مقیاس خود سنجی هوش هیجانی شات ۱۹۹۸


به نام خدا
مقیاس خود سنجی هوش هیجانی شات 1998

لطفاً عبارات زیر را به دقت بخوانید و بر اساس این که هر جمله تا چه حد در مورد شما درست است ، گزینه مناسب را علامت بزنید.
کاملا نادرست، نادرست، تاحدی درست، درست، کاملا درست
1. وقتی که با دیگران صحبت می کنم ، نسبت به مشکلات شخصی ام هشیار هستم.
2. وقتی که با موانعی بر سر راهم مواجه می شوم ، زمان هایی را به خودم یادآوری می کنم که با موانع مشابهی مواجه شده بودم و در نهایت بر آنها غلبه کرده بودم.
3. انتظار و امید دارم که بیشتر کارهایی را که سعی در انجام آنها دارم به خوبی انجام دهم.
4. برای افراد دیگر آسان است که به من اطمینان کرده و رازهای خود را با من در میان بگذارند.
5. برای من دشوار است که معنای پیامهای غیر گفتاری (مانند تن صدا، لحن کلام، حرکات چهره و….) را بفهمم.
6. یک سری از حوادث مهم در زندگی من باعث شده اند درباره چیزهایی که در زندگی مهم هستند و چیزهایی که مهم نیستند مجدداً ارزیابی کنم.
7. هنگامی که خلق و خو یا حالت احساسی ام تغییر می کند ، می توانم به راهکارهای جدیدی در ارتباط با مسائلم دست پیدا کنم.
8. عواطف و احساسات یکی از چیزهایی است که زندگی را برای من با ارزش می کند.
9. از هیجانات و احساس هایی که تجربه می کنم ، آگاهی دارم .
10. منتظر وقوع حوادث خوب هستم.
11. دوست دارم که احساسات و هیجاناتم را با دیگران در میان بگذارم.
12. وقتی که احساس و هیجان مثبتی به من دست می دهد ، می دانم چه کار کنم تا مدت زمان بیشتری آن احساس را داشته باشم.
13. شرایط را طوری ترتیب می دهم که باعث لذت دیگران شود.
14. به دنبال فعالیت هایی که باعث خوشحالی من می شوند می گردم.
15. از پیام های غیر گفتاری (مانند تن صدا، لحن کلام، حرکات چهره و….) و معنای آن پیام ها که به دیگران می فرستم ، آگاهی دارم.
16. در حضور دیگران به نحوی رفتار می کنم که باعث می شود تاثیر خوبی بر دیگران بگذارم.
17. وقتی که حالت احساسی و خلق و خوی من مثبت است ، پیدا کردن راه حل مسائل برایم آسان است.
18. هنگامی که دیگران سعی در مخفی کردن حالت احساسی صورتشان دارند، می توانم بفهمم که چه احساسی را تجربه می کنند.
19. وقتی که احساساتم تغییر می کنند، می دانم که چرا چنین تغییری رخ داد.
20. وقتی که احساسات مثبتی را تجربه می کنم، قادر هستم که ایده ها و نظرات جدیدی ارائه کنم.
21. بر هیجاناتم کنترل دارم
22. می توانم به آسانی تشخیص دهم که در یک زمان خاص چه احساس و هیجانی را تجربه دارم.
23. خودم را از طریق تصور کردن نتیجه مثبت برای انجام فعالیت هایی که به عهده می گیرم تحریک می کنم تا آن فعالیت ها را انجام دهد.
24. هنگامی که دیگران کاری را به خوبی انحام می دهند، آن ها را تحسین می کنم.
25. از پیام های غیر گفتاری (مانند تن صدا، لحن کلام، حالات چهره و . . .) دیگران و معنای آن ها آگاه هستم
26. وقتی که شخص دیگری یک حادثه مهم در زندگی شخصی اش را برای من تعریف می کند، احساس می کنم من خودم آن حادثه را تجربه کرده ام.
27. وقتی که تغییری در حالت احساسی و هیچانی خودم احساس می کنم، ایده ها و نظرات جدیدی به ذهن من می آید.
28. هنگامی که با یک مانع یا دشواری بر سر راه انجام کارهایم مواجه می شوم کار را می کنم چون معتقدم که شکست خواهم خورد.
29. از طریق نگاه کردن به افراد دیگر می توانم بفهمم که در آن لحظه چه احساسی دارند.
30. هنگامی که دیگران احساس سرخوردگی و ناراحتی می کنند، به آن ها کمک می کنم تا از آن احساس رها شوند.
31. هنگام مواجه شدن با موانع و مشکلات از احساس های خوب استفاده می کنم تا به خودم کمک کنم که همچنان به تلاش ادامه دهم.
32. از طریق گوش کردن به تن صدای دیگران می توانم بگویم که افراد در آن زمان چه احساسی دارند.
33. فهم علت حالات هیجانی و احساسی افراد برای من مشکل است.

پرسشنامه ی هوش هیجانی شات:
این پرسشنامه توسط شات و همکاران در سال 1998 براساس مدل نظری هوش هیجانی سالووی و مایر (1990) و برای سنجش هوش هیجانی نوجوانان ساخته شده است. شات و همکاران با استفاده از تحلیل عامل و تحلیل مولفه های اصلی پاسخ 316 آزمودنی به 62 ماده و مقیاسی که بر مبنای این مدل ساخته بودند چهار عامل به دست آوردند.
عامل اول(پرسشنامه حاضر) شامل 32 ماده و دارای ارزش ویژه 79/10 بود و عامل دوم تا چهارم به ترتیب ارزش 58/3، 90/2، 53/2 را نشان دادند. 33 ماده ای که در عامل اول قرار گرفتند، نشان دهنده مدل مفهومی سالووی و مایر (1990) از هوش هیجانی بودند. در مجموع این 33 ماده، سه طبقه مشاهده شد: ارزیابی و ابراز هیجان دارای 13 ماده (مانند فکر می کنم درک پیام های غیرگفتاری دیگران مشکل است). تنظیم هیجان دارای 10 ماده (مثل من به دنبال فعالیت هایی هستم که مرا خوشحال می کنند).
بهره برداری از هیجان دارای 10 ماده (مانند زمانی که تغییری در حالت هیجانی خود احساس می کنم، دوست دارم به ایده های نو دست پیدا کنم).
علاوه بر این خرده مولفه های هر طبقه نیز مشخص گردید، مانند تنظیم هیجان در خود و دیگران طبقه بندی می شد. قدرت عامل اول و اصل صرفه جویی مفهومی مواد این عامل، منجر به انتخاب 33 ماده برای تهیه مقیاس نهایی شد. عواملی که در این آزمون می سنجد به شرح زیر است:
عامل اول: تنظیم هیجان به معنای توانایی مواجهه سازگارانه با هیجانات مخالف یا منفی با استفاده از شیوه های خودتنظیمی که شدت یا طول مدت حالات چنین هیجاناتی را بهبود بخشیده و نیز قابلیت ایجاد شرایط لذت بخش برای سایر افراد و پنهان کردن هیجانات منفی خود به منظور اجتناب از آسیب رساندن به احساسات شخصی دیگران را در بر می گیرد.
عامل دوم: ارزیابی و ابزار هیجان به مفهوم توانایی تشخیص و فهم هیجانات خویشتن و سایر افراد براساس سرنخ های موقعیتی و بیانی که معانی هیجانی آن ها با توافق فرهنگی همراه است.
عامل سوم: بهره برداری از هیجان که شامل توانایی استفاده از اطلاعات هیجانی در تفکر، عمل و مساله گشایی است (سالووی و مایر، 1990).

کلید پرسشنامه
نتایج پژوهش پتریدس و فورنهام (2000) بر روی این پرسشنامه، عوامل زیر عبارت مشخص شده را تعیین نمود (همبستگی هر کدام از این عبارات با عامل موردنظر بیش از 30/0 گزارش شد).
1- عامل خوش بینی/ تنظیم هیجان:
2، 3، 10، 14، 12، 16، 17، 20، 21، 22، 23،28، 31
2- عامل ارزیابی از هیجانات: 5، 9، 15، 18، 19، 22، 25، 29، 32
3- عامل مهارت های اجتماعی: 1، 4، 6، 8، 11، 13، 16، 24، 26، 30، 33
4- عامل کاربرد هیجانات: 27، 31، 6، 7، 17، 20
تعدادی از عبارات در بیش از یک زیر مقیاس یا عامل مشاهده می شوند که چنین چیزی در تحقیقات عاملی قابل انتظار است. به همین خاطر و بر این مبنا، نمره دهی این عبارات باید در هر دو زیرمقیاس انجام پذیرد.
شیوه نمره گذاری
برای نمره گذاری پرسشنامه باید از مقیاس لیکرت 5 درجه ای استفاده کنید. به گزینه های کاملاً نادرست= نمره1، نادرست=2، تاحدی درست=3، درست=4 و گزینه کاملاً درست=5 بدهید. سپس به جمع نمرات عبارت پرداخته و نمره های هر زیر مقیاس (عامل) را بطور جداگانه حساب کنید. مجموع نمرات فرد در هر چهار خرده مقیاس، نمره هوش هیجانی کل آزمودنی را تشکیل خواهد داد.
توجه: عبارات 5، 28 و 33 به صورت معکوس نمره گذاری می شود (کاملاً نادرست=5 تا کاملاً درست=1)
ویژگی های روان سنجی
شات و همکاران (1998) مقیاسی را براساس مدل نظری سالوی و مایر (1990) از هوش هیجانی ساختند.این پرسشنامه یک مقیاس 33 ماده ای است و شامل موارد زیر است:الف: ارزیابی و ابراز هیجان ب: تنظیم هیجان ج: کاربرد هیجان.آیتم ها براساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف درجه بندی شده اند(گالوی و همکاران ،2005). شات و همکارانش ضریب پایایی درونی را 87/0 گزارش کردند (گالوی و همکاران، 2005).بررسی اعتبار و روایی سازه مقیاس هوش هیجانی شات در نوجوانان ایرانی توسط مهناز خسرو جاوید در سال 1381 در دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. وی به منظور محاسبه اعتبار مقیاس، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده کرده است. یافتهها نشان می دهد که مقیاس شات از اعتبار بالایی برخوردار است (81/0 ). در ضمن تحلیل عاملی مقیاس با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی جهت محاسبه روایی سازه و همبستگی درونی، سه عامل تنظیم هیجان (0/78)، ابراز و ارزیابی هیجان (67/0) و بهره برداری از هیجان (5/0) را پیشنهاد می دهد (خسرو جاوید، 1381).

منبع
خسرو جاوید، مهناز (1381)، بررسی اعتبار و روایی سازه مقیاس هوش هیجانی شات در نوجوانان، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
Galloway, Shaun; Groves, Mark; Devenport, Tracey (2005); Emotional intelligence and friendship patterns among sport studies students; University Wover Hampton; Retrieved from: