مدیریت منابع آب و روش های ساده تامین آب در شرایط اضطراری
ارائه کننده:
سید کمال غدیری
مقدمه:
در بین عوامل مختلف تاثیر گذار بر سلامتی انسان تامین آب کافی و سالم، کلید اصلی حفظ سلامتی، بویژه در شرایط اضطراری است.
بدون غذا ممکن است بتوان چند روز تا چند هفته زنده ماند ولی بدون آب ممکن نیست.
با وجود این که آب یکی از نیازهای ضروری انسان است و تامین آب برای هر گونه اقدام حیاتی که انجام می شود ضروری است، آب مسیر اصلی دفع آلاینده های بدن است و استعداد بالائی در انتقال انواع عوامل بیماریزا دارد و براحتی در مراحل مختلف از نقطه برداشت تا نقطه مصرف آلوده می شود.
طبقه بندی بیماری های مرتبط با آب و روش های پیشگیری از آنها
در کنار موارد ذکر شده:
– آب به سختی تصفیه و پاکسازی می شود
– حمل و نقل آن گران است
– تامین آب سالم و کنترل کیفیت آن بسیار مهم است
– یکی از بزرگترین چالش ها در زمان وقوع حوادث طبیعی
– به همین دلایل تامین آب در محل مصرف ضروری است
بنابراین :
باید در باره تامین آب در شرایط اضطراری پیش بینی های لازم را انجام داده باشیم و نحوه تامین آب شرب از منابع مختلف را برای چنین شرایطی از قبل شناسائی نماییم.
بررسی روند وقوع حوادث غیر مترقبه طبیعی در جهان بخصوص با تغییرات آب و هوائی پیش رو، نشان دهنده افزایش میزان این حوادث از سال 1980 تا کنون می باشد.
در چنین شرایطی تامین آب کافی و سالم به عنوان یکی از مهمترین شاخص های سنجش خدمات رسانی به موقع به آسیب دیدگان مورد ارزیابی قرار می گیرد و از اهمیت خاصی برخوردار است.
زیرا استفاده از آب سالم در پیشگیری از شیوع بیماری های قابل انتقال از طریق آب بعد از حوادث طبیعی بسیار تعیین کننده است.
اقدامات اولیه مورد نیاز پس از وقوع شرایط اضطراری
بعد از وقوع هر شرایط اضطراری باید توسط مسئولین مربوطه به سوالات زیر پاسخ لازم داده شود:
1- مقدار آب مورد نیاز؟
2- نزدیکترین و بهترین منابع آب؟( اولویت بندی منابع آب منطقه)
3- سطح تصفیه مورد نیاز؟ (متناسب با نوع مصارف و روش های تصفیه)
4- چگونگی توزیع آب بین نیازمندان؟
5- نحوه ذخیره سازی و نگهداری و حفاظت از منابع آب؟
6- اطمینان لازم از عدم استفاده از منابع آب آلوده و غیر بهداشتی وجود دارد؟
وظیفه ما؟
در یک شرایط اضطراری باید اقدامات لازم برای آموزش و اطلاع رسانی به موقع به مردم جهت رعایت اقدامات پیشگیرانه و جلوگیری از آلودگی منابع آب و شیوع بیماری های مرتبط با آب اتخاذ گردد.
ترویج و ارتقاء بهداشت در شرایط اضطراری
جلوگیری از انتشار بیماری ها
رعایت حداقل استانداردها
استفاده مناسب از تجهیزات و امکانات
دفع مناسب فضولات
استفاده و ذخیره مناسب آب آشامیدنی
شستن مناسب دست بعد از دفع فضولات و قبل از صرف غذا
کنترل حشرات و ناقلین
استفاده و ذخیره مناسب آب آشامیدنی
شستن مناسب دست بعد از دفع فضولات و قبل از صرف غذا
شستن مناسب دست بعد از دفع فضولات و قبل از صرف غذا
شستن مناسب دست بعد از دفع فضولات و قبل از صرف غذا
شستن مناسب دست بعد از دفع فضولات و قبل از صرف غذا
مقدار آب مورد نیاز در شرایط اضطراری
در شرایط اضطراری تامین آب از جمله اولین ضروریات است و باید ابتدا مقدار آب مورد نیاز تعیین شود.
عوامل موثر بر میزان نیاز آبی
جمعیت
شرایط آب و هوایی
فیزیولوژی افراد
بسته به معیارها و فرهنگ جامعه
نوع غذا
وضعیت اقتصادی آن جامعه
تعیین تعداد نفرات پس از وقوع یک حادثه
آمار محلی
مراجعه به مسئولین محلی
رهبران محلی
مشاهده و شمردن افراد
شمردن تعداد چادرهای مورد استفاده نصب شده در اردوگاه که دارای جمعیت ساکن هستند
(البته کار ساده ای نیست)
مردم برای فعالیت های مختلف خود نیاز به آب دارند. ولی بعضی نیازهای آن ها مهمتر و در الویت اول است. مثل آب مورد نیاز شرب که نسبت به آب مورد نیاز برای لباس شستن در اولویت اول است و بر حسب لیتر به ازای هر نفر در روز تعیین می شود.
جدول ساده شده نیاز آبی برای بقا (به ازای هر فرد)
تامین سایر نیازها
5 لیتر در روز به ازای هر بیمار سرپائی در مراکز بهداشتی و درمانی
60-40 لیتر هم به ازای هر بیمار بستری شده
220 الی 300 لیتر آب به ازای هر تخت در بیمارستان های مجهز به رختشویخانه
2 لیتر به ازای هر دانش آموز در مدارس (15-10 لیتر به ازای هر دانش آموز اگر فلاش تانک داشته باشند).
5 لیتر در روز به ازای هر نفردر بخش اداری اردوگاه ها (امدادرسانان و افراد ساکن اردوگاه ها)
5 لیتر در روز به ازای هر فرد در مساجد
البته مقدار واقعی مصارف فوق وابسته به شرایط فرهنگی، آب و هوائی و منطقه ای متفاوت می باشد
در خصوص تامین آب مورد نیاز چهارپایان و کشاورزی
به ازای هر گاو، اسب و قاطر 30-20 لیتر در روز
به ازای هر بز و بزغاله و میش و بره 20-10 لیتر در روز
به ازای هر 100 عدد جوجه هم 20-10 لیتر در روز
و به ازای هر مترمربع سبزی کاری 6-3 لیتر در روز
روش های ساده تهیه و تامین آب در شرایط اضطراری
دلایل اصلی قطع آب یا آلودگی آب ها در شرایط بحران
– تخریب منابع آبی از قبیل چشمه ها، چاه ها ، قنوات
– شکستن مخازن زمینی، هوایی و زیرزمینی
– شکستن منابع آب آشامیدنی و لوله های فاضلاب
– تخریب تاسیسات و تلمبه خانه ها همواره با قطع برق
در نتیجه کمبود آب موجب می شود تا آسیب دیدگان به آب های آلوده روی آورده و برای ادامه حیات هر گونه آبی را مصرف نمایند.
روش های ساده تهیه و تامین آب در شرایط اضطراری
ترتیب اولویت بندی تامین آب در شرایط اضطراری شامل:
با هدف تامین آب آشامیدنی
شبکه آبرسانی شهری سالم
شبکه آبرسانی خصوصی سالم
استفاده از آب باران
استفاده از تانکرهای آب
توزیع آب بوسیله بطری یا پاکتها
آب های سطحی
آبهای زیرزمینی (شامل قنات، چاههای قنات و چشمه های بهسازی شده)
انواع روش های تامین آب در شرایط اضطراری
ترمیم و باز سازی شبکه توزیع آب شهری و خصوصی
استفاده از نزولات آسمانی
آبرسانی به کمک تانکرهای قابل حمل
استفاده از آب های بطری شده و بطری های آب
تصفیه آب در شرایط اضطراری در نقطه مصرف
روشهای جدید تصفیه اضطراری آب آشامیدنی در نقطه مصرف
ترمیم و باز سازی شبکه توزیع آب شهری و خصوصی
چنانچه در اثر وقوع حادثه، شبکه آبرسانی صدمه دیده باشد، باید برای به کار انداختن مجدد آن اولویت زیادی قائل شد.
اگر لوله های اصلی آبرسانی صدمه دیده باشد، باید در اسرع وقت تعمیر شوند و اغلب با بستن چند شیر و دور زدن بخش صدمه دیده می توان جریان آب را به قسمت اعظم شبکه توزیع برگرداند
مراحل بازسازی شکستگی های اصلی شبکه
الف- ارزیابی میزان صدمه وارد شده به شبکه
ب- مصرف کنندگان را در جریان خرابی شبکه قرار دهید
ج- جایگزینی یک روش آبرسانی جایگزین
د- جدا کردن بخش صدمه دیده شبکه
ه- تعمیر شکستگی ها
و- تست کردن، تمیز کردن و ضد عفونی بخش تعمیر شده
استفاده از نزولات آسمانی
در مناطق پر باران کشورهای مناطق گرمسیر معمولا بارندگی های شدیدی در فصول پر باران وجود دارد. در این کشورها آب باران را برای شرب، به کمک یک سفره پلاستیکی یا برزنتی و یا از سطوح تمیز و یا با هدایت به آب انبارها میتوان جمع آوری، ذخیره و در موارد لازم استفاده نمود.
تهیه آب با ذوب برف ها:
در ارتفاعات و مناطق کوهستانی، در صورت در دسترس نبودن آب های سطحی، ممکن است برف و یخ در دسترس ترین منبع آب باشند.
برای استفاده از برف و یخ توجه به نکات زیر ضروری است.
1- به هیچ وجه نباید به طور مستقیم برف یا یخ خورده شود. چون باعث پایین آمدن دمای بدن و سرمازدگی لب ها و دهان می شود و کم آبی بدن را تشدید می کند.
2- بهتر است برف و یخ با آتش ذوب شود و دائما آن را به هم بزنید تا ظرف محتوی آن خراب نشود، برای سرعت دادن به کار می توانید آب و یا سنگ های داغ را به آن اضافه کنید.
3- برای آب کردن آن از گرمای بدن می توان استفاده نمود، آن را در ظرف مناسبی ریخته و بدون تماس مستقیم با بدن و زیر لباس می توان ذوب نمود.
آبرسانی به کمک تانکرهای قابل حمل
الف- انتخاب مخازن وتانکرها جهت ذخیره آب بهداشتی
ب- تمیز کردن و شست و شوی این مخازن
ج- ضدعفونی مخازن و تانکرها
د- دفع صحیح زائدات مایع
مراحل چهارگانه تمیز کردن و ضدعفونی تانکرها و مخازن طبق توصیه WHO
انتخاب مخازن وتانکرها جهت ذخیره آب بهداشتی
موارد استفاده از آن تانکر
شستشوی تانکرها باید آسان بوده
مخزن مناسب مخزنی است که دارای در پوش مناسب و قابل قفل کردن باشد
تمیز کردن و شست و شوی این مخازن
ادامه تمیز کردن و شست و شوی این مخازن
ضدعفونی مخازن و تانکرها
هیپوکلریت کلسیم
اضافه نمودن ضدعفونی کننده: تانک را به میزان یک چهارم حجم از آب تمیز پر نمایید. به ازای هر 1000 لیتر ظرفیت کل مخزن، 80 گرم پودر هیپوکلریت کلسیم به آب داخل مخزن اضافه نمایید.
ضدعفونی شیرها، شلنگها و پمپ
دفع صحیح زائدات مایع
استفاده از آب های بطری شده و بطری های آب
به جهت اطمینان و اعتمادی که مردم به این منابع آب دارند، این منابع در شرایط اضطراری بیشتر مورد توجه می باشند و بهتر است استفاده از آب های بسته بندی شده (پاکتی، کیسه پلاستیکی، بطری شده) در حجم های کوچکتر، مثلا نیم لیتری نیز پیش بینی گردد تا بعد از هر بار مصرف و نوشیدن، مازاد و اتلاف زیادی نداشته باشد. جنس پاکت های محتوی آب باید مناسب و به نحوی انتخاب شود که تاثیر سوئی بر کیفیت آب نداشته باشند.
یکی دیگر از روشهای تصفیه آب که توسط WHO توصیه شده است استفاده از نور خورشید در ضد عفونی آب و تامین آب قابل شرب می باشد. در این روش از بطری های از جنس PET استفاده میشود. برای ضدعفونی آب تنها کافی است که آب فیلتر شده را به مدت 6 ساعت در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهیم و یا در صورت ابری بودن هوا باید بطری ها را به مدت دو روز متوالی بر روی پشت بام قرار داد.
استفاده از نور خورشید در ضد عفونی آب و تامین آب قابل شرب
استفاده از نور خورشید در ضد عفونی آب و تامین آب قابل شرب
استفاده از نور خورشید در ضد عفونی آب و تامین آب قابل شرب
استفاده از نور خورشید در ضد عفونی آب و تامین آب قابل شرب
تصفیه اضطراری آب آشامیدنی در نقطه مصرف
تصفیه اضطراری آب آشامیدنی در نقطه مصرف
تصفیه اضطراری آب آشامیدنی در نقطه مصرف
روشهای جدید تصفیه اضطراری آب آشامیدنی در نقطه مصرف
سیستم اسمز معکوس (RO) با راندمان بسیار بالا در آب شیرین کنها استفاده میشود که حتی قابلیت حذف میکربها را نیز دارا می باشد.
این وسیله برای مکان هایی طراحی شده که آب آشامیدنی سالم وجود ندارد و یا در دسترس نیست .
Leonardo Manavella
برای استفاده از این وسیله 3 مرحله باید توسط شما صورت گیرد :
1- ادرار 2- قرار دادن وسیله در بین پاهایتان و تلمبه زدن با کلیک های بغل های وسیله 3- نوشیدن آب گواراری حاصل از ادرار
با تشکر از توجه شما