رضایتمندی تحصیلی
تعریف رضایتمندی
مفهوم رضایتمندی که به عنوان تابعی از میزان کامروایی و ارضای نیازهای جسمی و روانی فرد تعریف می شود (زیمرمن،2003). مفهومی برخاسته از نظریه های انگیزش و نیازها در روانشناسی است که همه زمینه ها و ابعاد زندگی را در بر می گیرد. این مفهوم تا مدتها به محیط های شغلی معطوف بود، اما به تدریج در حوزه های وسیعتری همچون خدمات تجاری، خدمات رفاهی و بهداشتی و زمینه های خانوادگی مطرح شد. با گسترش آموزش در جهان مفهوم رضایتمندی در ابعاد مختلف آموزش نیز مورد توجه قرار گرفته است. تحقیقات گسترده نشان می دهد که رضایتمندی دانش آموزان و دانشجویان یکی از متغیرهای مهم و موثر در انگیزش و پیشرفت تحصیلی، رشد مهارتهای تحصیلی، بهداشت روانی در محیط های آموزشی،و دلبستگی به محیط آموزشی است. همچنین، محققان زیادی نشان داده اند که رضایتمندی به طور پیچیده ای تحت تاثیر عوامل متعددی همچون جنسیت، وضعیت قومی و نژادی، خصوصیات فردی و خانوادگی و محیط تحصیلی و روشها ، روند و فضای آموزشی است(کاریمر1 و همکاران،2003). با این حال، رضایتمندی بسیار وابسته به موقعیت است و همان طور که بلتیکووا وفاکس2(2002) بیان کرده اند، با اینکه در آموزشعالی از رضایتمندی به عنوان شاخصی با اهمیت یاد می شود، هنوز درک مشترکی از ساختار این مفهوم به دست نیامده است و از این رو، گرملر و مک کالو(2002) تصریح می کنند که تامین کنندگان رضایتمندی باید از این مفهوم در موقعیت خود تعریفی روشن و قابل فهم و شرایطی واضح و عینی در ذهن داشته باشند.
به تعویق انداختن رضامندی ابتدا توسط میشل و همکاران( 1965 ، به نقل از آی دوک و میشل، 2000 ) مطرح گردیده است .بر اساس آزمایش آن ها،کودکا ن در زمینه انتخاب پاداش، به دو صورت مختلف عمل می کنند : 1) دریافت پاداش به صورت فوری اما کوچک و بی ارزش و 2) دریافت پاداش با تاخیر زمان اما بزرگ و باارزش. آنها در این آزمایش دریافتند که به تاخیر انداختن رضامندی، یعنی توانایی و اراده فرد در به تاخیر انداختن رضایتمندی های فوری و کم ارزش در برابر رضایتمندی های باتاخیر و باارزش، با سطح هوش، فایق آمدن بر وسوسه محرک ها، مسئولیت اجتماعی و پیشرفت کودکان پیش دبستانی رابطه مثبت و معنادار دارد(میشل و همکاران، 2008). به تاخیر انداختن رضامندی، نوعی شایستگی است که به فرد کمک می کند تا به صورت ارادی، پاداشهای فوری را به منظور بدست آوردن پاداشهایی که به صورت موقت دور هستند به تعویق بیاندازد؛ به عبارت دیگر ، به تاخیر انداختن در دست یابی به مهارت به تاخیر انداختن رضامندی، مانند همه انتخاب های رفتاری ما مبتنی بر نظریه شناختی – اجتماعی است و به انتظارات، باورها، اهداف و ارز شهای فرد بستگی دارد(میشل و همکاران، 2008).
دانش آموزانی که دارای ویژگی تاخیر در رضامندی تحصیلی هستند از راهبردهای شناختی همچون بسط، سازماندهی و تمرین و راهبردهای فراشناختی همچون برنامه ریزی، خودنظارتی و خودنظم دهی و به ویژه راهبردهای مدیریت منابع از جمله تنظیم زمان و محیط مطالعه، تنظیم تلاش، کمک خواستن و یادگیری دو جانبه به طور مناسب و مستمر استفاده می کنند تاخیر در رضامندی تحصیلی، پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی، انگیزش، جستجوی کمک، خودکارآمدی و جهت گیری هدفی است .با توجه به اهمیت به تعویق انداختن رضامندی تحصیلی در فرایند یاددهی- یادگیری، نیاز مبرم و حیاتی به ابزار برای ارزیابی و سنجش تاخیر رضامندی تحصیلی را مطرح می کنند. به گفته بیمبنتی این ابزار باید تاخیر رضامندی تحصیلی را با دقت و با توجه به روشهای آماری بسنجد. بیمبنتی پیشنهاد می کند که خود-گزارشی احتمالاً بهترین روش است که می تواند توانایی به تاخیر انداختن رضامندی تحصیلی دانش آموزان را نمایان سازد. با این حال، بی مبنتی از نقصهای این روش غافل نیست و ضمن مطرح کردن مشکلات روش شناختی این نوع ابزار، سوگیری های احتمالی افراد را در گزارشهای خود ذکر می کند(بیمبنتی و همکاران،2011).
2-2 پیشینه داخلی و خارجی پژوهش
– پژوهش سولومون و راث بلوم3(2008) نشان می دهد که ترس از شکست در امتحان که یک پاسخ اضطرابی است باعث میشود که سطح اضطراب فرد بالا رود و در نتیجه برای کاهش این اضطراب شخص ممکن است دچار اهمالکاری تحصیلی می شود تا اضطرابش را به تاخیر بیندازد. نتایج پژوهش های زیادی نشان می دهد که اضطراب می تواند بر اهمال کاری تحصیلی تاثیرگذار باشد.
– هوساین و سالتن4(2010) در پژوهشی دریافتند که مشکلات زیادی دردانشجویان وجود دارد که مرتبط با اهمال کاری تحصیلی هستند که از جمله آنها میتوان به پیشرفت تحصیلی ضعیف و مشکلات جسمی و روانشناختی، اضطراب، بی نظمی، سردرگمی و عدم مسئولیت پذیری اشاره کرد.
– همچنین بارکا و ین ( 2007 ) در تحقیقی به این نتیجه رسیدند که افراد کمالگرا و اهمال کار ویژگی های شناختی مشترکی دارند که باعث می شود هر دو بر معیارهای مطلق و بی عیب و نقص انجام دادن کارها تکیه کنند.
– نامیان و حسینچاری(1390) در پژوهشی تحت عنوان پیش بینی اهمال کاری تحصیلی بر اساس هسته کنترل و باورهای مذهبی انجام دادند. در این راستا، نمونه ای متشکل از 447 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز ( 225 دختر و222 پسر ) به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب و پرسشنامه های اهمال کاری تحصیلی، هسته کنترل و جهت گیری مذهبی را تکمیل کردند . در نگاهی کلی، نتایج نشان داد که نمره کل اهمال کاری تحصیلی به وسیله بعد (مولفه) اخلاقیات از جهت گیری مذهبی و هسته کنترل درونی به صورت منفی پیش بینی می شود. همچنین معلوم شد که هسته کنترل درونی و بعد اخلاقیات از جهت گیری مذهبی پیش بینی کننده منفیِ دو بعد اهمال کاری در آماده سازی تکلیف و اهمال کاری در آماده سازی مقاله هستند . اهمال کاری در آمادگی برای امتحان، توسط هیچ یک از ابعاد جهت گیری مذهبی و هسته کنترل درونی پیش بینی نمی شود . مقایسه دختران و پسران نشان داد که میانگین نمره اهمال کاری در آماده سازی تکالیف و نمره کل اهمال کاری تحصیلی در پسران بیشتر از دختران است؛ در سایر ابعاد اهمال کاری، تفاوت معنی داری بین دو گروه مشاهده نشد.
– نصرآبادی و همکاران (1391) در پژوهشی با عنوان "نقش نگرش تفکر انتقادی و سبک های شناختی یادگیری در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی" انجام دادند یافته های حاصل از پژوهش آنان و نیز مرور مطالعات در دسترس در زمینه تفکر انتقادی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی نشان می دهد که مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان این دانشگاه در حد قابل قبول نیست. مسوولین و برنامه ریزان آموزشی کشور می بایست با ایجاد تغییراتی در برنامه درسی و نحوه اجرای آن، توجه بیشتری به کسب تفکر انتقادی در حین تحصیلات دانشگاهی نموده و چه بسا لازم است توجه به این امر از سطوح بسیار پایین تحصیلی آغاز گردد. بر طبق یافته ها نگرش تفکر انتقادی و سبک یادگیری میزان تغییرات پیشرفت تحصیلی را تبیین می کند. بین پیشرفت تحصیلی و نگرش تفکر انتقادی در سبک های یادگیری تفاوت وجود دارد. در واقع نوع سبک یادگیری تعیین کننده میزان ارتباط سطح پیشرفت تحصیلی و نگرش انتقادی است.
– سلیمان نژاد وحسینی نسب(1391) پژوهشی تحت عنوان "تاثیر تعاملی آموزش راهبردهای خودتنظیمی و سبکهای شناختی دانش آموزان بر عملکرد حل مسئله ریاضی انجام دادند " در این راستا، 111 نفر از دانش آموزان رشته ریاضی فیزیک سال سوم دبیرستان شهر خوی به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای در دو گروه آزمایشی و دو گروه کنترل قرار گرفتند. ابتدا از آزمودنی ها پیش آزمون حل مسئله ریاضی به عمل آمد. سپس به آزمودنی ها به مدت 16 جلسه 90 دقیقه ای راهبردهای خودتنظیمی آموزش داده شد. سپس پس آزمون حل مسئله ریاضی اجرا شد. یافته های پژوهشی نشان داد که عملکرد حل مسئله ریاضی دانش آموزان بر اثر آموزش راهبردهای خود تنظیمی افزایش می یابد. عملکرد حل مسئله ریاضی دانش آموزان با توجه به آموزش راهبردهای خودتنظیمی و سبک شناختی همگرا و جذب کننده افزایش یافت. عملکرد حل مسئله ریاضی (سطح مفهومی) دانش آموزان با توجه به آموزش راهبردهای خودتنظیمی و سبک شناختی همگرا و جذب کننده افزایش نیافت ولی عملکرد حل مسئله ریاضی (سطح راهبردی) دانش آموزان با توجه به آموزش راهبردهای خودتنظیمی و سبک شناختی همگرا و جذب کننده افزایش یافت.
– وینترز و همکاران(2004)گفته اند که سبک شناختی وابسته به زمینه و مستقل از زمینه به عنوان متغیر فرایندی ، نوع توانایی ها ، مهارت های بازسازی شناختی و توانش های میان فردی را تحت تاثیر قرار می دهد. فراگیران دارای سبک وابسته به زمینه تحت تاثیر محیط اطراف خود قرار دارند. در حالی که، فراگیرانی که از نظر یادگیری مستقل از زمینه می باشند به راحتی تحت تا ثیر محیط اطراف و زمینه قرار نمی گیرند.
– کولن(2001) پژوهشی را در زمینه بررسی رضایت مندی استفاده کننده انجام داد . در این پژوهش، رابطه میان کیفیت خدمات و رضایت استفاده کننده مورد ارزیابی قرار گرفت، نتایج نشان داد فاصله چشمگیری میان توقعات استفاد هکننده و خدمات کتابخانه ای وجود دارد.
– چنگ(2005) در پژوهشی تحت عنوان" پژوهشی درباره رضایت بخشی استفاده کنندگان از خدمات سوال و جواب اینترنتی در کتابخانه های عمومی" دریافت که با ارزیابی رضایت از این خدمات در یک بررسی سه ماهه ( 12 فوریه تا 11 می ) در سال2004 میلادی، بیشتر پاسخگویان از جواب هایی که دریافت نموده، بسیار راضی بودند و فقط تعداد کمی از پاسخ دهندگان از این خدمات احساس نارضایتی داش تند که نتیجه آن پیشنهاداتی برای ارتقای سطح خدمات مرجع دیجیتالی کتابخانه عمومی دیجیتالی بود.
– ادراکی و همکاران (1390) در مطالعه ای نشان دادند که پیشرفت تحصیلی با رضایت از تحصیل در ارتباط است، بنابراین باید بررسی رضایت مندی دانشجویان، از ابعاد مهم یادگیری و آموزش قرار گیرد و با ارائه مشاوره و حمایت اجتماعی به دانشجویان سعی در افزایش انگیزش و رضایت مندی آنها و به تبع آن پیشرفت تحصیلی ایشان بشود.
– مالین و همکاران (2009) بیان کردند رضایت از تسهیلات و امکانات موجود در دانشگاه ارتباطی با معدل فرد ندارد. اما این پژوهشگران نشان داده اند که میزان رضایت کلی از دانشگاه با معدل دانشجویان ارتباط معناداری دارد. این محققین همچنین مطرح کردند که احساس بهتر دانشجویان درباره عملکرد دانشگاه، رضایت بیشتر آنها از موسسه را در پی خواهد داشت.
منابع
– اسدزاده ،حسن(1391) . سبک شناختی، هیجان تحصیلی و عملکرد درسی در دانشجویان؛فصلنامه پژوهش در نظامهای آموزشی.
– سیف، علی اکبر ( 1380). مقایسه سبکها ی یادگیری (وابسته به زمینه و نابسته به زمینه ) دانش آموزان و دانشجویان گروه ها ی علوم انسا نی و ریاضی مدارس و دانشگاه های شهر تهران. فصلنامه تعلیم و تربیت،4، 80-59.
– نامیان ،سارا؛ حسینچاری ،مسعود(1390). تبیین اهمال کاری تحصیلی دانشجویان بر اساس باورهای مذهبی و هسته کنترل.
– نصرآبادی، حسنعلی بختیار؛ موسوی، ستاره ، کاوه فارسان، ذبیح الله (1391). نقش نگرش تفکر انتقادی و سبک های شناختی یادگیری در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی/ تیر1391.
– سلیمان نژاد، اکبر ؛ حسینی نسب، سیدداوود (1391). تاثیر تعاملی آموزش راهبردهای خودتنظیمی و سبکهای شناختی دانش آموزان بر عملکرد حل مسئله ریاضی. مجله ی مطالعات آموزش و یادگیری دوره چهارم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1391. پیاپی 2/63.
– ادراکی، میترا؛ رامبد، معصومه ؛ عبدلی، روح اله (1390). ارتباط رضایت از تحصیل با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان پرستاری. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی/ بهار1390.
– آمدى، ناصح الدین ابوالفتح عبدالواحد بن محمد. غررالحکم و درر الکلم ، ترجمه و تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى. قم. دفتر نشر فرهنگ اسلامى. 1380. چ3.
– عمادالدین ابی جعفر محمد ابن ابی القاسم، الطبری، بشاره المصطفی لشیعه المرتضی، قم: موسسه النشرالاسلامی، 1420، ص 342، ح 36.
– آلیس آلبرت و ویلیام جیمزنال، روان شناسى اهمال کارى، ترجمه محمدعلى فرجاد، تهران، موسسه امید، 1385ص 19.
– نهج البلاغه، کلمات قصار، ترجمه سید جعفر شهیدى، انتشارات علمى و فرهنگى، تهران، 1380، چ 18، ش 175، ص 392.
– بلس،ادوانس/ روش جدید گام به گام درکاهش تاخیرها.روانشناسی تنبلی.ترجمه مهدی قراچه داغی .1374.انتشارات یاسمن.
– اردبیلی،مرتضی.1376.عوامل موفقیت در تحصیل برای دانش آموزان دوره های راهنمایی ودبیرستانی.نشرمدرسه.
– جعفری،علی .1381.روشهای موفقیت تحصیلی.نشراجتماع.
– گنجی ،حمزه.1374.روانشناسی عمومی.نشر دانا.
– حسینی، ف. و خیر، م. ( 1388 ). پیشبینی تعلل ورزی رفتاری و تصمیمگیری با توجه به باورهای فراشناختی در دانشجویان . مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران
– Ayduk, O., Mendoza-Denton, R., Mischel, W., Downey, G., Peake, P. K., and Rodriguez, M. (2000). Regulating the interpersonal self: Strategic self-regulation for coping with rejectionsensitivity. J. Pers. Soc. Psychol. 79(5): 776-792.
– Ayduk, O., Rodrı´guez, M. L., Mischel, W., Shoda, Y., & Wright, J. (2007). Verbal intelligence and self-regulatory competencies: Joint predictors of boys' aggression. Journal of Research in Personality, 14(2), 374- 388.
– Bembenutty, H. (2009). Academic delay of gratification, self-regulation of learning,gender differences, and expectancy-value. Personality and IndividualDifferences, 46, 347-352.
– Bembenutty, H. (2007). Self-regulation of learning and academic delay ofgratification: Gender and ethnic differences among college students. Journal ofAdvanced Academics, 18(4), 586-616.
– Bembenutty, H. (2010). Academic delay of gratification, self-efficacy, and timemanagement among academically unprepared college students.Psychological Reports, 104,613-623.
– Bembenutty, H., &Karabenick, S. A. (2003). Academic delay ofgratification, future goals, and self-regulated learning. Paperpresented at theAnnual Meeting of the American EducationalResearch Association,Chicago, IL, and April 21-25.
– Winters, F., Azevedo, R., & Levin, D. (2004). How do high school students regulate their learning when using a computer-based environment to collaboratively engage in inquiry? Presented at the annual conference of the American Educational Research Association, San Diego, CA (April 12-16, 2004).
– Bembenutty, H., &Karabenick, S. A. (1998). Academic delayofgratification.Learning and Individual Differences, 10(4), 329-346.Bembenutty, H. (2008). Academic delay of gratification and expectancyvalue. Personality and Individual Differences, 44(1), 193-202.
– Bembenutty, H. (1999). Sustaining motivation and academic goals: The roleof academicdelay of gratification. Learning and Individual Differences, 11(3), 233-257.
– Bembenutty, H. (2011). Homework completion: The role of self-efficacy, delay ofgratification, and self-Regulatory processes.The International Journal of Educational and Psychological Assessment, 6(1), 1-20.
– Bembenutty, H., & Chen, P. P. (2005). Self-efficacy and delay of gratification .Academic Exchange Quarterly, 9, 78-86.
– Byrne, B. M. (2001). Structural equation modelling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming. Mahwah, NJ: Erlbaum.
– Duncan, T., &McKeachie, W. (2005). The making of the motivated strategies forlearning questionnaire. Educational Psychologist, 40(2), 117-128.
– King,R. B., & Du, H. (2011).All Good Things Come to Those Who Wait: Validating the Chinese Versionof the Academic Delay of Gratification Scale (ADOGS).The International Journal of Educational and Psychological Assessment, 7, 64-79
– Steel, P. (2007). The nature of procrastination: A meta-analytic and theoretical review of quintessential self-regulatory failure. Psychological Bulletin, (133), 65-94.
– Spada, M.; Hiou, K. & Nikčević, A.V. (2006). Metacognitions, Emotions, and Procrastination. Journal of Cognitive Psychotherapy: An International Uarterly, 20(3), 319-323.
– Dececco, J. p., & Crawford, W. R. (2006), The psychology of learning and instruction (2nd Ed.), Englewood Cliffs, NJ: Prentice – Hell;
– Gyeong JA, Myung SY(. 2008). Critical thinking and learning styles of nursing students at the Baccalaureate nursing program in Korea. Contemp Nurse; 29(1): 100-9.
– Smith ES(2010). The relationship between learning style and cognitive style. Journal of Personalityand Individual Differences; 77: 434-445.
– Witkin HA, Donald R, Philip K, Oltman DK(2003). Psychological differentiation : Current status. Journal of Personality and Social Psychology; 37(7):1127-1145.
– Yao, M. (2009). An Exploration of Multidimensional Perfectionism, Academic Self- efficacy, Procrastination Frequency, and Asian American Cultural Values. Graduate Program in Psychology. The Ohio State University.
– Solomon,L.J.,&Rothbhum,E.D.(1984).Acade mic procrastination: frequency and cognitive- behavioral correlates. Journal of counseling psychology , 31, 503-209.
– Burka, J. B., & Yuen, L. M. (2007). Procrastination: Why you do it, what to do about it. Reading , MA: Addison-Wesley.
– Steel, P. (2007). The Nature of Procrastination: A Meta-Analitytic and Theorical Review of Quintessential Self- Regulatin failure. Psychological Bulleetin, 133, 65-94.
– Hussain, I. ,Sultan,S. (2010). Analysis of Procrastination among university students.Procedia Social and Behavioral Sciences.5.pp.1987-1904.
– Vahedi, S. Canonical correlation analysis of procrastination, learning strategies and statistics anxiety among Iranian female college students. Social and Behavioral Sciences 30 , 2011, pp.1620 – 1624.
– Calvo,M.G. (2008).Test anxiety and comprehension efficiency. Psychology in The School, 20,77-86.
– Karemera, David etal. (٢٠٠٣); "The Effects of Academic Environment and Background Characteristics on Student Satisfaction and Performance"; College Student Journal, Jun, ٣٧, ٢, Proquest Education Journals, pg. ٢٩٨.
– Zimmerman, Mark (٢٠٠٣); Encyclopedia; Available at: http:// www.selfknowledge .com
– Chang, Hye Rhan (2005). Find more like this user satisfaction survey of Ask- A-Question Service at the Internet Public Library. Library internet Reference Services Quarterly.10 (2), 61- 73.
– Cullen, Rowena (2001). Perspectives on user satisfaction survey. Library Trend. 49 (4), 662- 686.
– Malin J, Bray J, Dougherty T, Skiner K. Factors affecting the performance and satisfaction of men and women attending college. Research in Higher Education2009; 13: 15-129.
– Bembenutty, H. (2011). Homework completion: The role of self-efficacy, delay ofgratification, and self-Regulatory processes.The International.
– Mischel, W. (2008). From good intentions to willpower. In Gollwitzer, P. M., and Bargh, J. A. (eds.), The Psychology of Action: Linking Cognitions and Motivation to Behavior, Guilford,New York, pp. 197- 218.
– Letcher, D. (2010). "Determinants of undergraduate business student satisfaction". Research vvvin Higher Education Journal.
– Woolfolk, A. E. (2004), Educational Psychology, (9th Ed.), Pearson, International Edition.
1Karimer
2 Beltikova and faks
3Solomon and Ruth Bloom
4 Hosayen and Salton
—————
————————————————————
—————
————————————————————