مقایسه دستورالعمل بانک ها و صندوق قرض الحسنه

"مقدمه"
فصل اول:
قرض الحسنه اعطایی که در موسسات و بانکهای دیگر پرداخت می‎شود:
در قرآن کریم، در آیات متعددی راجع به قرض الحسنه اشاره شده است که مشهورترین آن آیه شریفه 11 از سوره مبارکه حدید می‎باشد که می فرماید:
من ذالذی یقرض الله قرضاً حسناً فیضا عنه لَهُ و لَهُ اُجْرُ کریم.
کیست که به خدا قرض نیکو دهد تا خدا بر او چندین برابر گرداند و پاداشی با لطف و کرامت او را عطا فرماید.
فرض برعکس ربا- روح عطوفت و ایثار، احسان، مردم داری و قسط و عدل را در جامعه زنده کرده و ربا را از صحنه اقتصادی خارج می نماید. در روایات آمده است که ثواب "قرض" از صدقات نیز به مراتب فزون تر است.
موارد اعطای قرض الحسنه
طبق ماده 16 آیین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا قرض الحسنه در موارد ذیل پرداخت می گردد.
الف- تامین وسائل و ابزار و سایر امکانات لازم برای ایجاد کار جهت کسانی که فاقد این گونه امکانات می باشند در شکل تعاونی.
ب- کمک به امر افزایش تولید با تاکید بر تولیدات کشاورزی، دامی، صنعتی.
ج- رفع احتیاجات ضروری.
اعطای قرض الحسنه در خصوص بند الف، طبق ماده 2 دستورالعمل اجرایی به شرکت های تعاونی تولیدی و خدماتی به منظور ایجاد کار (غیر بازرگانی و معدنی) اختصاص یافته است.
اعطای قرض الحسنه مذکور در بند ب، به کارگاهها و واحدهای تولیدی متعلق به اشخاص حقیقی و حقوقی به منظور کمک به افزایش تولید در موارد ذیل، اختصاص یافته است:
1- جلوگیری از توقف کارگاهها و واحدهای تولیدی موجود.
2- راه اندازی کارگاهها و واحدهای تولیدی راکد.
3- توسعه کارگاهها و واحدهای تولیدی کوچک در شهرهای کوچک و روستاها.
4- ایجاد کارگاهها و واحدهای تولیدی کوچک در شهرهای کوچک و روستاها.
5- در مواردی که تامین نیاز کارگاه یا واحد تولیدی از طریق سایر تسهیلات امکان پذیر نباشد اعطای قرض الحسنه، در خصوص بند (ج) رفع احتیاجات اشخاص حقیقی، موارد ذیل را متضمن است:
1- هزینه های ازدواج 2- تهیه جهیزیه 3- درمان بیماری 4- تعمیر و تامین مسکن
5- کمک هزینه تحصیلی 6- کمک برای ایجاد مسکن در روستاها 7- رفع نیازهای متفرقه مشروط به اینکه کل تسهیلات اعطائی در قالب این بند از 25% مجموع تسهیلات قرض الحسنه اعطائی برای رفع احتیاجات ضروری (بند ج) تجاوز ننماید.
ضوابط اعطای قرض الحسنه:
1- حصول اطمینان از نیاز متقاضی
2- حصول اطمینان از ایجاد کار در مورد بند الف
3- حصول اطمینان از افزایش تولید در مورد بند ب
4- حصول اطمینان از مصرف قرض الحسنه توسط متقاضی.
5- حصول اطمینان از سکونت متقاضی در محدوده ی فعالیت واحد بانکی پرداخت کننده ی قرض الحسنه.
6- حصول اطمینان از عدم بدهی قرض الحسنه به سایر بانکها.
باید توجه داشت که اعطای قرض الحسنه به کارکنان شاغل بانکها طبق ضوابط این دستورالعمل ممنوع است. اعطای قرض الحسنه جهت رفع احتیاجات ضروری کارکنان بانکها طبق ضوابط و مقررات مربوط به خود بلامانع است.

سقف تسهیلات اعطایی:
1- حداکثر جمع کل قرض الحسنه اعطایی توسط بانکها ده درصد جمع کل تسهیلات اعطایی در هر سال می‎باشد. مشروط بر ایکه از جمع کل سپرده های پس انداز قرض الحسنه تجاوز ننماید ضمناً حداکثر سقف تخصیصی جهت رفع حوائج ضروری اشخاص (موضوع بند ج) نباید از 25% کل تسهیلات قرض الحسنه تجاوز نماید.
2- حداکثر سقف تسهیلات اعطایی قرض الحسنه به شرکت های تعاونی و واحدهای تولیدی پنج میلیون ریال و اشخاص حقیقی جهت رفع حوایج شخصی دو میلیون ریال تعیین گردیده است.
مدت بازپرداخت:
1- زمان بازپرداخت تسهیلات قرض الحسنه در خصوص واحدهای تولیدی و تعاونی حداکثر 5 سال.
2- زمان بازپرداخت تسهیلات قرض الحسنه رفع احتیاجات ضروری در مورد اشخاص حقیقی 3 سال تعیین گردیده است.
اقساط تسهیلات اعطایی قرض الحسنه حسب نظر مرجع تصویب کننده بصورت ماهانه، سه ماهه، شش ماهه، سالانه و یا دفعهٌ واحدهٌ خواهد بود.

کارمزد
کارمزد تسهیلات اعطایی قرض الحسنه موضوع این دستورالعمل در حال حاضر حداقل 5/2% و حداکثر 4% می‎باشد مشروط بر اینکه از هزینه های تجهیز منابع قرض الحسنه و نیز هزینه های اعطای آن تجاوز ننماید. ضمناً نحوه محاسبه آن بدین گونه است که کارمزد قرض الحسنه در ابتدای اعطای قرض الحسنه برای مدت باقیمانده همان سال و برای سالهای بعد در ابتدای هر سال به نسبت مانده و مدت، محاسبه و از گیرنده قرض الحسنه دریافت و در پایان هر سال به حساب بانک منظور می گردد.

فصل دوم: مضاربه
تعریف مضاربه "عقدی است که به موجب آن احد از متعاملین سرمایه می‎دهد با قید این که طرف دیگر با آن تجارت کرده و در سود آن شریک باشد. صاحب سرمایه مالک و عامل مضارب نامیده می‎شود. سرمایه مضاربه باید وجه نقد باشد.
ویژگی های مضاربه:
عقد حضار به دارای ویژگی های ذیل می‎باشد:
1- سرمایه مضاربه "راس المال" حتماً باید نقد و عین باشد بنابراین با منفعت یا دین نمی توان مضاربه نمود.
2- مضاربه از جمله عقود جایز است و از این رو هر یک از طرفین حق فسخ قرارداد را دارند. مگر اینکه شرط دیگری در قرارداد تعیین شده باشد. در قراردادهای بانکی متن قرارداد مضاربه را طوری تنظیم نموده اند که عامل با امضاء قرارداد، شرط "ترک فسخ" قرارداد را تا زمان تسویه کامل از جانب خود بپذیرد.
3- مضاربه از جمله تسهیلات کوتاه مدت است و نباید از یک دوره خرید و فروش، حداکثر یک سال تجاوز نماید.

انواع مضاربه:
مضاربه بر دو نوع است:
1- مضاربه خاص (مقید)
2- مضاربه عام یا مطلق (آزاد)
1- مضاربه خاص = مضاربه خاص یا مقید آن است که نوع کار و محل آن، زمان و چگونگی کار و کسانی که همکاری دارند و همچنین کالای خاصی که مورد خرید و فروش واقع می‎شود مشخص باشد، مثلا صاحب سرمایه قرار می گذارد که عامل فقط در شهر معین و زمان معین مثلا 6 ماه حق خرید و فروش کالای معینی (مثل برنج) را دارد.
فسخ قرارداد مضاربه:
طبق ماده 55 قانون مدنی "عقد مضاربه" به یکی از علل ذیل منفسخ می‎شود:
1- در صورت موت یا جنون یا سفه احد طرفین.
2- در صورت تلف شدن تمام سرمایه.
3- در صورت مفلس شدن مالک.
4- در صورت عدم اسکان تجارتی که منظور طرفین بوده است.

فصل سوم: فروش اقساطی
با توجه به قانون عملیات بانکی بدون ربا فروش اقساطی را می‎توان به سه دسته تقسیم نمود:
الف- فروش اقساطی مواد اولیه، لوازم یدکی و ابزار کار.
ب- فروش اقساطی وسایل تولید، ماشین آلات و تاسیسات.
ج- فروش اقساطی مسکن.
ویژگی های فروش اقساطی عبارتند از:
1- فروش اقساطی جزو عقود لازم و تابع احکام و مقررات مربوط به عقود لازم می‎باشد.
2- در معاملات فروش اقساطی، تمدید سررسید قرارداد مجاز نبوده و اقساط مقرر می باید طبق قرارداد وصول شود.
3- از نظر ماهیت حقوقی، براساس ماده 344 قانون مدنی "اکر در عقد بیع" شرطی ذکر نشده یا برای تسلیم مبیع و تادیه ثمن موعدی معین نشده باشد، بیع قطعی و ثمن حال محسوب است مگر اینکه حسب عرف و عادت محل یا عرف و عادت تجارت در معاملاتی تجاری، وجود شرطی یا موعدی معهود باشد، اگرچه قرارداد بیع ذکر نشده باشد.

نحوه ی تعیین سود معاملات فروش اقساطی
سود بانک براساس نرخ های مصوب و با توجه به شرایط معامله از نظر مدت و میزان پیش دریافت به شرح ذیل تعیین می گردد.

نحوه ی محاسبه سود اقساط یک دوره مالی:

سود مربوط به دوره موردنظر = r
سود کل معامله فروش اقساطی = R
تعداد اقساط در ابتدای دوره = L
تعداد کل اقساط = N

فصل چهارم: اجاره به شرط تملیک
اجاره به شرط تملیک، عقد اجاره ای است که در آن شرط شود مستاجر در پایان مدت اجاره، در صورت عمل به شرایط قرارداد، عین مستاجره را مالک گردد.
به طوری که ملاحظه می شود، اجاره به شرط تملیک از سه عقد به شرح ذیل تشکیل می گردد.
1- خرید 2- اجاره 3- واگذاری یا فروش.
نکات قابل توجه در عملیات اجاره به شرط تملیک:
1- انجام اجاره به شرط تملیک صرفا به تقاضای کتبی متقاضی در خصوص اموال منقول و غیرمنقول و منحصراً جهت امور تولیدی و خدماتی صورت می‎گیرد.
2- نام فروشنده اموال و همچنین شرایط و مشخصات کامل مورد اجاره قبلا به طور دقیق تعیین و اعلام گردد.
3- چنانچه موضوع اجاره، ماشین آلات و تاسیسات باشد متقاضی مسئولیت کلیه امور اجرائی مربوط به انتخاب، تحویل و نصب و راه اندازی را راساً بپذیرد.
4- از اموال موضوع اجاره منحصراً متقاضی قصد استفاده داشته و جهت واگذاری یا اجاره به غیر درخواست ننموده باشد.

فصل پنجم: معادلات سلف
در فقه، "سلف" مترادف است با "سلم" و هر دو یک مفهوم را بیان می نمایند:
بدینگونه، معامله سلف یا سلم، بیعی است که در آن ثمن نقد و حاضر و مبیع در ذمه و موجل باشد.
تعریف سلف:
طبق ماده 40 آئین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا، معامله سلف عبارت است از پیش خرید نقدی محصولات تولیدی به قیمت معین با توجه به ضوابط و رعایت مسائل شرعی.
موضوع معامله سلف:
موضوع معامله سلف عبارت است از پیش خرید نقدی محصولات واحدهای تولیدی در بخش های صنعتی، معدنی، کشاورزی.
شرایط متقاضی معاملات سلف:
1- راساً تولید کننده کالای مورد معامله باشد.
2- وسایل و امکانات تولید کالای موضوع معامله را داشته باشد.
3- مقدار کالای مورد معامله در توان ظرفیت تولیدی متقاضی در مدت قرارداد بوده و امکان تحویل کالای پیش فروش شده را در مهلت تعیین شده دارا باشد.
4- تسهیلات دریافتی را به مصرف تولید همان کالای مورد معامله سلف برساند.
فصل ششم : جعاله
"تعریف جعاله: عبارت است از التزام شخصی به اداء اجرت معلوم در مقابل عملی اعم از اینکه طرف معین باشد یا غیرمعین"
ویژگی های جعاله:
خصوصیات عقد جعاله عبارتند از:
1- طبق قانون مدنی، جعاله عقدی است جایز و مادام که عمل به اتمام نرسیده است هر یک از طرفین می‎توانند رجوع کنند.
2- جعاله از جمله تسهیلات کوتاه مدت جهت گسترش امور تولیدی، بازرگانی و خدماتی است.
3- بانک می‎تواند به عنوان عامل یا عندالاقتضاء به عنوان جاعل اقدام به جعاله نماید.
4- در مواردی که بانک جاعل جعاله می‎باشد عالم می‎تواند با موافقت بانک انجام قسمتی از کار را به دیگری واگذار نماید.
5- هزینه هایی که برای انجام عمل جعاله لازم است، علی الاصول بر عهده عامل می‎باشد مگر آنکه عرف، خلاف آن را اقتضا نماید یا طرفین خلاف آن را شرط کنند زیرا عامل تعهد انجام عمل مورد جعاله را نموده و تعهد بر هر امری تعهد بر لوازم آن نیز است.

فصل هفتم : مزارعه
تعریف: مزارعه قراردادی است بین صاحب زمین و کشاورز که به موجب آن کشاورز زمین را کشت می نماید و محصول به سهم معینی که مورد توافق طرفین قرار گرفته بین آنان تقسیم می‎شود.
مجوز اعطای تسهیلات مزارعه توسط بانکها ماده 17 قانون عملیات بانکی بدون ربا و دستورالعملهای مربوط به آن می‎باشد.
ماده 17 : بانکها می‎توانند، اراضی روعی و یا باغات را که در اختیار و تصرف خود دارند به مزارعه و یا ماقات بدهند.
اجزا تشکیل دهنده مزارعه عبارتند از:
1- زمین
2- کار
3- محصول
4- مدت
ویژگی های مزارعه:
1- مزارعه عقدی است لازم و از این رو برای هر دو طرف لازم الاجرا بوده و با فسخ یک طرفه باطل نمی گردد.
2- مزارعه یکی از روشهای تامین نیازهای مالی کوتاه مدت در بخش کشاورزی محسوب می شود، زیرا حداکثر مدت مزارعه یک سال است که در این صورت مدت مزارعه معادل یک دوره زراعی تعیین خواهد شد تا امکان برداشت حاصل فراهم گردد.

فصل هشتم:
مساقات
مساقات مشتق از سقی به معنی آب دادن است و مستفاذ از متون فقهی است که "شخص درختان خویش را به دیگری دهد تا وی آنها را آبیاری و اصلاح و حفاظت و حراست نماید و محصول بین آنان مشترک باشد.
عناصر تشکیل دهنده مساقات را می‎توان به ترتیب ذیل از یکدیگر تفکیک نمود:
1- درخت
2- کار
3- ثمره
4- مدت

فصل نهم:
خرید دین (خرید اسناد تجاری)
خرید دین به مفهوم وسیع و مصطلح در متون فقه اسلامی (بیع دین) از جمله ابزارهای است که در نظام بانکداری جهت تامین منابع مالی موردنیاز واحدهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی از طریق تنزیل اسناد و اوراق تجاری متعلق به این قبیل واحدها طبق ضوابط مربوط مورد استفاده قرار می‎گیرد.
ویژگی های خرید دین:
1- خرید دین از جمله تسهیلات اعطایی کوتاه مدت جهت تامین نیازهای مالی واحدهای تولیدی بازرگانی و خدماتی می‎باشد و سررسید این نوع تسهیلات نمی تواند بیش از یک سال باشد.
2- فقط آن دسته از اسناد و اوراق بهادار که مفاد آن حاکی از بدهی حقیقی و ناشی از معاملات تجاری باشد می‎تواند موضوع معاملات خرید دین قرار گیرد.
3- معتبر بودن متعهدین اسناد تجارتی از جمله شرایط اساسی این قبیل معاملات می‎باشد.

فصل دهم :
ضمان
عقد ضمان عبارت است از اینکه شخصی مالی را که بر ذمه دیگری است، به عهده بگیرد متعهد را ضامن، طرف دیگر مضمون له و شخص ثالث را مضمون عنه یا مدیون اصلی می گویند.
مالی را که موضوع ضمانت نامه واقعی می‎شود ممکن است عین یا منفعت و یا انجام عملی معین باشد چون ضمانت عقد است ضامن باید طبق ماده 210 قانون مدنی برای معامله اهلیت داشته باشد در مورد ضمانت نامه های بانکی چون ضامن بانک است و شخصیت حقوقی دارد، قهراً دارای اهلیت لازم می‎باشد.
و ثایق و تضمینات قابل قبول جهت صدور ضمانت نامه:
ضمانت نامه در مقابل یک یا ترکیبی از انواع و ثایق به شرح ذیل و با رعایت مقررات این دستورالعمل صادر می‎شود:
1- وجه نقد
2- سپرده سرمایه گذاری مدت دار
3- سفته دو امضایی معتبر
4- غیرمنقول
5- ضمانت نامه بانکهای معتبر داخلی
6- ضمانت نامه بانکهای معتبر خارجی یا اجازه بانک مرکزی.
انواع ضمانت نامه های بانکی:
1- ضمانت نامه شرکت در مناقصه یا مزایده.
2- ضمانت حسن انجام کار
3- ضمانت نامه استرداد پیش پرداخت
4- ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان
5- ضمانت نامه گمرکی
6- ضمانت نامه تعهد پرداخت
7- ضمانت نامه متفرقه.
نحوه اعطا وام و تسهیلات در صندوق انصار:
با توجه به رسالت بوجود آمدن صندوق انصار که خدمات دهی به پرسنل محترم سپاه بوده بیشترین خدمات به این قشر می‎باشد و هم چنین اعطا قرض الحسنه از بیشترین خدماتی است که صندوق انصار اعطا می نماید و در همین راستا نیز به مردم (افراد حقیقی و حقوقی) غیر داخل در نیروی مسلح خدماتی ارائه می نماید لذا جهت چگونگی ارائه این خدمات موارد بشرح ذیل توضیح داده می‎شود:
بخش اول: وام قرض الحسنه به نیروهای مسلح:
1- از ابتدای سال 84 هرگونه تسهیلات قرض الحسنه در قالب طرح نظام جامع خدمات بوده که کارکنان هر رده توسط مرکز خدمات رفاهی مربوطه براساس نوع نیاز (آموزش کارکنان- فرزندان، زیارت عتبات و عالیات، حج تمتع، عمره، درمان، هزینه کف و دفن وابستگان درجه یک و موارد خاص به صندوق معرفی و براساس سنوات خدمتی شخص و محاسبه مربوطه اعطا می گردد.
2- دارا بودن سپرده نزد صندوق
3- اعتبار در حساب جاری کلان
4- براساس پس انداز حق عضویت
5- پرداخت وام های مسدودی
6- قرض الحسنه خاص
7- خدمات اعتباری (کسر اقساط)
که توضیحات به شرح ذیل ارائه می گردد:
دارا بودن سپرده نزد صندوق: کسانی که نزد صندوق حساب پس انداز افتتاح نموده و براساس کارکرد این حساب وام های قرض الحسنه حداکثر تا شش میلیون ریال اعطا می گردد.
اعتبار در حساب جاری کلان = افرادی که در صندوق حساب جاری افتتاح نموده و مانده حساب آنها زیاد می‎باشد بر این اساس می‎توانند 5/2 تا 3 درصد قرض الحسنه و تا 5 درصد تسهیلات عقود اسلامی پرداخت نمود (معرفی توسط صاحب حساب)
اعطا وام قرض الحسنه براساس پس انداز حق عضویت = کارکنان نیروهای مسلح می‎توانند طی وکالتی که به صندوق انصار می دهند ماهانه مبلغی از حقوق آنها کسر و به این حساب واریز و حتی می‎توانند در اول قرارداد مبلغ یک میلیون ریال نقدی نیز واریز نموده و پس از 9 ماه به سه برابر این مانده حساب وام قرض الحسنه در قالب حق عضویت پرداخت می گردد.
وام های مسدودی: توسط رده های سپاه یا افراد حقیقی سپرده ای نزد صندوق افتتاح می نمایند که انواع مختلف و بر اساس شرایط آن وام اعطا می گردد:
– مسدودی معادل: که براساس مبلغ واریزی به پرسنل وام اعطا می گردد که از محل برگشت این اقساط نیز می‎توان وام داد.
– مسدودی اعتباری: که خود به دو بخش اعتباری 200 درصد و دو برابر تقسیم می‎شود که صندوق نیز معادل سپرده، سپرده گذار اعتبار تخصیص می‎دهد و براساس شرایط قرارداد به پرداخت وام مبادرت می نماید.
– مسدودی انتقالی و مسدودی خاص
– باقیات و الصالحات
قرض الحسنه = با توجه به مشارکت صندوق در تمامی حل مشکلات معیشتی کارکنان نیروهای مسلح و با همکاری سپاه مبادرت به وام هایی که در قالب قرض الحسنه خاص می نماید که تعدادی از آنها را می‎توان بشرح ذیل نام برد:
– وام های مختلف مسکن: جهت خرید و ساخت و تکمیل مسکن پرسنل نیروی مسلح.
– وام های شجره طوبی: ازدواج فرزندان کارکنان سپاه
– وام های خاص بانکی: اعتبار دریافتی بانک سپه و پرداخت به پرسنل.
– وام های خاص معیشتی
– وام های خاص جانبازان و روحانیون
– وام های خاص سابوب و غیره.
قرض الحسنه خدمات اعتباری: با توجه به اینکه ممکن است پرسنل و کارکنان از رده ها خدماتی دریافت کرده باشند وبدهکار به آن رده مربوطه باشند با انعقاد قرارداد با صندوق در قالب خدمات اعتباری، صندوق مبادرت به کسر حقوق افراد و پرداخت به رده مربوطه بدون اینکه هر ساله بخواهد خودش پرداخت نماید.
لازم به ذکر است کارمزد وامها طی فرمول و با نرخ 3% می‎باشد که البته بعضی از این وامها (مسدودی معادل، باقیات الصالحات، کسر اقساط) کارمزد ندارد و نرخ کارمزد وام های ساخت مسکن کمتر از 3% می‎باشد.

بخش دوم: اعطا وام قرض الحسنه به عموم
اعطا قرض الحسنه به افراد غیر پاسدار حداکثر 6000000 ریال با نرخ 5% و 24 ماهه بوده که اعطا قرض الحسنه به صاحبان سپرده های قرض الحسنه به میزان 30% از کل سهم قرض الحسنه قابل پرداخت هر شعبه می‎باشد. و همچنین افراد غیره پاسدار نیز می‎توانند با افتتاح پس انداز حق عضویت در این قالب نیز وام دریافت نمایند که منوط به واریزی هر ماهه مبلغ حق عضویت می‎باشد یا سازمانها و نهادهای دولتی نیز می‎توانند برای کارکنان خود نیز در همین قالب خدمات دریافت نمایند.
صندوق انصار طبق بخش نامه های مربوط می‎تواند 55% از اعتبارات را به قرض الحسنه اختصاص نماید که طبق بررسی های انجام شده تا این لحظه بیشتر از این بوده است.

بخش سوم : تسهیلات در قالب عقود شرعی:
تسهیلات که صندوق در قالب عقود شرعی پرداخت می نماید به شرح ذیل می‎باشد:
1- فروش اقساطی 2- جعاله 3- سلف 4- مشارکت مردمی 5- اجاره بشرط تملیک و غیره
که بیشترین سهم را در این خصوص تسهیلات فروش اقساطی و جعاله دارا می‎باشد.
لذا به نحوه اعطا این تسهیلات می‎پردازیم:
فروش اقساطی: فروش اقساطی به دو بخش مسکن و کالا تقسیم شده که در بخش مسکن جهت خرید، ساخت و تکمیل ساختمان می پردازد که در سال 84 برای هر شخص مبلغ 40000000 ریال با نرخ 18% و حداکثر 60 ماهه بوده و در صورتیکه برای بار دوم توسط کارکنان درخواست شود در صورت تسویه 50% تسهیلات قبلی به شرح 24% می‎باشد و فروش اقساطی کالا (لوازم خانگی) برای هر شخص مبلغ 20000000 ریال با نرخ 24% و حداکثر 36 ماهه می‎باشد که پرداخت تسهیلات مجدد از این محل در صورتی میسر است که مجموع مانده بدهی گذشته و تسهیلات جدید از مبلغ بیست میلیون ریال بیشتر نشود.
لازم به ذکر است که در تمامی این موارد مسائل شرعی و رعایت آن از ضروریات این عقود بوده لذا در بخش تسهیلات فروش اقساطی کالا افراد باید از واحدهای صنفی مجاز و یا فروشگاههای مرکز خدمات کارکنان رده سازمان اتکا و یا موسسه مصرف بسیجیان خرید نماید.
جعاله: این تسهیلات جهت تعمیر یا تکمیل ساختمان و حداکثر مبلغ 14000000 ریال با نرخ 21 درصد و حداکثر 26 ماهه می باشند که بصورت جعاله داخلی یا اعتبار دریافتی از بانک سپه با عنوان جعاله خاص بانکی پرداخت می‎شود.
تسهیلات در قالب عقود شرعی به افراد غیرپاسدار:
به افراد غیرپاسدار جهت پرداخت تسهیلات در قالب عقود اسلامی با افتتاح حسابی به نام پس انداز اعتباری میسر است که بدین صورت می‎باشد که افراد حسابی نزد صندوق افتتاح می نمایند و براساس توقف سپرده تسهیلات با عنوان (جعاله، فروش اقساطی، سلف) پرداخت می‎شود که طبق آئین نامه اگر سپرده طی 4 ماه توقف داشته باشد معادل سپرده و در صورتی که 8 ماه توقف داشته باشد دو برابر سپرده حداکثر مبلغ پنجاه میلیون ریال با نرخ 24% تسهیلات ذکر شده پرداخت می‎شود.
اما صندوق انصار در بخش اعطا وام و تسهیلات سایر مواردی نیز در قالبهای گوناگون پرداخت می نماید که به شرح تعداد محدودی از این خدمات می‎پردازیم:
– اعطا وام و تسهیلات به پزشکان پاسدار: اعطا وام و تسهیلات به پزشکان پاسدار حداکثر مبلغ 150000000 ریال و 36 ماهه با نرخ 30% در سال بوده در صورت داشتن حساب جاری فعال نرخ تسهیلات 24% محاسبه می‎شود.
– اعطا تسهیلات به سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت:
پرداخت تسهیلات (فروش اقساطی) به دارندگان حسابهای سرمایه گذاری بلندمدت که طبق قرارداد بین 6 ماه تا 5 سال می‎باشد حداکثر 50% حساب سپرده سرمایه گذاری فرد بطوریکه از 50000000 ریال تجاوز نکند و اصل و سود مورد انتظار طی مدت بازپرداخت از 100% مبلغ سپرده بیشتر نباشد که نرخ این نوع تسهیلات 26% و وثیقه آن سپرده سرمایه گذاری می‎باشد.
– وام قرض الحسنه خودرو به کارکنان پاسدار: براساس جدول تنظیمی و سال ورود پرسنل پس انداز خودرو افتتاح گردیده و مبلغ دو میلیون ریال واریزی و ماهانه 550000 ریال از شخص کسر و به حساب فوق واریز و در زمان اعطا وام شخص می‎تواند این حساب را نیز برداشت نمود که نرخ آن 32/1 درصد می‎باشد.

نتیجه گیری:
با بررسی انجام شده در نحوه اعطا تسهیلات وام در بانکی و مقایسه آن با صندوق انصار به نظر این گروه در ارائه این خدمات در صندوق کار کارشناسی زیاد لازم می‎باشد که دلایل به شرح ذیل اعلام می گردد:
1- نحوه مصارف و جذب منابع صحیح عمل نشده و حتی به بخش نامه های صندوق نیز عمل نشده است.
2- بررسی و نحوه اعطا تسهیلات در قالب عقود اسلامی ضعیف عمل شده که بیشتر شعب فقط در قالب 2 عقد فروش اقساطی و جعاله عمل می نمایند.
3- با توجه به عدم اطلاع رسانی نیاز به تقویت این بخش بوده که بتوان جذب منابع مردمی نموده تا پرداخت مصارف با عملکرد صحیح انجام شود.
4- نیاز به تقویت مدیریت مصارف می‎باشد.

فهرست مطالب
"مقدمه" 1
فصل اول: 1
موارد اعطای قرض الحسنه 1
ضوابط اعطای قرض الحسنه: 3
سقف تسهیلات اعطایی: 4
مدت بازپرداخت: 4
کارمزد 5
فصل دوم: مضاربه 6
انواع مضاربه: 7
فسخ قرارداد مضاربه: 7
فصل سوم: فروش اقساطی 8
ویژگی های فروش اقساطی عبارتند از: 8
نحوه ی تعیین سود معاملات فروش اقساطی 9
فصل چهارم: اجاره به شرط تملیک 10
نکات قابل توجه در عملیات اجاره به شرط تملیک: 10
فصل پنجم: معادلات سلف 11
تعریف سلف: 11
موضوع معامله سلف: 11
شرایط متقاضی معاملات سلف: 11
فصل ششم : جعاله 12
ویژگی های جعاله: 12
فصل هفتم : مزارعه 13
فصل هشتم: 15
مساقات 15
فصل نهم: 16
خرید دین (خرید اسناد تجاری) 16
ویژگی های خرید دین: 16
فصل دهم : 17
ضمان 17
انواع ضمانت نامه های بانکی: 18
نحوه اعطا وام و تسهیلات در صندوق انصار: 18
بخش اول: وام قرض الحسنه به نیروهای مسلح: 19
بخش دوم: اعطا وام قرض الحسنه به عموم 23
بخش سوم : تسهیلات در قالب عقود شرعی: 24
تسهیلات در قالب عقود شرعی به افراد غیرپاسدار: 25
نتیجه گیری: 27

موضوع:
مقایسه دستورالعمل بانکها و
صندوق قرض الحسنه

تهیه کنندگان:

1