گروه مهندسـی معماری و شهــر سـازی موضوع: انواع میدان استاد: سرکار خانم مهندس بیکی تهیه کننده: مهدی ابراهیمی اردیبهشت94
انواع میدان
مقدمه: میدان عرصه نمایشی است برای زندگی یک شهر، از حرکت، کوشش و تلاش برای زندگی و سرزندگی شهروندان خبرمیدهد. میدان با طرح و ترکیبش به شهر هویت می بخشد و از هویت ساکنان آن خبر می دهد . قدرت، خلاقیت، هنر و کمال دوستی مردم در آنست از عشق به زندگی و عشق به آرمان های جمعی حکایت می کند. نقش نظم و پاکیزگی و آرامش ذهن مردمانش در آن است. اگر شهری را می خواهید بشناسید از میدانی که مقصد عامه است دیدن کنید، شهر در آیینه کوچک میدان هایش به کمال منعکس است. میدان به عنوان یک عنصر دیرپای شهری، در ابعاد و اشکال مختلف، وجودداشته و صحنه و عرصه تاریخ جوامع اسکان یافته بوده است.
میدان شهری
میدان شهری میدان شهری برای شهروندان تبلور زندگی جمعی انهاست وباید پاسخگوی نیاز اجتماعی وجمعی انها باشد. میدان شهری فضایی هست که مخاطبین آن راطیف وسیعی از اقشار اجتماعی، گروههای سنی و …تشکیل می دهند.این فضاها هم باید پذیرای این همه تنوع باشد و هم بتواند تجمع وکنش بین شهروندان راباور سازد.
تعیین فضایی:
کرانه میدان باید مشخص ومعلوم وبرای شهروندان قابل درک باشد. در چنین فضایی تجربه قوی در شهروندان ایجاد می شود،
و قادر به درک رابطه خود با محیط،عناصر وافراد داخل محیط می شوند.
کرانه میدان می تواند صلب یا نرم باشد.
شکل ،ابعاد و اندازه میدان نیز در میزان تعریف فضای میدان شهری بسیار موثر است فرم میدان باید بالنسبه ساده باشد.
زیرا پیچیدگی و شکست زیاد در فرم میدان فضای ان را تکه تکه کرده وان را به چند زیر فضا تقسیم می کند.در ضمن
هر چه که به فرم های تمرکز گرا نزدیکتر باشد، شهر وندان رابیشتر به با هم بودن وتعامل تشویق میکند.
همچنین میتوان با ساخت المان ها وکف سازی مناسب به ایجاد تمرکزدر فضای میدان افزود
سرزندگی:
فضایی سرزنده وبا نشاط در ارتباط با بروز دو کمیت اصلی رخ می دهد(تنوع و دلبازی)
تنوع:
تنوع را در کارکرد،فعالیت ها،زمان های استفاده ازفضا وگروه های مخاطب بالا ببریم
دلبازی:
بخش اعظم نشاط میادین شهری به واسطه دلبازی ان می باشد. هرچند این دلبازی نباید حس محصوریت را مخدوش کند.
هرچه که میدان وسیعتر وارتفاعات اطراف ان کوتاه تر،سهم آسمان در صحنه میدان زیادتر واحساس دلبازی بیشتربوجود می اید. عناصر طبیعی نیز دراین کیفیت موثر هستند
انعطاف:
انعطاف در نقش،معناوعملکردمیدان شهری متوجه نیاز شهروندان است و میدان به مرور زمان شخصیت خود راتثبیت می کندا
ز انجاییکه فعالیت ها به راحتی بر اساس نیاز،زمان و…تغییر میکنند ،در طرح میادین شهری تلاش براین است که کالبدی منعطف طراحی شود ، چون امکان ساخت وتغییرات نیازمند تخریب وزمان وهزینه و…می باشد.
ازنکات مهم درانعطاف یکپارچگی فضای میدان(یکپارپگی در کف،بدنه)
میدان محلی
درگذشته عنصر اجتناب ناپذیرهرمحله میدانی بود، که درقلب آن جای می گرفت وعمومی ترین فضا ی آن محسوب می شدومعمولا چند عنصر حیاتی مانند آب انبار ,مسجد ,حمام ,تعدادی مغازه در اطراف میذدان بود,که خود عامل موثری جهت جذب ساکنان به میدان بود بدین ترتیب بعد از پدید آمدن الزام حضور در میدان ,استمرار حضور باعث می شد که میدان محلی تبدیل به میعادگاه ساکنان گردد. فضای میدان به هیچ وجه تک عملکردی نبود بلکه وجود عملکرد ها وفعالیت ها ی سازگار اعم از فرهنگی –تجاری ,رفاهی و…غضا رادر طول زمان زنده نگه می داشت ومیدان محلی را درون بافت مسکونی تبدیل به مقصدی می کرد که راههای محله بجای انکه از آن عبور کنند به آن منتهی شوند
آرامش:
زمانی که بحث آرامش می شود حا لتی که در ذهن افراد تداعی می شود برقرای سکوت نسبی ونبود سر وصدا ی مزاحم ناشی از حرکت خودروها درمیدان محلی می باشد و باید اولا میدان از مسیرهای پرسرو صدا فاصله مناسبی داشته باشد ودوما خیابانهای منتهی به میدان حالت عبوری نداشته باشند وتنها جهت ترافیک مقصدی ساکنین مورد استفاده قرار گیرندوسوم اینکه حرکت خودرو با تدابیر ی درخیابانهای منتهی به میدان دشوار گردد تا به طور غیر مستقیم خیابانها وبه تبع میدان صر فا پذیرای خودروی ساکنان باشد وحرکتهای عبوری به حداقل برسند
خودمانی بودن:
میدان محلی باید فضایی باشد که فرد ساکن خودمانی بودن محله در آن احساس تعلق کند فضارا ازخود وخود را از فضا دانسته وفرد به دنبال بهانه برای حضور در میدان نباشد ومیدان جزئی بلاواسطه از فضای زندگی او باشد ودر واقع حیاط دوم او محسوب گرددوبه عنوان یک گره ارتباطی درجایی واقع باشد
که فرد دائما از آن عبور کند تا حس خودمانی بود بیشتر القا شود
میدان تشریفاتی
این میدان در گذشته محل بیعت گرفتن ،مجازات مجرمین، سان دیدن،حضور بزرگان ومسعولین حکومتی واعلان اخبار ومواضع مسعولین بوده است.این میادین همیشه در ارتباط باسیستمهای حکومتی شکل گرفته وشکل گیری ان ها تدریجی نبوده .چون ساخت ونحوی قرار گیری ان ها در شهر،بی توجه به مسایل شهروندان وتمایلات ان هاست.
متقابلاشهروندان هم در مسایل مربوط به ان از جمله:ساخت وساز،نگهداری ومحافظت،تغییرات بعدی،تنظیم فعالیت های داخل ان ،اماده سازی برای جشن هاو…مشارکت ندارند وهمه این مسایل به عهده نظام حکومتی وشهرداری است.
در گذشته هر شهری برای خود چنین میدانی داشت .امروزه اساسا نیازی به تعداد زیادی از این میدان نیست. این میدان در حال حاظر در روزهای خاص جهت انجام تشریات سالانه،مراسم ویژه ملی،تجلیل ازشخصیت ها وخوش امد گویی و…فعال می
شوند
شکوه شکوه به عنوان یکی از بارزترین وشاخص ترین کیفیات یک میدان رسمی _تشریفاتی ،به معنای نمایاندن اقتدار وعظمت نظام ویا هر انچه که باعث بوجود امدن میدان تشریفاتی شده است، می باشد دو زیژگی عمده واساسی در ایجاداین حس بسیار موثرند،مقیاس فرا انسانی ودیگری ویژگی مقهور کنندگی است. حضور شهروندان در این میدان به نوعی دیگر هم قابل شناسایی است وان،حضور افرادبرای گردش وحظ بصر از فضای میدان وخارج از حیطه تعاملات اجتماعی می باشد. یکی از موضوعات مهمی که در ایجاد شکوه موثر است ارزشهای فرا انسانی است. بناهای ارزشمند وخاص مذهبی یا تاریخی ویا ساختمان های اداری وحکومتی، دارای بار ارزشی متقارنی در ذهن شهروندان هستند. وبا قرار گیری درنقاط شاخص وخاص میدان به القا، حس شکوه در شهروندان کمک میکند. مطالب دیگر در ایجاد کیفیت مقیاس فرا انسانی موثرند: استفاده از ابعاد فرا انسانی در ساخت وسازماندهی میدان وسیع بودن صحن میدان، بزرگ وبلند بودن همه عناصرسازنده فضای میدان حس سنگین وزین بودن ان است
ویژگی دیگر که باعث به وجود امدن شکوه می شودویژگی مقهور کنندگی است: استفاده از عناصر یادمانی(مونومانتال) ویژگی غیر عادی بودن ومنحصر به فرد بودن تجربه فضایی
انظباط: چون میدان تشریفاتی توسط نظام حاکم وسیستم های حکومتی شکل می گیردو در خدمت برنامه های هیات حاکم قراردارد،باید از انظباطی برخوردار باشدکه رفتارهای فردی وجمعی ،خیل عظیم جمعیت را در فضاتحت کنترل داشته باشدوصرفا بروز رفتارهای همسو با حالت واحساس عمومی فضارا امکان پذیر سازد
,
مهمترین عوامل به وجود آورنده انظباط:
استفاده از هندسه ناب وخالص در طرح صحن میدان
استفاده از اشکال اقلیدسی
تاکید روی محورهای تقارن میدان توسط قرار دادن عناصر وابنیه شاخص در امتدادمحورهای هندسی ان،
تاکید روی نقاط گریز یا شروع وختم بصری میدان
یکپارچگی بدنه های میدان وسایر عناصر دخیل در ساخت میدان
نحوی ورود شهروندان به میدان نیز در منظبط ردن رفتارهای انان موثر است
عدم انعطا ف درطرح فضااست
باتشکرفراوان از توجه شما پایان