد شهرکهای دانش سلامت، حمایت به عمل آورد. آئین‎نامه اجرائی این بند طی سال اول برنامه تهیه و به تصویب هیات‎وزیران می‎رسد.
ب ـ به منظور تحقق شاخص عدالت در سلامت و کاهش سهم هزینه‎های مستقیم مردم به حداکثر معادل سی‎درصد (30%) هزینه‎های سلامت، ایجاد دسترسی عادلانه مردم به خدمات بهداشتی درمانی، کمک به تامین هزینه‎های تحمل‎ناپذیر درمان، پوشش دارو، درمان بیماران خاص و صعب‎العلاج، تقلیل وابستگی گردش امور واحدهای بهداشتی درمانی به درآمد اختصاصی و کمک به تربیت، تامین و پایداری نیروی انسانی متخصص موردنیاز، ده درصد (10%) خالص کل وجوه حاصل از اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‎ها علاوه بر اعتبارات بخش سلامت افزوده می‎شود.
دولت موظف است اعتبار مزبور را هر سال برآورد و در ردیف خاص در لایحه بودجه ذیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منظور نماید تا برای موارد فوق‎الذکر هزینه گردد.

11

نقشه جامع علمی سلامت
12

13

14

15

سیاست گذاری در بخش بهداشت و درمان
سیاستگذاری در بخش بهداشت و درمان در سطح کشوری تنظیم شده و به استانها می رود.
کمیته های برنامه ریزی استان با توجه به برنامه های پیشنهادی شهرستانهای تابعه، برنامه استان را تنظیم کرده و به کمیته بخش برنامه ریزی (بهداشت و درمان) ارائه می دهند.
کمیته های بخشی، برنامه کلی بخش را تنظیم می کنند ولی برنامه ریزی های تفصیلی و اجرایی در استان ها انجام می گیرد.
اعتبارات مورد نیاز  برنامه ها از طریق استان با توجه به پیش بینی های برنامه در اختیار شهرستان قرار می گیرد.
وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، وظیفه خطیر سیاست گذاری در بخش بهداشت و درمان را به عهده دارد.
16

برخی از سیاست های کلی بخش بهداشت و درمان در کشور ایران
رعایت اولویت بهداشت و پیشگیری نسبت به درمان
توسعه شبکه های بهداشتی و درمانی کشور و تقویت نظام ارجاع
پوشش درمانی اقشار جامعه با اعمال  نظام بیمه خدمات درمانی
حمایت و گسترش انتقال تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته پزشکی به هدف ارتقاء کیفیت خدمات.
فراهم آوردن زمینه های خصوصی سازی
توسعه مراکز درمانی، تخصصی سرپایی، با برنامه اقامت کوتاه مدت بیمار به منظور کاهش هزینه های سنگین مربوطه
بازآموزی جامعه پزشکی
بازنگری و اصلاح نظام اداری کشور
17

دسترسی بهتر شده است
امید به زندگی افزایش یافته
شاخصهای سلامت ارتقا پیدا کرده است
رشد جمعیت کنترل شده است
بیماریهای عفونی کنترل شده است
نیروی انسانی مورد نیاز تربیت شده است
منابع فیزیکی مورد نیاز توسعه یافته است
موفقیتها در نظام سلامت
18

مسائل و مشکلات موجود در نظام بهداشتی و درمانی کشور ایران
مشکل دسترسی اقتصادی برخی از اقشار مردم به خدمات درمانی
کافی نبودن اطلاعات و تحقیقات کاربردی، به منظور سیاستگذاری و برنامه ریزی
کافی نبودن مشارکت مردم در بعد تصمیم گیری در برنامه های بهداشتی و درمانی
کافی نبودن هماهنگی بین بخشی
ضعف مدیریت در برخی سطوح شبکه
نقص نظام ارجاع
عدم هماهنگی بخش خصوصی و بخش دولتی
کافی نبودن نظام اطلاعات برای برنامه ریزی و نظارت
نقص جامعه نگری و مهارتهای حرفه ای، در فارغ التحصیلان دانشگاههای علوم پزشکی
مشکلات اقتصادی برای به کارگیری نیروهای آموزش دیده
عدم توجه به اقتصاد بهداشت
مشکل تدارک و تهیه برخی از داروها، تجهیزات و ملزومات پزشکی از خارج ازکشور
مشکل نگهداری تجهیزات موجود
کافی نبودن نظارت در بخش خصوصی
19

بهداشت برای همه (Health for all – HFA)
در سال 1977 در مجمع جهانی بهداشت تصمیم گرفته شد که حرکتی موسوم به ” بهداشت برای همه تا سال 2000” انجام گیرد. اصل اساسی استراتژی HFA برابری بود، یعنی : برابری وضعیت سلامت مردم و کشورها، و اطمینان از توزیع عادلانه منابع بهداشتی .
در بیانیه رسمی سیّ امین مجمع جهانی بهداشت در سال 1977 که به بیانیه آلماآتا معروف است اعلام گردید که در دهه های آینده هدف اجتماعی و اصلی دولت ها و سازمان جهانی بهداشت باید دستیابی همه مردم جهان در سال 2000 میلادی به سطحی از سلامتی (سلامتی جسمی، روانی و اجتماعی) باشد که امکان برخورداری از یک زندگی موثر ومولد را برای آنان فراهم آورد.
20

در سال 1978 نیز کنفرانس مراقبت های اولیه بهداشتی در آلماآتا (مرکز جمهوری قزاقستان) تشکیل گردید و روش دستیابی به بهداشت برای همه، مراقبت های بهداشتی اولیه(Primary Health Care- PHC) معرفی شد
درماه می سال 1979 استراتژی جهانی بهداشت برای همه توسط سی و دوّمین اجلاس سازمان جهانی بهداشت مورد تصویب قرار گرفت و نمایندگان کشورهای عضو پذیرفتند که استراتژی های کشوری، بهداشت برای همه، را بر اساس مراقبت های اولیه بهداشتی تدوین و به مرحله عمل درآوردند.
21

هدف HFA
بهداشت برای همه یک هدف واحد و محدود نیست بلکه جریانی است که به بهبود مداوم سلامت مردم منجر می شود.
بهداشت برای همه به این معنی نیست که در سال های آتی دیگر کسی بیمار و ناتوان نخواهد بود و گروه پزشکی مراقبت های پزشکی را برای یکایک مردم جهان و ناخوشی های آنان تامین خواهند کرد.
بلکه بدان معناست که بهداشت پا می گیرد و در هر کجا که مردم زندگی و کار می کنند خدمات بهداشتی در اختیار آنان خواهد بود.
و مردم امکانات بهتری برای رشد و رسیدن به کهنسالی سالم و فعال را خواهند داشت و افراد و خانواده ها به شیوه قابل قبول و متناسب با توان و مشارکت خود به مراقبت های اساسی بهداشت دسترسی خواهند یافت.
22

هدف بهداشت برای همه برپایه سیاست های زیر استوار است :
1- بهداشت و تندرستی حق مسلم مردم است و تامین آن یک هدف اجتماعی در سراسر جهان است.
2- اختلاف موجود بین وضعیت بهداشتی مردم جهان، نگرانی مشترک تمام کشورهاست و باید به شدت کاهش یابد(توزیع عادلانه امکانات بهداشتی در بین کشورها و در درون کشورها به ترتیبی که به دسترسی عموم مردم به مراقبت های اولیه بهداشتی و خدمات پشتیبان آن بیانجامد )
3- حق و وظیفه مردم است که به صورت فردی و گروهی در برنامه ریزی واجرای مراقبت های بهداشتی خودشان نقش داشته باشند
( مشارکت فعال مردم در شکل دادن به آینده بهداشتی و اقتصادی جامعه )
23

4- مسئولیت دولتها در برابر بهداشت و تندرستی مردم ( بنابراین برای تامین بهداشت برای همه تنها تعهد وزارت بهداشت کافی نبوده و تعهد سیاسی دولت در سطح کلی ضرورت دارد).
5- بهداشت و تندرستی باید به عنوان پایه و اساس توسعه اقتصادی و اجتماعی باشد ( هماهنگی وهمکاری سایر بخش ها که با توسعه اقتصادی کشور ارتباط دارند چون بخش های کشاورزی، دامپروری، صنعت، مسکن، آموزش و پرورش، ارتباطات، کار و امور اجتماعی و رسانه های گروهی).
6- همکاری فنی و اقتصادی بین کشورها در توسعه و اجرای استراتژی بهداشت برای همه
7- اگر قرار باشد دولت ها بهداشت برای همه را فراهم کنند باید در مسایل بهداشتی، متکی به خود بارآیند. ولی این به معنای لزوم خودکفایی در بهداشت نیست زیرا برای تامین و توسعه استراتژی های بهداشتی و فایق آمدن بر مشکلات، همکاری و مسئولیت بین المللی امری ضروری است.
24

مراقبت های بهداشتی اولیه (PHC)
مراقبت های بهداشتی اساسی، می باشد که توسط نظام بهداشتی با یک روش عملی و علمی قابل قبول ازنظر روشها و تکنولوژی، قابل تحمل از نظر هزینه ها (برای جامعه و کشور) و با مشارکت کامل مردم و روحیه خود اتکایی به افراد و خانواده ها در سطح جامعه ارائه می گردد.
25

تعریف مراقبت های بهداشتی اولیه از دیدگاه سازمان جهانی بهداشت
مراقبت های اصلی در زمینه بهداشت است که باید برای همه افراد و خانواده های جامعه قابل دسترس باشد.
این خدمات بخش اساسی نظام بهداشتی و توسعه اقتصادی اجتماعی کشور است.

26

مراقبت های بهداشتی اولیه
مراقبت های بهداشتی اولیه اولین سطح تماس فرد، خانواده و جامعه با نظام بهداشتی کشور بوده و خدمات را تاحد ممکن به جایی که مردم در آن کار و زندگی می کنند می برد.
هدف از ارائه این مراقبت ها حفظ، نگهداری وارتقاء سطح سلامت افراد جامعه است و امروزه بر این نکته تاکید می شود که خدمات بهداشتی باید طیف کامل خدمات پیشگیری، درمانی و بازتوانی را پوشش دهد
27

مفاهیم و محتوای مراقبت های اولیه بهداشتی
مراقبت های بهداشتی درمانی نه فقط به صرفه و موثر، بلکه باید در حد استطاعت مردم و مورد قبول آنان باشد.
مراقبت های بهداشتی درمانی باید به صورت عادلانه برای تمامی مردم فراهم آید و نه اینکه بیشترین خدمات برای درصد کمی از مردم تامین، و در مقابل گروه زیادی از حداقل مراقبت های بهداشتی- درمانی، محروم مانند.
افراد و جوامع باید در برنامه ریزی، اجرا و ارزشیابی برنامه های بهداشتی درمانی مشارکت داشته و بهداشت باید به عنوان بخشی از توسعه اقتصادی و اجتماعی تلقّی گردد.
واحدهای ارائه کننده مراقبت های بهداشتی و درمانی باید خدمات پیشگیری، درمانی، توانبخشی و اعتلایی را بطور ادغام یافته ارائه نمایند.
28

شاخص های جهانی به منظور پایش و ارزشیابی بهداشت برای همه
1- سیاست بهداشت برای همه باید در بالاترین سطح اداری در کشورها مورد تایید باشد( امکانات به مقدار کافی و توزیع عادلانه ، مشارکت فعال مردم در برنامه ها و ساختار مناسب همراه با مدیریت مناسب برای توسعه بهداشت کشور).
2- حداقل 5% تولید ناخالص ملی (Gross National Products – GNP) برای بهداشت صرف شود.
3- جلب مشارکت مردم ( به عبارتی دیگر شرایط لازم برای مطرح ساختن خواسته ها و نیازهای واقعی مردم فراهم آمده، سیاست عدم تمرکز در تصمیم گیری تحقق یافته و نمایندگان گروه ها و سازمان های مختلف چون سازمان زنان، گروه های صنفی و غیره در برنامه های بهداشتی مشارکت داشته باشند)
29

4- درصد قابل قبولی از بودجه بهداشتی کشور به مصرف خدمات بهداشتی محلی برسد. (خانه بهداشت، مراکز بهداشت شهرستان، مراکز بهداشتی درمانی روستایی و شهری)
5- توزیع عادلانه منابع و امکانات بهداشتی برای مناطق شهری و روستایی انجام گرفته باشد.
6- آحاد جامعه به مراقبت های بهداشتی اولیه شامل موارد زیر دسترسی داشته باشند.
– آب آشامیدنی سالم در منزل یا در فاصله ای که با 15 دقیقه راهپیمایی دسترسی به آن حاصل آید
–  ایمن سازی کودکان برعلیه بیماریهای واگیر دوران کودکی (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه، سرخک، فلج اطفال ، سل ، هپاتیت ، سرخجه و اوریون)
– مراقبت بهداشتی درمانی در محل شامل دسترسی به حداقل 20 قلم داروی اساسی با یک ساعت پیاده روی یا استفاده از وسیله نقلیه
وجود کارکنان تعلیم دیده برای مراقبت از حاملگی، زایمان و مراقبت از اطفال تا حداقل یکسالگی
30

7- وضعیت تغذیه کودکان که با معیارهای زیر سنجیده می شود :
حداقل 90 درصد نوزادان وزنی بالای 2500 گرم در هنگام تولد داشته باشند
حداقل 90 درصد کودکان از وزن مناسب برای سن برخوردار باشند
8- کاهش مرگ و میر کودکان زیر یکسال به کمتر از 50 درهزار
9- افزایش امید به زندگی در بدو تولد به بیش از 60 سال
10- رسانیدن میزان باسوادی برای زنان و مردان به بیش از 70 درصد کل افراد جامعه
11- افزایش سرانه افراد جامعه از تولید ناخالص ملی به بیش از 500 دلار در سال.

31

اصول مراقبت های بهداشتی اولیه ) (Principles of P H C
1 ـ عدالت (برابری) (Equity)
2ـ مشارکت مردم واتکاء به خود (Community Participation)
 3 ـ روشهای مناسب (Appropriate Methods)
4 ـاصل هماهنگی بخش های توسعه اقتصادی ـ اجتماعی
(inter-sectoral Approach)
5 ـ جامعیت خدمات
مراقبت های بهداشتی اولیه یک رویکرد جامع براساس مداخلات زیر است :
– مداخلات ارتقایی: برخورد مراقبت های بهداشتی اولیه در سطح جامعه با علل اساسی است که بر سلامت تاثیر می گذارد
– مداخلات پیشگیری کننده: این مداخلات کاهش دهنده بروز بیماری ها یا برخورد سریع با عللی است که برای فرد ایجاد مشکل نموده است
– مداخلات درمانی: این مداخلات سبب کاهش شیوع بیماری بوسیله توقف پیشرفت بیماری در بیمار است
– مداخلات بازتوانی: این مداخلات سبب کوتاه نمودن پی آمد یا عوارض مربوط به مشکل سلامتی افراد می شود.
32

موفق باشید
33