مبانی نظری و پیشینه پژوهش هزینه های کیفیت وانواع هزینه های کیفیت


بخش اول – مبانی نظری تحقیق 15
2-1. مقدمه 15
2-2. مفهوم کیفیت 16
2-3. هزینه های کیفیت 16
2-4. عوامل موثر بر هزینه های کیفیت 16
2-5. انواع هزینه‎های کیفیت 17
2-5-1. هزینه های پیشگیری 19
2-5-2. هزینه های ارزیابی 19
2-5-3. هزینه‎های شکست 19
2-5-3-1. هزینه های شکست داخلی 20
2-5-3-2. هزینه های شکست خارجی 20
2-6. مزایای هزینه‏‎های کیفیت 20
2-7. موانع موجود در برنامه‎ریزی کیفیت 21
2-8. دلایل ناکامی سیستم هزینه یابی کیفیت 21
2-9. مدل های تعیین هزینه‎های کیفیت 24
2-9-1. مدل P-A-F 25
2-9-2. مدل هزینه فرصت یا هزینه پنهان 27
2-9-3. مدل هزینه فرایند 28
2-9-4. مدلABC 28
2-10. روش های جمع‎آوری هزینه‎های کیفیت 29
2-10-1. روش سنتی 29
2-10-2. روش مستند سازی عیب 30
2-10-3. روش مراقبت از زمان صرف شده 30
2-10-4.روش ارزیابی 30
2-11. روش و مدل مورد استفاده در تحقیق حاضر 30
2-12. بخش دوم: پیشینه تحقیق 31
2-12-1. تحقیقات مرتبط انجام شده درخارج از کشور: 31
2-12-2. تحقیقات مرتبط انجام شده درایران: 32
2-13. خلاصه وجمع بندی 35

بخش اول – مبانی نظری تحقیق

2-1. مقدمه

شرکت ها، کالاها و خدماتی را تولید و عرضه می کنند که مصرف کنندگان آن ها را می-خواهند و نیاز دارند در نتیجه آن ها برای کسب درآمد بیشتر، پیوسته می کوشند برای خواسته-های مشتریان خود اهمیت قائل شوند، با طراحی و تولید محصولات جدید نظریات آن ها را در ارتقای کیفیت محصولات اعمال نمایند و با توجه به قاعده مثلث بقـا (هزینه کمتر، زمان کارکرد بیشتر و کیفیت بالاتر) قادر خواهند بود ضمن تحصیل سودهای هنگفت، در میدان رقابت به فعالیت ادامه دهند. عواملی همچون رقابت و تغییرات فناوری مدیران را ناگزیر می کند که به تولید محصولات و عرضه خدمات با کیفیت بالا بپردازند، نیازهای مشتریان را به سرعت تامین کنند و شاید از همه مهم تر، این فعالیت ها را با حداقل هزینه ممکن انجام دهند. عدم توجه به اهمیت کیفیت باعث از دست دادن مشتریان، کاهش فروش و سود و سرانجام منجر به ورشکستگی شرکت خواهد شد. اگر چه ارتقای کیفیت خود هزینه بر است اما در مقابل آن افزایش رضایتمندی مشتریان، حفظ سهم بازار، رشد و توسعه شرکت و دوام و بقای آن وجود دارد (صالحی، 1390).

امروزه صنعت ما نیاز به وارد شدن به بازار‎های جهانی، توسعه صادارات را به خوبی احساس می‎کند و از جمله عوامل عمده در این راستا سطح کیفیت محصولات می‎باشد که به عنوان یک شاخص رقابتی نه تنها در توسعه صادارات، بلکه در کاهش واردات نقش موثری دارد. به جرات می‎توان گفت که کیفیت یکی از مهمترین مسائل در تولید می‎باشد.
از این رو توجه به سیستم‎های مدیریت کیفیت به منظور دستیابی به بازار‎های داخلی و بین‎المللی، بهبود کارائی‎، استاندارد‎های بالاتر، سیستم‎ها و رویه‎های مناسب تر، انگیزه بهتر، افزایش رضایت مشتری و همچنین کاهش هزینه‎ها و صرفه جویی بیشتر، ضروری می‎باشد.
2-2. مفهوم کیفیت
کیفیت در فرهنگ لغت به درجه یا رتبه عالی اشاره دارد. بدین جهت کیفیت یک معیار نسبی از خوب بودن است. تعریف کیفیت به عنوان خوب بودن بطور کلی به محتوای عملیاتی آن اشاره دارد اما تعریف عملیاتی آن عبارت است از " مطابق خواسته مشتری " و بطور عملیاتی یک محصول یا کالای کیفی چیزی است که مطابق انتظارات مشتری یا بیشتر از آن است. عملا کیفیت همان رضایتمندی مشتری است (هانسن و موون1، 2005).

2-3. هزینه های کیفیت
تعاریف مختلفی از هزینه‎های کیفیت ارئه شده است، که از جمله آنها عبارتند از:
هزینه های کیفیت، مخارجی هستند که تولید کننده، مصرف کننده و یا جامعه از بابت کیفیت محصول یا خدمات متحمل می شوند (دیل وپلانک، 1995).
هزینه های کیفیت، هزینه هایی هستند که به دلیل پایین بودن کیفیت محصولات یا خدمات اجرا می شوند و هزینه های کیفیت در چهار گروه کلی طبقه بندی می شوند:
هزینه های پیشگیری، هزینه های ارزیابی، هزینه های رفع نقص داخلی، هزینه های رفع نقص خارجی )هانسن و موون، 2005).
2-4. عوامل موثر بر هزینه های کیفیت
این عوامل به 4 دسته طبقه بندی شده است:
عوامل انسانی: این عوامل شامل آموزش ناکافی، کارکنان کم تجربه، نظارت ضعیف و نارضایتی کارکنان است.
عوامل ماشینی: این عوامل شامل قطعات نامرغوب، سرعت نامناسب و ماشین‎آلات فرسوده و قدیمی است.
عوامل طراحی: طراحی نامناسب قطعات و ترتیب ناصحیح خط تولید را شامل می شود.
عوامل مواد، ملزومات وقطعات: شامل تامین مواد و قطعات از منابع متعدد، حمل و جابه‎جایی ناصحیح، مشخصات ناصحیح و محل نگهداری نامناسب است (شعری،1384).
2-5. انواع هزینه‎های کیفیت
همان طور که در اغلب متون کیفیت ذکر شده، هزینه های کیفیت به چهار گروه عمده تقسیم می شوند:
1- هزینه های پیشگیری2
2- هزینه های ارزیابی3
3- هزینه های شکست4 داخلی)درون سازمانی)5
4- هزینه های شکست خارجی (برون سازمانی)6
این نوع طبقه بندی، پذیرفته ترین طبقه بندی می باشد (اتکینسون،1991). این طبقه بندی اغلب به عنوان مدل PAF شناخته می شود و یکی از رایج ترین مدل های هزینه کیفیت در ایالات متحده (کامپانلا،1990) و بریتانیا است (جفری، 2004).

جدول 2-1: زیرمجموعه هزینه‎های کیفیت

عوامل هزینه های پیشگیری
* پاداش به کارکنان برای افزایش انگیزه پرسنل
* طرح ریزی، استقرار و حفظ سیستم مدیریت، هزینه های مشاوره، اخذ گواهینامه، مستندسازی، جذب نیروی انسانی متخصی و غیره
* آدیت محصول SQFE
* آموزش داخلی و خارجی
* ارزیابی، توسعه و آدیت تامین کنندگان و پیمانکاران
* کنترل، سرویس و نگه داشت ابزار
* کنترل آماری فرآیند SPC
* ممیزی سیستم مدیریت کیفیت
* سرویس و نگهداری پیشگیرانه PM
* تحلیل سیستم اندازه گیری MSA
* بهبود مستمر
* هزینه های برنامه ریزی کیفیت
* هزینه های بررسی محصول جدید
* هزینه طراحی و کنترل فرآیند بازرسی
* هزینه گزارش‎ها و آمار مربوط به کیفیت

عوامل هزینه‎های ارزیابی
* هزینه تجهیزات تست دقت و بازرسی و اندازه گیری
* هزینه مربوط به بررسی کیفی موجودی انبارها
* نیروی انسانی فعالیت‎های آزمایشگاهی
* مواد مصرفی آزمایشگاه
* بازرسی و کنترل ورودی، حین فرآیند و محصول نهایی
* تست ها و آزمون ها
* کالیبراسیون
* تعمیر و نگهداری ابزارهای اندازه گیری و تجهیزات آزمون
* محصولات تخریب شده برای انجام تست های مخرب

عوامل هزینه‎های شکست داخلی

* هزینه های دوباره کاری، هزینه تحلیل شکست، هزینه های مجدد
* هزینه نگهداری نامناسب مواد اولیه
* هزینه سقوط
* اقدامات اصلاحی
* ضایعات
* محموله‎های نامنطبق تایید شده از تامین کنندگان با مجوز ارفاقی
* محموله‎های نامنطبق تایید شده با مجوز ارفاقی
* اصلاح، تعمیر و بازکاری محصولات معیوب شناسایی شده در شرکت
* توقف تولید به علت مشکلات کیفی
* تعیین تکلیف، بازرسی صد درصد و جداسازی محموله های نامنطبق
* هزینه های نگهداری، انبارش و جابجایی محصولات نامنطبق
* کاهش قیمت محصول مرغوب به محصول درجه دو

عوامل هزینه‎های شکست خارجی
* هزینه گارانتی(ضمانت)
* هزینه برگشت محصول توسط مشتری و هزینه اصلاح محصولات در دست مشتریان هزینه های رسیدگی به شکایت مشتری و انجام اقدام اصلاحی
* هزینه دیرکرد تحویل محصول به مشتری
* حمل و نقل و انبارش محموله های برگشتی از مشتری
* بازکاری محصولات معیوب برگشتی از مشتری
* دوره های آموزشی غیر اثر بخش
* پرداخت غرامت به مشتریان ناراضی
* دعاوی حقوقی مطروحه از مشتریان به علت تحویل محصول معیوب
* کاهش خوشنامی شرکت نزد مشتریان
* کاهش و یا حذف سفارش فروش از سوی مشتریان ناراضی

2-5-1. هزینه های پیشگیری
هزینه هایی هستند که در جهت اجرای اقدامات و به کار‎گیری برنامه هایی جهت جلوگیری از به وجود آمدن عدم انطباق، صرف می شود. در مورد هزینه‎های پیشگیری می توان گفت که از طریق آن ها از بروز خطا جلوگیری می‎شود. آن ها عبارتند از هزینه‎های برنامه ریزی کیفیت، هزینه‎های بررسی محصول جدید، هزینه طراحی و کنترل فرآیند بازرسی، هزینه گزارش‎ها و آمار مربوط به کیفیت، هزینه‎های ارزیابی کیفیت و هزینه‎های آموزشی .
2-5-2. هزینه های ارزیابی
این هزینه ها صرف انجام اقداماتی برای حصول الزامات کیفی اعم از تصدیق و کنترل کیفیت در کلیه مراحل طراحی، خرید، تولید، حمل و توزیع و خدمات پس از فروش می گردد. به عبارت دیگر می توان گفت هزینه های متحمل شده برای شناسایی محصولات با کیفیت پایین قبل از حمل و نقل به مشتریان. که بطور معمول این هزینه‎ها عبارتند از: هزینه های بازرسی، آزمایش مواد در بدو ورود، بازرسی و آزمایش مواد در حین فرایند تولید، بازرسی نهایی، آزمایش محصول نهایی، تجهیزات تست دقت و بازرسی و اندازه گیری، بررسی کیفی موجودی انبارها.

2-5-3. هزینه‎های شکست

2-5-3-1. هزینه های شکست داخلی

هزینه های نقص محصول که قبل از تحویل به مشتریان رخ می دهد، هزینه شکست داخلی می‎باشد. این هزینه‎ها شامل: هزینه های ضایعات، کاهش هزینه‎ها، هزینه‎های دوباره‎کاری، هزینه تحلیل شکست، هزینه های مجدد و هزینه نگهداری نامناسب مواد اولیه و هزینه سقوط، است.
2-5-3-2. هزینه های شکست خارجی

هزینه های مرتبط با نقص که از نظر زمانی بعد از تحویل محصول به مشتریان رخ می دهد به عنوان هزینه‎های شکست خارجی تعریف می‎شوند. این هزینه ها شامل هزینه گارانتی (ضمانت)، هزینه برگشت محصول توسط مشتری و شکایات مشتری و هزینه اصلاح محصولات در دست مشتریان می باشد.

معمولا در تمامی صنایع هزینه های شکست داخلی و خارجی بیشترین سهم را به خود اختصاص می دهند. هزینه های پیشگیری کمترین سهم را در هزینه های کیفیت شرکت دارا می-باشد (هزینه های شکست داخلی و خارجی 70 درصد، هزینه‎های ارزیابی 25 درصد و هزینه‎های پیشگیری 5 درصد). کرازبی7 معتقد است که شرکتهای تولیدی متحمل هزینه‎های کیفیت 25 درصد تا 30 درصد فروش خود هستند (کرازبی، 1979).
2-6. مزایای هزینه‏‎های کیفیت
جوران (1962) برمبنای مدل PAF نظریه‎ای ارائه داد که رابطه معکوس میان هزینه پیشگیری و ارزیابی از یک سو و هزینه شکست را از سوی دیگر نمایش می‎داد، یعنی با سرمایه گذاری بیشتر در دو بخش پیشگیری و بازرسی هزینه های شکست کاهش می‎یابد. زمانی که نتایج هزینه کیفیت برای سازمان مشخص گردید به سادگی می‎توان دریافت که هزینه بهبود کیفیت در مقایسه با نداشتن یک سیستم برآورد هزینه کیفیت به مراتب کمتر است.
یکی دیگر از مزایای هزینه های کیفیت، شناخت هزینه های پنهان و فراموش شده در بخشهای مختلف یک سازمان است. هزینه‎هایی که در بخش های مختلفی مانند بازاریابی، خرید، طراحی و ساخت و … نمایان می گردد. هزینه کیفیت، بزرگی و اهمیت مساله کیفیت را با بهترین زبان شناخته شده برای یک سازمان یعنی پـول بیان می کند و این بی تردید مهمترین قابلیت آن نسبت به دیگر مقیاس های عملکرد است.
2-7. موانع موجود در برنامه‎ریزی کیفیت
یکی از موانع عمده در جهت یک برنامه‎ریزی کیفیت موثر و کارا، این دیدگاه نادرست است که بیان می‎کند: دست‎یابی به سطح کیفیت بالاتر لزوماً نیازمند صرف هزینه‎های بیشتر می‎باشد. کیفیت نامطلوب معادل است با بهره برداری نامناسب از منابع و امکانات که شامل اتلاف مواد، نیروی کار، تجهیزات، زمان و در نتیجه افزایش هزینه‎ها می‎باشد. هنگامی که یکی از مشتریان از سطح کیفیت محصول راضی نگردد، عدم حسن نیت او را در مورد تولیدکننده به دنبال خواهد داشت.
تلاش بیشتر کارکنان سازمان برای بهبود و بررسی علل عدم رضایت مشتری، موجب بالا رفتن هزینه‎ها می‎شود. در مقابل کیفیت مطلوب به معنی استفاده مناسب از منابع و در نتیجه هزینه‎های کمتر می‎باشد. عامل اصلی در چنین دیدگاه نادرستی در دسترس نبودن اطلاعات و داده‎های بامعنی در خصوص ارتباط بین سطح کیفیت و هزینه است.
در واقع باور عمومی این است که: کیفیت عملاً قابل اندازه‎گیری و بیان توسط هزینه نمی‎باشد. از جمله عوامل چنین تفکری وجود ساختار سنتی سیستم‎های حسابداری است که هیچ گونه تلاشی در جهت عددی کردن کیفیت نکرده اند. متقابلاً هزینه کیفیت به سادگی با ساختار حسابداری مرسوم قابل تطبیق نیست. علت دیگر، عدم تمایل بسیاری از مسئولین بخش‎های کنترل کیفیت نسبت به روبه‎رو شدن با اندازه‎گیری و سنجش هزینه‎های مربوط به کیفیت می‎باشد. زیرا آن ها معتقدند که ممکن است هزینه‎های کیفیت منجر به کاهش شدید و نادرست بودجه مربوطه و در نتیجه باعث اختلال در برنامه‎های کیفیت گردد. در صورتیکه اینگونه نبوده و این تکنیک از جمله عوامل موثر در برنامه‎ریزی استراتژی تجاری شرکت و سیستم مدیریت کیفیت می‎باشد (صالحی، 1390).
2-8. دلایل ناکامی سیستم هزینه یابی کیفیت
اگر چه هزینه یابی کیفیت در سطح مطالعات نظری مورد توجه و علاقه بسیاری از پژوهشگران مالی قرار گرفته است، اما دستاوردهای عملی در این حوزه تا حدود نسبتا کمی در شرکت ها به صورت مسکوت باقی مانده است. مطالعات انجام شده در ارتباط با هزینه های کیفیت مانند ایتر8(1996)، اندرسون و اسدیتول9(1998)، اسچیفاروا و تامسون10(2006) نمونه هایی از پژوهش های علمی گستره ای است که در این حوزه صورت گرفته ولی درعمل هیچ گونه بهبود یا اثر قابل ملاحظه ای را ایجاد نکرده است. علاوه بر این، گوناگونی معیارهای هزینه کیفیت به صورت محدود باقی مانده است، نمونه های کاربرد عملی این سیستم هزینه یابی محدود بوده و اعتبار آن-ها برای تصمیم گیری بطور جدی مورد بحث قرار نگرفته است (مندل و شاه11، 2002). برخی از عواملی که در عدم موفقیت و ناکامی سیستم هزینه یابی کیفیت موثر بوده اند به شرح زیر بیان می گردد:
* هزینه یابی کیفیت یک سیستم محاسبه بهای تمام شده نمی باشد
شاید یکی از مهمترین دلایلی که باعث عدم استقبال مدیران از سیستم هزینه یابی کیفیت شده است به آن علت می باشد که این سیستم همانند سایر سیستم های هزینه یابی مانند هزینه یابی استاندارد، هزینه یابی مرحله ای و هزینه یابی بر مبنای فعالیت قادر به محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات نمی باشد. بنابراین کاربرد آن تنها در حوزه تصمیم گیری و گزارشگری درون سازمانی است.
* تنوع گسترده در خواسته های مشتریان و تغییر پذیری مداوم نیازها
جین هی و همکارانش12(2003) ظهور سیستم های تولید را بر اساس پاسخ آن ها به الگوهای رفتار متغیر تقاضای مشتریان در دوره های مختلف توجیه می نمایند. شاید توالی تولید دستی، انبوه، ناب و چابک بیان مناسبی از این دوره ها باشد. دوره تولید دستی با ویژگی هایی مانند مهارت بالا، تخصص در یک یا چند زمینه محدود، سادگی سیستم و ابزار تولید، تولید اندک محصولات و سیستم آموزش استاد- شاگردی شناخته می شود. تولید انبوه عموما با نام هنری فورد همراه است. در دوره تولید انبوه پیشرفت های بزرگی در عرصه ماشین آلات تولیدی و نیز تکنیک های تولید بوجود آمد. رقابت و تلاش برای ارضای نیازهای مشتریان و هماهنگ شدن با محیط جدید و بقا در صحنه رقابت موجب بوجود آمدن تولید به موقع و سپس تولید ناب گردید. پیلم اصلی تولید ناب حذف اتلافات از سیستم تولید بود. اما از اواخر دهه 1980 بازارهای متلاطم، تقاضای متغیر و غیرقابل پیش بینی مشتریان و دسترسی همه جایی تولید-کنندگان به فناوری های به روز، شرایط رقابتی را تغییر داد و این امر زمینه ساز تولید سیستمی نوین به نام تولید چابک گردید. عصاره استراتژی چابکی، توانمند سازی سازمان برای همراهی با تغییرات غیر قابل پیش بینی محیط می باشد (الفت و زنجیرچی، 1387). بتز و همکارانش13(1995) از اصولی نام می برند که به مدیریت کمک می کند تا برای دو مساله به ظاهر متناقض تغییر و حفظ ثبات سازمان بخوبی برخورد کنند آن ها عبارتند از: خلق ارزش، کیفیت، توان عکس العمل، چابکی، نوآوری، یکپارچه سازی، تشکیل تیم و عدالت سازمانی. بنابراین تغییرات مداوم در نیاز مشتریان و نوع محصولات مورد انتظار آن ها بی درنگ تغییرات هزینه های کیفیت را مطالبه می کند لذا اگر آهنگ حرکت سیستم هزینه یابی کیفیت و روشن نمودن هزینه های پنهان کیفیت متناسب تغییرات سریع در محیط رقابتی نباشند، این سیستم ابتر خواهد ماند.
* نبود آگاهی مدیران از مزیت های سیستم هزینه یابی کیفیت
برای پیاده سازی و اجرای هر نوع سیستم هزینه یابی نیاز به پشتیبانی مدیران آگاه می باشد و هزینه های کیفیت نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد اما نبود آگاهی مدیران از مزیت های این سیستم می تواند موجب شکست آن در هر سازمانی باشد. در پژوهشی موردی که فلاح نژاد(1388) در صنایع محصولات پتروشیمی ایران به عمل آورد یکی از نتایج پژوهش حاکی از این است که مشکل گرد آوری اطلاعات مربوط به اقلام فعالیت های مرتبط با کیفیت و نیز فقدان ابزارهای لازم نظیر سیستم اطلاعات حسابداری14 و نیز سیستم اطلاعات مدیریت کیفیت15 از موانع توسعه سیستم هزینه یابی در شرکت های مورد بررسی است. در عین حالی که اطلاعات مربوط به فعالیت های کیفیت از سیستم حسابداری فعلی قابل استخراج می باشد اما سیستم حسابداری این شرکت ها غالبا به گونه ای طراحی نشده است تا توانایی تامین اطلاعات مورد نیاز جهت اندازه گیری و کنترل هزینه های کیفیت را داشته باشد. هزینه های کیفیت را باید با توجه به ویژگی ها، امکانات و نیازهای اطلاعاتی شرکت با همکاری گروه های بازرگانی، مهندسی و مالی طبقه بندی کرد. هر گونه ابهام در محتوای اطلاعاتی این هزینه ها باید با توجه به دانش، تجربه و هم فکری گروه های سه گانه بالا حل و فصل شود. نبود سهولت اندازه گیری منافع و مخارج کیفیت یکی از دلایل عدم پیشرفت هزینه یابی کیفیت شاید به این علت می باشد که هزینه یابی کیفیت به طور سنتی بر نظارت و اندازه گیری بعد از وقوع هزینه-ها متمرکز شده است. در تحقیق پیمایشی که توسط الیور و کوا16(1999) انجام شد، واقعیتی که آن ها از آن به عنوان " گزارش تاریخی " یاد کرده اند این بود که هزینه های کیفیت در شرکت ها اندازه گیری نمی شوند. در تحقیق موردی که توسط وریلا و همکاران17انجام شد آن-ها دریافتند که میانگین هزینه های کیفیت در یک سازمان برای یک دوره معین را می توان بطور تقریبی براساس معیارهای گوناگونی از حجم و مشکلات شرکت پیش بینی نمود. بویژه این موضوع به امکان بهبود در هزینه های کیفیت و تعیین علل آن ها کمک خواهد نمود. لذا، اطلاعات پیشگیرانه هزینه کیفیت را می توان به بخش های مختلف سفارش و تحویل محصول و بخش های پشتیبانی برای جلوگیری از وقوع آن ها تعمیم داد. این اطلاعات در ارتباط با مشتریان و بازار پر خطر، پروژه های مشکل دار، محصولات مستعد نقص و اجزاء فرعی آن ها، تامین کنندگان ضعیف و گلوگاه های فرآیند تولید می باشد. آن ها پیشنهاد کردند اگر اطلاعات جامع و پیشگیرانه ای برای گروه های مختلف ذینفع فراهم گردد، هزینه های کیفیت از دیدگاه های مختلف مورد تحلیل قرار خواهد گرفت (وریلا و همکاران، 2007).
2-9. مدل های تعیین هزینه‎های کیفیت
اصول هزینه‎یابی کیفیت تا حدود زیادی مشخص و بدون ابهام است. هدف نهایی عبارتست از "تعیین سطح بهینه کیفیت که در آن هزینه‎ها حداقل می‎شود" . آنچه از اهمیت بیشتری برخوردار است و اکثر محققان این حوزه را به تکاپو واداشته، تعیین اقلامی است که باید به عنوان هزینه‎های کیفیت لحاظ شوند. براین اساس تاکنون مدل‎های مختلفی ارائه شده است که می توان آن ها را در چهار دسته کلی طبقه‎بندی نمود.
مدل های هزینه های کیفیت را می توان در چهار دسته کلی طبقه بندی کرد.

جدول2-2. مدل های هزینه یابی کیفیت
نام مدل
انواع هزینه ها
مدل P-A-F
پیشگیری+ ارزیابی + شکست
مدل هزینه فرصت یا هزینه پنهان
پیشگیری+ ارزیابی + شکست + فرصت
مدل هزینه فرآیند
تطبیق + عدم تطبیق
مدل ABC
ارزش افزوده + فاقد ارزش افزوده

2-9-1. مدل P-A-F
این مدل قدیمی‎ترین و متداول‎ترین روش هزینه یابی کیفیت است. اکثر سازمان هایی که به طور جدی هزینه های کیفیت را در سیستم خود لحاظ و هزینه‎یابی کیفیت را بکار گرفته اند، از این روش استفاده می کنند. هزینه ها در این مدل به سه بخش تقسیم می شود که عبارتند از: هزینه های پیشگیری (هزینه اقداماتی که برای اطمینان از تولید کالا یا خدمت با کیفیت مطلوب انجام می شود)، هزینه های ارزیابی (هزینه بازرسی و ارزیابی کلیه بخش های دخیل در تولید) و هزینه های شکست (هزینه هایی که به دلیل خروجی فاقد کیفیت مطلوب و در جهت اصلاح کالا یا خدمت معیوب (داخلی یا خارجی )صورت میگیرد) (دیل و پلانک18،2003). جوران(1962) برمبنای این مدل نظریه‎ای ارائه داد که رابطه معکوس میان هزینه پیشگیری و ارزیابی از یک سو و هزینه شکست را از سوی دیگر نمایش میدهد. بر این اساس سرمایه‎گذاری بیشتر، در دو بخش پیشگیری و بازرسی، سبب کاهش هزینه‎های شکست می شود. این داد و ستد معکوس که بسیار شناخته شده و از مقبولیت بالایی برخوردار است، به خوبی بیانگر مفهوم سطح بهینه کیفیت می باشد که اساس هزینه‎یابی کیفیت است (نمودار2- 1).

نمودار2-1: رابطه هزینه‎های پیشگیری و ارزیابی با هزینه‎های شکست(فارسیجانی و کیامهر، 1387)

بنابراین سطحی از کیفیت وجود دارد که در آن هزینه‎های کیفیت در حداقل خود واقع است. البته در دوره‎های بعد، برخی از محققین به این نظریه انتقاد داشتند و آن را به چالش کشیدند. این نظریات بر این اساس استوار بود که نقطه بهینه و اقتصادی برای کیفیت وجود ندارند و سطح بهینه برای کیفیت در حقیقت سطح بدون عیب است.
بورگس19 تلاش نمود تا این دو نظریه را با یکدیگر تطبیق دهد. نتیجه مطالعات او این بود که دیدگاه کلاسیک برای دوره زمانی مشخص و محدود و دیدگاه مدرن برای افق زمانی نامحدود مناسب است. همچنین فاین20، داوس21، ماسلوس22 و دادا23 پیشنهاد دادند که مدل سنتی، تصویری دقیق و ایستا از سطوح اقتصادی کیفیت ارائه میدهد، حال آنکه در شرایط دینامیک و چند دورهای، هزینه‎های شکست با گذشت زمان و بدون نیاز به افزایش در هزینه‎های پیشگیری و ارزیابی کاهش می یابند (نمودار1-2).

نمودار2-2: نظریات مدرن (سطح بدون عیب به عنوان سطح بهینه هزینه‎های کیفیت)(فارسیجانی و کیامهر ،1387)

همان طور که در اغلب متون کیفیت ذکر شده، هزینه‎های کیفیت به چهار گروه عمده تقسیم می‎شوند:
1 . هزینه‎های پیشگیری
2 . هزینه‎های ارزیابی
3. هزینه‎های شکست داخلی
4. هزینه‎های شکست خارجی
چنانچه در نمودار (1-2) مشاهده می‎شود، دو گروه اول هزینه ها مربوط به تولید محصول مرغوب و دو گروه آخر ناشی از تولید محصول نامرغوب می‎باشد. این دو نوع هزینه، هزینه محصول مرغوب و هزینه محصول نامرغوب با هم نسبت عکس دارند؛ یعنی هر چه ما هزینه تولید محصول مرغوب را بالا ببریم، هزینه های تولید محصول نامرغوب کاهش مییابد. هزینه های کیفیت در جایی قبل از کیفیت 100 درصد به حداقل میرسد؛ بنابراین سازمان ها سعی کردند محصول را در همان حیطه ای تولید کنند که هزینه به حداقل می‎رسد. ضروری است که بین هزینه های کیفیت معقول و منطقی وهزینه های کیفیت غیر ضروری و نامناسب، مدل و روش مناسبی را ترسیم کنیم (نمودار2-3) (گرینا24،1999).

)نمودار2-3) منبع: گرینا25،1999

با وجود انتقاداتی که به نظریه سنتی جوران وارد شده است، مدل سنتی و رابطه معکوس ذکر شده همچنان دارای مقبولیت گسترده‎ای است و در مباحث مربوط به کیفیت، به آن استناد می‎شود.
2-9-2. مدل هزینه فرصت یا هزینه پنهان
در این مدل هزینه فرصت از دست رفته به سایر هزینه‎های کیفیت لحاظ شده در مدلPAF اضافه می‎شود. به دلیل عینی نبودن هزینه فرصت از دست رفته، تنها امکان تخمین این هزینه‎ی ناآشکار وجود دارد. این هزینه‎ها که اخیراً مورد توجه قرار گرفته‎اند، شامل مواردی از قبیل سود کسب نشده به دلیل از دست دادن مشتری یا کاهش درآمد به دلیل عدم تطبیق است. براین اساس هزینه‎های کیفیت شامل هزینه پیشگیری، ارزیابی، شکست و فرصت از دست رفته خواهد بود. محققان در مطالعات خود، اقلام متعددی را برای هزینه فرصت از دست رفته برشمرده‎اند. از جمله می‎توان به ساندووال چاوز26 و بروویدز27اشاره کرد که این هزینه را به سه دسته ظرفیت نصب شده و معطل مانده، حمل ناکافی مواد و عرضه ضعیف خدمات تقسیم کرده‎اند. از نظر آن ها مجموع هزینه‎های کیفیت عبارتست از: درآمد از دست رفته و سود کسب نشده (ساندووال چاوز و بروویدز، 1998).
2-9-3. مدل هزینه فرایند
این مدل ابتدا توسط راس28(1997) ارائه شد و نخستین بار توسط مارش29 (1989) به منظور هزینه‎یابی کیفیت به کار رفته است (مارش، 1989). در این مدل هزینه‎های کیفیت به صورت مجموع هزینه‎های تطبیق و عدم تطبیق فرایند تعریف می‎شود. هزینه تطبیق عبارتست از: هزینه‎هایی که باید صورت گیرد تا فرایند مشخصی در مرتبه اول، کالا یا خدمتی مطابق با استاندارد مد‎نظر تولید کند. هزینه عدم تطبیق نیز شامل هزینه شکست به دلیل فرایندی است که منجر به تولید مغایر با استاندارد مورد نظر می‎شود. تمایز اصلی این مدل با سایر روش‎ها، تاکید بر فرایند به جای کالا یا خدمات تولید شده است.
2-9-4. مدلABC 30
روش هزینه‎یابی بر مبنای فعالیت در حقیقت یک روش حسابداری است و یک مدلCOQ31 نیست. از اصلی‎ترین مشکلات در هزینه‎یابی کیفیت، عدم مطابقت سیستم‎های حسابداری سنتی با آن است. این سیستم‎ها غالباً داده‎های مورد نیاز مربوط به کیفیت را ارائه نمی‎دهند، مثلاً سود ناشی از ارتقاء کیفیت را ثبت نمی‎کنند. ریشه مشکل در اینجاست که بیشتر اقلام موجود در هزینه‎یابی کیفیت بر مبنای فعالیت یا فرایند هستند، در حالی که سیستم‎های حسابداری سنتی حساب ها را براساس اقلام هزینه‎ها و نه فعالیتها ثبت می‎کنند این روش را کوپر و کاپلان32(1988) برای حل این مشکل ارائه دادند تا به عنوان ابزاری جهت هزینه‎یابی کیفیت بکار رود (لارسون33،2002).
2-10. روش های جمع‎آوری هزینه‎های کیفیت
ممکن است روش های زیادی برای جمع‎آوری هزینه‎های کیفیت در یک سازمان وجود داشته باشد اما چهار روش که بیشترین کاربرد را دارند به شرح زیر می‎باشند.
1. روش سنتی34
2. روش مستند سازی عیب35
3. روش مراقبت از زمان صرف شده36
4. روش ارزیابی یا برآورد37
2-10-1. روش سنتی
روشی است که بطور گسترده از آن استفاده می‎گردد. این روش براساس نوشته های اولیه جوران بنا گذاری شده است. این روش از داده های موجود در سطح سازمان که از طریق سوابق واحد مالی یا حسابداری قابل دسترسی است استفاده می نماید. این اطلاعات ممکن است از گزارشات حضور و غیاب، گزارشات هزینه‎ها، سفارش‎های خرید، گزارش‎های بازکاری، گزارشات ضایعات و سایر گزارش‎های مشابه به دست آیند. این روش آسان ترین و استانداردترین روش می‎باشد.
روش سنتی برای شروع هزینه یابی کیفیت بهترین روش خواهد بود. زیرا اکثر سازمان‎ها دارای واحد حسابداری یا مالی هستند که برخی هزینه‎های کیفیت نظیر آموزش، هزینه های گارانتی، هزینه ضایعات را در سیستم خود ثبت می نمایند. این روش در همه سازمان‎های کوچک و بزرگ، دانشگاه‎ها، سازندگان نرم افزار و هر نوع سازمان‎های دیگر کاربرد دارد و دیدی تقریبا سریع از هزینه های کیفیت سازمان ارائه می دهد.
هرچند که در این روش جمع آوری هزینه های مربوط به فعالیت های بدون ارزش افزوده به دلیل عدم ثبت در سیستم حسابداری بسیار مشکل است و همچنین اکثر سیستم های حسابداری کلیه هزینه های کیفی نظیر تحلیل خرابی، بازرسی مجدد، ممیزی‎های کیفی محصول، ارزیابی اقلام موجود در انبار را ثبت نمی نمایند، باید گفت که با افزایش تجربیات سازمان در هزینه یابی کیفی می توان تعداد هزینه های بیشتری را به لیست هزینه های کیفی اضافه نمود (خیرخواه، 1384).
2-10-2. روش مستند سازی عیب
این روش گاهی اوقات همراه روش کلاسیک بکار برده می‎شود. در حال حاضر سازمان‎هایی هستند که این روش را به تنهایی و بدون کلاسیک به کار برده‎اند و موفق هم بوده‎اند. این موفقیت در ارتباط با سیستم موجود در سازمان برای مستند سازی و ردیابی عیب می‎باشد. سازمان‏‎هایی در این روش موفق‎تر خواهند بود که دارای سیستم مستند‎سازی و ردیابی عیب بهتری باشند.
2-10-3. روش مراقبت از زمان صرف شده
تحقیقات نشان می‎دهد که این روش کمترین کاربرد را داشته است. اگر چه سازمان‎هایی که این روش را به کار برده‎اند نتایج بسیار موفقیت آمیزتری درباره هزینه‎های کیفی سازمان بدست آورده‎اند.
2-10-4.روش ارزیابی
آخرین روش برای جمع ‎آوری هزینه‎های کیفیت روش ارزیابی می‎باشد. همانگونه که در روش کلاسیک گفته شد معمولاً برای جلب حمایت مدیریت از برنامه‎های هزینه‎های کیفی تخمین اولیه از هزینه‎های کیفیت صورت می‎پذیرد اما استفاده از روش تخمین به عنوان یک روش اصلی در میان سازمان ها معمول نیست. به هر حال تحقیقات نشان داده است تعداد سازمان‎های اندکی که از این روش استفاده می‎نمایند، نتایج درخشانی را تجربه می‎کنند.
2-11. روش و مدل مورد استفاده در تحقیق حاضر
در تحقیق حاضر برای جمع‎آوری هزینه‎های کیفیت از روش سنتی استفاده شده است، این روش براساس نوشته های اولیه جوران بناگذاری شده است. که از داده‎های موجود در سطح سازمان که از طریق سوابق مالی یا حسابداری قابل دسترسی است استفاده می نماید. و مدل مورد استفاده برای تعیین هزینه‎های کیفیت مدلPAF می‎باشد، یعنی اجزای هزینه‎های کیفیت شامل هزینه‎های پیشگیری، هزینه‎های ارزیابی، هزینه‎های شکست داخلی و هزینه‎های شکست خارجی می‎باشد .
2-12. بخش دوم: پیشینه تحقیق
در این بخش به تحقیقات انجام شده مرتبط با موضوع تحقیق در خارج از ایران و همچنین تحقیقات داخل ایران اشاره می‎شود و خلاصه ای از نتایج آنها ارائه می‎گردد:
2-12-1. تحقیقات مرتبط انجام شده درخارج از کشور:
هارینگتون38(1998) به بررسی تاثیر هزینه‎های پیشگیری وارزیابی برهزینه کل پرداخت. نتایج تحقیق او نشان داد که افزایش هزینه‎های پیشگیری کاهش اشتباهات را درپی خواهد داشت و در نهایت منجر به کاهش هزینه کل‎ می‎شود درحالی که افزایش هزینه‎های ارزیابی تعداد کل خطاها را کاهش نمی‎دهد و تنها خطاهای خروجی قبل ازتحویل محصول به مشتری را شناسایی می‎کند. همچنین نتایج تحقیق او نشان داد که بهبود کیفیت ازطریق کاهش هزینه های کیفیت، منجر به بهبود بهره‎وری می‎شود(هارینگتون،1998).
گرینا و همکاران39(1988)، هارینگتون (1998)و ژائو40(1999) درپژوهش‎های خود به این نتیجه رسیدند که افزایش درهزینه های پیشگیری و ارزیابی منجر به کاهش هزینه‎های شکست می‎شود. درنتیجه کیفیت و بهره وری را افزایش می‎دهد.
دیل و پلانک (1999) تحقیقاتی درزمینه هزینه‎های کیفیت انجام دادند. نتایج نشان‎دهنده آن است که استفاده از هزینه های کیفیت به 4 گروه دسته بندی می شوند. اول برای ارتقاء کیفیت به عنوان پارامتر کسب و کار، دوم منجر به اندازه گیری عملکرد و تسهیل فعالیت های بهبود، سوم ارائه ابزاری برای برنامه ریزی و کنترل هزینه‎های کیفیت درآینده و چهارم ارزیابی آن ها به عنوان انگیزه، عمل می‎کنند (دیل و پلانک، 1999).
چائوول و آندره41(2004) روابط بین اجزای هزینه کیفیت را مورد آزمون قرار دادند. آن ها نتیجه‎ گرفتند که فعالیت های پیشگیری تاثیر مستقیم و مثبتی بر حاشیه سود دارد و هزینه‎های کیفیت با سرمایه‎گذاری در هزینه های پیشگیری و ارزیابی به طرز چشمگیری کاهش می‎یابد. سرمایه‎گذاری در ارزیابی ممکن است منجربه هزینه‎های غیرقابل قبول شود یا اینکه اعتبار یک شرکت را تحت تاثیرقرار دهد (چائوول و آندره، 2004).
هی42 (2010) در پژوهشی تحت عنوان سیستم های مهندسی کیفیت: هزینه کیفیت ،مفهوم مدیریت و کنترل کیفیت را مورد بحث قرار می دهد. وی به این نتیجه رسید که هدف از بکارگیری سیستم کیفیت کاهش هزینه های کلی کیفیت و دستیابی به بیشترین سود می باشد (هی،2010) .
چوپرا و گارگ43 (2011) در پژوهشی تحت عنوان الگوهای رفتاری طبقات هزینه کیفیت همبستگی بین طبقات مختلف هزینه کیفیت را مورد بررسی قرار می دهند. ایشان معتقد هستند که با افزایش کوشش ها به سمت فعالیت های ارزیابی و پیشگیری، هزینه های عدم تطابق کاهش می یابند، علاوه بر این همبستگی منفی بین هزینه های تطابق و هزینه های عدم تطابق وجود دارد (چوپرا و گارگ، 2011).
عمر و مورگان44 (2014) در پژوهش خود با عنوان یک مدل بهبود یافته برای هزینه یابی کیفیت به این نتیجه رسیدند که کاهش در هزینه های شکست منجر به کاهش یا عدم افزایش در هزینه های عدم تطابق می گردد و اینکه رویکرد حسابداری سنتی برای هزینه یابی کیفیت چندان کافی نیست زیرا نتایج آن به طور عمده ای به هزینه کار مستقیم بستگی دارد. در صورتی که هزینه کار مستقیم فقط 3 درصد از کل هزینه های کیفیت را تشکیل می دهد (عمر و مورگان،2014 ).
2-12-2. تحقیقات مرتبط انجام شده درایران:
هادوی (1375) پژوهشی با عنوان تدوین مدل اجرائی مدیریت کیفیت جامع برای صنایع مخابراتی راه دور ایران انجام داد. ابتدا مراحل تدوین یک مدل اجرائی مدیریت کیفیت جامع برای یکی از مراکز مخابراتی و صنعتی کشور تشریح نمود. دراین مدل اجرائی شرایط فعلی این سازمان مدنظر قرار گرفته است و مراحل مختلف به گونه ای طراحی گردیده است که منطبق با این شرایط بوده و سازمان را در رسیدن به اهداف مدیریت کیفیت جامع یاری رسانده است. مراحل اساسی سه‎گانه پی‎ریزی، ایجاد و اجرا و بهبود مستمر و همچنین اقدامات یکه در هر مرحله باید انجام داد مدنظر قرار گرفته و شرح داده شده است (هادوی، 1375).
بهشتی و قوامی (1378) اقدام به پیاده سازی سیستم هزینه‎یابی کیفیت در شرکت فرآورده های نسوز پارس نمودند. و در این تحقیق به تبیین هر چه بیشتر ضرورت استفاده از هزینه یابی کیفیت با ذکر فواید ذکر شده پرداختند: آگاه کردن پرسنل شرکت از هزینه های مربوط به کیفیت ضعیف محصولات وخدمات، تشخیص اینکه در چه بخشی، بیشترین هزینه ها اتفاق می افتد، مقایسه هزینه‎های کیفیت در یک برنامه اجرایی با سایر برنامه ها، کاهش هزینه قیمت تمام شده و افزایش حاشیه سود، تقویت کار گروهی در دست‎ یابی به اهداف کیفی و بدست آوردن داده های قابل استنادی برای ارزیابی پروژه‎ها و شناسایی و حمایت از پروژه‎های یکه بیشترین امکان کاهش هزینه درآن ها وجود دارد (بهشتی و قوامی، 1378).
ابراهیمی (1380) پژوهشی با عنوان "بررسی هزینه‎های کیفیت درصنایع با مقیاس کوچک درشرکت فرمان خودرو سپاهان" انجام داد. در این پژوهش هزینه‎های کیفیت به عنوان یک روش علمی برای کمی کردن اندازه مسئله کیفیت طرح شده است. بر اساس اصول ومبانی نظری، این هزینه‎ها در چهار طبقه هزینه‎های شکست داخلی، هزینه‎های شکست خارجی، ارزیابی و پیشگیری تقسیم بندی شدند. هر طبقه خود متشکل از اجزایی است که بر حسب مسئله مورد بررسی این اجزاء و درجه اهمیت آن ها می‎تواند متفاوت باشد. با توجه به بررسی‎های انجام شده، رهیافت هزینه‎یابی کیفیت به عنوان یک رهیافت مناسب جهت برآورد این هزینه‎ها شناسایی و به کار گرفته شد. نتایج بدست آمده نشان می‎دهد که این هزینه‎ها سهم قابل توجهی را در فروش شرکت طی یک سال مالی داشته‎اند. بیشترین سهم نیز مربوط به طبقه هزینه‎های شکست داخلی بوده و پس از آن طبقات هزینه‎های ارزیابی، پیشگیری و شکست خارجی هستند. درنهایت از طریق تحلیل پارتو اقلام اصلی هزینه ‎ای شناسایی شده وراه کارهایی جهت بهبود ارائه شده است (ابراهیمی، 1380).
رجبی(1380) پژوهشی باعنوان " طراحی الگویی برای شناسایی و کنترل هزینه‎های کیفیت، مطالعه موردی شرکت تولیدی لاستیک دنا " انجام داد. از آنجا که اطلاعاتی در گذشته در این رابطه وجود نداشت به این دلیل که این سیستم برای اولین بار در شرکت طراحی و اجرا میگردد فقط از اعداد و ارقام فروش جهت تجزیه و تحلیل هزینه‎های کیفیت استفاده گردید. این کار از طریق بررسی نسبت ها صورت گرفت. در سیستم هزینه‎یابی کیفیت فعالیت هایی که صرف شکست می شوند فعالیت بدون ارزش افزوده است. که از این طریق نشان داده شد چه مقدار از فعالیت های صورت گرفته در این شرکت فعالیت بدون ارزش افزوده است. به عبارتی نشان داده شد که عدم تفکیک این هزینه ها از هزینه‎های مالی چه مقدار باعث گمراهی استفاده‎کنندگان از صورت های مالی و این اطلاعات هزینه‎ای می گردد. با تفکیک هزینه‎های کیفیت از هزینه‎های مالی مدیران قادر خواهند بود تصمیمات دقیق‎تری در جهت بهبود سیستم‎های کیفیت شرکت اتخاذ کنند (رجبی،1380).
مکارم (1387) پژوهشی با عنوان " رابطه هزینه با بلوغ سیستم کیفیت " انجام داد. نتایج این تحقیق بر آن است تا تایید کند که در مراحل مختلف بلوغ سیستم کیفیت در یک سازمان، هزینه-های کیفیت به صورت منظم و قاعده مند تغییر می کند و نیز رابطه‎ای میان سطح بلوغ سیستم کیفیت و رشد فروش و سود وجود دارد. جهت بررسی روابط مذکور ابزار پیمایش میان مدیران مالی شرکت های دارای گواهینامه مدیریت کیفیت توزیع گردید. بررسی این روابط با استفاده از روش همبستگی صورت گرفته است. براساس آزمون های انجام شده، وجود رابطه میان کل هزینه های کیفیت و نیز هزینه های پیشگیری و رفع نقص داخلی از یک سو و سطح بلوغ سیستم کیفیت از سوی دیگر، تایید شد اما وجود رابطه میان سطح بلوغ سیستم کیفیت و هزینه های ارزیابی و رفع نقص داخلی تایید نگردید (مکارم، 1378).
فلاح نژاد و دارابی (1388) به ارزیابی موانع توسعه هزینه‎های کیفیت درصنعت محصولات شیمیایی پرداختند. نتایج این تحقیق بیانگر این واقعیت است که غالباً مدیران و مسئولین حسابداری فاقد توانایی کافی جهت انتقال اطلاعات مالی به مدیران تصمیم‎گیرنده هستند. دراغلب این سازمان‎ها نقش امورمالی صرفاً در کنترل دریافت‎ها و پرداخت‎ها و ثبت وقایع به منظور جواب- ‎گویی به الزامات قانونی خلاصه گردیده و کمتر به حسابداری مدیریت و سیستم‎هایی مانند هزینه‎یابی کیفیت به عنوان ابزار مدیریت جهت کنترل هزینه ها و برنامه‎ریزی توجه شده است (فلاح نژاد و دارابی، 1388).
پورزرندی، مینویی و بیگدلی(1389) پژوهشی باموضوع طراحی الگوی شناسایی و محاسبه هزینه های کیفیت در صنایع خودروسازی انجام دادند. در این تحقیق به طراحی الگویی برای شناسایی و محاسبه هزینه ها ی کیفیت در یکی از سالن ‎های تولیدی شرکت صنعتی ایران خودرو پرداخته شده است. به طوری که ابتدا عناصر هزینه‎ها ی کیفیت در چهار گروه هزینه‎های پیشگیری، هزینه های ارزیابی و آزمون و هزینه‎های ناشی از خطاهای داخلی و خارجی تفکیک و طبقه بندی شدند. شناسایی فعالیت‎ های بدون ارزش افزوده و هزینه‎های پنهان کیفیت است و در نهایت این سیستم برای مدیران امکان اخذ تصمیمات دقیق‎ تر در جهت بهبود سیستم ‎های کیفیت سازمان را فراهم می آورد (پورزرندی و همکاران، 1389).
درمطالعه موردی بر رفتار هزینه‎های کیفیت در شرکت قالب های صنعتی ایران خودرو(1390)، یافته‎ها آشکار می‎سازد که می‎توان با کنترل هزینه‎های پیشگیری وارزیابی، روند هزینه‎های شکست را تحت کنترل درآورد، همچنین می توان درخصوص وضعیت ضایعات و دوباره ‎کاری ها و نسبت آن با هزینه‎های کنترل کیفیت، اظهار نظر نمود. نمودار بدست آمده می تواند موید رابطه معکوس طرح شده توسط جوران باشد که بیان می‎نماید هزینه های پیشگیری و ارزیابی رابطه معکوس با هزینه‎های شکست دارد (تحقیقات شرکت قالب های صنعتی ایران خودرو،1390 ).
ایزدی نیا و کمالی (1392) در مطالعه ای به بررسی تاثیر اجرای سیستم هزینه یابی کیفیت بر مدیریت هزینه در شرکت پالایش گاز فجر جم پرداختند. یافته های پژوهش بیانگر وجود یک همبستگی منفی بین هزینه های پیشگیری، ارزیابی و سود سازمان با هزینه های خطای درون سازمانی و برون سازمانی می باشد که با افزایش کوشش ها به سمت فعالیت های پیشگیری و ارزیابی هزینه های خطای درون سازمانی و برون سازمانی کاهش پیدا می کند و با بکار گیری سیستم اطلاع رسانی و گزارشگری هزینه یابی کیفیت امر مدیریت بر هزینه ها به منظور کاهش خطا در سازمان و به دنبال آن کاهش در مجموع هزینه ها و افزایش درآمد فروش گاز تسهیل خواهد شد (ایزدی نیا و کمالی، 1392).

معروف خانی (1392) معتقد است که کیفیت به هزینه های پایین تر منجر می گردد و برای کاهش هزینه ها، توجه کردن صرف به فعالیت های پیشگیرانه کافی نیست بلکه داشتن نگرش جامع به هزینه فعالیت ها و نتایج حاصل از انجام آن ها مهم می باشد (معروف خانی،1392 ).

2-13. خلاصه وجمع بندی
به طور کلی این فصل شامل دو بخش مبانی نظری و پیشینه تحقیق می باشد. در بخش مبانی نظری هزینه های کیفیت و اجزای آن (هزینه‎های پیشگیری، هزینه‎های ارزیابی، هزینه‎های شکست داخلی و هزینه‎های شکست خارجی) کیفیت و انواع مدل های هزینه‎های کیفیت، انواع روش های جمع‎آوری هزینه‎های کیفیت و عوامل موثر بر هزینه‎های کیفیت مورد بحث قرار گرفت.
در تحقیق حاضر برای جمع‎آوری هزینه‎های کیفیت از روش سنتی و مدل مورد استفاده برای تعیین هزینه‎های کیفیت نیز مدلPAF می‎باشد.
در بخش پیشینه تحقیق نیز یافته‎های تحقیقات انجام شده در خارج و داخل کشور در زمینه هزینه‎های کیفیت ارائه شده است.

منابع فارسی
1. ابراهیمی، سعید، (1380)، "بررسی هزینه‎های کیفیت در صنایع با مقیاس کوچک، مطالعه موردی: شرکت فرمان خودرو سپاهان".
2. امامی، رضا، (1386)، "روش های هزینه یابی کیفیت"، ماهنامه تدبیر، شماره 181، ص58.
3. ایزدی نیا ، ناصر؛ کمالی ،رضا، (1392)، "بررسی تاثیر اجرای سیستم هزینه یابی کیفیت بر مدیریت هزینه در شرکت پالایش گاز فجر جم".
4. آذر، عادل؛ مومنی، منصور، (1383)، "آمار و کاربرد آن در مدیریت"، انتشارات سمت، تهران، چاپ سوم.
5. بهشتی، فرشته؛ قوامی، سید محمد حسین، (1378)، "پیاده سازی سیستم هزینه یابی کیفیت در شرکت فرآورده های نسوز پارس".
6. پورزرندی، محمدابراهیم؛ مینویی،مهرزاد؛ بیگدلی، سحر، (پاییز1389)، "طراحی الگوی شناسایی و محاسبه هزینه‎های کیفیت در صنایع خودرو سازی"، دانش مالی تحلیل اوراق بهادار.
7. پورقدیری، مهرداد، (1387)، "بررسی موانع عدم توسعه هزینه یابی کیفیت در صنعت خودرو سازی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اراک.
8. حافظ نیا، محمدرضا، (1385)، "مقدمهای بر روش تحقیق در علوم انسانی"، انتشارات سمت، تهران، چاپ هشتم.
9. خاکی، غلام رضا، (1391)، "روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی"، کانون فرهنگی انتشارات داریت، تهران، چاپ دوم.
10. خیرخواه، مرتضی، (1384 )، "روش های جمع آوری هزینه‎های کیفیت"، دنیای کیفیت برتر، سال2 ، شماره7، ص18.
11. دارابی، رویا؛ فلاح نژاد، علی، (1388)، "ارزیابی موانع توسعه هزینه‎های کیفیت در صنعت محصولات شیمیایی"، پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی.
12. دیل ،بی. جی؛ پلانک، جی.جی، (1381)، "هزینه یابی کیفیت"، ترجمه فرانک جواهر دشتی و محمد ابراهیم آهویی، تهران، سازمان مدیریت صنعتی.
13. رجبی، حمیدرضا، (1380)، "طراحی الگویی برای شناسایی و کنترل هزینه های کیفیت، مطالعه موردی شرکت تولیدی لاستیک دنا".
14. رهنمای رود پشتی، فریدون؛ جلیلی، محمد، (1386)، "هزینه یابی هدف"، انتشارات ترمه.
15. سرمد، زهره، (1380)، "روش های تحقیق در علوم رفتاری"، انتشارات آگاه، تهران، چاپ دوم.
16. شعری، صابر، (1384)، "تجزیه و تحلیل هزینه های کیفیت"، فصلنامه حسابرس، شماره1، سال سوم.
17. صالحی، اله کرم، (1390)، "هزینه یابی کیفیت چالش ها و راه کارها"، ماهنامه مدیریت، شماره 231، ص22-28.
18. فارسیجانی، حسن، (1386)، "کلاس جهانی سازمان ها و مدیریت کیفیت جامع"، تهران، انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
19. فارسیجانی، حسن؛ کیامهر، امیرکامران، (1387 )، "بررسی جایگاه هزینه یابی کیفیت در مدیریت ارتقا سازمانی"، پیام مدیریت، شماره 28، ص 2.
20. الفت، لعیا؛ زنجیرچی، سید محمود، (1387)، "چابکی: روایتی نوین از مفاهیم گذشته" فصلنامه مدیریت صنعتی، شماره11، ص 39-38.
21. معروف خانی،مرتضی، (1392)، "هزینه یابی کیفیت در پروژه های کاربردی در پدافند غیرعامل"، ششمین کنگره انجمن ژئوپلتیک ایران پدافند غیرعامل.
22. "مطالعه موردی بر رفتار هزینه‎های کیفیت: مطالعه موردی در شرکت قالبهای صنعتی ایران خودرو" (COQ)، (1390).
23. مکارم، ناصر، (1387)، "رابطه هزینه با بلوغ سیستم کیفیت"، نشریه حسابدار، شماره196
24. ممبینی، غلامرضا، (1377)، "پژوهش کاربردی سیستم هزینه‎یابی کیفیت در شرکت های دارویی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران".
25. مومنی، منصور؛ فعال قیومی، علی، (1391)، "تحلیل های آماری با استفاده از spss "، ویرایش چهارم، چاپ هفتم.
26. نیکبخت، محمدرضا، (1391)، "حسابداری مدیریت"، تهران، موسسه کتاب مهربان نشر.
27. هادوی، سیدمحمدجعفر، (1375)، "تدوین مدل اجرائی مدیریت کیفیت جامع، برای صنایع مخابراتی راه دور ایران".

منابع انگلیسی

2728. Chopra, Arvind & Dixit Garg, (2011) , "Behavior patterns of quality cost categories", Total Quality Management, Vol. 23, PP. 510 – 515.
29. Crosby, P.B. (1979), "Quality is Free", New York: McGraw-Hill
30. Dale B.G. & Wan, G.M. (2002). "Setting up a Quality Costing System: An Evaluation of the Key Issues". Business Process Management Journal, Vol. 8, No. 2, pp: 104-116
31. Davis, Aquilano & Richard B.chase Chasse. (2003), "Fundamentals of Operation Management". McGraw-Hill Companies.
32. Eldridge, S.; Balubaid, M. and Barber, K.D. (2006), "Using a Knowledge Management Approach to Support Quality Costing", International Journal of Quality & Reliability Management, Vol. 23, No. 1, pp: 81-101
33. Gryna, F.(1988)."Quality costs", jurans quality control hand book, 4th ed
34. Hansen & Mowen (2005), "Management Accounting" , 7edition, THOMSON
35.Harington, H.(1998), "Poor Quality Cost Concept and Practice", Mc Graw Hill.
36. He, Dadi, (2010), "Engineering Quality Systems: Cost of Quality", Modern Applied Science, Vol. 4, No. 5, PP. 102.
37. Mandal, P. and Shah, K. (2002), "An analysis of quality costs in Australian manufacturing firms" , Total Quality Management, Vol. 13 No. 2, pp.175-182.
38. Omar m.k, murgan sh, (2014) ,"an improved model for the cost of quality", international juran of quality and reliability management, volume 31, issu4
39. Schiffauerova, A. and Thomson, V(2006), "Managing cost of quality: Insight into industry practice" , The TQM Magazine.

40. Varila Mikko, Suomala Petri and Jokioinen llkka(2007), "New boost to quality costing: for ex post failureappraisal to proactive product and process improvement"
41. Vincent K. Omachonu , Sakesun Suthummanon, Norman G. Einspruch.(2004). "the relationship between quality and quality cost for a manufacturing company" quality and quality cost . International Journal of Quality & Reliability Management Vol. 21 No. 3.

42. Zhao FJ.(1999)."Sulphur Assimilation and Effects on Yield and Quality of Wheat"Journal of Cereal Science, Volume 30, Issue1
1- Hansen & Mowen
2- prevention costs
3- appraisal costs
4- failure costs
5- Internal failure costs
6- External failurel costs
7- crasby
8-Ittner
9-Anderson and Sedatole
10-Schiffauerova and Thomson
Mandal and Shah-11
12-Jin-Hay et al
13-Betz et al
14-Accounting Information Systems
15-Management Information Systems
16-Oliver and Qu
17-Varila et al
18- dale and plunkett
19 – Burgess
20 -Fine
21 -Dawes
22 -Marcellus
23 -Dada
24 – gryna
25 – gryna
26- Sandoval chavez
27- beruvides
28- ross
29 – marsh
30- Activity based costing
Cost of Quality-31
32- Cooper based caplan
33 – larson
34- Traditional method
35- Defect document method
36- Time and attendance method
37- Assessment method
38- harrington
39- gryna et al
40- zhao
41- chauvel and andre
42- He
43- Chopra & Garg
44- Omar & murgan
—————

————————————————————

—————

————————————————————

23